Phục hồi doanh nghiệp phá sản nhìn từ mục tiêu Luật Phá sản năm 2014

Soỏ 3/2017 - Naờm thửự Mửụứi Hai

PHC HI DOANH NGHIP PH SN NHèN T MC TIấU
LUT PH SN NM 2014
Trn Th Thu H1
Túm tt: Mc tiờu ca Lut Phỏ sn nm 2014 nhm hn ch thp nht hu qu do phỏ sn gõy ra,
bo v quyn v li ớch hp phỏp ca cỏc bờn gúp phn n nh trt t kinh t xó hi. Tuy vy ngoi mc
tiờu núi trờn, Lut Phỏ sn cũn to c hi cho doanh nghip phc hi tr li trng thỏi hot ng ban
u. Vn tng nh vụ lý ny nhng li hin hu t cỏc quy nh ca Lut Phỏ sn nm 2014 v ú
l s tin b khụng ch v mt phỏp lut m cũn di gúc xó hi ca phỏp lut Vit Nam trong giai
on hin nay.
T khúa: Lut Phỏ sn; Doanh nghip; Doanh nghip phỏ sn; Phc hi doanh nghip; Hot ng
kinh doanh; Th tc phỏ sn.
Ngy nhn bi: 15/3/2017; Ngy hon thnh biờn tp: 10/5/2017; Ngy duyt ng: 1/6/2017
Abstract: The aim of the Law on Bankcruptcy 2014 is lessening at lowest level the consequence
caused by bankcruptcy, protecting legitimate rights and interests of parties to contribute to the
stabilization of social economic order. However, besides the above target, the Law on Bankcruptcy also
creates chance for enterprise to recover its operation. This issue seems to be unreasonable but it exists
in regulations of the Law on Bankcruptcy 2014 and it is the advancement not only in the legal field but
also under the social view of the Viet Nams law in the current period.
Keywords: Law on Bankcruptcy; enterprise; bacnkcrupted enterprise; recover the enterprise; activity
of doing business; procedure of bankcruptcy.
Date of receipt: 15/3/2017; Date of revision: 10/5/2017; Date of approval: 1/6/2017
Lut Phỏ sn ln u tiờn c Quc hi nc
Cng hũa xó hi ch ngha Vit Nam khúa XI, k
hp th 5 thụng qua ngy 15/6/2004 v ó c
thay th bi Lut Phỏ sn nm 2014 . C hai o
lut ny u hng n mc tiờu bo v mt cỏch
cú hiu qu nht quyn, li ớch hp phỏp ca cỏc
ch n, ca ngi lao ng, to mụi trng kinh
doanh lnh mnh v ng thi bo v quyn li ca

doanh nghip, hp tỏc xó b lõm vo tỡnh trng phỏ
sn, xut phỏt t tớnh tt yu ca v trỏch nhim
bo m s n nh, phỏt trin ca nn kinh t t
phớa Nh nc. Bi vit cp mt s vn v
phc hi doanh nghip phỏ sn nhỡn t gúc Lut
Phỏ sn nm 2014.
1. Mc tiờu lp phỏp v phc hi doanh
nghip, hp tỏc xó lõm vo tỡnh trng mt kh
nng thanh toỏn theo Lut Phỏp sn
Trong nn kinh t th trng, phỏ sn doanh
nghip l mt hin tng tt yu mang tớnh quy lut
khỏch quan. Chớnh vỡ vy, cỏc quc gia ó ban hnh
cỏc quy nh phỏp lut iu chnh vic phỏ sn vi
1

mc tiờu bo m s n nh ca nn kinh t v cỏc
i tng liờn quan n doanh nghip (bao gm
doanh nghip (DN) theo Lut Doanh nghip v
Hp tỏc xó (HTX) theo Lut Hp tỏc xó) b phỏ
sn, k c doanh nghip b phỏ sn cng l i
tng c quan tõm n.
V c bn, mc tiờu ca Lut Phỏ sn khụng ch
nhm gii quyt n tha th tc phỏ sn mt DN,
HTX lõm vo tỡnh trng phỏ sn, bo v quyn li
ca cỏc ch n m cũn nhm bo v quyn v li
ớch hp phỏp ca DN, HTX lõm vo tỡnh trng phỏ
sn c nhanh chúng thc hin th tc ny, min
trỏch nhim tr n v ú cng l c hi n nh,
thit lp phng thc sn xut, kinh doanh mi; c
bit l quy nh trong Lut Phỏ sn nm 2004 v th

tc phc hi DN lõm vo tỡnh trng phỏ sn, ó th
hin c quan im ln trong lut phỏ sn hin
i trờn th gii. Mt doanh nghip ln v s
kộo theo s tht nghip, t nn, nhiu khi cũn dn
n phỏ sn dõy chuyn l nguyờn nhõn ca bt n
nh v kinh t, chớnh tr v xó hi. Bờn cnh ú,

Thc s, Trng i hc Kinh t Ngh An.

29


HOẽC VIEN Tệ PHAP

quỏ trỡnh th lý v tin hnh cỏc th tc thanh lý
thng gõy ra nhng tht thoỏt, lóng phớ rt ln cho
xó hi. Lut phỏ sn lỳc ny chuyn sang mt mc
tiờu mi l lm cho doanh nghip lõm vo tỡnh trng
phỏ sn hi sinh. Ch n thỡ ly c n, doanh
nghip thỡ thoỏt khi tỡnh trng phỏ sn, tr li hot
ng mt cỏch bỡnh thng. Mc tiờu ny ca lut
phỏ sn c nhiu nh nghiờn cu gi l hng
vo con n hay bo h i vi con n, t ú cỏc
quy nh ca lut phỏ sn s tp trung theo chiu
hng trờn. Bờn cnh ú, th tc thanh lý b phn
cu thnh khụng th thiu ca lut phỏ sn, hon
thin trờn c s l trỡnh t phỏp lý cui cựng khi khi
con n lõm vo tỡnh trng phỏ sn khụng th phc
hi thnh cụng2. Chớnh vỡ lý do ú, ngi ta mi
xem phỏ sn l mt th tc phc hi doanh nghip

(hoc thanh lý n) c bit, vỡ nú bao hm c th
tc phc hi trc tiờn.
Trong quỏ trỡnh xõy dng Lut Phỏ sn nm
2014 thay th Lut Phỏ sn 2004, cỏc nh lp
phỏp cng t ra mc tiờu lp phỏp l: phi
bo m a ra nhng c hi thc tin cho vic
duy trỡ hoc t chc li hot ng ca DN, HTX
cú kh nng phc hi hot ng sn xut, kinh
doanh3. Lut ch t ra khi m trng hp DN,
HTX lõm vo tỡnh trng phỏ sn khụng cú kh
nng phc hi hot ng sn xut, kinh doanh, thỡ
mi ỏp dng trỡnh t v th tc gii quyt yờu cu
m th tc phỏ sn theo nguyờn tc dõn ch, cụng
khai, rừ rng, d hiu, d ỏp dng, nhanh gn,
cụng bng. Nh vy, mc tiờu ca Lut Phỏ sn
l nhm hn ch n mc thp nht nhng hu
qu do phỏ sn gõy ra, bo v quyn v li ớch hp
phỏp ca cỏc bờn tham gia quan h kinh t trc
nhng ri ro trong kinh doanh v thụng qua ú
gúp phn n nh trt t i sng xó hi4.
Cú th thy gii phỏp ra ca Lut Phỏ sn
nm 2014 i vi DN, HTX lõm vo tỡnh trng phỏ
sn l:
- a ra nhng c hi thc tin cho vic duy trỡ
hoc t chc li hot ng ca DN, HTX cú kh
nng phc hi hot ng sn xut, kinh doanh. Bi
2

vỡ nu DN, HTX cú th phc hi hot ng sn
xut, kinh doanh thỡ nhng khon n cng s cú c

hi c thanh toỏn, va bo m s tn ti ca
DN, HTX v nhng i tng liờn quan (nh
ngi lao ng, cỏc i tỏc kinh doanh ca DN,
HTX hay s n nh kinh t trong lnh vc hot
ng ca DN, HTX). iu ny s nhm n mc
tiờu khụng phỏ sn trong mt o lut phỏ sn.
- Nhanh chúng gii quyt vic phỏ sn DN,
HTX trong trng hp khụng cú kh nng phc
hi. iu ny t ra vic quy nh phỏp lut v th
tc gii quyt yờu cu m th tc phỏ sn phi rừ
rng, d hiu, d ỏp dng, nhanh gn, cụng bng.
- Vic gii quyt th tc phỏ sn núi chung v
th tc phc hi DN, HTX lõm vo tỡnh trng mt
kh nng thanh toỏn n khụng ch l trỏch nhim
ca DN, HTX lõm vo tỡnh trng mt kh nng
thanh toỏn n hay ca Tũa ỏn, m nú cũn l trỏch
nhim (ng thi l quyn) ca nhng ch th cú
liờn quan, c bit l cỏc ch n.
Lut Phỏ sn nm 2014 ó quy nh rừ rng hn
vai trũ, trỏch nhim tham gia th tc phỏ sn DN,
HTX nh: B sung quy nh mi v Qun ti viờn,
doanh nghip qun lý, thanh lý ti sn v trỏch
nhim ca Thm phỏn ph trỏch ch nh Qun ti
viờn, doanh nghip qun lý, thanh lý ti sn (iu
45); vic giỏm sỏt hot ng ca doanh nghip, hp
tỏc xó sau khi cú quyt nh m th tc phỏ sn
(iu 49). c bit l vai trũ ca Hi ngh ch n
thụng qua ngh quyt cú ni dung ỏp dng th tc
phc hi hot ng kinh doanh, lm c s cho DN,
HTX mt kh nng thanh toỏn xõy dng phng ỏn

phc hi hot ng kinh doanh v t chc thc hin
sau khi c thụng qua.
Ni dung phng ỏn phc hi hot ng kinh
doanh ca DN, HTX mt kh nng thanh toỏn phi
nờu rừ cỏc bin phỏp phc hi hot ng kinh
doanh; cỏc iu kin, thi hn v k hoch thanh
toỏn cỏc khon n. Cỏc bin phỏp phc hi hot
ng kinh doanh v c bn k tha quy nh ti
Lut Phỏ sn nm 20045, gm:
- Huy ng vn;

Xem: />T trỡnh s 10/TTr-TANDTC ngy 25/10/2013 ca Tũa ỏn nhõn dõn ti cao v d ỏn Lut Phỏ sn (sa i), trang 6.
4
T trỡnh s 10/TTr-TANDTC ngy 25/10/2013 ca Tũa ỏn nhõn dõn ti cao v d ỏn Lut Phỏ sn (sa i), trang 6.
5
iu 88 Lut Phỏ sn nm 2014.
3

30


Soỏ 3/2017 - Naờm thửự Mửụứi Hai

- Gim n, min n, hoón n;
- Thay i mt hng sn xut, kinh doanh;
- i mi cụng ngh sn xut;
- T chc li b mỏy qun lý, sỏp nhp hoc
chia tỏch b phn sn xut;
- Bỏn c phn cho ch n v nhng ngi
khỏc;

- Bỏn hoc cho thuờ ti sn;
- Cỏc bin phỏp khỏc khụng trỏi quy nh ca
phỏp lut.
Ch cú mt gii phỏp mi c b sung vo
bin phỏp phc hi hot ng kinh doanh l gim
n, min n, hoón n cú tớnh thc t rt cao khi m
cỏ ch n ng ý vi mt phng ỏn phc hi hot
ng kinh doanh ca DN, HTX, bo m cho DN,
HTX cú kh nng tm thi thoỏt khi mc nguy
him v mt kh nng thanh toỏn n v thc hin
cỏc gii phỏp khỏc. 04/08 gii phỏp khỏc c Lut
Phỏ sn nm 2014 a ra phự hp hn so vi Lut
Phỏ sn nm 2004 nh l: Huy ng vn núi chung
(khụng ch l vn mi); t chc li b mỏy qun
lý, sỏp nhp hoc chia tỏch b phn sn xut
(khụng cn xỏc nh mc tiờu nõng cao nng sut,
cht lng sn xut); bỏn c phn cho ch n v
nhng ngi khỏc (b sung thờm nhúm i tng
l nhng ngi khỏc); bỏn hoc cho thuờ ti sn núi
chung (m rng hn so vi quy nh v bỏn hoc
cho thuờ ti sn khụng cn thit).
Lut Phỏ sn nm 2014 cng ó cú nhng quy
nh mi bo v quyn li ca DN, HTX khi thc
hin phng ỏn phc hi hot ng kinh doanh
nh: iu kin hp l ca Hi ngh ch n thụng
qua phng ỏn phc hi hot ng kinh doanh ca
doanh nghip, hp tỏc xó l khi cú s ch n tham
gia i din cho ớt nht 51% s n khụng cú bo
m (iu 90); Hi ngh ch n c hoón mt ln
trong trng hp khụng ỏp ng iu kin hp l;

vic t chc li Hi ngh ch n c thc hin
theo quy nh (khon 4 iu 91); thi hn thc
hin phng ỏn phc hi hot ng kinh doanh ca
doanh nghip, hp tỏc xó mt kh nng thanh toỏn
theo Ngh quyt ca Hi ngh ch n thụng qua
phng ỏn phc hi hot ng kinh doanh hoc

khụng quỏ 03 nm (nh Lut Phỏ sn nm 2004)
nu Ngh quyt khụng quy nh (iu 89)...
Mt s phõn tớch trờn cho thy, quy nh ca
Lut Phỏ sn nm 2014 l c s cú tớnh nh
hng cho vic m rng kh nng phc hi DN,
HTX khi lõm vo tỡnh trng mt kh nng thanh
toỏn n v kh nng ny l rừ nột hn so vi Lut
Phỏ sn nm 2004.
2. Thc trng phc hi hot ng kinh
doanh theo Lut Phỏ sn
Vic trin khai thi hnh Lut Phỏ sn nm 2014
c tớnh k t khi Lut ny cú hiu lc k t ngy
01/01/2015. Ngy 08/10/2015, Tũa ỏn nhõn dõn ti
cao mi ban hnh Thụng t s 01/2015/TT-CA quy
nh v Quy ch lm vic ca cỏc T Thm phỏn
trong quỏ trỡnh gii quyt v vic phỏ sn, cú hiu
lc k t ngy 26/11/2015. Nh vy, mc dự Lut
Phỏ sn cú hiu lc n nay c gn 02 nm song
thc t ch sau khi Thụng t s 01/2015/TT-CA cú
hiu lc thỡ cỏc Tũa ỏn mi cú c s tip nhn
v tin hnh th tc phỏ sn6. Mt khỏc, vic hng
dn thi hnh Lut Phỏ sn cng mi ch c Tũa
ỏn nhõn dõn ti cao ban hnh nh Ngh quyt s

03/2016/NQ-HTP ngy 26/8/2016 ca Hi ng
thm phỏn Tũa ỏn nhõn dõn ti cao hng dn thi
hnh mt s iu ca Lut Phỏ sn (iu 8, khon
14 iu 9, iu 70 v iu 104 ca Lut phỏ sn),
cú hiu lc k t ngy 16/9/2016. Do ú, v mt
thc t, chỳng ta s khú cú kh nng ỏnh giỏ mt
cỏch y , khỏch quan v nhng kt qu ó t
c ca Lut ny.
Quỏ trỡnh tng kt 09 nm thi hnh Lut Phỏ
sn nm 2004 cho thy, trong tụng sụ 336 n yờu
cõu tuyờn b phỏ sn, Tũa ỏn ó ra 236 Quyờt nh
m th tc phỏ sn v trong ú ra 83 Quyt nh
tuyờn b phỏ sn. Trong 83 Quyt nh tuyờn b
phỏ sn cú 07 trng hp Tũa ỏn ra Quyt nh
tuyờn b DN, HTX b phỏ sn trong trng hp c
bit (iu 87 Lut Phỏ sn nm 2004). Cú 153 v
vic cha ra Quyt nh tuyờn b phỏ sn trong ú
cú 49 v vic cú lý do cha thu hi c cỏc khon
n ca DN, HTX, cha bỏn c cỏc ti sn ca
DN, HTX7.

6

Xem bi: Tũa ỏn t chi gii quyt phỏ sn!? ca Lut s Nguyn Hng Quang, ngun:
/>7
Bỏo cỏo s 55/BC-TANDTC ngy 23/9/2013 ca Tũa ỏn nhõn dõn ti cao tng kt thi hnh Lut Phỏ sn nm 2004, tr. 4.

31

HOẽC VIEN Tệ PHAP

Rừ rng l mc tiờu hng n vic duy trỡ
hoc t chc li hot ng ca DN, HTX cú kh
nng phc hi hot ng sn xut, kinh doanh cha
c nờu ra rừ rng trong Bỏo cỏo tng kt thi hnh
Lut Phỏ sn nm 2004. Bỏo cỏo ch a ra nhn
nh, cú ý kin cho rng doanh nghip mun hi
phc, ngoi ý chớ ch quan ca cỏc bờn th hin
trong phng ỏn phc hi hot ng kinh doanh,
cn phi cú nhng iu kin cn thit v kh nng
ti chớnh v cú s khuyn khớch ca Nh nc. Mt
trong nhng s khuyn khớch ca Nh nc l quy
nh khụng tớnh lói i vi cỏc khon n khi ỏp
dng th tc phc hi nhm gim nh gỏnh nng ti
chớnh cho doanh nghip lõm vo tỡnh trng phỏ sn.
Tuy nhiờn Lut ó khụng ỏp dng quy nh ny
th tc phc hi m li ỏp dng th tc thanh lý
(iu 34). Vic gim nh khú khn ti chớnh cho
con n nh gim n, khụng tớnh lói hon ton
ph thuc vo kt qu hũa gii gia con n vi cỏc
ch n. Nh vy, khụng cú s h tr, khuyn khớch
ca Lut i vi th tc phc hi8.
Khi so sỏnh hai Lut Phỏ sn nm 2004 v nm
2014, chỳng ta thy rng, Lut Phỏ sn nm 2014
tuy ó cú nhng i mi to iu kin cho DN,
HTX thc hin th tc phc hi hot ng kinh
doanh, song vn cha thc s to ra c nhng
khuyn khớch v mt phỏp lut bo m cho DN cú
kh nng phc hi tt hn nh mc tiờu ó ra

khi xõy dng Lut. Lut Phỏ sn nm 2014 vn
hng n mc tiờu bo v cỏc ch n trc khi
bo v con n theo truyn thng trc õy. iu
ny cha phự hp vi phỏp lut ca nhiu nc trờn
th gii, nh l M, phỏp lut phỏ sn c xõy
dng bo v nhng doanh nghip thua l; nhng
ch th kinh doanh thua l c quyn m th tc
phỏ sn v c khuyn khớch tip tc theo ui
cụng vic kinh doanh sau ú.
D nhn thy vn cú s khụng thng nht gia
quy nh v cỏc trng hp Tũa ỏn tuyờn b phỏ
sn liờn quan n vic thc hin phng ỏn phc
hi hot ng kinh doanh. Thc vy, khon 2 iu
107 ch nờu duy nht trng hp doanh nghip
8

khụng thc hin c phng ỏn phc hi hot
ng kinh doanh trong khi khon 2, iu 96 nờu
thờm mt gi thit na l khi ht thi hn thc hin
phng ỏn phc hi hot ng kinh doanh, doanh
nghip vn mt kh nng thanh toỏn.
Hn na, iu 37 Lut Phỏ sn 2014 ng
kh nng thng lng gia ch n np n yờu
cu m th tc phỏ sn vi doanh nghip mt kh
nng thanh toỏn v vic rỳt n yờu cu m th tc
phỏ sn. Tuy nhiờn, iu lut ny khụng cp c
th v cỏc bin phỏp m hai bờn cú th m phỏn
khc phc tỡnh trng mt kh nng thanh toỏn ca
doanh nghip nh chuyn n thnh phn vn
gúp/c phn, thay i v trớ u tiờn thanh toỏn ca

khon n cú bo m hay khon n khụng cú bo
m, chuyn khon n cú bo m thnh khon n
khụng cú bo m v ngc li, tng hoc gim
vn gúp...
Mt khỏc, Lut Phỏ sn 2014 ch cp n
trng hp doanh nghip ch ng chm dt hp
ng ang cú hiu lc (iu 61, 62) ch khụng cú
quy nh no v giỏ tr phỏp lý ca iu khon
trong hp ng ký vi doanh nghip cho phộp phớa
bờn kia n phng chm dt hp ng khi phỏt
hin doanh nghip mt kh nng thanh toỏn vn
c s dng rt ph bin trong thc t. Thờm vo
ú, vn cũn quỏ ớt quy nh v trỏch nhim phỏp lý
ca ngi qun lý doanh nghip trc v trong th
tc phỏ sn9.
3. Mt s xut nõng cao hiu qu phc
hi doanh nghip, hp tỏc xó lõm vo tỡnh trng
mt kh nng thanh toỏn n gn vi mc tiờu
xõy dng Lut Phỏ sn
Mt l, hon thin phỏp lut v phc hi DN,
HTX lõm vo tỡnh trng mt kh nng thanh toỏn
n cn cú nhng gii phỏp h tr tt hn na. Cn
s vo cuc ca cỏc th ch kinh t liờn quan n
hot ng DN, HTX bo m thc hin c
mc tiờu a ra nhng c hi thc tin cho vic
duy trỡ hoc t chc li hot ng ca DN, HTX cú
kh nng phc hi hot ng sn xut, kinh doanh
(Xem tip trang 38)

Bỏo cỏo s 55/BC-TANDTC ngy 23/9/2013 ca Tũa ỏn nhõn dõn ti cao tng kt thi hnh Lut Phỏ sn nm 2004,

tr. 19.
9
Xem thờm: TS Bựi c Giang, Th tc phỏ sn theo quy nh mi, ngun:
/>
32