(Luận văn thạc sĩ) đổi mới phương pháp sử dụng tư liệu hiện vật vào dạy học lịch sử việt nam thời kỳ 1946 – 1954 ở trường trung học phổ thông

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ CHINH NƢƠNG

ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP SỬ DỤNG TƢ LIỆU HIỆN VẬT VÀO
DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM THỜI KỲ 1946 – 1954
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM LỊCH SỬ

HÀ NỘI- 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

NGUYỄN THỊ CHINH NƢƠNG

ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP SỬ DỤNG TƢ LIỆU HIỆN VẬT VÀO
DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM THỜI KỲ 1946 – 1954
Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM LỊCH SỬ
Chuyên ngành: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
(BỘ MÔN LỊCH SỬ)
Mã số: 8 14 01 11

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Lƣơng Quang Hiển

HÀ NỘI- 2017

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được luận văn này, cho tơi xin tỏ lịng biết ơn chân thành và
sâu sắc nhất đến thầy giáo: TS. Lương Quang Hiển - người đã trực tiếp hướng
dẫn, tận tình chỉ bảo và giúp đỡ tơi trong suốt q trình hồn thành luận văn.
Đồng thời tôi xin chân thành cảm ơn tới khoa Sư phạm và Ban giám hiệu
trường Đại học Giáo dục- Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo điều kiện cho tôi được
học tập và nghiên cứu.
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các thầy cô giáo, các em HS của
trường THPT Ba Vì, THPT Minh Quang (Ba Vì, Hà Nội), THPT Giao Thủy
B (Giao Thủy – Nam Định) đã giúp đỡ tơi hồn thành luận văn.
Tơi cũng gửi lời chân thành cảm ơn đến bạn học đại học đã hỗ trợ máy tính
cho tơi trong lúc gặp khó khăn để tơi có thể hồn thành luận văn này.
Cuối cùng, tơi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình và bạn bè đã luôn động viên,
giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học.
Hà Nội, ngày 28 tháng 10 năm 2017
Học viên

Nguyễn Thị Chinh Nương

i


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DHLS

Dạy học Lịch sử

GD - ĐT

Giáo dục và đào tạo

GV

Giáo viên

HS

HS

THPT

Trung học phổ thông

TLHV

Tư liệu hiện vật

ii


MỤC LỤC
Lời cảm ơn ......................................................................................................... i
Danh mục chữ viết tắt ....................................................................................... ii
Danh mục bảng.................................................................................................. v
Danh mục biểu đồ ............................................................................................ vi
Danh mục hình ................................................................................................ vii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: .................................................................................................. 10

CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC ĐỔI MỚI PHƢƠNG
PHÁP SỬ DỤNG TLHV VÀO DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAMTHỜI
KỲ 1946 - 1954 Ở TRƢỜNG THPT. .......................................................... 10
1.1. Cơ sở lí luận ............................................................................................ 10
1.1.1. Một số khái niệm................................................................................... 10
1.2.1. Vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới phương pháp sử dụng TLHV trong
dạy học lịch sử ở THPT .................................................................................. 14
1.3.1. Đặc trưng của việc dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 - 1954 và sự
cần thiết của việc đổi mới phương pháp sử dụng TLHV trong dạy học......... 17
1.2. Cơ sở thực tiễn ........................................................................................ 20
1.2.1. Thực trạng sử dụng TLHV lịch sử trong DHLS ở trường THPT ......... 20
1.2.2. Thực trạng đổi mới phương pháp sử dụng TLHV trong DHLS ở trường
THPT

...................................................................................................... 21

Tiểu kết chương 1............................................................................................ 34
CHƢƠNG 2:MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI SỬ DỤNG TLHV VÀO
DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM THỜI KỲ 1946 – 1954 Ở TRƢỜNG
THPT. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM. ......................................................... 35
2.1. Vị trí, mục tiêu, nội dung cơ bản của phần lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946
– 1954 ............................................................................................................ 35
2.1.1. Vị trí ...................................................................................................... 35
2.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 36

iii


2.2. Các TLHV cần và có thể khai thác, sử dụng trong dạy học lịch sử Việt
Nam thời kỳ 1946 – 1954 ................................................................................ 43

2.3. Yêu cầu và quy trình sử dụng TLHV vào dạy học lịch sử Việt Nam thời
kỳ 1946 – 1954 ................................................................................................ 60
2.3.1. Yêu cầu .................................................................................................. 61
2.3.2. Quy trình ............................................................................................... 63
2.4. Các biện pháp đổi mới phương pháp sử dụng TLHV vào dạy học lịch sử
Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 ........................................................................ 64
2.4.1. Sử dụng TLHV để mở đầu định hướng bài học.................................... 64
2.4.2. Xây dựng hồ sơ TLHV và hướng dẫn HS khám phá, nghiên cứu các sự
kiện lịch sử ...................................................................................................... 68
2.4.3. TLHV được xây dưng thành một trang web để hỗ trợ quá trình dạy học
trên lớp và hướng dẫn học ở nhà. .................................................................... 70
2.4.4. Sử dụng TLHV để kiểm tra đánh giá. ................................................... 76
2.5. Thực nghiệm sư phạm .............................................................................. 78
2.5.1. Mục đích thực nghiệm .......................................................................... 78
2.5.2. Quy trình thực nghiệm .......................................................................... 78
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 91
PHỤ LỤC ....................................................................................................... 94

iv


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Tổng hợp ý kiến của GV về mức độ hiệu quả khi sử dụng tư liệu
hiên vật vào DHLS. (% tính xấp xỉ)................................................................ 25
Bảng 1.2: Tổng hợp ý kiến của HS về mức độ hiệu quả của việc sử dụng tư
liệu hiên vật vào dạy học ................................................................................. 30

v

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 1.1: Các cách giáo viên sử dụng TLHV khi dạy học ........................ 24
Biểu đồ 1.2. Ý kiến của giáo viên về tác dụng của việc sử dụng TLHV vào
dạy học ............................................................................................................ 25
Biểu đồ 1.3: Những khó khăn của giáo viên khi sử dụng TLHV vào dạy học.
......................................................................................................................... 27
Biểu đồ 1.4. Mức độ sử dụng tưu liệu hiện vật vào dạy học của giáo viên .... 28
Biểu đồ 1.5. Mong muốn của HS khi sử dụng TLHV trong hoạt động học. .. 29
Biểu đồ 1.6. Khó khăn của HS khi học các tiết học có sử dụng TLHV ......... 31
Biểu đồ 2.1. Biểu điểm kiểm tra của lớp thực nghiệm 12A2 ......................... 82
Biểu đồ 2.2. Biểu điểm kiểm tra lớp đối chứng .............................................. 83

vi


DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. Lá cờ “Quyết tử qn” .................................................................... 44
Hình 2.2. Bản chỉ thị “Phải phá tan cuộc tấn công mùa đông của giặc Pháp”
trưng bày trong phần Chiến dịch Việt Bắc Thu – Đơng 1947 ........................ 46
Hình 2.3. Bức thư Bác Hồ gửi “Trung đồn Sơng Lơ” trưng bày trong phần
Chiến dịch Việt Bắc Thu – Đông 1947 ........................................................... 49
Hình 2.4. Khẩu badơka do cán bộ, cơng nhân ngành Quân giới Việt Nam sản
xuất năm 1947 ................................................................................................. 51
(nguồn:) ............................................................... 51
Hình 2.5. Sách "Chính sách ruộng đất của Đảng". ......................................... 53
Hình 2.6. Sách "bổ sung chỉ thị 37 về chính sách ruộng đất của Đảng" Ban
chấo hành Trung Ương Đảng xuất bản năm 1952 .......................................... 54
Hình 2.7. Chiếc cối của Mẹ Việt Nam anh hùng Trương Thị Dư .................. 55
Hình 2.9. Đơi bồ và chiếc địn gánh này cũng đã góp cơng trong Chiến dịch 56

Hình 2.10. dép lốp cao su của chiến sĩ Điện Biên .......................................... 57
Hình 2.11. Pháo bộ bội ta đưa vào mặt trận.................................................... 57
Hình 2.12. Súng Cối 81mm của Pháp, bộ đội ta thu ở Điện Biên Phủ năm
1954 ................................................................................................................. 58
Hình 2.12. Súng phun lửa thực dân Pháp dùng ở Biên Biên Phủ ................... 58
Hình 2.13. Mìn nhảy vũ khí Pháp dùng ở Biện Biên ...................................... 59
Hình 2.14. Áo chống đạn của lính Pháp ta thu được ở Điên Biên Phủ .......... 59
Hình 2.15. Mũ sắt của lính Pháp bị ta thu ở chiên dịch Điện Biên Phủ. ........ 60
Hình 2.16. Xe đạp thồ, ơng Ma Văn Thắng chở 10 chuyến lương thực với
trọng tải 375-400 kg, vượt đèo dốc phục vụ chiến dịch Điện Biên Phủ ......... 66
Hình 2.17. Guốc chèn pháo của Trung đoàn lựu pháo 45, Đại đoàn 351 tự chế
tạo để chèn bánh pháo (1/1954) ...................................................................... 69
Hình 2.18. Cuốc chim của Đại đội Cơng binh 83, Trung đồn 151 ............... 72
Hình 2.19. Dây kéo pháo vượt dốc vào vị trí tập kết của Đại đồn 351......... 74
Hình 2.20. Hình ảnh trang chủ web góc nhìn hiện vật ................................... 75
(nguồn: Chinh Nương) .................................................................................... 75
Hình 2.22. Dây thừng giật cị lựu pháo 105 mm sử dụng trong đợt tấn công
thứ nhất (3/1954). ............................................................................................ 77

vii


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Đất nước ngày càng đi lên và phát triển kéo theo đó là những địi hỏi về
giáo dục phổ thơng phải đào tạo những con người phát triển tồn diện, phục
vụ sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa. Mỗi mơn học ở nhà trường phổ
thơng với đặc trưng của mình đều phải góp phần đào tạo thế hệ trẻ, trong đó
có mơn Lịch sử.
Nghị quyết Hội nghị lần thứ hai Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng

sản Việt Nam (Khóa VIII) đã nêu rõ:“Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo
dục – đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nếp tư duy
sáng tạo của người học” [1, tr.41]. Chính vì vậy dạy học lịch sử khơng chỉ là
cung cấp kiến thức một cách đơn thuần mà còn phải giúp người học phát triển
những kỹ năng những năng lực của bản thân trong quá trình học tập.
Đối với bất cứ nước nào, mơn Lịch sử đều có chức năng quan trọng
trong đào tạo năng lực của HS, đào tạo con người có bản sắc dân tộc, có tư
duy độc lập sáng tạo. Riêng đối với Việt Nam, lịch sử càng giữ vai trò cực kỳ
quan trọng gắn liền với sự tồn vong của quốc gia - dân tộc. Đặc trưng của bộ
mơn Lịch sử là những tri thức mang tính quá khứ, không thể tri giác một cách
trực tiếp như những tri thức khác.Yêu cầu đặt ra là cần nhìn nhận quá khứ
một cách khách quan, chân thực.Từ lịch sử thấy được quá khứ, thấy được quy
luật của xã hội lồi người, soi vào lịch sử để có được tấm gương, rút ra bài
học kinh nghiệm cho cuộc sống hiện tại.Cho đến thời điểm hiện nay, giáo dục
lịch sử cần thiết phải cho HS tự đánh giá các vấn đề lịch sử trên cơ sở những
chứng cứ xác thực. Đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng DHLS, làm cho HS
hứng thú và phát huy được khả năng vốn có của mình một cách năng động và
sáng tạo.
Hồ Chí Minh đã viết hai câu thơ mở đầu trong cuốn “Lịch sử nước
ta”(1941):

1


“ Dân ta phải biết sử ta
Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”
Tuy nhiên giai đoạn hiện nay thực trạng dạy học môn Lịch sử trong
trường phổ thông đang là vấn đề thời sự nóng hổi, ln thu hút sự quan tâm
của xã hội… Trong những năm gần đây, chất lượng môn lịch sử của HS trung
học phổ thông ở nước ta ngày càng giảm sút. Môn lịch sử đang có nguy cơ

mất dần vị thế vốn có của nó,việc dạy học mơn lịch sử gặp nhiều khó khăn.
Đó thực sự là những vấn đề đáng báo động do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Dạy học là một hoạt động sáng tạo. Khơng có phương pháp, mơ hình nào
là bất biến. Vấn đề HS chán học và “ngại” học bộ môn Lịch sử là do nhiều
nguyên nhân, do từ nhiều phía. Vậy GV phải là người biết tìm ra những
phương pháp mới để tạo cho HS tính chủ động nắm bắt, khai thác kiến thức,
say mê học tập.
Tuy nhiên, một thực tế đang diễn ra với bộ môn Lịch sử, HS tiếp cận với
tri thức lịch sử thông qua sự hiện đại hóa lịch sử, qua lăng kính của GV. Thực
tế cho thấy, HS không mấy mặn mà với phương pháp DHLS này hơn nữa từ
phía HS cho thấy đa phần các em coi môn Lịch sử là môn phụ, học đối phó,
HS khơng thích học lịch sử, chán học sử, sợ học sử thậm chí ghét nó và có
những hành động phản kháng… Việc đó sẽ trở nên ngày càng nghiêm trọng
hơn, nếu chúng ta không khắc phục được vị trí, vai trị của bộ mơn Lịch sử
trong trường THPT và trong xã hội.Để có thể phát huy hết khả năng và nhiệm
vụ của bộ môn trong giáo dục giới trẻ, yêu cầu của xã hội đặt ra với bộ môn
Lịch sử ngày càng cấp thiết.
Xuất phát từ thực trạng việc học tập lịch sử hiện nay, … chúng ta cần
phải có nhận thức mới về bộ mơn, về bài học lịch sử. Mỗi một bài học phải
đem đến cho HS niềm say mê học tập, có mong muốn, nhu cầu học tập, phải
đem đến cho HS niềm say mê trong học tập. Nói cách khác, nền giáo dục lịch
sử không đặt nặng trọng tâm vào kiến thức, mà phải đặt trọng tâm vào khơi
dậy đam mê của HS, kích thích tị mị, hứng thú, sáng tạo để các em có thể tự

2


tìm kiếm những gì khơng chỉ trong phạm vi kiến thức ở nhà trường, mà cả
kiến thức ngoài xã hội, để các em thấy rằng, mỗi ngày đến trường, mỗi một
bài học lịch sử đều có ích. Hơn nữa, một nền giáo dục, một bài học Lịch sử

như vậy không đặt nặng trọng tâm vào việc giúp HS tiếp nhận kiến thức của
bài học mà giúp người học nhận ra những năng lực, trí tuệ của mình.
Trong giảng dạy mơn lịch sử lớp 12, giai đoạn kháng chiến chống thực
dân Pháp lần 2 thời kỳ 1946 - 1954 với nhiều sự kiện quan trọng mang dấu ấn
lịch sử. Bằng nhiều phương pháp để giáo viên truyền đạt bài giảng có hiệu
quả, từ trước tới nay giáo viên thường sử dụng phương pháp thuyết trình, phát
vấn, hoạt động nhóm...kết hợp với đồ dùng trực quan như tranh ảnh, lược
đồ,sơ đồ, phim tài liệu... Theo chúng tơi ngồi những phương pháp trên,
chúng ta có thể sử dụng nguồn TLHV vào trong dạy học Lịch sử Việt Nam
phần này.
Việc dạy và học Lịch sử trong trường phổ thông phải dựa trên những sự
kiện có thật, những sự việc đã diễn ra trong quá khứ hoặc những chứng cứ về
sự tồn tại của các sự kiện lịch sử và quá khứ ấy một phần nằm trong nguồn
TLHV.
Việc sử dụng TLHV vào dạy học lịch sử sẽ tạo cho HS hứng thú trong
học tập, góp phần hình thành biểu tượng cho HS và một góc độ nào đó cho
HS là phát triển năng lực giải quyết vấn đề với những câu hỏi xung quanh
hiện vật. Vì thế, mục tiêu của giờ học lịch sử khơng chỉ cung cấp cho người
học những kiến thức lịch sử mà còn hướng đến sự hào hứng cho HS tự đi tìm
kiến thức ngồi sách giáo khoa.
Xuất phát từ những vấn đề trên chúng tôi chọn đề tài “đổi mới phương
pháp sử dụng TLHV vào dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 ở
THPT”.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Nói đến vấn đề sử dụng hay đổi mới phương pháp sử dụng tư liệu lịch sử
vào DHLS thì đã có rất nhiều bài viết, bài nghiên cứu chuyên sâu, tập trung

3

đến vấn đề này. Mặc dù các bài nghiên cứu với mức độ và cách thức khác
nhau nhưng các tác giả đều nhấn mạnh vai trò và đưa ra các biện pháp cụ thể
nhằm sử dụng một cách hiệu quả tư liệu lịch sử vào dạy học lịch sử.
Sử dụng tư liệu lịch sử vào dạy học lịch sử là một đề tài nhận được khá
nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu. Những vấn đề về việc sử dụng tư
liệu lịch sử nói chung và sử dụng nguồn TLHV nói riêng đã và đang thu hút
được sự quan tâm nghiên cứu của các nhà nghiên cứu trên thế giới và ở Việt
Nam.
2.1. Lịch sử nghiên cứu ở nƣớc ngồi
Có khá nhiều cơng trình nghiên cứu của các tác giả nước ngoài xoay
quanh vấn đề sử dụng và đổi mới phương pháp sử dụng tư liệu lịch sử vào
dạy học.
Như cuốn sách Dạy học trong bảo tàng (learning in the museum) của tác
giả George E. Hein, tác giả đề cập khá nhiều vấn đề trong cuốn sách như cách
học tại bảo tàng như thế nào, khai thác lý thuyết từ các tư liệu ở bảo tàng ra
sao, cho đến việc thăm quan kết hợp học tập phải đảm bảo những yếu tố gì
được tác giả trình bày khá kỹ lưỡng trong cuốn sách. Đặc biệt tác giả nhấn
mạnh việc khai thác nguồn TLHV trong bảo tàng và những lưu ý khi sử dụng
nguồn tư liệu này trong DHLS.
Hay công trình nghiên cứu Giảng dạy lịch sử vì lợi ích chung (Teaching
history for commom good) của Barton và Levstik, hai tác giả đã đề cập đến
việc thực hiện dạy những tiết học lịch sử tại các bảo tàng mà nguyên liệu
chính cho những tiết dạy đó chính là tư liệu lịch sử trong bảo tàng đang trưng
bày, thực tế lớp học như vậy sẽ làm cho việc sử dụng nhiều loại tư liệu thực tế
của người học được nâng cao, như vậy không chỉ tốt cho HS ở môn học mà
còn tốt trong đời sống thực tiễn.
Nhắc đến xung quanh vấn đề dạy học với tư liệu lịch sử thì nghiên cứu
History in danger của tác giả Mary Price tác giả đã khẳng định tất cả các nguồn
tài liệu, các bảo tàng (các dịch vụ bảo tàng đang làm công việc tuyệt vời trong

4


việc truyền đạt lịch sử đến với mọi người, đồng thời tác giả cũng nói đến việc
lựa chọn và sắp xếp các tài liệu để sử dụng trong các trường học là tốn kém và
thời gian thay vào đó có thể cho HS đến bảo tàng để học hơn nữa thậm chí có
thể để cho học viên làm việc sản xuất các bộ dụng cụ vật liệu để sử dụng trong
lịch sử theo cách của họ.
2.2. Lịch sử nghiên cứu ở trong nƣớc
Bên cạnh các nghiên cứu, bài viết của các tác giả nước ngoài xung quanh
vấn đề sử dụng tư liệu lịch sử vào dạy học thì cũng đã có rất nhiều nhà nghiên
cứu, học giả của Việt Nam quan tâm đến vấn đề này:
Trong cuốn “Phương pháp luận sử học” của Phan Ngọc Liên (chủ biên),
NXB Đại học Sư phạm Hà Nội, 2011, tác giả đã xác định vị trí, vai trị của tư
liệu trong học tập và nghiên cứu lịch sử.
Tập thể các tác giả cuốn giáo trình “Phương pháp dạy học lịch sử”, tập
II, Phan Ngọc Liên (chủ biên) NXB Đại học Sư phạm Hà Nội, 2010, cũng đề
cập đến vấn đề sử dụng tài liệu tham khảo trong DHLS.Ở đó, có nhắc đến tài
liệu lịch sử và vai trị của nó là dùng để làm dẫn chứng minh họa cho các sự
kiện được trình bày.
Trong cuốn “Đổi mới phương pháp DHLS ở trường phổ thông” do Phan
Ngọc Liên chủ biên, NXB Đại học Sư phạm, 2008, tác giả đã trình bày các
bài viết về việc sử dụng tư liệu trong dạy học lịch sử ở trường THPT. Trong
đó, khẳng định sự cần thiết cần phải sử dụng các tài liệu tham khảo, tư liệu
lịch sử trong q trình DHLS.
Trong cuốn Bảo tàng, di tích – nơi khơi nguồn cảm hứng dạy và học lịch
sử cho HS phổ thông, do nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam xuất bản năm
2014 của tác giả Nguyễn Thị Kim Thành (chủ biên) có chỉ ra rằng: Thực tiễn
hoạt động của các bảo tàng ở nước ta nói chung, Bảo tàng Lịch sử quốc gia
nói riêng và các bảo tàng trên thế giới đều khẳng định khơng có con đường

nào tiếp cận với lịch sử, văn hóa, văn minh của mỗi dân tộc nhanh hơn, đầy

5


đủ hơn, chính xác hơn con đường bảo tàng. Mà thứ mang lại sự chính xác đó
chính là tư liệu lịch sử trong bảo tàng.
Cuốn sách Phương pháp dạy học môn Lịch sử ở THPT của hai tác giả
Vũ Quang Hiển, Hoàng Thanh Tú xuất bản năm 2014 tại nhà xuất bản Đại
học Quốc gia Hà Nội đã đề cập đến rất nhiều phương pháp dạy học trong đó
có đề cập đến phương pháp làm việc với tài liệu, tư liệu và đặc biệt nhấn
mạnh về TLHV, một trong những chứng cứ còn lại sâu sắc nhất của lịch sử và
một số lưu ý khi sử dụng loại tư liệu này.
Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục số 10, năm 1997, của hai tác giả Nguyễn
Thị Côi và Nguyễn Văn Phong, trường Đại học Sư Phạm Hà Nội với đề tài
nghiên cứu là Khai thác và sửdụng tài liệu của bảo tàng, nhà truyền thống vào
dạy học Lịch sử dân tộc ở trường phổ thông hai tác giảđã khái quát các hình
thức, phương pháp khai thác, sử dụng tư liệu của bảo tàng Lịch sử đặc biệt là
cách thức khai tác nguồn TLHV được trưng bày tại bảo tàng.
Các cơng trình nghiên cứu trên đã ít nhiều đề cập đến vấn đề sử dụng
nguồn TLHV vào dạy học lịch sử, những chưa thực sự có nghiên cứu nào đề
cập đến việc sử dụng nguồn TLHV vào dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ
1946 – 1954 ở THPT. Vì vậy, đề tài này sẽ tập trung nghiên cứu, tìm hiểu
thực trạng việc đổi mới phương pháp sử dụng nguồn TLHV vào dạy học và
đề xuất một số biện pháp để sử dụng hiệu quả TLHV trong dạy học lịch sử
Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 ở trường THPT.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Khảo sát vấn đề sử dụng TLHV trong dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ
1946 – 1954 ở trường THPT, từ đó đề xuất một số biện pháp để đổi mới

phương pháp sử dụng TLHV vào dạy học lịch sử một cách hiệu quả.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài xác định nhiệm vụ nghiên cứu:

6


- Nghiên cứu tìm hiểu cơ sở lí luận về việc khai thác, sử dụng TLHV vào
DHLS Việt Nam ở trường THPT.
- Nghiên cứu nội dung chương trình sách giáo khoa lớp 12 phần Lịch
sử Việt Nam thời kì 1946-1954, các tài liệu lịch sử ở bảo tàng Cách mạng
Việt Nam, bảo tàng Lịch sự Quân sự Việt Nam và xác định những nội dung
cần đổi mới phương phápsử dụng TLHV vào dạy học lịch sử Việt Nam thời
kỳ 1946 - 1954.
- Khảo sát tình hình dạy học lịch sử Việt Nam lớp 12 - THPT ở một số
trường tại Ba Vì - Hà Nội, điều tra thực trạng của việc đổi mới phương
phápsử dụng TLHV vào dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 - 1954.
- Đề xuất quy trình, biện pháp đổimới phương phápsử dụng TLHV vào
dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 ở trường THPT.
- Thực nghiệm sư phạm các hình thức, biện pháp sử dụng trên làm cơ sở
cho việc rút ra những kết luận khoa học, những đề xuất kiến nghị nhằm sử
dụng hiệu quả nguồn TLHV vào dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 –
1954.
4. Phạm vi và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Phạm vi nghiên cứu
1.4.1. Về nội dung
Đề tài tập trung nghiên cứu phần lịch sử Việt Nam hiện đại thời kỳ
1946-1954.
1.4.2. Về địa bàn kháo sát, thực nghiệm
TLHV lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 được trưng bày nhiều tại

các bảo tàng ở Việt Nam nhưng do hạn chế thời gian và thực lực nghiên cứu
chúng tôi chỉ tiến hành khảo sát và nghiên cứu tại hai bảo tàng là Lịch sử
Cách mạng Việt Nam (Hoàn Kiếm –Hà Nội) và bảo tàng Lịch sử Quân sự
Việt Nam (Ba Đình – Hà Nội).
Tiến hành khảo sát tại trường THPT Ba Vì, THPT Minh Quang, thực
nghiệm tại trường THPT Giao Thuỷ - Nam Định

7


4.2. Đối tƣơng nghiên cứu
Biện pháp đổi mới phương pháp sử dụng TLHV trong dạy học lịch sử
Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 ở trường THPT
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái qt
hóa tài liệu nhằm xác định các khái niệm cơng cụ và cơ sở lý luận cho vấn đề
nghiên cứu.
5.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn
5.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Mục đích: thu thập thơng tin về thực trạng sử dụng TLHV vào dạy học
môn Lịch sử và đề xuất một số biện đưa TLHV vào dạy học lịch sử ở
trườngTHPT
Phương tiện: phiếu hỏi dùng cho GV và HS.
5.2.2. Phương pháp quan sát
Mục đích: Thu thập các biểu hiện sinh động, khách quan về thái độ,
hứng thú cũng như mức độ tham gia hoạt động trong giờ học của HS khi tiết
học có sử dụng một số biện pháp đưa TLHV vào dạy học.
5.2.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý các kết quả đã thu

được nhằm đảm bảo sự chính xác, khách quan, khoa học và độ tin cậy cao
6. Giả thuyết nghiên cứu
Nếu tiến hành đổi mới phương pháp sử dụng TLHV trong dạy học lịch
sử Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 ở THPT theo hướng đề xuất của đề tài sẽ
giúp HS tăng hứng thú học tập, hình thành biểu tượng lịch sử, phát triển các
kỹ năng năng lực của bản thân, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy
và học Lịch sử trong trườngTHPT.
7. Đóng góp mới của đề tài

8


- Khẳng định vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc sử dụng nguồn
TLHV trong dạy học lịch sử ở trườngTHPT
- Đánh giá thực trạng việc việc sử dụng TLHV trong dạy học lịch sử ở
trườngTHPT
- Đề xuất một số biện pháp đổi mới phương pháp sử dụng nguồn TLHV
trong dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 một cách hiệu quả.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, đề
tài luận văn bao gồm hai chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn của việc đổi mới phương pháp sử
dụng TLHV trong dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 - 1954 ở trường
THPT.
Chương 2: Một số biện pháp đổi mới phương pháp sử dụng TLHV trong
dạy học lịch sử Việt Nam thời kỳ 1946 – 1954 ở trường THPT. Thực nghiệm
sư phạm.

9

CHƢƠNG 1:
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC ĐỔI MỚI PHƢƠNG
PHÁP SỬ DỤNG TLHV VÀO DẠY HỌC LỊCH SỬVIỆT NAM
THỜI KỲ 1946 - 1954 Ở TRƢỜNG THPT.
1.1.

Cơ sở lí luận

1.1.1. Một số khái niệm
1.1.1.1.

Tư liệu lịch sử

Một trong những vấn đề quan trọng của nghiên cứu lịch sử và DHLS đó
chính là tư liệu lịch sử.Tuy nhiên, liên quan tới khái niệm tư liệu lịch sử vẫn
còn nhiều ý kiến khác nhau.
Theo Từ điển tiếng Việt: “Tài liệu là văn bản giúp cho tìm hiểu một vấn
đề gì: tài liệu học tập, tài liệu tham khảo; tư liệu là tài liệu phục vụ cho việc
nghiên cứu” [27; 1132]. Trong tài liệu lịch sử bao gồm tư liệu lịch sử. Do đó,
ta thấy tư liệu lịch sử thường được trích ra từ trong các tài liệu lịch sử. Nó là
phần quan trọng của tài liệu lịch sử, phục vụ cho quá trình nghiên cứu hay học
tập lịch sử.Tư liệu lịch sử chứa những sự kiện lịch sử, đó chính là cấu tạo cơ
bản của lịch sử.Điều này đã khẳng định vai trò của tư liệu lịch sử hết sức đặc
biệt đối với khoa học lịch sử.
Từ việc phân tích các đặc trưng của bộ môn và những khái niệm có liên
quan trong sách “Phương pháp luận sử học” do Phan Ngọc Liên NXB ĐHSP
Hà Nội, 2008, các tác giả đã đưa ra cách hiểu “tư liệu lịch sử là khâu trung
gian nối liền giữa nhà sử học với các cơng trình nghiên cứu lịch sử”. “Tư
liệu lịch sử là những di tích của quá khứ, xuất hiện như sản phẩm của quan

hệ xã hội nhất định, mang trong mình những dấu vết của quan hệ ấy, phản
ánh trực tiếp và trừu tượng hóa một mặt hoạt động nào đấy của con người”.
[21;206]

10


Theo quan niệm của triết học thì tư liệu lịch sử là khái niệm phản ánh
đặc tính của hiện vật có thể để thu nhận tri thức của hiện vật khác.
Theo nhà sử học Nga Chi-khơ-mi-rốp cho rằng tư liệu lịch sử là tất cả
những gì cịn sót lại của cuộc sống đã trải qua hay Re-ban cho rằng tư liệu
lịch sử là tổng hợp thành quả từ hoạt động nhận thức và thực tiễn của con
người được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác bằng phương diện xã
hội.
Nhà sử học Ba Lan J.iopolski đã viết: Tư liệu luôn là tài sản quý giá nhất
của nhà sử học, khơng có nó ta khơng thể là nhà sử học. Và nếu xem một
cơng trình nghiên cứu lịch sử là một món ăn thì các nguồn tư liệu
chính là những sản phẩm, những gia vị để chế biến nên món ăn đó. Khơng có
nguồn tư liệu thì lịch sử khơng thể được viết ra vì nguồn tư liệu lịch sử khơng
có gì có thể thay thế nó được.
Theo quan niệm xã hội tư liệu lịch sử là một phương tiện để bảo tồn, giữ
gìn, truyền bá tri thức lịch sử.
Xét về mặt lý luận thì có nhiều quan niệm khác nhau về tư liệu lịch sử
nhưng ta có thể hiểu một cách đơn giản như trong từ điển bách khoa tồn thư
có ghi tư liệu lịch sử là nơi lưu giữ các tri thức liên quan đến quá khứ và quan
hệ xã hội của lồi người và nó phản ảnh trực tiếp quá khứ. Tư liệu lịch sử vừa
là cơ sở vừa là xuất phát điểm của nhận thức lịch sử.
Theo chúng tôi tư liệu lịch sử là các sự kiện, tài liệu mà mỗi giáo viên
cần phải sưu tầm để tìm hiểu quá trình lịch sử đang học.Tư liệu càng sinh
động, phong phú bao nhiêu thì sự kiện càng cụ thể và càng hay bấy nhiêu.

Trong giảng dạy lịch sử, điều kiện cơ bản nhất để tái tạo hình ảnh q khứ là
tư liệu lịch sử. Nếu khơng có nguồn tư liệu phong phú, khơng cung
cấp được nguồn tư liệu cụ thể chân thực thì dù có vận dụng phương pháp
giảng dạy nào đi chăng nữa cũng không thể đạt hiệu quả mong muốn.
Hiện nay, các nhà sử học thường chia tư liệu lịch sử thành các nhóm: tư
liệu thành văn, tư liệu vật chất, tư liệu truyền miệng dân gian, tư liệu ngôn

11


ngữ, tư liệu dân tộc học, tư liệu phim ảnh, băng ghi hình và tư liệu băng ghi
âm (chiếm vị trí chủ yếu là các tư liệu thành văn).
Một là, tư liệu vật chất (hay còn gọi là tư liệu vật thật).Đây là nguồn tư
liệu duy nhất để nghiên cứu về các thời cổ đại khi chữ viết chưa xuất
hiện.Nguồn tư liệu này mang ý nghĩa rất quan trọng. Đó là những dụng cụ lao
động, đồ dùng sinh hoạt, vũ khí của người xưa, các thành quách nhà cửa...
được các nhà khảo cổ học tìm thấy tại các di chỉ khảo cổ. Đây là nguồn tư liệu
chủ yếu trong thời kì chưa có chữ viết và phản ánh một cách khá trung thực
và khách quan một mặt nào đấy của cuộc sống.
Hai là, tư liệu thành văn (tư liệu chữ viết): Đây là nguồn tư liệu quý,
ngày nay chúng ta có thể dễ dàng thu thập chúng dưới nhiều hình thức khác
nhau. Quan trọng là phải có phương pháp nghiên cứu và xử lí tư liệu.Vì lịch
sử mang tính giai cấp, nên tư liệu lịch sử mang tính chủ quan của tác giả (ảnh
hưởng của tính giai cấp).Khi tìm hiểu về tư liệu lịch sử chữ viết, cần có sự đối
chiếu và xem xét chúng với các tư liệu truyền miệng dân gian để có cái nhìn
tồn diện và chân thực nhất về lịch sử. Ngoài ra, tư liệu chữ viết còn bao gồm
cả những bảng số liệu được thống kê lại từ những ngành liên quan như quân
sự, kinh tế, chính trị, văn hóa giáo dục. Thơng qua những bảng thống kê đó
lịch sử được cụ thể hóa.
Nguồn tư liệu thành văn rất phong phú và đa dạng, nên để nghiên cứu

nguồn sử liệu này một cách dễ dàng hơn, người ta thường phân chia thành các
loại khác nhau như: phân chia theo lĩnh vực, phân chia theo ngành, theo đặc
điểm, nguồn gốc…
Ba là, tư liệu hình ảnh: Là loại tư liệu có tính chất đặc biệt, ta có thể tri
giác được hình ảnh lịch sử. Nó giúp ta miêu tả lịch sử một cách sinh động, cụ
thể hơn. Hình ảnh lịch sử có thể có hai trường hợp: một là tranh, ảnh được
chụp, vẽ tại thời điểm xảy ra sự kiện lịch sử. Đây là tư liệu lịch sử gốc; hai là
có thể được dựng lại để chụp… Vì vậy, khi sử dụng chúng ta cần có sự đánh
giá, phân biệt rõ.

12


Bốn là, tư liệu băng ghi âm, ghi hình: Đây là loại tư liệu mới xuất hiện
cùng với xã hội hiện đại. Loại tư liệu này cho phép chúng ta nghe, nhìn hiện
thực lịch sử.Nó ghi lại một cách chân thực và tái hiện gần như đầy đủ các sự
kiện, hiện tượng xảy ra. Tuy nhiên, hiện nay, nguồn tư liệu này rất dễ được xử
lí bằng kĩ thuật cơng nghệ do đó, khi sử dụng cần lưu ý về tính trung thực,
ngun bản của nó.
Ngồi ra, cịn có loại tư liệu truyền miệng dân gian: bao gồm những
thông tin lịch sử chưa được tập hợp, còn lưu truyền tự nhiên trong dân gian và
có nhiều dị bản khác nhau. Sự tồn tại của các huyền thoại, truyền thuyết, trải
qua nhiều thời kì, đã được bao phủ lên bởi một màu sắc kì bí.
1.1.1.2. Quan điểm về khái niệm Tư liệu hiện vật
Tư liệu lịch sử bao gồm rất nhiều loại tư liệu khác nhau trong đó có
TLHV nằm trong phân loại của tư liệu vật thật (tư liệu vật chất).
Có rất nhiều quan niệm về TLHV được các nhà nghiên cứu lịch sử đưa
ra nhưng chúng ta có thể hiểu TLHV là những vật thực mang trong nó nội
dung phản ánh sự kiện lịch sử, theo từ điển bách khoa tồn thư thì những hiện
vật này có thể được dùng để làm bằng cớ và chứng minh cho sự kiện lịch sử.

Sách giáo khoa lịch sử lớp 6 có đưa ra khái niệm TLHV là những di tích,
những đồ vật của người xưa còn giữ được trong lòng đất hay trên mặt đất.
Chúng tôi xin đưa ra quan điểm của mình về khái niệm TLHV như sau:
TLHV là những vật thực mang theo sự phản ánh về sự kiện lịch sử.
TLHV nói chung và TLHV ở bảo tàng nói riêng là phương tiện trực quan
rất quan trọng góp phần tạo biểu tượng lịch sử chân thực cụ thể, chính xác
cho HS, những TLHV khơng mang tính lý luận mà rất cụ thể, rõ ràng các sự
kiện, hiện tượng chứng minh sự kiện quan trọng của một đất nước, ở một thời
kỳ nhất định. TLHV ở bảo tàng được sắp xếp có hệ thống theo trình tự thời
gian là phương tiện trực quan giúp HS hình thành tri thức lịch sử. TLHV ở
bảo tàng cịn có ý nghĩa giáo dục tư tưởng, tình cảm, đạo đức sâu rộng cho

13


HS đặc biệt là trong tình hình hiện nay, bảo tàng có ý nghĩa to lớn đối với
việc giáo dục lòng yêu nước cho thế hệ trẻ.
Nguồn TLHV là một nguồn tư liệu khó khai thác địi hỏi sự hiểu biết sâu
rộng và có cái nhìn tổng quan của người sử dụng nó.Bản thân TLHV là một
nguồn thơng tin lịch sử chính xác nhất, khơng ai có thể thay đổi thông tin mà
hiện vật đấy phản ánh.Nhưng TLHV là nguồn tư liệu khó tiếp cận kể cả là góc
độ của nhà nghiên cứu hay góc độ của giáo viên khi sử dụng nguồn tư liệu
này vào quá trình dạy học vì tư liệu này tự bản thân nó lại khơng nói lên
những gì nó đang phản ánh thế nên địi hỏi cách thức tiếp cận cũng khác so
với các nguồn tư liệu lịch sử khác.
Trong luận văn này chúng tôi tìm hiểu TLHV dưới hai góc độ khác
nhau. Thứ nhất là nguồn TLHV mang trong nó tri thức và phản ánh sự kiện
lịch sử, thứ hai là chúng tôi khai thác nội dung mà tư TLHV đó phản ánh dưới
dạng hình ảnh của TLHV chủ yếu đang được trưng bày tại hai bảo tàng là bảo
tàng Cách mạng Việt Nam và bảo tàng Lịch sự Quân sự Việt Nam.

1.2.1. Vai trò, ý nghĩa của việc đổi mới phƣơng pháp sử dụng
TLHV trong dạy học lịch sử ở THPT
1.2.1.1. Vai trò của việc đổi mới phương pháp sử dụng tư liệu hiện vạt
vào dạy học lịch sử ở trường THPT
Tư liệu lịch sử đóng vai trong quan trọng đối với hoạt động DHLS nói
chung và hoạt động DHLS ở trường THPT nói riêng.
Đặc điểm của lịch sử đó là chỉ xảy ra một lần duy nhất trong quá khứ và
không bao giờ lặp lại thế nên chỉ có TLHV mấy tiếp cận gần nhất được với sự
thật lịch sử.
Ví dụ: năm 1954 với chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ làm chấn động
cả năm châu cả thế giới đều biết đến chiến thắng này, nhưng đúng với bản
chất của lịch sử thì sự kiện lịch sử đó đã diễn ra trong quá khứ vào đúng thời
gian là năm 1954, đúng không gian là lòng chảo Điện Biên, đúng con người là
những chiến sĩ đã chiến đấu tại đó vào năm 1954 mà người chỉ huy là Đại

14


tướng Võ Nguyễn Giáp. Điều đó khơng bao giờ lặp lại nữa, ngày nay chúng ta
dựng lại chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, tại lòng chảo Điện Biên với
những nhân chứng của trận chiến năm xưa kể lại nhưng thử hỏi xem có cịn
đúng tất cả những chiến sĩ năm xưa đang chiến đấu họ đều có mặt tại đây hay
khơng, có đúng khoảng thời gian là 1945 hay là đang 2017 cịn nữa có cịn
Đại tướng của chúng ta ở đó chỉ huy trận đánh nữa hay khơng? Chính những
điều đó tạo nên một lịch sử khơng bao giờ có lặp lại ý như nó đã từng xảy ra
ngoài những nhân chứng sống phản ánh phần nào của cuộc chiến năm xưa thì
TLHV chính là những nhân chứng khơng một lời nói dối của chiến thắng đó
vấn đề ở đây là chúng ta phải khai thác làm sao, sử dụng như thế nào trong
quá trình nghiên cứu đặc biệt là hoạt động DHLS.
Như vậy TLHV là những nhân chứng quan trọng nhất còn tồn tại mãi

mãi cùng sự thật lịch sử nếu chúng ta gìn giữ chúng một cách cẩn thận và
chân trọng nhất.Chúng sẽ là cầu nối giúp cho không chỉ những nhà nghiên
cứu tiếp cận sự thật lịch sử mà còn giúp cho GV, HS trong hoạt động dạy và
học.
TLHV mang trong mình câu chuyện lịch sử về sự kiện lịch sử thế nên
khi sử dụng TLHV lịch sử vào hoạt động DHLS thay vì GV sẽ là người nói
người thuyết trình cho cả buổi học dễ gây nhàm chán thì giáo viên có thể
mang hiện vật đó (nếu có điều kiện) hoặc sử dụng ảnh, phim về TLHV đó để
giới thiệu cho HS, hướng HS vào câu chuyện mà hiện vật đó phán ánh. Khi
mà HS mới tiếp cận với nguồn TLHV có thể sẽ khó khăn cho cả GV và HS
nhưng dần sẽ hình thành thói quen để HS có thể khai thác được nguồn tư liệu
này.Việc đưa ra TLHV vào dạy học GV cần phải hướng dẫn học HS như đây
là hiện vật gì?Nó dùng để làm gì?Trong lịch sử thì vật dụng này đã được ai
dùng và dùng như thế nào?Bằng chính những gợi ý đó dần dần thơng qua
TLHV HS sẽ tiếp cận được với sự kiện lịch sử.
Như vậy có thể thấy dù TLHV khơng tự nói lên sự kiện lịch sử mà bản
thân nó phản ánh nhưng GV và HS có thể tiếp cận được sự kiện lịch sử thông

15


qua TLHV bằng những thơng tin tư liệu đó phản ánh đã được những nhà
nghiên cứu tìm hiểu. Vì vậy, có thể nói TLHV là cầu nối giúp hình thành tri
thức lịch sử cho HS trong quá trình dạy học.
Trong hoạt động DHLS không chỉ hiện nay chúng ta mấy đề cập đến
việc sử dụng TLHV vào trong dạy học, vấn đề này khơng cịn là mới nữa đã
được rất nhiều nhà nghiên cứu tìm hiểu. Nhưng, thực tế cho thấy gần như
những tiết học mà GV đưa TLHV vào dạy học cịn rất hạn chế khơng nói đến
những giờ ngoại khóa mà đang đề cập đến những tiết học nội khóa, có may
chăng thì chỉ có một số ít tiết học GV đưa nguồn tư liệu này vào bằng hình

ảnh hay phim tư liệu nhưng GV chưa thực làm cho nguồn tư liệu mình đưa ra
trở nên đắt giá. GV khai thác TLHV khi đưa vào bài học gần như chỉ ở mức
giới thiệu nó là gì?Ở đâu? Mà khơng nhìn thấy ẩn sâu bên trong TLHV là
những câu chuyện lịch sử chân chính khơng hề có một ai làm thay đổi được
câu chuyện đó, việc đó vơ tình làm cho một nhân chứng lịch sử được đưa ra
giới thiệu trước khán giả mà lại khơng được nói gì.
Chính vì vậy, đổi mới phương pháp sử dụng TLHV vào dạy học là cấp
thiết.Thay vì GV chỉ đưa TLHV ra giới thiệu như một ví dụ minh họa thì GV
hãy khai thác triệt để nguồn thông tin khi đưa TLHV ra cho HS. GV có thể
thay đổi cách thức sử dụng nó trong bài thay vì đưa nó ra làm ví dụ sau khi
nói xong hoặc nói xong đưa nó ra thì hãy đưa tư liệu ra và định hướng cho HS
tại sao hôm nay cô (thầy) lại đưa ra tư liệu này, nó mang nội dung gì trong bài
học hơm nay hay GV cũng có thể dùng để làm tổng kết kiểm tra đánh giá bài
học của HS sau khi kết thúc tìm hiểu nội dung.
Sự thay đổi cách sử dụng TLHV không chỉ giúp GV chủ động trong việc
dạy mà cịn giúp nhớ kiến thức nhanh hơn thơng qua hình ảnh TLHV.
1.2.1.2. Ý nghĩa của việc đổi mới phương pháp sử dụng TLHV vào DHLS
ở trường THPT

16