(Luận văn thạc sĩ) phát triển đội ngũ giáo viên trường phổ thông dân tộc nội trú huyện điện biên tỉnh điện biên theo hướng chuẩn hóa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (898.01 KB, 109 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
TRẦN ĐĂNG KHOA
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ HUYỆN ĐIỆN BIÊN
TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO HƯỚNG CHUẨN HÓA
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI – 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC
TRẦN ĐĂNG KHOA
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ HUYỆN ĐIỆN BIÊN
TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO HƯỚNG CHUẨN HÓA
LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 60 14 01 14
Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Văn Lê
HÀ NỘI – 2014
LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm của một học viên, tác giả xin bày tỏ lịng biết ơn chân
thành của mình tới các thầy giáo, các cô giáo của trường Đại học Giáo dục,
Đại học Quốc gia Hà Nội đã giảng dạy và nhiệt tình giúp đỡ tơi trong q
trình học tập, nghiên cứu và triển khai luận văn này.
Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Phó giáo sư – Tiến
sĩ Nguyễn Văn Lê, người đã tận tình giúp đỡ tác giả trong quá trình nghiên
cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban giám đốc, các phòng ban thuộc Sở
Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên, Ban giám hiệu và tập thể đội ngũ giáo
viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên đã
tạo điều kiện thuận lợi và có những ý kiến đóng góp q báu để tác giả hồn
thành luận văn này.
Tác giả xin cảm ơn gia đình, bạn bè, người thân đã ln ở bên cạnh cổ
vũ, khích lệ tác giả trong q trình học tập, nghiên cứu và hồn thành luận
văn.
Điện Biên, tháng 11 năm 2014
Tác giả luận văn
Trần Đăng Khoa
i
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Viết tắt
Viết đầy đủ
CBQL
Cán bộ quản lý
CĐ
Cao đẳng
CNH
Cơng nghiệp hóa
CNTT
Cơng nghệ thơng tin
DTNT
Dân tộc nội trú
ĐH
Đại học
ĐNGV
Đội ngũ giáo viên
GD&ĐT
Giáo dục và Đào tạo
GDCD
Giáo dục cơng dân
GDQP
Giáo dục quốc phịng
GXTX
Giáo dục thường xuyên
HĐH
Hiện đại hóa
HS
Học sinh
Nxb
Nhà xuất bản
QLGD
Quản lý giáo dục
THCS
Trung học cơ sở
THPT
Trung học phổ thông
UBND
Ủy ban nhân dân
ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
STT
Nội dung
Trang
Bảng 2.1. Số trường đạt chuẩn quốc gia của huyện Điện Biên
qua các năm học......................................................................
35
Bảng 2.2. Số trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 của huyện
Điện Biên qua các năm học.......................................................
35
Bảng 2.3. Chất lượng học sinh đánh giá theo học lực của
Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên ................
36
Bảng 2.4. Chất lượng học sinh đánh giá theo hạnh kiểm của
Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên ................
37
Bảng 2.5. Số giáo viên của Trường Phổ thông dân tộc nội trú
huyện Điện Biên ..................................................................................
39
6
Bảng 2.6: Bảng các tỉ lệ giáo viên, học sinh, lớp học...............
40
7
Bảng 2.7: Bảng số lượng giáo viên theo chuyên môn đào tạo
qua các năm học của Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện
Điện Biên ...............................................................................
41
Bảng 2.8: Cơ cấu giới tính ĐNGV Trường Phổ thơng dân tộc
nội trú huyện Điện Biên ..........................................................
43
Bảng 2.9: Cơ cấu độ tuổi ĐNGV Trường Phổ thông dân tộc
nội trú huyện Điện Biên ..........................................................
45
Bảng 2.10: Cơ cấu dân tộc ĐNGV Trường Phổ thông dân tộc
nội trú huyện Điện Biên ..........................................................
45
Bảng 2.11: Trình độ đào tạo của ĐNGV Trường Phổ thông
dân tộc nội trú huyện Điện Biên ..............................................
46
12
Bảng 2.12: Bảng thuyết minh biên chế giáo viên năm học .......
50
13
Bảng 2.13: Chuyên đề bồi dưỡng đội ngũ giáo viên thực hiện
trong năm học 2012 – 2013.......................................................
52
Bảng 2.14: Chuyên đề bồi dưỡng đội ngũ giáo viên thực hiện
trong năm học 2013 – 2014......................................................
53
1
2
3
4
5
8
9
10
11
14
iii
15
16
Bảng 2.15: Tổng hợp kết quả đánh giá giáo viên Trường Phổ
thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên theo chuẩn nghề nghiệp
năm học 2013 – 2014 ..............................................................
Bảng 3.1: Tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp.............
iv
54
78
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
STT
Nội dung
Trang
1
Biểu đồ 2.1: Tỉ lệ giáo viên trên lớp học của Trường Phổ
thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên qua các năm..............
41
Biểu đồ 2.2: Tỉ lệ giáo viên trên lớp học của Trường Phổ
thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên qua các năm..............
42
Biểu đồ 2.3: Tỉ lệ giáo viên nữ so với giáo viên nam trong
cơ cấu đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú
huyện Điện Biên ....................................................................
43
Biểu đồ 2.4: Tỉ lệ giáo viên theo các nhóm độ tuổi trong cơ
cấu đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú
huyện Điện Biên ....................................................................
45
Biểu đồ 3.1: Đánh giá mức độ cấp thiết của các biện pháp
phát triển ĐNGV Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện
Điện Biên................................................................................
79
Biểu đồ 3.2: Đánh giá mức độ khả thi của các biện pháp
phát triển ĐNGV Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện
Điện Biên.......................................................................................
79
2
3
4
5
6
v
ontents
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... i
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT .............................................ii
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ.................................................................................. v
MỤC LỤC ............................................................................................................. vi
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................................... 2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................ 3
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................... 3
6. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................................... 3
7. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................................... 4
8. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................................. 4
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.................................................................... 5
10. Cấu trúc luận văn ....................................................................................................... 5
CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC
PHỔ THƠNG DÂN TỘC NỘI TRÚ THEO HƯỚNG CHUẨN HĨA.................... 6
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................................. 6
1.1.1. Ở nước ngoài .......................................................................................... 6
1.1.2. Ở trong nước .......................................................................................... 9
1.2. Các khái niệm cơ bản .............................................................................................. 10
1.2.1. Quản lý ................................................................................................. 10
1.2.2. Quản lý giáo dục................................................................................... 12
1.2.3. Quản lý nhà trường ............................................................................... 13
1.2.4. Phát triển và phát triển đội ngũ giáo viên .............................................. 13
1.2.5. Chuẩn và chuẩn hóa .............................................................................. 15
1.3. Trường THPT trong hệ thống giáo dục quốc dân ................................................ 16
1.3.1. Vị trí của trường THPT......................................................................... 16
1.3.2. Trường THPT trong xu thế hiện nay ..................................................... 17
1.3.3. Trường phổ thông DTNT trong xu thế hiện nay .................................... 17
1.4. Đội ngũ giáo viên THPT với chuẩn nghề nghiệp .................................................. 18
1.4.1. Yêu cầu về chuẩn nghề nghiệp của giáo viên THPT ............................. 18
1.4.2. Nội dung chuẩn nghề nghiệp giáo viên THPT....................................... 19
1.4.3. Chuẩn hóa đội ngũ giáo viên THPT ..................................................... 23
1.5. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hóa ............................ 24
1.5.1. Kế hoạch hóa đội ngũ giáo viên ............................................................ 24
1.5.2. Tuyển dụng và sử dụng đội ngũ giáo viên ............................................. 26
1.5.3. Bồi dưỡng đội ngũ giáo viên ................................................................. 27
1.5.4. Kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hóa .................. 28
1.5.5. Xây dựng môi trường thuận lợi để phát triển đội ngũ ............................ 28
1.6. Các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến việc phát triển đội ngũ giáo viên trong giai
đoạn hiện nay .................................................................................................................. 29
1.6.1. Các yếu tố chủ quan.............................................................................. 29
vi
1.6.2. Các yếu tố khách quan .......................................................................... 30
Tiểu kết chương 1 ........................................................................................................... 31
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG
PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ HUYỆN ĐIỆN BIÊN, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO
HƯỚNG CHUẨN HÓA ........................................................................................ 33
2.1. Khái quát về đặc điểm kinh tế - xã hội và giáo dục huyện Điện Biên................. 33
2.1.1. Vị trí địa lí và điều kiện kinh tế, văn hóa, xã hội huyện Điện Biên ........ 33
2.1.2. Vài nét về giáo dục huyện Điện Biên .................................................... 34
2.1.3. Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên .............................. 37
2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện
Biên 40
2.2.1. Thực trạng về số lượng ......................................................................... 40
2.2.2. Thực trạng về cơ cấu ............................................................................ 42
2.2.3. Thực trạng về chất lượng ...................................................................... 46
2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú
huyện Điện Biên theo hướng chuẩn hóa ....................................................................... 51
2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý và giáo viên về vai trò của
việc phát triển đội ngũ giáo viên ................................................................... 51
2.3.2. Thực trạng công tác lập kế hoạch, quy hoạch đội ngũ giáo viên ............ 51
2.3.3. Thực trạng công tác tuyển dụng, bố trí, sử dụng giáo viên .................... 52
2.3.4. Thực trạng hoạt động bồi dưỡng phát triển giáo viên ......................... 53
2.3.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá giáo viên ................................................. 55
2.3.6. Thực trạng việc tạo môi trường và điều kiện để phát triển đội ngũ giáo
viên ................................................................................................................ 56
2.4. Đánh giá chung ........................................................................................................ 57
2.4.1. Những điểm mạnh ................................................................................ 57
2.4.2. Những điểm còn hạn chế ...................................................................... 57
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 58
Tiểu kết chương 2 ........................................................................................................... 59
CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG PHỔ
THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ HUYỆN ĐIỆN BIÊN, TỈNH ĐIỆN BIÊN THEO HƯỚNG
CHUẨN HÓA ....................................................................................................... 60
3.1. Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ......................................................................... 60
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển...................................... 60
3.1.2. Nguyên tắc toàn diện và hệ thống ......................................................... 61
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khách quan.................................................... 62
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................................ 62
3.2. Các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông dân tộc
nội trú huyện Điện Biên theo hướng chuẩn hóa .......................................................... 62
3.2.1. Tổ chức các hoạt động nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và giáo
viên về vai trò của việc phát triển đội ngũ giáo viên ....................................... 62
3.2.2. Xây dựng quy hoạch tổng thể đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông dân
tộc nội trú huyện Điện Biên theo hướng chuẩn hóa ........................................ 64
3.2.3. Bố trí, sử dụng giáo viên theo hướng chuẩn hóa ................................... 65
3.2.4. Bồi dưỡng giáo viên và khuyến khích giáo viên tự học tự bồi dưỡng theo
yêu cầu chuẩn hóa .......................................................................................... 67
3.2.5. Kiểm tra đánh giá giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên THPT .. 72
vii
3.2.6. Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi để phát triển đội ngũ giáo viên .. 74
3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp............................................................ 77
3.3. Kết quả thăm dò ý kiến về tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đã
đề xuất.............................................................................................................................. 78
Tiểu kết chương 3 ........................................................................................................... 81
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................................ 82
1. Kết luận ....................................................................................................................... 82
2. Khuyến nghị ................................................................................................................ 83
2.1. Với Bộ Giáo dục và Đào tạo ................................................................... 83
2.2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo .............................................................. 84
2.3. Đối với nhà trường ................................................................................. 84
2.4. Đối với đội ngũ giáo viên ....................................................................... 84
TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 86
PHỤ LỤC.............................................................................................................. 89
Phụ lục 1: PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN................................................................... 89
Phụ lục 2: PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN................................................................... 92
Phụ lục 3: PHIẾU GIÁO VIÊN TỰ ĐÁNH GIÁ ....................................................... 94
Phụ lục 4 : PHIẾU ĐÁNH GIÁ GIÁO VIÊN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN................. 96
Phụ lục 5: PHIẾU TỔNG HỢP XẾP LOẠI GIÁO VIÊN CỦA TỔ CHUYÊN MÔN
98
Phụ lục 6: PHIẾU XẾP LOẠI GIÁO VIÊN CỦA HIỆU TRƯỞNG....................... 99
viii
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng, Nhà
nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát triển, được ưu tiên
đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội. Tuy
nhiên, chất lượng, hiệu quả giáo dục và đào tạo còn thấp so với yêu cầu, quản
lý giáo dục và đào tạo còn nhiều yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận chưa theo
kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục… Ngày 13 tháng 6 năm 2012, Thủ
tướng Nguyễn Tấn Dũng đã kí Quyết định số 711/QĐ-TTg phê duyệt ''Chiến
lược phát triển giáo dục 2011 - 2020", nêu 8 biện pháp để đạt mục tiêu chiến
lược trong đó biện pháp then chốt là phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ
quản lý giáo dục. Ngày 4/11/2013 Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã ký ban
hành Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban chấp hành Trung ương khóa XI
(Nghị quyết số 29-NQ/TW) về đổi mới căn bản, tồn diện giáo dục và đào tạo
trong đó u cầu về đội ngũ giáo viên được nêu cụ thể hơn: “Xây dựng quy
hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo
dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng
và hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng cấp học
và trình độ đào tạo…”
Từ những yêu cầu cấp thiết của Đảng và Nhà nước với giáo dục, đòi
hỏi cấp bách của xã hội với sản phẩm của giáo dục cho thấy việc phát triển
đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hóa là một nhiệm vụ quan trọng trong bối
cảnh hiện nay.
Cùng với cả nước, Điện Biên đang cố gắng phấn đấu phát triển đi lên
đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế, phát triển cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Một trong những biện pháp được ưu tiên là tập trung đầu tư cho giáo dục. Với
đặc trưng là một tỉnh miền núi điều kiện khó khăn, có nhiều dân tộc cùng cư
trú, ngay sau khi có Quyết định số 179/QĐ-BGDĐT ngày 13/01/2012 của Bộ
1
Giáo dục và Đào tạo, về việc ban hành Kế hoạch tổ chức triển khai Quyết
định số 1460/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Củng cố và
phát triển hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú giai đoạn 2011-2015,
UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các Sở Kế hoạch
và Đầu tư, Tài chính xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện Đề án. Là một
trong 6 trường DTNT cấp huyện được nâng cấp lên thành trường THPT theo
Đề án mở rộng quy mô và nâng cấp hệ thống các trường phổ thông dân tộc
nội trú tỉnh Điện Biên, Trường Phổ thơng dân tộc nội trú huyện Điện Biên đã
có nhiều cố gắng và đạt được một số thành tích đáng ghi nhận. Chất lượng
tuyển sinh, chất lượng 2 mặt giáo dục, chất lượng các hoạt động phong trào
đều cao hơn so với các trường THPT khác trên địa bàn. Tuy nhiên so với yêu
cầu đổi mới của giáo dục hiện nay thì đội ngũ giáo viên của trường bên cạnh
những ưu điểm đáng quý vẫn còn tồn tại những non yếu về chất lượng cần
khắc phục kịp thời. Đội ngũ giáo viên của trường đa số đều đạt chuẩn trình độ
đào tạo theo quy định của Luật Giáo dục, tức là có trình độ đại học, tuy nhiên
số giáo viên có trình độ trên chuẩn chưa có, một số giáo viên ở trình độ dưới
chuẩn. So với địi hỏi ngày càng cao về trình độ giáo viên trong xu thế hội
nhập, vấn đề xây đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hóa cần phải được thực
hiện, đồng thời bồi dưỡng cập nhật kiến thức cho họ thường xuyên để đáp
ứng những yêu cầu đổi mới giáo dục.
Xuất phát từ những lý do trên, với cương vị là một hiệu trưởng trường
phổ thông dân tộc nội trú, nhận thức rõ vai trò của việc phát triển đội ngũ đối
với chất lượng đào tạo của nhà trường, tác giả lựa chọn nghiên cứu vấn đề:
“Phát triển đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện
Biên, tỉnh Điện Biên theo hướng chuẩn hóa” làm đề tài luận văn của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực tiễn phát triển đội ngũ
giáo viên, luận văn đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên Trường
2
Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên theo hướng chuẩn
hóa đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục THPT hiện nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên THPT.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Công tác phát triển đội ngũ giáo viên THPT Trường Phổ thông dân tộc
nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên theo hướng chuẩn hóa.
4. Giả thuyết khoa học
Đội ngũ giáo viên có vai trị quyết định tới việc đảm bảo chất lượng
đào tạo. Tuy nhiên so với yêu cầu của chuẩn nghề nghiệp thì đội ngũ giáo
viên đang bộc lộ nhiều hạn chế và bất cập. Vì vậy nếu tìm ra các biện pháp
phát triển đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hóa từ khâu lập quy hoạch tổng
thể, tuyển dụng, đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng một cách khoa học, hợp lí thì
sẽ đảm bảo được đội ngũ có chất lượng đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản tồn
diện nền giáo dục phổ thơng trong thời điểm hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ giáo viên THPT theo
hướng chuẩn hóa.
5.2. Đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên và thực trạng phát triển đội ngũ
giáo viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên.
5.3. Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên theo hướng chuẩn hóa
ở Trường Phổ thơng dân tộc nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Luận văn tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng đội ngũ và phát triển
đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông dân tộc nội trú THPT huyện Điện Biên,
tỉnh Điện Biên.
- Số liệu khảo sát và hồi cứu 4 năm gần đây.
3
7. Câu hỏi nghiên cứu
7.1. Có thể phát triển đội ngũ giáo viên THPT theo các cách tiếp cận nào?
7.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên và phát triển đội ngũ giáo viên của Trường
Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên hiện nay ra sao? Những thành tựu
và hạn chế cũng như những vấn đề gì cần tháo gỡ?
7.3. Biện pháp nào có thể áp dụng để phát triển đội ngũ giáo viên các trường
dân tộc nội trú của địa phương?
8. Phương pháp nghiên cứu
Kết hợp các nhóm nghiên cứu sau:
8.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích các tài liệu liên quan đến chủ đề nghiên cứu và vận dụng các
chuyên đề quản lý giáo dục liên quan để xác định cơ sở lí luận của đề tài.
8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
8.2.1. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: nhằm tổng kết các kinh nghiệm
phát triển đội ngũ ở các trường phổ thông dân tộc nội trú tỉnh Điện Biên.
8.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: nhằm thu thập thông tin từ đội
ngũ cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên của Trường Phổ thông dân tộc nội trú
huyện Điện Biên về thực trạng đội ngũ và công tác phát triển đội ngũ.
8.2.3. Phương pháp chuyên gia: sử dụng để xem xét tính cấp thiết và khả thi
của các biện pháp đề xuất.
8.2.4. Phương pháp khảo nghiệm: sử dụng để kiểm tra tính cấp thiết và tính
khả thi của các biện pháp đề xuất.
8.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ
Dùng lí thuyết tốn học và phương pháp lơgíc tốn học để xây dựng
các cơ sở lí thuyết nhất quán, mạch lạc, đảm bảo tính chính xác.
Dùng các cơng thức tốn học để nghiên cứu đối tượng khoa học, tính
tốn các thơng số liên quan đến đối tượng, tìm ra qui luật vận động của đối
tượng, dùng tốn học để xử lí số liệu có được do kết quả nghiên cứu của các
phương pháp khác. Các cơng thức tốn học sử dụng để tính toán trong nghiên
4
cứu gồm: Tính tần suất; tính trung bình cộng; tính phương sai; tính trung vị;
tính hệ số tương quan.
9. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
9.1. Ý nghĩa lý luận
Góp phần làm phong phú và sâu sắc thêm lí luận về phát triển đội ngũ
giáo viên nói chung và đội ngũ giáo viên các trường phổ thông dân tộc nội trú
nói riêng.
9.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Nghiên cứu đánh giá thực trạng đội ngũ và phát triển đội ngũ giáo
viên ở Trường Phổ thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, chỉ
ra được mặt mạnh, mặt yếu và những vấn đề cần tháo gỡ. Đây là những tư
liệu thiết thực cho nghiên cứu và phát triển đội ngũ giáo viên THPT hiện nay.
- Đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên ở Trường Phổ
thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên theo hướng chuẩn hóa.
Các biện pháp này nếu được thực thi sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục của nhà trường.
10. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo
và các phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về phát triển đội ngũ giáo viên trường trung
học phổ thơng theo hướng chuẩn hóa.
Chương 2: Thực trạng việc phát triển đội ngũ giáo viên Trường Phổ
thông dân tộc nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên theo hướng chuẩn hóa.
Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên Trường Phổ thông
dân tộc nội trú huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên theo hướng chuẩn hóa.
5
CHƯƠNG 1
LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TRUNG HỌC PHỔ THƠNG DÂN TỘC NỘI TRÚ
THEO HƯỚNG CHUẨN HĨA
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Ở nước ngoài
Ngày nay trong giáo dục thế giới đã xuất hiện xu hướng “cải cách dựa
trên các chuẩn” (reform based on standards). Nhiều nước đã tiến hành xây
dựng bộ chuẩn cho giáo dục của nước mình: chuẩn chất lượng giáo dục,
chuẩn nhà trường, chuẩn cán bộ quản lý giáo dục, chuẩn giáo viên. Trong bộ
chuẩn cho giáo viên có chuẩn trình độ đào tạo, chuẩn chức danh, chuẩn nghề
nghiệp (professional standard)… Trong chuẩn nghề nghiệp, một số nước đã
tiến đến xây dựng chuẩn nghề nghiệp cho GV từng ngành học, cấp học, môn
học.
Chuẩn nghề nghiệp (sau đây gọi tắt là Chuẩn) của giáo viên phổ thông là văn
bản quy định các yêu cầu cơ bản về phẩm chất, năng lực mà người giáo viên
cần đạt được nhằm đáp ứng mục tiêu của giáo dục phổ thông.
1.1.1.1. Hoa Kỳ
Hoa Kỳ là quốc gia đi tiên phong trong xây dựng chuẩn nghề nghiệp
giáo viên phổ thông. Uỷ ban quốc gia chuẩn nghề dạy học (National Board
for Professional Teacher Standards – NBPTS) - được thành lập năm 1987 đã đề xuất 5 điểm cốt lõi để các bang vận dụng:
(i) Giáo viên phải tận tâm với học sinh và việc học của họ (Teachers
are Committed to Students and Their Learning).
(ii) Giáo viên phải làm chủ môn học, biết cách dạy mơn học của mình
(Teachers Know the Subjects They Teach and How to Teach Those Subjects
to Students).
6
(iii) Giáo viên phải có trách nhiệm quản lý và hướng dẫn học sinh học
tập (Teachers are Responsible for Managing and Monitoring Student
Learning).
(iv) Giáo viên phải suy nghĩ một cách hệ thống về thực tế hành nghề
của họ và học tập qua trải nghiệm (Teachers Think Systematically about Their
Practice and Learn from Experience).
(v) Giáo viên phải là thành viên của cộng đồng học tập (Teachers are
Members of Learning Communities).
1.1.1.2. Vương quốc Anh
Chuẩn nghề nghiệp giáo viên của Anh (2007) được cấu trúc gồm 3
phần (lĩnh vực) có liên quan lẫn nhau, đó là:
(i) Những đặc trưng nghề nghiệp
(ii) Kiến thức và sự am hiểu nghề nghiệp
(iii) Các kĩ năng nghề nghiệp.
Mỗi phần (lĩnh vực) lại có các tiêu chuẩn. Các tiêu chuẩn này chung
cho tất cả các loại giáo viên. Mỗi tiêu chuẩn có các yêu cầu. Đối với mỗi loại
giáo viên có những yêu cầu khác nhau (cả về số lượng và mức độ).
Chuẩn nghề nghiệp giáo viên được xác định cụ thể cho từng giai đoạn
phát triển nghề của giáo viên:
- Giáo viên mới vào nghề (Q): (33 yêu cầu)
- Dành cho tất cả giáo viên (C): (41 yêu cầu)
- Giáo viên trong thang bậc trả lương cao (P): (10 yêu cầu)
- Giáo viên giỏi (E): (15 yêu cầu)
- Giáo viên có kĩ năng cấp cao (chuyên gia) (A): (3 yêu cầu)
1.1.1.3. Cộng hòa Liên bang Đức
Theo nghị quyết Hội nghị Bộ trưởng Văn hoá Giáo dục các bang trong
Liên bang (2004) thì chuẩn đào tạo giáo viên là những yêu cầu mà mọi giáo
viên phải đáp ứng. Theo đó, những nét chính về hình ảnh nghề nghiệp của
người giáo viên là:
7
(i) Giáo viên là những chuyên gia về dạy và học. Nhiệm vụ chủ yếu của
họ là xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện và đánh giá quá trình dạy và học.
(ii) Giáo viên phải ý thức được rằng nhiệm vụ của họ gắn bó chặt chẽ
với các giờ lên lớp và với cuộc sống nhà trường.
(iii) Giáo viên thực thi nhiệm vụ đánh giá và tư vấn một cách cơng
bằng có trách nhiệm. Muốn vậy họ phải có trình độ cao về sư phạm tâm lý và
chẩn đốn.
(iv) Giáo viên liên tục phát triển các năng lực nghề nghiệp của mình,
tận dụng mọi cơ hội để theo kịp các phát triển mới trong hoạt động nghề
nghiệp.
(v) Giáo viên tham gia xây dựng một nền văn hoá học đường khuyến
khích học tập.
1.1.1.4. Khối Australia
Khối Australia xây dựng Khung quốc gia về chuẩn nghề nghiệp dạy
học (The National Framework for Professional Standards for Teaching). Trên
cơ sở đó, các bang xây dựng chuẩn nghề nghiệp riêng của mình.
Khung quốc gia có 4 lĩnh vực :
(i) Kiến thức nghề nghiệp (Professional Knowledge)
(ii) Thực hành nghề nghiệp (Professional Practice)
(iii) Giá trị nghề nghiệp (Professional Values)
(iv) Quan hệ nghề nghiệp (Professional Relationships).
Đối với các bang, không nhất thiết xây dựng cả 4 lĩnh vực, chỉ hai lĩnh
vực 1 và 2 là giống nhau, các lĩnh vực 3 và 4 không giống nhau.
1.1.1.5. Trung Quốc
Đã có nhiều cơng trình nghiên cứu về phương pháp đánh giá giáo dục
nói chung, đánh giá giáo viên nói riêng của các tác giả Thường Phong Mã
(2005), Liên Bản Cố (2001), Thẩm Ngọc Thuần (2002) Ngô Cương (1996,
2001).
8
1.1.2. Ở trong nước
Đề cập đến vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên đã có nhiều cơng trình nghiên
cứu.
Trong chuyên khảo ”Cẩm nang nâng cao năng lực và phẩm chất
ĐNGV” [3], của các tác giả Đặng Quốc Bảo, Đỗ Quốc Anh, Đinh Thị Kim
Thoa, sau khi đề cập đến những vấn đề chung về phẩm chất, năng lực của
người thầy, nghề thầy trong bối cảnh phát triển mới, nhóm tác giả đã đề ra các
con đường để người thầy tự tìm hiểu nâng cao được năng lực của bản thân,
đáp ứng yêu cầu của nhà giáo trong điều kiện đất nước thực hiện hội nhập và
cơng nghiệp hóa, đưa giáo dục vào sự chuẩn hóa, hiện đại hóa.
Nhằm triển khai thực hiện chỉ thị 40/CT – TW của Ban bí thư về ”Xây
dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai
đoạn 2005 – 2010” [1], Viện Chiến lược và Chương trình giáo dục (nay là
viện Khoa học giáo dục Việt Nam) đã thực hiện ”Nghiên cứu đánh giá thực
trạng đội ngũ nhà giáo Việt Nam” làm căn cứ cho các quyết định có liên quan
tới đội ngũ nhà giáo. Khi đề cập đến vấn đề giáo viên trong giáo dục, bản báo
cáo khuyến nghị những khía cạnh cần được quan tâm nhằm nâng cao năng lực
về chuyên môn cho cả ĐNGV.
Theo Nguyễn Hữu Châu trong "Chất lượng giáo dục – Những vấn đề lí
luận và thực tiễn”[22] ngồi các u cầu về tư tưởng đạo đức của người giáo
viên, ngày nay để thực hiện sứ mệnh của mình người giáo viên cịn cần có
những năng lực cơ bản sau: chuẩn đốn, đáp ứng, đánh giá, thiết lập mối quan
hệ, triển khai chương trình giáo dục, quan hệ xã hội.
Tác giả Lã Thị Oanh trong luận văn «Các biện pháp quản lý giáo viên
của hiệu trưởng trường THPT đạt chuẩn quốc gia ở tỉnh Bà Rịa – Vũng
Tàu»[39] đã nghiên cứu và đề xuất các biện pháp để quản lý giáo viên trong
các trường THPT đạt chuẩn nhằm duy trì và giữ vững 5 tiêu chuẩn của trường
chuẩn quốc gia. Tác giả Ngơ Đức Sáu trong luận văn «Biện pháp phát triển
đội ngũ giáo viên các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ trong giai
9
đoạn hiện nay»[42] đã đề cập tới thực trạng đội ngũ, thực trạng phát triển đội
ngũ giáo viên các trường THCS và đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ
giáo viên THCS đáp ứng yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay. Tác giả
Nguyễn Quốc Nam trong luận văn «Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên các
trường THPT huyện Mê Linh, Hà Nội theo chuẩn nghề nghiệp»[36] đã nghiên
cứu thực trạng quản lý đội ngũ giáo viên và quán lý phát triển đội ngũ giáo
viên theo chuẩn nghề nghiệp, đề xuất các biện pháp quản lý phát triển đội ngũ
giáo viên THPT huyện Mê Linh theo chuẩn nghề nghiệp đáp ứng yêu cầu
hiện nay.
Để đáp ứng yêu cầu xủa xã hội về đổi mới giáo dục và tiếp cận hội
nhập với giáo dục quốc tế, năm 2007, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành
Chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học. Năm 2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo
ban hành Chuẩn nghề nghiệp giáo viên mầm non. Năm 2009 Bộ Bộ Giáo dục
và Đào tạo ban hành Chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS, giáo viên THPT
[11]. Trong các quyết định ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên này đều
hướng dẫn cách đánh giá giáo viên và quy trình thực hiện.
Tóm lại vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên theo quan điểm chuẩn hóa
là vấn đề cấp thiết được quan tâm và tập trung nghiên cứu. Tuy nhiên phát
triển đội ngũ giáo viên ở tỉnh Điện Biên, nhất là trong trường phổ thông dân
tộc nội trú THPT thì vẫn cịn nhiều điều bất cập và cần tiếp tục nghiên cứu. Vì
vậy tác giả trên cơ sở kế thừa kết quả những nghiên cứu đã có tiếp tục nghiên
cứu thực trạng đội ngũ và công tác phát triển đội ngũ của Trường Phổ thông
dân tộc nội trú huyện Điện Biên trong thời gian qua và từ đó đề xuất biện
pháp giải quyết các yêu cầu mà giáo dục đào tạo đặt ra với nhà trường.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Bất kì một ngành khoa học nào cũng đều bắt nguồn từ thực tiễn, nó tổng
kết thực tiễn, giải thích thực tiễn và khi đã có một hệ lí thuyết hồn chỉnh, nó sẽ
góp phần dự đốn và định hướng sự phát triển của thực tiễn theo những quy
10
luật khách quan. Tất cả các ngành khoa học đều tuân theo quy luật này từ khoa
học tự nhiên đến khoa học xã hội và nhân văn, trong đó có cả khoa học quản lý.
Cho tới nay, khoa học quản lý đã trở thành một khoa học độc lập, mặc dù nó
vẫn là một lĩnh vực non trẻ nhưng ngày càng có vai trị quan trọng thiết yếu đối
với thực tiễn cuộc sống của nhân loại và mỗi quốc gia.
Từ thời cổ đại các tư tưởng quản lý sơ khai đã hình thành và phát triển
tuy chỉ giới hạn trong tư tưởng triết học nhưng nhiều quan điểm đã được ứng
dụng vào quản lý ở cấp vĩ mô. Bước vào thời kì Phục hưng và sau đó là cuộc
cách mạng công nghiệp lần thứ nhất với sự phát triển mạnh mẽ của máy móc,
cơng xưởng, dây chuyền sản xuất… u cầu về quản lý không ngừng tăng lên
cả về quản lý vi mô và vĩ mô. Quản lý từng bước được tách khỏi triết học và
dần dần trở thành một mơn khoa học độc lập, có sự tham gia và đóng góp của
nhiều trường phái và nhiều học giả.
Trong các trường phái và học giả đóng góp vào khoa học quản lý thì dấu
mốc quan trọng nhất là thuyết quản lý khoa học của Fredrick Winslow Taylor
(1856 – 1915) với tác phẩm “Các nguyên tắc quản lý theo khoa học” được xuất
bản năm 1911 đánh dấu các tư tưởng quản lý được nghiên cứu như một ngành
khoa học. Theo Taylor thì “Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn
người khác làm và sau đó hiểu được rằng họ đã hồn thành cơng việc một cách
tốt nhất và rẻ nhất”. Tư tưởng này còn được Taylor vận dụng tối đa vào mọi
trường hợp, mỗi loại công việc dù nhỏ nhặt nhất đều có một “khoa học” để
thực hiện nó, ông đã liên kết các mặt kĩ thuật và con người trong tổ chức. Mặt
hạn chế trong tư tưởng quản lý của Taylor là sự hiểu biết phiến diện và máy
móc về con người, tuy nhiên nó vẫn được đánh giá cao vì đáp ứng được u
cầu quản lý xí nghiệp và phục vụ cho sự phát triển của đại công nghiệp.
Bước phát triển tiếp theo của khoa học quản lý là thuyết quản lý hành
chính của Henri Fayol (người Pháp, 1841 - 1925) qua tác phẩm “Quản lý
công nghiệp và tổng quát” xuất bản năm 1949. Fayol đã tiếp cận vấn đề quản
lý ở tầm rộng hơn và xem xét dưới góc độ tổ chức - hành chính. Tư tưởng chủ
11
yếu của thuyết Fayol là nhìn vấn đề quản lý ở cả tổng thể tổ chức quản lý xí
nghiệp, xem xét hoạt động quản lý từ trên xuống, tập trung vào bộ máy lãnh
đạo cao với các chức năng cơ bản của nhà quản lý. Ông định nghĩa Quản lý
hành chính là: dự tính (dự đốn + kế hoạch), tổ chức, điều khiển, phối hợp và
kiểm tra. Đây chính là 5 chức năng của nhà quản lý. Đối với cấp quản lý càng
cao thì yêu cầu khả năng quản lý hành chính càng lớn và ngược lại cấp quản
lý thấp thì khả năng chun mơn kỹ thuật là quan trọng nhất.
Theo quan điểm chính trị xã hội thì Nguyễn Quốc Chí lại coi: “Quản lý
là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên đối
tượng quản lý về mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế…bằng một hệ thống
các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp
cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng”
[24].
Như vậy, với mỗi quan điểm khác nhau thì cách hiểu về quản lý lại khác
nhau nhưng về bản chất có thể hiểu “Quản lý là quá trình mà chủ thể quản lý
dựa vào các nguồn lực tạo nên môi trường thuận lợi nhất để tác động lên đối
tượng quản lý nhằm phát huy tối đa khả năng giúp tổ chức đạt tới mục tiêu
chung”.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục, một cách khái qt là q trình tác động có kế hoạch,
có tổ chức của các cơ quan QLGD các cấp tới các thành tố của quá trình dạy
học – giáo dục nhằm làm cho hệ giáo dục vận hành có hiệu quả và đạt tới mục
tiêu giáo dục nhà nước đề ra. Tuy nhiên khái niệm quản lý giáo dục có hai cấp
độ chủ yếu là cấp vĩ mơ và cấp vi mô. Cấp quản lý vĩ mô tương ứng với việc
quản lý một hoặc một loạt đối tượng có quy mơ lớn, bao qt tồn bộ hệ
thống. Nhưng trong hệ thống này lại có nhiều hệ thống con và tương ứng với
hệ thống con này có hoạt động quản lý đó là hoạt động quản lý vi mơ.
Các nhà quản lý giáo dục thực tiễn còn quan niệm: Quản lý giáo dục
theo nghĩa tổng quan là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội
12
nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội.
Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục thường xuyên, công tác giáo dục
khơng chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cịn rộng ra cho mọi người; tuy nhiên trọng
tâm vẫn là giáo dục thế hệ trẻ cho nên quản lý giáo dục được hiểu là sự điều
hành hệ thống giáo dục quốc dân, các trường trong hệ thống giáo dục quốc
dân.
1.2.3. Quản lý nhà trường
Nhà trường là một dạng thiết chế tổ chức chuyên biệt và đặc thù của xã
hội, được hình thành do nhu cầu tất yếu khách quan của xã hội nhằm thực
hiện chức năng truyền thụ các kinh nghiệm xã hội cần thiết cho từng nhóm
dân cư nhất định trong cộng đồng và xã hội.
Như vậy quản lý nhà trường là là hệ thống những tác động có ý thức,
có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật của chủ thể quản lý đến
tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực
lượng xã hội trong và ngồi nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu
quả mục tiêu giáo dục của nhà trường.
1.2.4. Phát triển và phát triển đội ngũ giáo viên
1.2.4.1. Phát triển
Phát triển là thuật ngữ xuất hiện vào nửa sau thế kỉ XX, được nhiều nhà
triết học, kinh tế học, xã hội học bàn tới. Về mặt triết học, phát triển là phạm
trù chỉ ra tính chất của những biến đổi đang diễn ra trong thế giới; mọi sự vật
hiện tượng của hiện thực không tồn tại trong trạng thái bất biến, mà trải qua
một loạt các trạng thái từ khi xuất hiện đến lúc tiêu vong, phạm trù phát triển
thể hiện một tính chất chung của tất cả những biến đổi ấy. Trong xã hội học,
nhiều học giả quan niệm phát triển và kém phát triển chủ yếu tập trung vào
khả năng tích lũy và đầu tư để tăng trưởng kinh tế, theo họ sự tăng trưởng này
chính là phát triển xã hội.
Theo Từ điển triết học, phát triển: Nét đặc trưng là hình xốy trơn ốc.
Mọi q trình phát triển riêng rẽ đều có sự khởi đầu và kết thúc; Phát triển là
13
một quá trình nội tại; bước chuyển từ thấp lên cao xảy ra bởi vì trong cái thấp
đã chứa đựng dưới dạng tiềm tàng những khuynh hướng dẫn tới cái cao, còn
cái cao là cái thấp đã pháỉ triển. Đồng thời, chỉ ở một mức phát triển khá cao
thì những mầm mống của cái cao chứa đựng trong cái thấp mới bộc lộ ra và
lần đầu tiên mới trở nên dễ hiểu” [41].
Nói một cách khác, phát triển là sự vận động đi lên của mọi sự vật và
hiện tượng theo những quy luật nội tại khách quan của chúng. Trong lĩnh vực
xã hội, phát triển luôn gắn liền với sự tiến bộ, đối lập nó là sự lạc hậu, suy
thối. Phát triển cịn đồng nghĩa với tương lai, với một hình thức mới và một
chất lượng mới. Phát triển thường gắn với hoạt động dự báo.
Khái niệm được nhiều người chấp nhận, phải triển là quá trình vận
động đi từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến
hoàn thiện hơn; theo nghĩa này, quá trình một sự vật phát triển sẽ làm cơ cấu
tổ chức, phương thức vận động và chức năng hoạt động của nó ngày càng
hồn thiện hơn.
1.2.4.2. Phát triển đội ngũ giáo viên
Phát triển ĐNGV là quá trình thực hiện các nội dung về tuyển dụng,
đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và tạo môi trường sư phạm thuận lợi nhằm nâng
cao hiệu quả hoạt động giảng dạy của giáo viên đáp ứng mục tiêu đào tạo của
nhà trường.
Trong nhà trường, ĐNGV là lực lượng chủ yếu giữ vai trò quyết định
trong việc thục hiện mục tiêu đào tạo. Vì vậy, chăm lo phát triển ĐNGV là
nhiệm vụ trung tâm, là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển toàn diện
nhà trường. Muốn có ĐNGV mạnh cần có chế độ, chính sách thỏa đáng, nhất
là ở các trường thuộc những vùng khó khăn, để phát huy hết tiềm năng của
từng người, để đồn kết gắn bó mọi người thành một khối thống nhất của
những nhà sư phạm.
14
Phát triển ĐNGV phải tạo ra sự gắn bó giữa đào tạo, bồi dưỡng với sử
dụng lợp lý và tạo môi trường thuận lợi cho đội ngũ phát triển. Mục tiêu cơ
bản của công việc phát triển ĐNGV là:
- Chăm lo xây dựng để có đủ số lượng, đồng bộ về cơ cấu và chất lượng
về mọi mặt của ĐNGV nhằm thực hiện tốt nhất nội dung và kế hoạch đào tạo
của nhà trường.
- Làm cho mỗi giáo viên cảm thấy hài lịng và gắn bó với nhà trường,
với mơn dạy, hào hứng, phấn khởi và đủ sức trong hoạt động sáng tạo.
Vì vậy, thuật ngữ phát triển ĐNGV được hiểu là một khái niệm tổng
hợp, bao gồm cả việc đào tạo, bồi dưỡng giáo viên và phát triền nghề nghiệp
của ĐNGV. Nếu phạm vi đào tạo, bồi dưỡng bao gồm những gì họ phải biết,
phạm vi phát triển nghề nghiệp ĐNGV bao gồm những gì họ nên biết, thì phát
triển ĐNGV bao quát tất cả những gì người giáo viên có thể trau dồi và phát
triển để đạt được mục tiêu cơ bản của bản thân và của nhà trường. Đó là con
đường để giáo viên phát triển tồn diện nội lực của bản thân cho phù hợp với
sự phát triển chung của nhà trường [25].
Như vậy việc phát triển ĐNGV tập trung ở những khía cạnh: (1) Nâng
cao vị trí xã hội của ĐNGV; (2) Bồi dưỡng phẩm chất, năng lực, chuẩn hóa
ĐNQV; (3) Chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của ĐNGV; (4) Quản lý,
sử dụng, đãi ngộ ĐNGV.
1.2.5. Chuẩn và chuẩn hóa
1.2.5.1. Định nghĩa chuẩn
Có nhiều định nghĩa khác nhau về chuẩn. Đại từ điển bách khoa toàn
thư thế giới Đritania - 2002 đưa ra định nghĩa về chuẩn: Chuẩn (Standard) là
cái được xác lập bởi quyền lực, tập quán hoặc sự thỏa thuận để làm mẫu hoặc
vật so sánh; Chuẩn là cái được đặt ra và được xác lập để làm luật lệ (quy tắc)
đo lường số lượng, trọng lượng, giá trị hoặc chất lượng [35, tr. 10-12]. Theo
Đại từ điển tiếng Việt [44], chuẩn được hiểu: là cái được chọn làm mốc để dọi
vào, để đối chiếu mà làm cho đúng; là cái được chọn làm mẫu đo lường đánh
15
