(Luận văn thạc sĩ) bảo vệ quyền lợi phụ nữ theo luật hôn nhân và gia đình việt nam năm 2014 03

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

HOÀNG THỊ KHÁNH LINH

BẢO VỆ QUYỀN LỢI PHỤ NỮ
THEO LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM
NĂM 2014

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI - 2015

i


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

HOÀNG THỊ KHÁNH LINH

BẢO VỆ QUYỀN LỢI PHỤ NỮ
THEO LUẬT HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM
NĂM 2014
Chuyên ngành : Luật dân sự và tố tụng dân sự
Mã số

: 60 38 01 03

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Văn Cừ

HÀ NỘI - 2015

ii


LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tơi. Các số
liệu và trích dẫn trong Luận văn là chính xác và trung thực. Những kết luận
khoa học của luận văn chưa từng được ai cơng bố trong bất kỳ cơng trình nào
khác.
Hà Nội, ngày 25 tháng 1 năm 2016
Tác giả luận văn

Hoàng Thị Khánh Linh

iii


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục các bảng
Danh mục các biểu đồ
1

MỞ ĐẦU

Chương 1:

LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO VỆ QUYỀN LỢI PHỤ NỮ

8

THEO LUẬT HƠN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM

1.1.

Khái niệm quyền phụ nữ

8

1.1.1. Khái niệm quyền con người

8

1.1.2. Khái niệm quyền phụ nữ

11

1.2.

Khái niệm bảo vệ quyền của phụ nữ bằng pháp luật

11

1.3.

Ý nghĩa của việc bảo vệ quyền của phụ nữ bằng pháp luật

13

1.4.

Pháp luật quốc tế với vấn đề bảo vệ quyền lợi của phụ nữ

15

trong quan hệ hôn nhân và gia đình
1.5.

Sơ lược pháp luật Việt Nam về bảo vệ quyền lợi của phụ nữ

17

trong pháp luật từ năm 1945 đến nay
1.5.1. Giai đoạn từ năm 1945 đến năm 1975

17

1.5.2. Giai đoạn từ năm 1975 đến nay

19

Chương 2: NỘI DUNG BẢO VỆ QUYỀN LỢI PHỤ NỮ THEO LUẬT

21

HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH VIỆT NAM NĂM 2014

2.1.

Bảo vệ quyền lợi của phụ nữ việt nam trong quan hệ nhân thân

2.1.1. Khái quát về quyền nhân thân của cá nhân và quan hệ nhân

21
21

thân của người phụ nữ trong hệ hơn nhân và gia đình
2.1.2. Nội dung bảo vệ quyền lợi của phụ nữ trong quan hệ nhân thân

24

2.2.

50

Bảo vệ quyền lợi của phụ nữ Việt Nam trong quan hệ tài sản

2.2.1. Bảo vệ quyền của phụ nữ trong việc tạo lập, chiếm hữu, sử

iv

51

dụng, định đoạt tài sản chung
2.2.2. Bảo vệ quyền sở hữu tài sản của người vợ khi vợ chồng lựa

60

chọn chế độ tài sản theo thỏa thuận
2.2.3. Bảo vệ quyền xác lập, chiếm hữu, sử dụng định đoạt tài sản

64

riêng của người phụ nữ
2.2.4. Bảo vệ quyền sở hữu tài sản của người vợ khi chia tài sản

67

chung trong thời kỳ hôn nhân
2.2.5. Bảo vệ quyền sở hữu tài sản của người vợ khi li hơn

70

2.2.6. Bảo vệ quyền có chỗ ở của người vợ sau khi ly hôn

78

2.2.7. Bảo vệ quyền được cấp dưỡng của người vợ khi li hôn

82

Chương 3:

THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ MỘT SỐ GIẢI

84

PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VÀ NÂNG
CAO HIỆU QUẢ BẢO VỆ QUYỀN LỢI PHỤ NỮ
TRONG QUAN HỆ HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH

3.1.

Thực trạng vấn đề bảo vệ quyền lợi của phụ nữ trong pháp

84

luật hơn nhân và gia đình hiện hành
3.1.1. Đánh giá chung

84

3.1.2. Bảo vệ quyền lợi của phụ nữ trong một số vấn đề cụ thể

86

3.2.

100

Nguyên nhân của bất cập, hạn chế trong việc bảo vệ quyền lợi
phụ nữ ở nước ta hiện nay

3.2.1. Nguyên nhân khách quan

101

3.2.2. Nguyên nhân chủ quan

102

3.3.

104

Một số giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nângc thi các quy định này. Phần thứ ba luận văn
tập trung vào nghiên cứu thực trạng và giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng
cao hiệu quả công tác bảo vệ quyền lợi của phụ nữ trong quan hệ HN&GĐ.
Trong phần này, các số liệu thực tiễn đã nêu ra, đồng thời những vướng mắc
đã được nêu lên nhằm làm rõ những phân tích, đánh giá như phần hai của
luận văn và nhằm tạo nền tảng cho những kiến nghị hoàn thiện pháp luật.
Luận văn sẽ mang những giá trị khoa học nhất định trong nó, góp
phần kiến nghị cho việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật về HN&GĐ, đồng
thời là nguồn tài liệu tham khảo cho sinh viên, học viên và bổ sung tài liệu
giảng dạy cho nhà trường.
113


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Ph. Ăngghen (1984), Nguồn gốc của gia đình, của chế độ tư hữu và của
nhà nước, Nxb Sự thật, Hà Nội.
2. Bộ dân luật Bắc Kỳ (1931).

3. Bộ dân luật Trung Kỳ (1936).
4. Bộ Tư pháp (2013), Kinh nghiệm quốc tế về một số vấn đề lớn được quy
định trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Hơn nhân và Gia đình năm
2000, Hà Nội.
5. Bộ Tư pháp (2014), Báo cáo tổng kết thi hành Luật Hơn nhân và Gia đình
năm 2000, Hà Nội.
6. Chính phủ (1950), Sắc lệnh số 97/SL ngày 22/5/1950 về sửa đổi một số quy
lệ và chế định trong dân luật cũ và thay thế bằng những nguyên tắc mới.
7. Chính phủ (2013), Báo cáo đánh giá tác động của dự án Luật sửa đổi, bổ
sung một số điều của Luật Hơn nhân và Gia đình năm 2000, Hà Nội.
8. Chính phủ (2013), Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều
của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000, Hà Nội.
9. Chính phủ (2014), Nghị định số 126/2014/NĐ-CP ngày 31/12/2014 quy
định chi tiết một số điều và hướng dẫn thi hành Luật hôn nhân và gia đình
năm 2014, Hà Nội.
10. Nguyễn Văn Cừ (2004), Chế độ tài sản của vợ, chồng theo Luật Hôn nhân
và Gia đình Việt Nam năm 2000, Luận án tiến sĩ Luật học, Trường Đại
học Luật Hà Nội, Hà Nội.
11. Nguyễn Văn Cừ và Ngô Thị Hường (2002), Một số vấn đề lý luận và thực
tiễn về Luật hôn nhân và gia đình năm 2000, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
12. Đại học Quốc gia Hà Nội (2009), Giáo trình Lý luận và pháp luật về quyền
con người, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
13. Nguyễn Ngọc Điện (2004), Bình luận khoa học Luật hơn nhân và gia đình
Việt Nam, tập II, Các quan hệ tài sản giữa vợ chồng, Nxb Trẻ, Thành phố
Hồ Chí Minh.

114


14. Bùi Minh Giang (2013), Quyền và nghĩa vụ của cha mẹ sau ly hôn theo pháp

luật Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà
Nội, Hà Nội.
15. Nguyễn Thị Giang (2013), Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con khi
cha mẹ ly hơn theo Luật hơn nhân và gia đình năm 2000, Luận văn thạc sĩ
Luật học, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
16. Bùi Quỳnh Hoa (2014), Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về mang thai
hộ, Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội.
17. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (1998), Các văn kiện quốc tế về
quyền con người, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
18. Ngô Thị Hường (2006), Chế định cấp dưỡng trong luật hơn nhân và gia
đình - vấn đề lý luận và thực tiễn, Luận án tiến sĩ Luật học, Trường Đại
học Luật Hà Nội, Hà Nội.
19. Insun Yu (1994), Luật và xã hội Việt Nam thế kỷ XVII - XVIII, Nxb Khoa
học xã hội, Hà Nội.
20. Phạm Thị Ngọc Lan (2000), Giải quyết tranh chấp tài sản của vợ chồng
khi ly hôn theo Luật hôn nhân và gia đình năm 2000, Luận văn Thạc sĩ
Luật học, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
21. Nguyễn Thị Lan (2008), Xác định cha, mẹ, con trong pháp luật Việt Nam,
Luận án tiến sĩ Luật học, Trường Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội.
22. Trần Thị Thùy Liên (2012), Luật hơn nhân gia đình năm 2000 - Thành
tựu, vướng mắc và hướng hoàn thiện, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa
Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
23. Liên hợp quốc (1979), Công ước về loại trừ mọi hình thức phân biệt đối
xử với phụ nữ (CEDAW).
24. Liên hợp quốc (1989), Công ước quốc tế về quyền trẻ em.
25. Tưởng Duy Lượng (2001), Bình luận một số án dân sự và hơn nhân và
gia đình, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
26. Vũ Văn Mẫu (1969), Cổ luật Việt Nam lược khảo, quyển thứ nhất, Sài Gòn;
115

27. Bùi Thị Mừng (2015), Chế định kết hôn trong Luật Hơn nhân và gia đình Vấn đề lý luận và thực tiễn, Luận án tiến sĩ Luật học, Trường Đại học
Luật Hà Nội, Hà Nội.
28. Đỗ Thị Kiều Ngân (2012), Bảo vệ quyền lợi của phụ nữ Việt Nam trong
mối quan hệ kết hơn người người nước ngồi, Luận văn thạc sĩ Luật học,
Trường Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội.
29. Đinh Mai Phương (2006), Bình luận khoa học Luật Hơn nhân và Gia đình
Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia Hà Nội.
30. Quốc hội (1959), Luật hôn nhân và gia đình, Hà Nội.
31. Quốc hội (1986), Luật hơn nhân và gia đình, Hà Nội.
32. Quốc hội (1992), Hiến pháp, Hà Nội.
33. Quốc hội (2000), Luật hôn nhân và gia đình, Hà Nội.
34. Quốc hội (2004), Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, Hà Nội.
35. Quốc hội (2005), Bộ luật dân sự, Hà Nội.
36. Quốc hội (2007), Luật phịng chống bạo lực gia đình, Hà Nội.
37. Quốc hội (2010), Luật nuôi con nuôi, Hà Nội
38. Quốc hội (2013), Luật Nhà ở, Hà Nội.
39. Quốc hội (2013), Hiến pháp, Hà Nội.
40. Quốc hội (2013), Luật đất đai, Hà Nội.
41. Quốc hội (2014), Bộ luật Lao động, Hà Nội
42. Quốc hội (2014), Luật hơn nhân và gia đình, Hà Nội.
43. Lê Thị Sơn (chủ biên) (2004), Quốc triều hình luật - lịch sử hình thành,
nội dung và giá trị, Nxb Khoa học và xã hội, Hà Nội.
44. Ngô Văn Thâu (2005), Pháp luật về hôn nhân và gia đình trước và sau
Cách mạng tháng Tám, Nxb Tư pháp, Hà Nội.
45. Doãn Thanh Thủy (2015), Bảo vệ quyền lợi của người vợ khi ly hôn-Một
số vấn đề lý luận và thực tiễn, Luận văn thạc sĩ Luật học, Trường Đại học
Luật Hà Nội, Hà Nội.
46. Nguyễn Văn Tiến (Chủ biên) (2008), Luật hơn nhân và gia đình Việt Nam,
Nxb Lao động, Hà Nội.

116


47. Trung tâm Từ điển học (1998), Từ điển tiếng Việt, Nxb Đà Nẵng, Đà Nẵng.
48. Trường Đại học Luật Hà Nội (1999), Từ điển giải thích thuật ngữ luật học
(chuyên ngành luật dân sự, luật tố tụng dân sự và luật hơn nhân và gia
đình), Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội.
49. Trường Đại học Luật Hà Nội (2008), Giáo trình Luật hơn nhân và gia
đình, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội.
50. Trường Đại học Luật Hà Nội (2013), Giáo trình Luật Hơn nhân và gia
đình Việt Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.
51. Ủy ban Bảo vệ và Chăm sóc trẻ em Việt Nam (1997), Việt Nam và các
văn kiện quốc tế về quyền trẻ em, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
52. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (1998), Pháp lệnh về người tàn tật, Hà Nội.
53. Viện Khoa học pháp lý (1998), Một số vấn đề về pháp luật dân sự Việt
Nam từ thế kỷ XV đến thời kỳ Pháp thuộc, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
54. Viện Khoa học pháp lý (2006), Từ điển luật học, Nxb Từ điển Bách khoa
và Nxb Tư pháp, Hà Nội.

117