(Luận văn thạc sĩ) ngôn ngữ phóng sự báo chí luận văn ths truyền thông đại chúng 5 04 30

DAI HOC QUOC GlA HA NOI
TRliÓNG OAI HOC KHOA HOC XÁ HĨI VA NHÁN VAN
•

•

m

•

KHOA BAO CHÍ
.

0..~—.

Phan Tháo Linh Chi

NGĨN NGÜ PHĨNG SÜ BAO CHÍ
(Kháo sát mót so tac phám phóng su tiéu biéu thói ky chong Pháp,
chóng My va thói ky doi mói)

Chuyen ngánh: Bao chi
Má so
: 5.04.30

LUÁN VAN THAC SI KHOA HOC BAO CHI
•

•

•

NGirĨI HNG DAN KHOA HOC
TS. NGHE THUAT NGUN THI MINH THÁI
r'^

I

-r "•

HÁNĨI-2003

'

"
^•

-

• -


LĨI CAM DOAN

Tói xin cam doan day la cóng irinh nghién ciíu cüa riéng tói. Các s6 liéu, két q
trong ln van náy lá trung thuc va chua tímg cóng bo trong bát cú cóng trinh nao
khác.
Tac gia
Phan Tháo Linh Chi

LĨI CAM ON

Toi xin ^Uav tr£n trong ốm on T5 Nguyén Tini Ivlinh Tíiái nguái ¿^M t^n tính
liL/áng dan toi lio^n tfi^n/i luán \/án nJy.
Toi vo oung oám cm các giáo eu, các tiiáy

co trong

Iclio^ Dáo

clif

(PHKI-IXI-i&NV) dM t^o moi di Su IciSn giúp Ji^ toi trong 3uot quá trínfi lipc

táp

oung nfiLí trong tliái gi^n toi liốn tliánli ln ^án.
^ong thói toi cUng xin cám on eU qu^n tám cú^ lánh d^o toa 3o^n

3áo

Thuang M^i \/á dong nghiSp dá giúp toi thu tháp tai kiéu, ÍPO eung thém nhiSu
kinh nghiém thi/c tSde toi hoán thánh luán vMn náy.
Toi muon chuyen eiJ IpiSt crn eáu ^ác tai gi^ d/nh [/á Ip^n ¡pc dM lá nguon dpng
[/¡én )/á úng hp toi trong 3uot quá tr/nh hoán thánh luán \/án.

Ha N 9 i t h á n g 1 0 n á m 2 0 0 5
Tac %\h Luán van
Phan Tháo Linh Chi

MUC LUC
Trang phu bia
Lai cam doan
L5i cám an
Muc luc
Trang
MĨDÁU
CHUDNGl:
VITRÍ CÚA PHĨNG SUTRÉN BAO CHÍ VIÉT NAM TLÍ
NÁM 1946 DEN NAY
1.1. Dac diém cúa thé loai phóng su
1.1.1. Vái nét vé su hinh thánh phát trien cüa phóng su
1.1.2. Quan niém vé phóng su
1.2. Phóng su Viét Nam tir nám 1946 den nay
1-3- Mót so nhán xét
CHU0NG2:
NGĨN NGLTFHĨNG SUBÁO CHÍ
2.1. Ngón ngü phóng su thói ky chóng Pháp
2.1.1. Giai doan 1946-1952
2.1.2. Giai doan 1952-1954
2.2. Ngón ngOr phóng su thói ky chóng My
2.2.1. Giai doan 1954-1965
2.2.2. Giai doan 1965-1975
2.3. Ngón ngfi phóng su thói ky dói mói
2.3.1. Giai doan 1986-1996
2.3.2. Giai doan 1996 den nay

8

8
8
13
19
24
31
31
32
36
38
39
46
60
62
82

CHUONG 3:
NÁNG CAO CHAT LUDNG NGÓN NGÜPHÓNG SU
3.1. Su phát trien cüa ngón ngOr phóng su Viét Nam
tir nám 1946 den nay
3.2. Mót so giái pháp

89

129

KÉT LUÁN - KIÉN NGHI
TAI LIÉU THAM KHÁO
PHU LUC

134
137
147

89


MĨDAU
1. Tính cap thiét cüa dé tai:
Trong he thong các thé loai bao chi, phóng su lá mót trong nhííng thé
loai quan trong nhát. Phóng su nói troi hcm céiC thé loai bao chi khác a chó nó
có khá náng phán ánh hien thuc mót cách có bé dáy va chiéu sau, duói dang
mol búc tranh nóng bóng hoi tha cüa doi só'ng hien thuc vói nhüng con nguai
va su viec xác thuc. Muón vay, phóng su phái luón bám sát các su kien va van
dé nói bat trong xa hói.
Ĩ Viét Nam ly thut vé Bao chi hoc con mót khống tró'ng chua duac
giái qut, trong do có van dé vé thé loai va ngón ngu thé loai phóng su.
Riéng phóng su, nhung ly thuyét chung vé phóng su chua thong nhát. Cho den
nay, có khống gán 100 cóng trinh nghién cüru vé thé loai bao chi. Nhung
ngoai trír cuón "Các thé ky bao chi'' cüa Dúc Düng da dé cap den phóng su
vói tu cách lá mót thé ky riéng biet, con háu hét các cóng trinh nói tren déu
khóng dé cap den các thé loai mót cách cu thé.
Riéng vé dinh nghía phóng su cüng có nhiéu cách dinh nghía khác nhau.
Trong tü dién cüa mót vái nuóc phuong Táy có nén bao chi phát trien cao nhu
Anh, Pháp, My, Düc... xuát bán hói cuói thé ky XIX, tac giá dá giái thích vé
phóng su nhu sau:
**Phóng su lá mót su mó tá, su tudng thuát vé mót cugc hgp Quóc hói"
(Tü dién Oep-xta cüa My)
Tac giá Nguyén Xuán Nam trong cuón 'Tü dién van hoc"' - Nhá xuát bán
Khoa hoc xa hói Ha Nói, 1984 cho rang:

'Thong su lá mót thé thuóc loai ky, nhám ghi chép cu thé tinh hinh bói
mót van dé, mót sU viec nao do có y nghía thói su so vái tuy bút, bút ky,


phóng su có muc dích cu thé truc tiép, pligm vi su viec vá dia diém duac
quy dinh chgt che. Dó lá thé van gán khoa hgc han lá nghe thuát, giáu
yéu tothóng tin han lá yéu tótrü tinh. Diéu kien dé viét phóng su lá tac
giá phái tu minh thám dó vá ghi lay viec hói han nguai thuc, viec thuc
ngay tai chó. Giá tri cüa mót phóng su truóc hét lá a van dé má nó néu
ra lá cap thiét có báng chúng cu thé, xác thuc (so lieu biéu dó, thong ké,
tu lieu khoa hgc.) vá két luán ghi lén lá dúng dan. Phóng su se có thém
giá tri van hgc khi nó di sáu khác hog thé giái nói tám, miéu tá tính cách
nhán vgt, vói Idi van giáu hinh ánh vá cám xúc ". [26],
Tü dién Thuát ngü van hgc cüng dua ra khái niém vé phóng su:
"Mót thé thc loai hinh kí. Phóng su ghi chép kip thói nhüng vu,viec
nhám lám sáng tó truác cóng luán mót su kien, mót van dé có lien quan
den hogt dóng vá so phán cúa mót hoac nhiéu ngudi vá có y nghía thói
su dói vói mót día phuang hay toan xa hói." [16, tr.l71].
Ly luán bao chi hoc a Viét Nam chua hé nghién cüu mót cách ky luong vé
ly luán thé loai vá trinh báy ly luán náy mót cách có he thóng. Dac biet lá thé
loai phóng su, các tac giá chi táp trung váo binh dién thé loai thuán túy, hoac
xem xét nó tü binh dién nhung van dé nói dung má nó thé hien, con van dé
hinh thüc thé hién, dac biet lá ngón ngü, lá nhüng van dé có le dang con bó
ngó. Do dó luán van se dác biet chú y di váo dac diém ngón ngü cüa phóng su
dé rút ra nhüng nhán xét buóc dáu nhám cái thién tinh hinh thiéu hut dó,
2. Lich su van dé:
Cho den nay chua có cóng trinh nghién cüru nao ó cap tuang duong vé
nhüng dác diém ndi bat cüa ngón ngü phóng su bao chi, nhát lá chua có cóng
trinh nao nghién cüru vá suu tám, tóng hop, dói chiéu su phát trien cüa ngón
ngü phóng su trong các thói ky chóng Pháp, chóng My vá thói ky dói mói dé

lám bat lén nhüng dác diém cüa ngón ngü phóng su bao chi trong thói ky
1986-2003.
3. Dói tuong vá pham vi nghién cúii:
Cho den nay, có các cóng trinh can bán sau dáy nghién cüru vé thé loai
phóng su:
* Các bái giáng vé "Nhóm chính ln nghe tht" cho sinh vién khoa bao
chi - Truóng Dai hoc khoa hoc xa hoi vá nhán van.
Trong tap bái giáng náy, tac giá dá nói vé su ra dói cüa phóng su, các khái
niém vé phóng su cüa các nhá nghién cüu nuóc ngoái, cüng nhu Viét Nam.
Tac giá dá néu nhüng dác trung ca bán cüa thé loai:
- Phóng su thóng tin thói su vé nguói thát, viec that trong cá quá trinh phát
sinh, phát trien. Dóng thói phóng su con có gáng thám dinh hién thuc, trá lói
nhüng cau hói má hién thuc dát ra.
- Phóng sil lá mót thé loai bao chi có nhiéu phám chát van hoc vói bút
pháp linh hoat, ngón ngü sinh dóng, giáu khá náng biéu dat...
- Xuyén suót tac phám phóng su lá vai tro cüa "cái Tói trán thuát - nhán
chüng - khách quan" vua logic, giáu ly le vá trong mot chüng muc nao dó con
su dung súc manh cüa cám xúc.
* Trong "Các thé Ky bao chi'' cüa Düc Düng, tac giá quan niém: phóng
su lá mót trong thé tai ky bao chi tuofng duong vói ghi nhanh, phóng van...
Trong cóng trinh náy Düc Düng trinh báy:
- Su hinh thánh, lich su ra dói cüa phóng su. Phóng su lán dáu tién duac
nguói Anh su dung, mó tá dám cháy, nhüng ky hop quóc hoi, lü lut..., sau dó
lá nguói Pháp. Bao chi cüa ta chiu ánh huóng lón cüa bao chi Pháp. Phóng su
cüa ta ra dói muon han, tü sau Cách mang tháng Tám, vói nhüng cay bút


phóng su nói tiéng nhu: Vü Trong Phung, Ngó Tát Tó, Tam Lang, Trong

Lang...
Qua quá trinh phát trien, phóng su dan dan tro thánh mot chinh thé, mot
thé loai dóc lap vé nói dung vá hinh thuc.
"Cái Tói trán thuát" trong phóng su duac coi lá mot dác diém nói bat cüa
Ky van hoc vá Ky bao chi. Néu xét riéng các thé Ky bao chi, chi trong thé loai
phóng su, cái tói trán thuát mói duofc thé hién mót cách có bé dáy vá có bán
sác nhát. Khi trinh báy vá thám dinh hién thuc, "cái Tói trán thuát - tac giá"
cüa phóng su mác dü luón tó ra khách quan, binh dáng ngay cá vói hien thuc
má nó phán ánh, nhung lai tao duac su dóng cám cüa "cái Ta - cóng chúng
tiép nhán". Ĩ mot khía canh khác, cái Tói trán thuát con góp phán tao ra giong
diéu cüa tac phám.
Két cáu cüa bái phóng su góm 3 phán ca bán:
- Néu van dé: thóng qua su kien, su viec, tinh huóng, mot con nguói cu
thé, tac giá néu van dé trong bái phóng su cüa minh. Van dé duac néu lén có
thé duói dang cáu hói chua duac trá lói, hoac cüng có thé lá su khang dinh.
- Dién giái, chúng minh su ton tai cüa van dé da néu.
- Phán két luán.
Xét riéng vé phóng su, dáy lá mót cóng trinh trinh báy vói dung luong lón
vá khá dáy dü.
*Ngối ra, con có các bái giáng vé "Ky van hgc vá Ky bao chr cüa GS.
Ha Minh Dúc tai khoa Bao chi - Dai hoc KHXH vá NV. Trong tap bái giáng
náy, tac giá dá dé cap tói nhüng van dé: viec tim hiéu ranh giói giüa phóng su
van hoc vá phóng su bao chi lá rát khó. Phóng su phát trien tü dáu thé ky vá
phát trien nhát váo giai doan 30-45, con truóc nüa, phóng su thuong mang tính
chát bút ky. Phóng su mang y nghia chính tri - xa hói có dé tai mang tính xa


hói, có thói gian vá tính van dé (dát van dé gi vá giái quyét nó nhu thé nao?).
Lám phóng su phái tai hién, miéu tá, thé hién khóng khi dé moi nguói cüng
hiéu nhu minh. Cháng han Vü Trong Phung vói các phóng su: "Ky nghe lay

Táy\ "Cgm báy ngudi"\ "Cam tháy cam co"...
* Tac giá Dúc Düng trong cuón "Ky van hgc vá ky bao chr [9], cüng dá
dé cap den su khác biet cüa phóng su van hoc vá phóng su bao chi khá chi tiét.
Ngối ra, chi tính riéng nhüng khố ln cu nhán bao chi bao vé tai khoa
Bao chi DHKHXH vá NV có nhiéu khố ln viét vé phóng su; Bán vé nói
dung phóng su phán ánh có khống 30 khố ln; Bán riéng vé phong cách
các nhá bao viét phóng su gán 20 khố ln. [54].
Háu hét các cóng trinh ké tren hoac chi nhác den ngón ngü cüa phóng su
hoac chi lá dé cap sa bo den khái niém phóng su má chua có cóng trinh nao
kháo sát mót cách chuyen sau vé dác diém ngón ngü cüa thé loai náy.
Do vay, luán van cüa chúng tói sé lá luán van dáu tién tap trung kháo sát
chuyen sáu vé ngón ngü cüa thé loai phóng su.
4. Muc dích, y nghia nghíén cúru:
Két quá viec néu bát nhüng dác diém ngón ngü phóng su, cüng nhu viec
tim ra nhüng bien dói vé phong cách cüa các cay bút viét phóng su qua các
giai doan bao chi quan trong sé duac ly thuyét hoá, nhám tim ra nhüng kinh
nghiem cho các nhá bao, cüng nhu lá lám thánh tai lieu tham kháo cho các
sinh vién dang hoc vé bao chi. Mát khác, luán van sé có gáng néu bat duac su
van dóng cüa ngón ngü thé loai phóng su tü nám 1946 den nay.
5. Nhiem vu nghién cúru:
- Táp hap, suu tám các phóng su qua các thói ky chóng Pháp, chóng My
vá thói ky bao chi dói mói, so sánh vá dói chiéu dé néu bat dác diém cüa
ngón ngü phóng su bao chi.


- Luán van kháo sát các phóng su qua ba thói ky lich su dé tim hiéu vé nói
dung cüng nhu hinh Ihúc thé hien tren ca sa nghién cúu các bao nhu Cihi
Qc:l954, 1963, 1968, 1975; Nhán Z)a«;195], 1954, 1964, 1976; Lao
Dóng: 1953, 1962, 1967, 1971, 1975, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000,
2001; Giái Phóng: 1963, 1964; Tién Phong vá Tién Phong chú nhát: 1995,

1996, 1997, 1998, 1999, 2000; Qn dói nhán dan: 1950-1954, 1973, 1975;
Tu tré vá Tu tré chú nhát: 1999, 2000, 2001, 2002, tü tháng 1 den
8/2003.
- Chi ra nhüng dói mói vé hinh thüc thé hién qua tüng thói ky lich sü trong
các bái phóng su, dóng thói cüng có mót so kién nghi nhám góp phán cái tién
noi dung vá hinh thuc các bái phóng su trong thói ky bao chi dói mói.
6. Phuang pháp nghién cúru:
Nhu trinh báy ó tren, pham vi nghién cúru cüa dé tai khá rong, lai trái qua
mot khoáng thói gian dai. Do vay, trong quá trinh nghién cúru, dé có thé dat
duac muc dích cüa minh, chúng tói phái két hop dóng thói nhiéu phuang
pháp. Cu thé lá:
- Luán van duac thuc hién tren ca sa a phuang pháp luán cüa Chü nghia
Mác Lé nin, tu tuóng Hó Chi Minh theo duong lói quan diém cüa Dáng vá
Nhá nc ta.
- Thóng ké, phán loai, phan tích néu nhüng dác trung vé ngón ngü các bái
phóng su thói ky chóng Pháp, chóng My vá dác biet lá thói ky dói mói tü
1986- 2002 qua các bao Nhán Dan, Cúu Qc, Qn dói nhán dan, Tién
Phong, Lao Dóng vá Tu TréTP. Hé Chi Minh.
7. Két cáu cüa ln van:
Ngối mó dáu vá két luán, luán van góm 3 chuong:


- Chuong 1: Vi tri cüa phóng su tren bao chi Viét N a m tü nám 1946 den
nay.
- Chuong 2: Ngón ngü phóng su bao chi.
- Chuong 3: Náng cao chát lugng ngón ngü phóng su.


CHUONG 1
^

n

VI TRÍ CÜA PHĨNG St/TRÉN BAO CHÍ VIÉT NAM
TÜNÁM 1946 DEN NAY

1.1.

DAC DIÉM CÚA THÉ LOAI PHĨNG Slí:

1.1.1. Vái nét vé sur hinh thánh vá phát trien cüa phóng su:
Khống thói gian ci thé ky XIX vá dáu thé ky XX, bao chi Viét Nam dá
dóng mót vai tro rát quan trong trong giáo duc quán chúng vá truyén bá tu
tuang. Vé phuang dién náy, bao chi dá dóng mót vai tro rát quy giá bén canh
nhá truóng. Ánh huong cüa nó dói khi lón manh han ánh huóng cüa nhá
truóng vi bao chi cháng nhümg nhám váo viec giáo duc nhüng lóp nguói tré
con dang di hoc, má con nhám váo viec giáo duc cho tát cá nhüng ai có thé
doc dugfc chü quóc ngü. Dó cüng lá mót cách lám táng thém so dóc giá. Thói
ky 1865-1907 quá lá thói ky phói thai cüa bao chi Viét Nam vá nhüng nguói
lám bao trong giai doan náy có thé tu háo lá ho dá dóng góp vai tro mót nhá
giáo duc quán chúng, mot nguói huóng dan hay mot "sü dó" nhu Pham Quynh
trong - La Presse Armamite. Tap chi Nam Phong so 107, Juillet 1926. P.6.
Tac giá Thiéu Son trong quyén Phé binh vá Cao luán dá nói: "Trong nhííng
nc van minh, van hgc ra ddi trc bao chi, nhung a Viét Nam, chính bao
chi dá tao nén nén van hgc hién dai ".[42]
Thát vay, van hoc hién dai cüa chúng ta chi xuát hien tü sau khi có bao chi
ra dói. Nhüng tac giá dáu tién cüa nhüng tac phám duac viét báng chü quóc
ngü déu duac dáo tao trong mói truóng bao chi... Cháng han, nhüng tac phám
cüa Huynh Tinh Cüa hay cüa Truóng Vinh Ky, cháng han, duoc dáng tren Gia
Dinh bao dá ánh huong rát nhiéu den nén van hoc nuóc nhá trong giai doan

dáu náy. Bói vay chúng ta khóng thé phü nhán vai tro dóng góp tích cuc cüa

8


bao chi trong nén van hoc dó. Trong mót bái cüa Ton Tho Tuóng dáng o Gia
dinh Bao (ngay 15/5/1867) có doan:
"Tháy Ky, giáo hgc, tac giá quyén ''Nhüng phuang pháp hgc chü Pháp"
vüa in ra mót quyén sách báng chü quóc ngü dé giúp viec hgc mót cách dé
dáng tiéng cüa chüng ta. Nhüng quan lai có hgc thudng hay hgc chü náy, vi
vái 24 chü cái ngUdi ta có thé viét duac ngudi ta có thé viét dugc muón ngán
truyén. Thát lá khác xa vái chüTáu má ngudi ta dói khi phái hgc cá dai néu
khóng se khóng biét gi cá, Tói hiéu dugc tiéng quóc ngü, tói có thé viét duac
vá dgc dugc khóng có khó khan gi hét,,."
Doan van tren dá cho chüng ta tháy ró vai tro cüa nhüng nhá lám bao, dá
góp phán dác luc váo viec phát huy nén van hoc Viét Nam vá lich sü bao chi.
Nhüng nhá van dáu tién nhu Truóng Vuih Ky, Huynh Tinh Cüa cüng lá nhüng
nhá bao. Lói viét van xuói dáng tren bao dá bát dáu phát trien vá dan dan giü
mot vai tro trong yéu trong nén van hoc can dai Viét Nam.
Viec án hánh bao chi trong giai doan náy quá lá mot phát minh hét süc
mói me, dóng vai tro hét süc quan trong trong viec phó bien nén van hố mói,
cho nén mói nhá bao q lá mot chién sí tién phong trong viec xáy dung vá
canh tan xú so. Tren các bao chúng ta tháy nhiéu bái viét chi trích lói hoc cü
vá có dóng cho lói hoc mói. Do dó, nén van hoá dá bát dáu phát trien vá náy
nd dé dan dan tao thánh can bán vüng chác cho van hoc nuóc nhá trong tuong
lai. Lói hoc cü bi bái bó vá nhüng ngói truóng Pháp - Viét duoc thánh lap.
Nhu váy chúng ta có thé nói ráng mién Nam lá noi dáu tién dá náy sinh ra bao
chi quóc ngü.
Sau tó Gia Dinh bao, các tó khác lán luot ra dói: Luc Tinh Tan Van,
Nóng CĨ Mín Dám, Dai Viét Tan Bao... Trong giai doan dáu, di nhién bao

chi nuóc ta gáp rát nhiéu khó khan. Quán chúng phán dóng chua hiéu duoc
chü quóc ngü, cho nén bao chi dói vói ho con lá mót thú xa xi phám hay mot


cái gi con xa la. Dó lá ly do giái thích tai sao so dóc giá ral han che váo thói
áy. Do giá tirong dói cao, bao cáng thém khó bán, vi váy ánh huóng cüa bao
chi dói vói quán chúng con rát yéu óft khi má da so dan chúng con chua biét
doc, biét viét chü quóc ngü.
Qua lich sü phát trien van hoc chúng ta có thé nhán tháy, phóng su xuát
hién a nuóc ta tü rát sóm qua mót so tac phám vói nhiéu yéu tó hoang duong
vá phán nao con tháy giá tri phán ánh phám chát tinh thán vá bó mát xa hói
cüa mót thcJi ky lich sü xá hói qua "Viét dién U Linh " - Ly Té Xuyén "Linh
Nam chich quái" - Vü Quynh vá Kiéu Phú. Tiép theo lá den các tac phám nói
tiéng nhu: "Thugng kinh ky su" - Hái Thuong Lán Ĩng, mót tac phám ghi
chép ngi thát, viéc thát. "Hống Lé nhát Thóng chi" cüa Ngó gia van phái
lá mót thién phóng su dái, "Phú bien tap luc " cüa Lé Quy Don lá mót thién
diéu tra rát cóng phu...
Tuy nhién, thé loai phóng su cüng chua thát dinh hinh má phái chó den su
xuát hién cüa bao chi a nhüng nám 20 cüa thé ky XX. Su phát trien cüa bao
chi lá mót dóng luc dan den su phát trien dót bien cüa thé loai phóng su. Thói
ky náy lá thói ky mang dám dáu án lich sü cüa giai doan van hoc vá bao chi.
Ĩ nc ta, do nén bao chi tré tuói han so vói bao chi Hoa Ky, Dúc, Anh...
nén su ra dói cüa thé loai phóng su cüng chi dugc ghi nhán tü nhüng tháp
nién dáu cüa thé ky XX. Theo các nhá nghién cüu, váo khống nám 1932,
nhá bao Tam Lang viét phóng su "Tói kéo xe". Tam Lang dá dugc coi lá
nguói tién phong cho lói van phóng sü ó Viét Nam. Cüng trong tháp nién 30
náy các phóng su "Truóc vánh móng ngua" (1938) cüa Hống Dao, "Ha Nói
lám than" - Trong Lang, "Thanh nién truy lac" cüa Nguyén Dinh Lap, "Ky
nghe lay Táy" cüa Vü Trong Phung... déu dugc coi lá nhüng phóng su háp dan
vá quyén rü ban dgc. Vá cho den tan báy gió nhüng thién phóng su dó van con

nguyén giá tri van hgc cüa chúng. Tuy nhién, néu chi nhin váo ngón ngü thé

10


loai nhüng phóng su thói ky náy thién vé loai "phóng su- tiéu thuyét" kiéu van
chuong vi háu nhu các tac giá déu lóng ghép tinh tiét hu cáu váo tac phám,
khác xa vói các "phóng su bao chi" thói nay dáy tinh thóng tin thói su nóng
hói vá chan thát tü dói sóng xá hoi.
Trong quá trinh nghién cüu, nhiéu nguói nhán tháy phóng su dá có ánh
huong quan trong den khuynh huóng van hoc hién thuc Viét Nam thói ky
trc 1945. Khóng phái ngáu nhién má nhííng ten tuói gán lien vói phóng su
thói ky náy, cüng dóng thói lá nhüng ten tuói cüa nhüng nhá van hien thuc
xuát sác nhu Vü Trong Phung, Ngó Tát Tó, Tam Lang, Trong Lang,... Tren
tinh thán dó, có thé nói: Phóng su lá mót trong nhüng thé loai thé hién tính
dgc thú khóng chi cúa bao chi má con lá cúa van hgc Viét Nam.. Nhííng dác
thü dó van con dé lai nhüng dáu án den ngáy nay. [7, tr.l58].
Trong xá hói Viét Nam thói ky 1930-1945, su xuát hién cüa táng lóp tri
thüc tiéu tu san lá mot su kien xá hoi dác biét, ó chó: ho chiu ánh huóng cüa
mot nén giáo duc mang dám nét phuang Tay. Vá ho lá nhüng nguói bi ánh
huóng bói tráo luu "Áu hoá" nhiéu nhát. Viec hoc tiéng Pháp tro nén bát buóc
ó nhá truóng cóng vói viec các loai sách bao phuong Táy má chü yéu lá sách
bao van hoá nghe thuát Pháp nhap cáng ó at, dá gáy ra mot ánh huong rát lón
trong viec nhán thüc cái mói cüa táng lóp náy. Trong khi tiép nhán nhüng
luóng tu tuóng mói, các nhá van dóng thói cüng tiép thu nhüng cách thé hién
mói. Dáy cüng lá mot yéu tó mang den cho nén van hoc vá bao chi nuóc ta
nhüng hinh thüc sáng tac mói. Có thé nói, phóng su giai doan náy bát dáu xuát
hién vói tu cách lá thé loai doc lap, ngang háng vói các thé loai khác, vá tren
thuc té nó con giü vai tro lá loai xung kích, lá müi nhon cüa nén van hoc vá
bao chi nuóc ta trong giai doan 32-45.

Vói dác trung vá tính chát cüa thé loai phóng su lá phán ánh ngi that,
viec that vá phái mang dam tính thói su nén các phóng su thói ky náy truóc hét

11


duoc in irén bao dé có thé dáng tai nhiéu ky vá sau dó duoc in thánh sách.
Phóng su thói ky náy da phán viét vé hai máng dé tai: bo mát cuoc sóng o
nóng thón vá o thánh thi. Ó day, mát trái cüa xa hoi thánh thi dugc phoi báy
vói nhüng ung nhot cüa xá hoi duong thói mot cách ró nét nhát, mát khác
thánh thi lá noi thu hút nguói dan tü xü kéo vé lám án, nén bo mát nóng thón
tiéu diéu, lac háu, dói khát dá mot phán nao khién dói quán thát nghiép vó gia
cu náy báy ra o chính noi thi thánh.
Trong thói ky náy, các cay bút phóng su rát thánh cóng khi khai thác duoc
mát trái, nhüng máu thuán xá hói vá dá tao dugc súc hút, su quan tam cüa
nguói dgc. Cugc sóng sau lüy tre láng cüa nguói nóng dan nghéo dói cüng su
bóc lót cüa giai cap thóng tri dia phuong, suu cao, thué náng vói nhüng hü tuc
vá nan mé tin di doan cáng ró nét hon trong các phóng su trong thói ky náy,
tiéu biéu nhu: "Viec láng" (1940), 'Tap án cái dinh" (1939) cüa Ngó Tát Tó,
"Lám dan" (1938) cüa Trong Lang, hay các phóng su vé nhüng té nan dang
trán kháp noi trong xá hói thánh thi: chuyen gái lám tién, Me táy, chuyen bán
con án, düa o, cánh sóng cüa nhüng phu xe... trong "Tói kéo xe" cüa Tam
Lang, "Cam báy nguói", "Ky nghe lay Táy", "Com tháy com có", "Luc xi",
"Mót huyen án tét"... cüa Vü Trgng Phung, Trgng Lang vói "Lám tién", "Há
Nói lám than"... dá tac dóng manh den du ln. Chính nhüng phóng su tren dá
dóng góp to lón, tao dá cho su ké tiép vá phát trien manh mé cüa phóng su bao
chi thói ky hien dai sau nám 1945 ó Viét Nam.
Su két hgp bút pháp van hgc váo phóng su bao chi tuc lá tai hien cugc
sóng nhu xáy dung mót tac phám van hgc nhung lai khóng lám mát di tính
chán thuc cüa hién thuc - mót yéu cáu quan trgng cüa thé loai phóng su. Cái

tói trong phóng su bao chi khác vói cái tói trong tac phám van hgc nó phái
tinh táo vá dáy ly trí, dé cám xúc khóng lám thién léch hién thuc qua láng
kinh cüa tac giá. Do biét cách két hgp hai yéu tó náy mót cách khéo leo, vüa

12


dó dá khién các phóng su cüa Vü Trgng Phung duac nhiéu thé hé dóc giá ua
thích. Hien thuc cugc sóng duói ngói bút cüa óng dá lám rung dóng trái tim
nguói dgc - dó lá su két hgp hái hố giüa tính thói su nóng hói vá chát van
hgc. Chinh vi thé xuát phát tü nhán dinh tren tac giá Tó Nggc Doanh trong
khố ln "Phóng su Vü Trgng Phung" có nhán xét vé phong cách cüa óng:
dó lá mói quan he chát che giüa hai thé loai phóng su vá tiéu thuyét van hgc,
mác dü hai thé loai náy có khác nhau vé cáu truc tac phám, vé cách xáy dung
dién hinh vá vé vai tro cái tói trong tac phám.
Vé mát ly luán, phóng su thuóc thé ky bao chi phán ánh nguói that, viec
that có su xác dinh vé khóng gian, thói gian. Con tiéu thuyét có thé lá hốn
toan hu cáu, tính dién hinh vá nói dung nghe tht cüa tiéu thut hốn toan bi
chi phói bói cám xúc tac giá tao nén cái tói trü tinh. Phóng su cüa Vü Trgng
Phung lói kéo, háp dan nguói dgc bói óng dá gái san nhüng su kien mang tính
thói su nóng hói cüa xá hói duong thói, nhimg bén canh dó cüng khóng hé
quén di nhiem vu cüa minh lá phái ngám giái má nhüng su kien dó vói cách
nhin cüa nguói trong cugc - cái Tói trán thuát dáy cám xúc nhung cüng that lá
ly trí. Cüng chinh vi thé má giai doan náy, xu huóng chung tren bao chi da
xuát hién thuát ngü tiéu thuyét- phóng su vá day cüng lá mót "dáu án" dé
chúng ta có thé so sánh vói ngón ngü phóng su trong các giai doan sau náy.
1,1,2. Quan niém vé phóng su
Thuát ngü phóng su lán dáu tién dugc sü dung vói nghia miéu tá mót ky
hgp quóc hói, nhüng trán lut, nhüng dám cháy vá nhüng cugc chién tranh...
sau dó tren bao chi Pháp, phóng su xuát hien vói tu cách lá bái viét vé quá

trinh diéu tra cüa phóng vién, dói vói nhüng con nguói, su viec chüa dung
nhiéu bí án trong xa hói... Ngi My lai chi chú y den khá náng ghi chép
nhüng cugc cái nhau trong nhüng ky hgp quóc hói, con nguói Dúc lai cho
ráng phóng su chi dugc düng dé dua tin... That vay, tü nhu cáu dé dua tin, mó

13


tá hay tuóng thuát, cüng vói su tim tói nhüng dé tai mói, cáu truc mói qua các
thé he tac giá, phóng su dá phát trien thánh mót thé loai hốn chinh nhu ngáy
nay.
Trong tü dién cüa mót vái nc phuang Táy có nén bao chi phát trien cao
nhu Anh, Pháp, My, Dúc... xuát bán hói cuói théky XIX, tac giá dá giái thích
vé phóng su nhu sau:
''Phóng su lá mót su mó tá^ su tudng thuát vé mót cugc hgp Quóc hói"
(Tü dién Oep-xto cüa My)
Tac giá Nguyén Xuán Nam trong cn 'Tík dién van hgc'' - Nhá xt bán
Khoa hgc xá hói Há Nói, 1984 cho ráng:
'''Phóng su lá mót thé thuóc loai ky, nhám ghi chép cu thé tinh hinh bói
mót van déy mót sU viec nao dó có y nghía thói su so vói tuy bút, bút ky,
phóng su có muc dích cu thé truc tiép, pham vi su viec vá dia diém dugc
quy dinh chát che. Dó lá thé van gán khoa hgc han lá nghe thuát, giáu
yéu tó thóng tin han lá yéu tótrü tinh. Diéu kien dé viét phóng su lá tac
giá phái tu minh thám dó vá ghi lay viec hói han ngUdi thuc, viec thuc
ngay tai chó. Giá tri cüa mót phóng su truóc hét lá ó van dé má nó néu
ra lá cap thiét có báng chüng cu thé, xác thuc (sóliéu biéu do, thóng ké,
tu lieu khoa hgc.) vá két luán ghi lén lá dúng dan. Phóng su se có thém
giá tri van hgc khi nó di sáu khác hog thé giói nói tám, miéu tá tính cách
nhán vgt, vói lói van giáu hinh ánh vá cám xúc ". [26].
Trong Tüdién hgc sinh cüng có néu quan niem vé phóng su:

" Phóng su lá thé van phán ánh, phán tích kip thói nhüng su viec tai nghe
mát tháy vá có tính chát diéu tra ".[45]
Tü dién Tht ngü van hgc cüng dua ra khái niém vé phóng su:

14


"'Mót thé thc loai hinh kí. Phóng su ghi chép kip thai nhüng vu,viéc
nhám lám sáng tó truóc cóng luán mót su kien, mót van dé có lien quan den
hogt dóng vá sóphán cúa mót hoac nhiéu nguói vá có y nghia thói su dói vói
mót dio phuang hay toan xa hói."[ 16, tr. 171 ].
Truóc van dé phán loai he thóng bao chi dugc dát ra, giáo trinh ly luán
bao chi cüa Truóng Tuyén huán Trung uong nám 1977 dá khang dinh:
'"Phóng su lá mót trong nhüng thé tai thóng tin quan trgng cúa bao chi ít
nhiéu dgc trung van hgc, phán ánh sU kien xáy ra có quá trinh dién bien,
báng phuang pháp miéu tá, tu thuát, lai có thé két hgp nghi luán, nhám néu
lén pham chát tinh thán cúa nguói vá bó mát xá hói theo mót he thóng quan
diém vá dng lói chính tri nhát dinh."
Hién nay, chúng tói nhán tháy dinh nghía cüa TS. Düc Düng trong cuón "
Ky van hgc vá ky bao chi" dat tói mót quan niém tót nhát vé phóng su thé hién
dugc nói dung vá hinh thúc cüa thé loai:
"Phóng su lá thóng tin thói su, dám bao tính xác thuc, tính dinh hng
thóng qua viéc trinh báy, dién tá nhüng van dé, su kien, con nguói, tinh huóng
dién hinh trong mót quá trinh phát sinh, phát trien vói vai tro quan trgng cúa
nhán vgt trán thuát vá ngón ngü, bút pháp, gigng diéu linh hogt, giáu chát van
hgc'\ [9,1x2391
TS. Dúc Düng cüng dá nhán manh, thuc té dói sóng bao chi vá ké cá dói
sóng van hgc dá chúng tó ráng phóng su lá mót trong nhüng thé loai dgc biét
thích hgp vói viéc mó tá su phát trien náng dóng cúa hién thuc.
Nhüng nám gán dáy, ly luán van hgc nuóc ta có xu huóng khang dinh

nhüng phám chát van hgc trong phóng su. Diém chung trong nhüng y kién náy
déu thüa nhán phóng su có khá náng phán ánh nhüng su kién vá con nguói có
thát nhung có thé mó róng quy mó dé thé hién tuang dói bao <7w¿ír.[9,tr.l71].

15


Phóng su van hgc con có khá náng dung lén nhüng búc tranh vüa cu thé vüa
khái quát vé dói sóng dé thóng qua dó trinh báy các van dé xá hói trong su van
dóng phát trien.
GS. Há Minh Dúc dá nhán xét vé thé loai phóng su nhu sau:
" Vé ca bán, phóng su cüng có dgc tinh cüa mót thién ky su; chú trgng su
kién khách quan, ton trgng tính xác thuc cúa dói tuang miéu tá. Nhung phóng
su lai dói hói tính thói sU truc tiép. Phóng su dugc viét ra nhám giái dáp
nhüng van dé nao dó má xá hói dang quan tám (...). Dúng nhu mót nhá van dá
nói: "Phóng su lá mót thé van xung kích ". [10,tr.203-204].
Hién nay, nhiéu y kién trong giói nghién cúu van hgc bao chi cho ráng nén
có su phán biét hai loai " phóng su van-hgc'' vá "phóng su bao chC\ Phóng su
lá mót thé loai bao chi nhung có thé có nhüng phám chát van hgc. Dó lá khá
náng phán ánh dói sóng thóng qua nhüng hinh tugng nghe tht dugc xáy
dung tü nhííng ngun máu sóng dóng, vói nghe thuát dan chuyen, nghe thuát
trinh báy chi tiét vá xáy dung ly le, nghe thuát miéu tá, dác tá chán dung vá
vói bút pháp, gigng diéu linh hoat. "Viéc südung mót só phuang tién biéu dat
cúa van hgc nhu các bien pháp tu tü, ngón ngü giáu hinh ánh, huóng váo thé
giói bén trong (a mót müc do nhát dinh) cüa nhán vgt v.v... khién cho phóng
su vón tú bao chi có thé trá thánh van hgc, mót só tac pham thuóc loai náy
thuong dugc cháp nhán nhu lá nhüng tac phám van hgc có giá tri" [16,
tr.l72].
Phóng su van hgc dá dat tói su chán xác vá da dang trong viéc trinh báy
mót hién thuc phúc tap lien tuc phát trien vá bien dóng vói mót náng luc khái

quát cao. Nhu dá néu o tren, tü bán chát cüa dói sóng tac phám phóng su van
hgc vüa dám bao tính chan thuc cüa nói dung, dóng thói con biéu lo suy nghi,
tinh cám cüa tac giá truóc nhüng van dé má xá hói dát ra. Các phóng su cüa

16


Tam Lang, Vu Trgng Phung, Ngó Tát Tó... dáu thé ky XX déu thé hién dác
diém quan trgng náy.
TS Dúc Düng trong cuón "Ky bao chi vá Ky van hgc" dá cho ráng; diém
khác biét dé nhán tháy nhát giüa phóng su van hgc vá phóng su bao chi lá ó
chó: phóng su van hgc khóng thích hgp vá nói chung khóng có nhiem vu chgy
theo yéu cau tuyén truyén thói su Tuy nhién, nó lai chiu su chi phói cüa
nhüng yéu cáu khác vé hinh thúc biéu hien vá dác biét lá trong náng luc thóng
tin thám my. So vói phóng su bao chi, tac phám phóng su van hgc khóng bi
trói buóc váo con nguói, su kién có thát má có thé mó róng pham vi phán ánh
gán lien vói cám xúc cüa tac giá. Nguói viét phóng su van hgc cüng có thé bó
trí, tó chúc, tai tao các dü kién, chi tiét, tinh huóng, nhán vat vá su dung bát cü
bien pháp nghe thuát nao ké cá hu cáu nghe thuát dé xáy dung hinh tugng
nghe thuát trong tac phám cüa minh. Nói cách khác, trong phóng su van hgc,
nhán vat trán thuat giü vai tro quyét dinh trong viéc tao ra gigng diéu riéng
gán lien vói bán sác cüa cá nhán cüa mói tac giá.
That vay, phóng su cüa Vü Trgng Phung dá thé hién bán sác cá nhán cüa
mót cái Tói trán thuat náng dóng vá sác sao vói cách nhin phé phán vá lói viét
cham biém vé nhüng su that chúa dáy mau thuán trong xá hói cü. Phong cách
cham biém trong các tiéu thuyét Gióng tó, Sódó, Va dé van dugc thé hién mót
cách nhát quán trong phóng su. Vói nhüng tac phám phóng su nói tiéng nhu:
Cgm bay nguói, Ky nghe láy Táy, Cam tháy cam có dá dua óng lén vi trí suy
ton lá "Vua phóng su dát Bác '\
Ngối Vü Trgng Phung, thói ky náy con có Ngó Tát Tó, mót nhá nho viét

van lám bao luón dáu tranh chóng lai nhüng hü tuc lac háu vá lói hgc giáo
diéu, mé tin có nhán. Vói trí t sác sao vá nhiet tinh chién dáu cüa mót ngói
bút chám biém xuát sác, nhüng phóng su cüa Ngó Tát Tó dá tao nén mot
phong cách riéng rát dóc dáo cüa óng. Vói phóng su Viéc lánfác giá dá chi ra
•.-•

17

•-

M'

1 ;. M-ILI4-13

!

1

i


cái nguyén nhán khién nhüng hü tuc cüa nóng thón Viét Nam truóc nám 1945
ton tai dói náy qua dói khác lá do bgn cuong háo, ly dich Igi dung dé bóc lót
nóng dan. Báng lói ké chuyen gián di, mói cau chuyen trong phóng su lá mót
thám kích ngán nhung tiéu biéu vé cugc sóng khó cuc cüa nguói nóng dan
giüa nhüng hü tuc náy. Nguói ta dá phái do nhá bán lám cüi dé lo cho dugc
mót có oán tuán sóc, phái bó láng ra di vi khóng lo dugc tién mua có cho mót
dúa bé 5 tuói... Phóng su Viéctó/t^^dáthu hút dóc giá báng khá náng ly giái
van dé mót cách sáu sác vá nghe thuát miéu tá tinh té cüa mót nhá van sóng
lau dói ó nóng thón.

Phóng su van hgc có thé phán ánh hién thuc ó nhiéu trang huóng khác
nhau vá dác biét chú y van dé con nguói. Các tac giá viét phóng su con có thé
huy dóng kién thúc phong phú dé tai hién trong tac phám...
Khác vói phóng sir bao chi, phóng su van hgc thuong khóng bi giói han vé
dung lugng. Mót tac phám có thé dugc trinh báy ggn trong vái nghin chü,
nhimg cüng có thé büng nó trong háng trám trang in. Chinh sii khác biét vé
dung lugng dá tao nén nhííng bien dói sáu sác trong tính chát cüa phóng su
van hgc. Tuy nhién cüng can nhán manh ráng: dü tac phám phóng su có thé có
dung lugng lón nhu mót cuón tiéu thuyét thi cüng khóng nén ggi nó lá "phóng
su tiéu thuyéV hay ''tiéu thuyét phóng su'' vi phóng su khóng phán ánh hién
thuc vá xáy dung hinh tugng nghe thuát theo nhüng nguyén tac cüa tiéu
thuyét'\[9M.m]
Phóng su van hgc có uu diém lá dé cap den nhüng con nguói, su kién, tinh
huóng dién hinh trong mót hốn cánh dién hinh. Trong tac phám phóng su,
dói tugng miéu tá cáng dién hinh bao nhiéu, phóng su cáng có khá náng dat
tói nhüng phám chát cüa van hgc báy nhiéu. Mót tac phám phóng sir van hgc
có chát lugng bao gió cung lá két quá cüa mót su hiéu biét sáu róng vé cugc
sóng, cüa su tim tói trong cách thé hien vá cüa náng luc trinh báy su that báng

18


bút pháp, ngón ngü giáu hinh ánh vá cám xúc. Se thát thiéu xót néu chúng la
khóng nhán tháy vai tro tham gia cüa các nhá van hói dáu thé ky dá dé lai
nhüng dáu án sáu dam dói vói thé loai náy.
1.2.

PHÓNG SlT VIÉT NAM TÜ NÁM 1946 DEN NAY
Nhu dá trinh báy ó phán tren, thé loai phóng su dá xuát hien tren bao chi

Viét Nam tü nhüng tháp ky 20, 30 cüa thé ky XX. Tuy nhién, phái tü sau nám
1930, duói nggn có lánh dao cüa Dáng ta, tren các bao cách mang xuát bán bí
mát vá cóng khai dá xuát hién mót só tac phám phóng su trán dáy tinh thán
chién dáu, góp phán dác luc váo cóng tac tu tuóng, tuyén truyén vá có vü cho
phong tráo cách mang, thúc dáy quán chúng trong cugc dáu tranh giánh dgc
lap. Qua tírng bc tháng trám cüa cách mang Viét Nam, tren các tó bao nhu:
Lao Dóng, Tin túc, Viét Nam dóc lap, Cá giái phóng, Cáu Qc... dá xt
hién nhiéu phóng su mang tính chi dao thiét thuc cho cugc dáu tranh cüa nhán
dan ta chóng ách dó hó cüa thuc dan Pháp.
Nhu chúng ta dá biét, Cách mang Tháng Tám thánh cóng, bao chi Viét
Nam dá buóc sang cháng duóng lich sü mói. Bao chi lá tiéng nói cüa mót
quóc gia có chü quyén dóc lap, lá dién dan cüa quán chúng nhán dan. Buóc
váo thói ky kháng chién chóng Pháp, bao chi lá co quan truyén dat nhüng
ménh lenh vá chi thi trong chién dáu, lá tiéng nói dóng vién, có vü quán chúng
tham gia kháng chién, bao vé Tó quóc. Bao chi hoat dóng trong nhüng diéu
kién khó khan: máy in cü, giáy thiéu thón, án lốt vá phát hánh han che. Báng
chúng lá do diéu kién in án kém nén các tó bao luu lai tai các thu vién hien
nay phán lón chü in dá mó vá giáy bao cüng dá xuóng cap theo thói gian. Mót
só tó bao lón cüa Dáng, chính qun, Mát trán vá mót vái dốn thé có diéu
kien xuát bán nhu: Su thát, Cúu Quóc, Quán dói nhán dan, Van nghe... Xét
vé só lugng tó bao, chát lugng in con han che, hinh thúc bao gián di nhung
thói ky náy bao chi lá cóng cu thóng tin dác luc cho chính quyén cách mang

19


den vói quán chúng trong nhüng nám chién tranh trong dó con su dóng góp
khóng nhó cüa thé loai phóng su.
That vay, so vói các thé loai khác nhu: tin, ghi nhanh, phóng su có dung
lugng nhiéu han nhung thé loai náy dá tro thánh mót trong nhüng thé loai

xung kích tren các mát bao thói ky chóng Pháp. Các phóng su thói ky náy
thuong khác hga vé hién tugng chóng giác bát linh trong vüng bi tam chiém,
cugc dáu tranh cüa nóng dan dói vói ké thü, phé phán tói ác táy troi cüa giác,
cugc truy kích anh düng cüa quán ta tiéu diet bgn giác hay ca nggi nhüng
guong anh hüng quén minh vi dóng dói, vi dát nuóc.
Cüng do bói cánh dát nuóc chién tranh nén các phóng su xuát hién tren
các bao cüng khóng thuong xuyén vá dé tai cüng chua róng má chi dü miéu tá
ró hốn cánh vá su viéc trong thói ky náy. Giáp mát vói ké thü, dói dién vói su
sóng vá cái chét, các tac giá dá tim tói, khai thác, chgn Igc nhung chi tiét dát
nhát, tiéu biéu nhát dé phán ánh trong các tac phám phóng su cüa minh. Chính
vi thé má dgc các phóng su thói ky chóng Pháp vá thói ky chóng My, dgc giá
tháy ngay dugc cái khi thé háo hüng cüa dan toe, cüa cá mót dát nuóc san
sáng huóng vé tién tuyén, quyét tám dánh di ngoai xám, giánh lai dát nc,
giánh lai hố binh.
Do bi ánh huóng bói thói cugc, bao chi lúe cóng khai lúe bi mat má
chúng ta bát gáp mót só phóng su có nhüng cách thé hien rát riéng khóng
nhüng vé dói tugng má con vé cá van dé. Dó lá nét rát dgc dáo khi mót phóng
su mót ky má lai có tói 5 nguói viét: dó lá phóng su "Khi chúng ta dánh khi
chúng ha súng" do Vü Cao, Hóng Vü, Hối Án, Trán Dinh, Trán Viét. Phóng
su dugc chia nhó thánh nám phán, vá mói tac giá lai dám nhán mót phán. Mói
phán tro thánh mót tít phu lám nói bat chü dé cüa tac phám nó gán chát vói
hốn cánh lúe báy gió. Tan mát chúng kién su kién cuong, bát khuát cüa
nhung nguói linh cüa ta, các tac giá dung lai büc tranh chan thuc nhüng nguói

20


linh düng cám, dám hy sinh cá than minh dé lám tám guong cho dóng dói
táng thém y chi dé anh em chién dáu tiéu diet quán thü.
So vói thói ky chóng Pháp thi dói sóng bao chi thói ky chóng My sói

dóng han han. Nhu dá trinh báy ó tren, các phóng su thói ky náy chi táp trung
chü yéu ó mién Bác vói nhüng máng dé tai róng vé xáy dung CNXH, phán ánh
nhjp sóng hói há cüa nguói dan tü dóng lúa den cóng truóng... o dáu cüng thé
hién khi thé, süc tré vuon lén xáy dung q huong, dát nc tuoi dep hon.
Cüng vi hốn cánh lich sü nén các dé tai thé hién qua các phóng su khóng
phong phú. Các phóng su thói ky náy cüng dá buóc dáu có nhüng dót phá so
vói thói ky chóng Pháp: máu sác phóng su có phán khóc liét hon nhung van
don diéu. Tren mat bao chua xuát hién nhiéu phóng su phán ánh nhííng máu
thn cüa dói sóng hay phán ánii mát trái cüa xá hói: nan quan liéu, bao cap,...
má phái den thói ky dói mói nhung phóng su kiéu náy mói büng nó.
Thói ky chóng My, các phóng su cüng có nhiéu diém nói trói hon vé
hinh thüc cüng nhu nói dung so vói thói ky chóng Pháp. Cüng do hốn cánh
chién tranh nén các phóng su thói ky mói chi düng lai ó nhííng bái phán ánh
náng vé ghi chép, di sáu váo liét ké các chi tiét, su kién theo trinh tu thói gian
má thiéu nhiéu yéu tó ngón ngü thé hién. Cüng chính vi thé má các phóng su
trong thói ky náy chua có nhiéu phóng su thé hien dugc "cái tói" cüa tüng tac
giá má. Tuy nhién, chúng ta khóng thé phü dinh su dóng góp cüa các phóng su
thói ky chóng My váo dién mao phóng su Viét Nam qua các thói ky lich sü.
Mác dü dá có chü y vé cách viét vá sü dung thé loai phóng su, nhung ta cüng
dé nhán tháy các phóng su thói ky náy thién vé thé loai ghi nhanh, bút ky dién
hinh nhiéu hon.
Nói dung các phóng su má các phóng su dé cap cüng khá nghéo nán:
cugc sóng o láng qué, hinh ánh các chién sí ngối mát trán, hay nhüng chuyen
chóng lut mót huyen nhimg các huyen, xá ban cüng sang giúp dó, cüng nhau

21