(Luận văn thạc sĩ) nghiên cứu thực trạng và hiệu quả các đề tài nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y tế

DAI HOC QUÒC GIÀ HA NOI
TRITONO DAI HOC KHOA HOC XÀ HÒI VA NHÀN VÀN

VQ Thi Vung

NGHIÉN CLIU THl/C TRANG VA
HIEU QUA CAC DE TÀI NGHIÉN CÙtJ
KHOA HOC TRONO LINK Vl/C Y TÈ

Chuyén ngành : Quàn ly khoa hoc va cóng nghé
Ma so:

LUAN VÀN THAC SÌ

NGl/ỊI HlTỊNG DAN KHOA HOC
PGS.TS. Nguyén Vàn Tircmg

HA NOI - 2002


LỊI CAM DOAN

Tịi xin cam doan day là cịng trình nghién cùu cùa riéng tịi.
Càc sĨ liéu, kèt qua néu trong bàn luàn vàn là tmng thuc va chua dugc
ai cịng bó trong bà't ky cịng trình nào khàc.

Tàc già luàn vàn

Vù Thi Vung

LỊI CAM ON

Tịi xin chàn thành càm on dèn PGS.TS, Ngun Vàn Tng, pbó hieu
trng trng Dai hoc Y Ha Nói, vu pbó vu Khoa hgc va Dào tao Bg Y Tè,
ngi thày dà tàn tình hu'óng dàn va ln dịng vièn tịi trong qua trình thuc
hien va hồn thành luàn vàn này.
Tòi xin chàn thành càm on PGS.TS. VQ Cao Dàm, PGS.TS. Pham Huy
Tièn, TS Mai Ha dà dòng góp nhùng y kièn quy bau de tịi co thè hồn thành
bàn ln vàn này.
Tịi xin chàn thành càm on càc Giào su, càc Giàng vién trong va ngồi
Irng Dai hgc Khoa hgc xà bòi va nhàn vàn, càm on Lành dao va tàp the càn
bg, còng nhàn vién khoa Xà bòi hgc, phòng Dào tao san dai hgc truòng Dai
hgc Khoa hgc xà bòi va nhàn vàn dà tao diéu kien thn Igi cho tịi trong qua
trình hoc tàp va hồn thành ln vàn tịt nghiep.
Tịi xin chàn thành càm on tói Lành dao va càc dịng nghiep the
phịng Qn ly khoa hgc trng Dai hgc Y Ha Nói, Vu Khoa hgc va Dào tao
Bg Y Tè, vu Quàn ly khoa hgc còng nghé nòng nghiep Bg Khoa hgc cịng
nghe va mịi trng dà phói hgp, cung càp va chia sé kinh nghiem tu liéu qui
già cho viee hoàn thành cịng trình này cùa tàc già.
Cuoi cùng tói xin dugc càm on dèn nhùng ngu'ịi thàn trong già dìnb,
ban bè va dóng nghiep dà giành cho tịi mgi tình càm, dịng vién va giùp dị
chàn tình de tịi hồn thành dugc khoà hgc.

Vu Thi Vung


MUC LUC
MỊDAU

1

CHirONGl:TĨNGQUAN

3

1.1. Mot so khài niém

3

1.1.1. Nghién cùu khoa hgc:

3

1.1.2. De tài nghién cùu khoa hgc

4

1.2. Phàn Ioai de tài nghién cùu khoa hgc

4

1.2.1. Phàn Ioai de tài theo càp quàn ly cùa de tài

4

1.2.2. Phàn Ioai theo pham vi tàc dòng cùa de tài

5

1.2.3. Phàn Ioai theo dào tao

6

1.2.4. Phàn Ioai theo tmh chat cùa san pham nghién cùu

7

1.3. Phàn Ioai phuang phàp nghién cùu cùa càc de tài NCKH

9

1.4.1. Phuong phàp nghién cùu mò tà:

10

1.4.2. Phuong phàp nghién cùu phàn tich:

10

1.4.3. Nghién cùu thuc nghiem

10

1.4.4. Phuong phàp nghién cùu thù nghiem làm sàng ngàu nhién co dói
chùng
11
1.4.. Phuong phàp nghién cùu xà bòi hgc
11
1.5. Càc phuong phàp va ky thuat thu thàp thòng tin khi thuc hién de tài
NCKH

11

1.6. Dành già hieu qua cùa càc de tài NCKH

12

1.6.1. Quan diém ve dành già hieu qua

12

1.6.2. Phuong phàp dành già

14

1.6.3. Càc chi tiéu dành già

16

1.6.4. Còng tàc dành già ve khoa hgc cịng nghé ị Irén thè giói va ò Viet
Nam

17

1.7. Quàn ly càc boat dòng khoa hgc còng nghé

22

1.7.1. Quàn ly qui trình lua chgn de tài NCKH

22

1.7.2. Qui trình trién khai thuc hién mot de tài khoa hoc

24


CHU'ONG 2: DOI T U O N G V À P H U ' O N G PHÀP NGHIÉN CUU

27

2.1. Dói tugng nghién cùu

27

2.1.1. Nhóm càc tài liéu

27

2.1.2. Nhóm càc càn bg dang trién khai va quàn ly càc de tài nghién cùu.. 27
2.1.3. Tiéu ebufin Ioai trù

27

2.2. Pham vi - Dja diém nghién cùu:

28

2.3. Phuong phàp nghién cùu

28

2.4. Màu nghién cùu

29

2.4.1. Thào luàn nhóm:

29

2.4.2. Nghién cùu phàn tich càc àn pham cùa càc de tài

29

2.4.3. Phịng vàn vói bg càu hòi co càu trùc lai càc don vi dugc chgn de thào
luàn nhóm

30

2.5. Càc tiéu chuan dành già

30

2.5.1. Thuc trang càc de tài NCKH

30

2.5.2. Càc tiéu chuan dành già hieu qua

31

2.5.3. Tiéu chuan ve quàn ly tó chùc thuc hién nhiém vu KH&CN

31

2.6. Càc chi tiéu nghién cùu

31

2.6.1. Càc chi tiéu ve thuc trang càc de lai nghién cùu khoa hgc va qui trình
nghién cùu trién khai càc de tài

3

2.6.2. Càc chi tiéu ve hieu qua cùa càc de tài nghién cùu khoa hgc cùa
ngành y tè trong 10 nàm qua

32

2.7. Phuong phàp xù ly so liéu

32

CHl/ONG 3 : KET QUA NGHIÉN CÙU

33

3.1. Phàn bódịi tugng nghién cùu

33

3.2. Mị tà thuc trang càc de tài nghién cùu khoa hgc

35

3.3. Hieu qua cùa cịng tàc khoa hgc cóng nghé cùa ngành y té trong 10
nàm qua

41


3.4. Mò tà thuc trang còng tàc quàn ly nghién cùu khoa hgc cùa ngành y
té;

54

3.5. Mot sòde xuàt ve quàn ly

57

CHUONG 4: BÀN LUÀN

58

4.1. Bàn ve thuc trang cùa càc de tài NCKH

58

4.1.1. Bàn ve phàn bó de tài theo càp quàn ly

58

4.1.2. Bàn ve Ioai hình nghién cùu cùa càc de tài NCKH

59

4.1.3. Bàn ve phuong phàp nghién cùu va ky thuat thu thàp thòng tin cùa càc
de tài NCKH

61

4.1.4. Bàn ve su phù hgp giùa lén de lai, muc tiéu nghién cùu, kèt qua
nghién cùu va de cii'ong nghién cùu

62

4.2. Bàn ve thuc trang quàn ly càc de tài

63

4.3. Bàn ve hieu qua cùa càc de tài NCKH

66

4.3.1. Hieu qua du phòng

68

4.3.2. Hieu qua diéu tri

71

4.3.3..Hieu qua ùng dung ky thuat mòi va còng nghé mòi

72

4.3.4. Hieu qua dào tao

73

4.3.5. Bàn ve hieu qua kinh tè

74

4.4. Bàn ve nhung khó khan gap phài trong khi nghién cùu

75

4.5. Mot so y kién de xuàt ve còng tàc quàn ly nghién cùu khoa hoc

77

4.5.1. Nhùng de xuàt nàng cao hiéu lue cùa càc yèu tódàu vào

79

4.5.2. Nhùng de xuàt nàng cao hieu lue cùa cbù thè bi diéu kbién

81

4.5.3. Nhùng de xuàt nàng cao co che quàn ly cùa càc cbù thè diéu kbién. 82
4.5.4. Nhùng de xuàt nàng cao hieu qua cùa yèu lo dàu ra
KÈT LUÀN

83
84

1. Thuc trang càc de tài nghién cùu khoa hoc

84

2. Hiéu qua cùa càc de tài nghién cùu khoa hoc

85

3. Khuyén nghj

86


DANH MUC CkC KY HIÉU, CÀC C H C V I É T T À T

BYT:

Bg Y Tè

DT:

De tài

HDBT:

Hịi dóng Bó trng

HDCP:

Hịi dóng chinh phù

HQ:

Hieu qua

KH&CN:

Khoa hgc va cịng nghe

KHCN:

Khoa hgc còng nghé

KHCNMT: Khoa hgc còng nghé mòi truòng
KHKT:

Khoa hgc ky thuat

NCCB:

Nghién cùu co bàn

NCDB:

Nghién cùu du bào

NCUt):

Nghién cùu ùng dung

NCKH:

Nghién cùu khoa hgc

NCTK:

Nghién cùu trién khai


DANH MUC CAC BANG

Bdng 3.1 : Tóng so dói tugng nghién cùu.
Bang 3.2: Phàn ho càc de tài cdp nhà nc, cdp bó, cdp e a sa da dugc phàn
tich sàu
Bdng 3.3 : Phàn bó càc di tài theo don vi nghién cùu trién khai
Bang 3.4: Phàn ho càc Ioai hình nghién cùu cùa càc di tài NCKH.
Bdng 3.5: Phàn ho Ioai hình nghién cùu theo càc ca sa nghién cùu.
Bdng 3.6: Phàn ho càc phuang phàp nghién cùu dà dugc su dung trong nghién
cùu.
Bang 3.7: Phàn ho càc phuang phàp va ky thuat thu thàp thòng tin dà dugc su
dung trong di tài.
Bdng 3.8: Phàn bósuphù

hgp giùa muc tiéu di tài vói ké't qua nghién cùu va

két luàn cùa di tài.
Bdng 3.9: Phàn bòvi sUphù hgp giùa ké't qua nghién cùu vói di cuang, bàn
luàn, két luàn cùa di tài.
Bdng 3.10: Phàn bòvi hiéu qua cùa càc di tài qua ké khai cùa càc chù nhiém
di tài.
Bdng 3. 11 : Phàn bó vi hiéu qua cùa càc de tài qua phàn tich sàu càc di tài.
Bdng 3.12 : Solugng dói tugng da ùng dung ky thuat mịi phue vu cho chàn
dồn, diéu tri hogc du phịng.
Bdng 3.13 : Hiéu qua chdn doàn dà dugc àp dung theo càc tuyén
Bdng 3.14 : Hiéu qua diéu tri da dugc àp dung theo cdp quàn ly cùa de tài
Bdng 3.15: Hiéu qua diéu tri dà dugc dp dung vào càc tuyén.
Bdng 3.16: Hieu qua du phòng cùa càc de tài.


Bdng 3.17: Hiéu qua dào tao cùa de tài cdp Nhà nUòc.
Bdng 3.18: Hieu qua dào tao cùa de tài cdp Bg
Bdng 3.19: Phàn bòve hieu qua cùa càc de tài vói Ioai hình nghién cùu.
Bdng 3.20: Phàn bó ve hieu qua cùa càc de tài vói phuang phàp (PP) nghién
cùu cùa de tài
Bdng 3.21 : Phàn bó ve hieu qud cùa càc de tài vói dành già cùa hai dóng
nghiem thu.
Bdng 3.22: Cóng tàc nghién cùu khoa hgc dà giùp cho viec phot trién khoa
hgc va cóng nghé cùa càc dan vi qua dành già cùa càc chù nhiém de tài.
Bang 3.23: Mò td ve thuc trang quàn ly KHCN
Bdng 3.24: Ty le tién do trién khai càc de tài cdp ho va ccip nhà nuòc
Bdng 3.25: Mò td nhùng khó khan gap phài trong qui trình qn ly KHCN.
Bdng 3.26. Nhùng khó khan lón nhdt khi thuc hién de tài NCKH.
Bdng 3.27. Mot so de xuàt ve quàn ly de tài.

Bdng 4.1 : Ty le màc va chét cùa càc henh truyén nhiém trong chuang trình
tiém chùng giai doan 1990 - 1998


DANH MUC CAC HINH VE DO THI
Hình 1.1, Qua trình thuc hién kéhogch va chi trình dành già tàng cng
sue khoé.
Hình 1.2. Sudo diéu khién hgc quàn ly cùa Nobert Wiener
Hình 3.1: Phàn bị càc de tài dà dugc phàn tich theo càp
Hinh3,2: Phàn bólogi hình nghién cùu a càc dan vi
Hình 3,3: Phàn bó ky thuat thu thàp thịng tin cùa càc de tài thc ngành y
té
Hình 3,4: Phàn bóhieu qua cùa de tài theo cdp qn ly
Hình 3,5: Phàn bóhieu qua càc de tài NCKH theo Ioai hình nghién cùu.
Hình 3.6: Phàn bó hieu qua cùa de tài theo két qua dành già cùa hịi dóng
nghiem thu
Hình 4.1. Qua trình phàt trién cịng nghé va thu hai vón cho KH&CN


MO DÀU

Trong muòi nàm qua ngành y té dà co rà't nhiéu de tài nghién cùu khoa
hgc (NCKH). Theo bào cào cùa bg Khoa hgc còng nghe va mòi truòng trong
giai doan 1996 - 2000 ngành Y tè thuc hién mot ebuong trình khoa hgc cịng
nghe (KHCN - 11 )f5| ve bào ve sue kh cóng dóng bao gịm 22 de tài nghién
cùu va 5 de tài thù nghiem. Nhiém vu cùa ebuong trình nhàm nghién cùu càc
bién phàp chièn lugc de nàng cao sue khoè nhàn dàn trén co so kbóng che va
thanh tồn mot so benb dich, benh xà bòi co tinh càp bàch; ngàn ngùa nhùng
benh xuàt hién trong qua trình cịng nghiep hồ phàt trién xà bịi. Nhiém vu
thù hai cùa ebuong trình nhàm nghién cùu ành hng cùa càc hồ chat dịc hai

dùng trong nịng nghiep, cịng nghiep tói con ngi, mịi sinh va càc bien phàp
bào dàm an toàn thuc phcim. Ngoài ra Ngành Y tè con thuc hién 4 de tài dòc
làp càp nhà nuóc, 8 dir àn trién khai kèt qua nghién cùu trong nc. Dói vói
càc nhiém vu cùa ngành, Bg Y Tè dà dàu tu kinh phi de thuc hién 9 de tài ve
phịng chóng sót rét, 72 de tài NCKH càp Bg, 13 de tài nghién cùu trién khai
càp bg, 11 de tài nàm trong ebuong trình tim mach va 2 du àn san xuàt Xhi
nghiem càp Bg. Càc de tài NCKH bao gịm ebuong trình khoa hgc cịng nghé
(KHCN) càp nhà nc, càc de lai dịc làp càp nhà nuòc, càc nhiém vu nghién
cùu co bàn theo huòng khoa hgc tu nhién, càc du àn diéu tra co bàn, càc du àn
san xuàt thù nghiem, càc de tài càp bg va càc de tài càp co sa. Ngoài ra càc
boat dịng khoa hgc cịng nghe con bao góm boat dịng luu giù va bào tón
ngn gen vi sinh, cày thc cùng nhu tàng cng nàng lue nghién cùu cùa
càc labo
Tóng kinh phi dàu tu cho càc nhiém vu KHCN càp nhà nc va càp bị
nói chung ngày càng tàng. Dói vói càc nhiém vu KHCN càp nhà nuóc tir
105,9 ty dóng vào nàm 1996 lén 398,9 ty dóng vào nàm 2000. Dói vói càc
nhiém vu càp bị tàng tu 134,7 ty dóng nàm 1996 lén 362,9 ty dóng nàm 2000.


Riéng kinh phi dàu tu cho hoal dòng khoa hgc còng nghé cùa ngành y tè cùng
tàng tu 18,5 ty dòng vào nàm 1998 lén 31 ty dòng vào nàm 1999 [11].
Hàng nàm Bò Y Tè cùng co bào cào dành già chung ve tình hình thuc
hién kè boach khoa hgc còng nghe lùng nàm bay theo tùng giai doan 1991 1995, giai doan 1996 - 2000. Trong bào cào dành già chù yèu de càp dèn tièn
dò thuc hién va càc noi dung nghién cùu ma càc de tài dà thuc hién va mot so
nhàn dinh chung ve còng tàc khoa hgc còng nghé. Càc y kièn dành già hiéu
qua cùa càc de tài dugc the hién qua kbàu nghiem thu dành già cuoi cùng khi
kèt thuc. Dà co nhùng y kièn rat khàc nbau, co y kièn cho ràng càc kèt qua
cùa de tài dà thuc su dóng mot vai irị dịn bay then chót va là dóng lue de phàt
trién KHCN trong ngành y tè va dóng góp dàng ké vào su nghiep chàm sóc
bào ve sue khoè nhàn dàn. Tuy nhién co y kièn cho ràng càc de tài nghién cùu

mói dùng lai o nghiem thu cùa de tài chù chua dugc àp dung róng rài trong
thuc tièn khàm ebùa benh cùng nhu phuc vu cho du phòng.
Chinh vi vay chùng tòi dà tièn bànb de tài "Nghién cùu thuc trang va
hieu qua càc de tài nghién cùu khoa hgc trong ITnb vue Y Tè vói muc tiéu
chung nhu sau:
Muc tiéu chung:
Phàn tich thuc trang, hiéu qua cùa càc de tài nghién cùu khoa hgc
(NCKH) tu nàm 1991 dèn nàm 2000 trong ITnb vuc Y Tè tu do de xuàt càc
khuyén nghj nhàm tàng cuòng còng tàc quàn ly nghién cùu khoa hgc.

Muc tiéu cu the:
Nghién cùu phàn tich thuc trang cùa càc de tài nghién cùu khoa hgc
trong ITnb vuc y tè tu nàm 1991 dèn nàm 2000.
Phàn tich hiéu qua cùa càc de lai nghién cùu khoa hgc trong ITnh vuc y
tè trong 10 nàm qua.
Tu càc kèt qua nghién cùu de xuài mot so khuyén nghj ve còng tàc
quàn ly khoa hgc va còng nghe cùa ngành y tè trong tbòi gian tòi.


CHUONG1
TÓNG QUAN TÀI LIÉU
1.1. Mot so khài niém.
Ll.l. Nghién cùu khoa hoc:
Khài niém nghién cùu khoa hgc dà dugc nhiéu tàc già de càp dèn. Tu
nàm 1994 Trjnh Dình Thàng |34| dà cho ràng Nghién cùu khoa hgc cóng
nghé là dang boat dịng tri tue, gàn lién vói boat dóng cùa càc ngành va càc bò
mòn khoa hgc. Nghién cùu khoa hgc còng nghe that su là mot nghé nghiep
dàc biet trong xà bòi, boat dòng theo su phàn còng cùa xà bòi.
Nàm 1998 Vu Cao Dàm cho ràng [16] nghién cùu khoa hgc là mot boat
dòng xà bòi, huòng vào viec tìm kièm nhùng diéu ma khoa hgc chua bièt boàc

phàt hién bàn chat su' vài phài trién nhàn thùc khoa hgc ve thè giói hồc là
sàng tao phuong phàp mòi va phuong tién ky thuat mòi de cài tao thè giói.
Nàm 1998 Le Thè Trung, Ngun Vàn Tng [40] cho ràng Nghién
cùu khoa hgc là mot boat dòng sàng tao va phùc lap cùa càc nhà khoa hgc
nhàm nhàn thùc thè giói va cài tao thè giói,
Theo Luat khoa hgc va còng nghé nàm 2000 [26] nghién cùu khoa hgc
là boat dịng phàt hién, tìm hiéu càc hién tugng, su vat, quy luat cùa tu nhién,
xà boi va tu duy; sàng tao càc giai phàp nhàm ùng dung vào thuc tién.
Nghién cùu khoa hgc nhàm vào hai muc dich co bàn là nhàn thùc thè
giói va cài tao thè giói thịng qua nhùng chùc nàng cu thè nhu chùc nàng mị
tà, chùc nàng giai thich, tién dồn va chùc nàng sàng tao.
Nghién cùu khoa hgc co càc dàc diém co tinh mói, tinh thịng tin, tinh
rùi ro, tinh tin cày, tinh kbàch quan, tinh kè thùa, tinh cà nhàn va tinh phi
kinh tè.


1.1,2, De tài nghién cita khoa hoc.
De tài nghién cùu khoa hgc dà dugc Trjnh Dình Thàng, VQ Cao Dàm,
Le Thè Trung, Nguyén Vàn Tuòng de càp dèn trong càc giào trình khoa hgc
luàn ve phuong phàp nghién cùu khoa hgc |16J[34J[40J. De tài nghién cùu
khoa hgc là mot hình thùc tó chùc nghién cùu khoa hgc, dugc dàc trung bòi
mot nhiém vu nghién cùu va do mot nguòi bay mot nhóm ngi thuc bien.
Mot de tài nghién cùu khoa hgc dói hịi phài co càc diéu kién sau: Su
vai càn nghién cùu là vàn de mói chua dugc bièt dèn, chua ai nghién cùu hồc
chua ai cịng bó kèt qua nghién cùu. Nhùng hiéu bièt, nhung kièn thùc khoa
hgc kbóng dù bang chùng hồc kbóng the giai thich hay giai quyèt dugc càc
vàn de ma thuc tién yèu càu do dị càn phài nghién cùu. Khi hồn thành
nghién cùu de lai se cung càp cho chùng la thòng tin mói co già trj khoa hgc
ve ly tbut hồc ve ùng dung, thàm chi" cà ve hai mal ly thuyèt va ùng dung.
Nhu vay de lai khoa hgc co tmh càp thiét dói vói ly luàn va thuc tién, phài co

tinh mòi, khi giài quyèt dugc de tài sé làm cho khoa hgc phàt trién, bó sung
dugc cho kho tàng tri thùc nhùng thòng tin mòi.
1.2. Phàn Ioai de tài nghién cùu khoa hgc.
Co nhiéu càch phàn Ioai de tài NCKH. Phàn Ioai theo càp quàn ly co ba
Ioai: De tài càp nhà nc, de tài càp bị va de tài càp co so. Phàn Ioai theo
pham vi tàc dòng cùa de tài, mùc dò dàu tu ve kinh phi cho de tài nghién cùu
co ba Ioai: ebuong trình nghién cùu, du àn nghién cùu, de tài nghién cùu. Phàn
Ioai theo dào tao ta co luàn àn nghién cùu sinh, luàn vàn tbac sT, luàn vàn tòt
nghiep dai hgc. Phàn Ioai theo tinh chat nghién cùu khoa hgc co de tài nghién
cùu co bàn, nghién cùu ùng dung, nghién cùu trién khai, nghién cùu du bào.
1,2,1. Phàn hai de tài theo cdp quàn ly cùa de tài.
Phàn Ioai de tài theo càp quàn ly dà dugc Nhà nuòc quy djnh tai nghi
djnh so 263/CP ngày 27/6/1981 cùa HDCP ve che dò ke boach boa khoa hoc


ky thuàl [42]. Theo tinh thàn cùa nghj djnh này càc de tài nghién cùu dugc
phàn theo 3 càp: Càp trung uong, càp tinh, thành pbó va càp co so.

7.2.7.7. De tài càp nhà nc
De tài nhà nc là de lai do càp trung uong quàn ly va co quan quàn ly
truc tièp là Bò Khoa hgc còng nghé mòi trng. Bị Khoa hgc va cịng nghé
mịi trng tó chùc xét duyét de cuong va càp kinh phi, theo dòi tièn dị va dịn
dóc thuc bien de tài. Càc de tài càp nhà nc bao góm : càc chuong trình khoa
hgc còng nghe, càc de tài dòc lap càp nhà nc. Qui trình nghiem thu de tài
phài tièn bành qua hai càp là nghiem thu càp co so va nghiem thu càp quàn ly.
Càc de tài càp nhà nuóc là nhùng nhiém vu kè boach khoa hgc va ky thuat co
y nghTa lón dói vói su' phàt trién cùa tồn bị nén kinh tè qc dàn, dói vói viec
cùng co qc phịng va nàng cao dịi song nhàn dàn.
1,2.1,2, De tài càp Bó.
De tài càp bó là de lai do Bg Y tè truc tièp quàn ly, tó chùc xét duyét de

cuong va càp kinh phi. Càc de lai càp Bó bao gịm: càc de tài càp bị, càc du
àn càp bị. Càc de tài càp bg, tinh, thành pbó thuc hién nhùng nhiém vu khoa
hgc va ky thuat co y nghTa quan trgng dói vói càc bị, ngành, tinh, thành pbó
càn phài giài quyèt nhàm phàt trién kinh tè, vàn hồ, dịi song, chàm sóc sue
kh nhàn dàn va cùng co qc phịng trong dja phuong. Nghiem thu de tài
phài tièn hành qua bai càp là càp co so va càp bò,
7.2.7. 3, De tài cosa.
De tài co so là de tài do co so truc tièp quàn ly, tó chùc xét duyét de
cuong va càp kinh phi" va chi nghiem thu o càp co so.
7.2.2. Phàn hai theo pham vi tàc dịng cùa de tài,
Trong cn Phuong phàp luàn nghién cùu khoa hgc (1998) VQ Cao
Dàm 116| cho ràng co thè phàn biel càc Ioai de lai NCKH theo pham vi tàc
dịng:
1.2.2.1. Chuong trình nghién cùu khoa hgc.


Chuong trình nghién cùu khoa hgc là mot nhóm càc de tài hoàc uu àn
dugc tàp hgp theo mot muc dfch xàc djnh. Giùa chùng co thè co tinh dòc làp
tuong dói cao. Tièn dị thuc bien càc de tài, du àn trong chuang trình kbóng
dịi hịi qua cùng nbàc, nhung noi dung cùa mot chuang trình thi phài ln
dóng bò.
1.2.2.2. Duàn.
Du àn là mot de tài co muc dfch ùng dung xàc djnh, cu the ve kinh tè va
xà bòi. Du àn co nhùng dòi bòi khàc de tài là phài dàp ùng mot nhu càu dà
dugc néu ra, cbju su ràng bc cùa mot ky han va tbirịng ràng bugc ve ngn
lue, phài thuc hién trong mot bịi cành khịng cbàc chàn.
1.2.2.3. De tài.
De tài djnh bng vào viec Irà lòi nhùng càu hòi ve y nghTa hgc tbuàt,
co the chua quan làm nhiéu dèn vice hién thuc hồ trong boat dóng thuc tè,
1.2.3. Phàn hai theo dào tao.

Luàn àn nghién cùu sinh, luàn àn tbac sT, luàn vàn tòt nghiep dai hgc
càn dugc xem nhu mot còng trình khoa hgc. Ln vàn vùa mang tinh chat mot
cịng trình NCKH nhung lai nhàm muc dich hgc lap nghién cùu khoa hgc. Nò
vùa thè hién dugc nhùng y tuòng khoa hgc cùa tàc già nhung lai thè hién kéi
qua cùa qua trình tàp su nghién cùu.
1.2.3.1, Luàn àn tién sT.
Ln àn tièn sT trình bay co he thịng mot vàn de khoa hgc cùa nghién
cùu sinh de bào ve giành hgc vi tièn sT.
1.2.3.2. Luàn àn tbac sT.
Luàn àn tbac sT trình bay co he thịng mot và'n de khoa hgc cùa hgc vièn
cao hgc de bào ve giành hgc vj tbac sT.


7
1.2.3.3. Luàn vàn tòt nghiep.
Co 2 Ioai luàn vàn tòt nghiep, dói vói càc chuang trình dai hgc ky thuat
là dị àn tot nghiep, dói vói nhùng ngành nghién cùu ve khoa hgc xà bòi va
nhàn vàn là luàn vàn cu nhàn. Luàn vàn tot nghiep là chuyén kbào tóng bop
sau khi kèt thùc chuang trình dai hgc de bào ve lày bang tot nghiep dai hgc.
Luàn vàn tòt nghiep chi ggi là de tài nghién cùu khi nò dàm bào dugc nhùng
dàc trung cùa mot cịng trình NCKH.
7.2.4. Phàn hai theo tinh chat cùa san pham nghién cùu.
Càch phàn Ioai de tài NCKH theo tinh chat cùa san phàm nghién cùu dà
dugc nhiéu tàc già de càp dèn. Càc y kièn cùa càc tàc già Vù Cao Dàm, Trjnh
Dình Thàng, Le ThèTrung, Ngun Vàn Tng [16J[34][40] déu tbóng nhàt
chia càc de tài theo tinh chat cùa san pham nghién cùu thành 4 Ioai nghién cùu
co bàn, nghién cùu ùng dung, nghién cùu trién khai va nghién cùu du bào,
1.2.4.1. Nghién cùu co bàn (NCCB).
NCCB là nhùng nghién cùu nhàm phàt hién ve bàn chat va quy luat cùa
càc su vàt hồc bien tugng trong tu nhién, xà bịi, con ngi, nị co muc tiéu

là tìm tịi sàng tao ra nhùng tri thùc mòi, nhùng già tri mòi cho nhàn Ioai.
NCCB co thè là nhùng nghién cùu thuàn tuy ly tbut hồc nhùng
nghién cùu kèt hgp giù'a ly tbut vói thuc nghiem va co muc dich ùng dung.
NCCB là Ioai hình nghién cùu phùc lap nhàt, dịi hịi nhùng u càu ve
trang tbièt bj vói trình dị ky tbt cao, là nhùng nghién cùu tón kém, tbịi gian
co thè kéo dai va co tinh mao biém, do dói ngu càc nhà khoa hgc co trình dị
nàng lue sàng tao dàc bièt tièn hành.
Co hai Ioai NCCB là NCCB thuàn tuy va NCCB co djnh huòng.
NCCB thuàn tuy (con ggi là NCCB tu do hay NCCB kbóng djnh buóng):
Là nhù'ng nghién cùu nhàm muc dfch tìm ra bàn chat va nhùng quy luat,
nhùng ly thuyèt khoa hgc mòi cho dù là chua co dja chi ùng dung.


8
NCCB djnh huòng là nhùng nghién cùu nhàm muc dich tìm ra nhùng kièn
thùc mịi, nhùng giài phàp mịi theo yéu càu cùa thuc tién xà bòi cùa san xuàt
va dà co dja chi ùng dung.
1.2.4.2. Nghién cùu ùng dung (NCU'D).
NCUD là Ioai hình nghién cùu nhàm muc dich tìm càch vàn dung càc
quy luat, càc tri thùc mói thu dugc tu trong NCCB de tìm ra nhùng nguyén ly,
nhùng giài phàp àp dung vào thuc tè san xuàt, dòi song xà bòi...
Nhùng giài phàp dugc hiéu theo nghTa ròng co the là giài phàp cịng
nghé, vài liéu mịi, tó chùc hay giài phàp ve quàn ly...
NCUD là Ioai hình nghién cùu phù hgp vói quy luat phàt trién cùa khoa
hgc hién dai, nò rùt ngàn tbòi gian tu phàt minb dèn ùng dung. NCLTD giùp
cho càc nuòc dang phàt trién co thè di nbanh bon, bò qua càc NCCB tón kém
khịng càn thièt de di thàng vào càc NCLTD phù hgp vói thuc tè san xt va dịi
song xà bịi dịi hịi.
1.2.4.3. Nghién cùu trìèn khai (NCTK).
NCTK là Ioai hình nghién cùu nhàm tìm khà nàng àp dung dai tra càc

kèt qua nghién cùu ùng dung vào thuc tè san xuàt va dòi song xà bòi.
Nghién cùu trién khai cùng càn dugc tièn bành qua càc buòc thàn trgng
tu trién khai trong phòng thi nghiem dèn trién khai bàn dai Irà va trién khai
dai tra.
1.2.4.4. Nghién cùu du bào (NCDB).
Nghién cùu du bào là Ioai hình nghién cùu co muc dich là phàt bien
nhùng trién vgng, nhùng khà nàng hồc xu bng mịi cùa su phàt trién khoa
hgc va thuc tién trong tuong lai.
Càc NCDB déu là nhùng thòng tin già djnh nhung nò co co so là càc
luàn cu khoa hoc.


Càc nhà khoa hgc Trung Quóc 111 phàn Ioai de tài thành càc Ioai nhu
sau:
Nghién cùu co bàn.
Nghién cùu ùng dung.
Trién khai thuc nghiem.
Uiig dung thành luu trién khai ihii'c nghiem góm càc Ioai nghién cùu che
tao san pham mói, Nghién cùu cịng nghé mói, phuong phàp mói, thù nghiem
trung gian, san xuàt thù, kbóng che chat lugng va do dac kiém nghiem.
Djch vu khoa hgc va còng nghe.
Nhùng boat dòng mang tinh san xuàt.
Chùng tòi cho ràng phàn Ioai de tài NCKH theo càc nhà nghién cùu ve
khoa hgc luàn cùa Viet Nam là phù hgp. Càch phàn Ioai theo càc nhà khoa
hoc Trung Quóc thè bien phàn Ioai chung cùa boat dòng khoa hgc còng nghé.

1.3. Phàn Ioai phuang phàp nghién cùu cùa càc de tài NCKH.
Phuong phàp nghién cùu khoa hgc là con duòng càch thùc giùp càc nhà
khoa hgc thuc hién càc muc tiéu nghién cùu cùa minb. Pbirong phàp dùng va
phù hgp là nhàn tó bào dàm cho su thành còng cùa nguòi nghién cùu. Tàc già

Trjnh Dình Thàng [34] cho ràng co hai Ioai phuong phàp nghién cùu là
phuong phàp nghién cùu thuc nghiem va phuong phàp nghién cùu ly thuyèt.
Phuong phàp nghién cùu thuc nghiem gàn vói càc ngành khoa hgc tu
nhién ky thuat. Phuong phàp nghién cùu thuc nghiem bao góm càc phuong
phàp thi nghiem, thuc nghiem, quan sàt, mò phòng de kiém chùng càc dù liéu
dà dugc tao ra mot càch nhàn tao trong càc diéu kién xàc djnh vói càc thịng
sé xàc dinh.
Phuong phàp nghién cùu ly thut là nhóm phuong phàp co the thuc
hién cho tàt cà càc ngành khoa hgc song cbù yèu là ngành khoa hgc xà bòi
nhàn vàn. Day là phuong phàp phài su dung nhiéu ngòn ngù, vàn bàn de
chùng minb, ly giài su vat hién tugng càn nghién cùu.


IO

Trong càc nghién cùu y hgc dói lugng cbju tàc dóng cùa nghién cùu là
con ngi nén TrUong Viet DQng, Dào Vàn Phan, Dào Nggc Phong, Duong
Dình Tbién [14][27J[28][36| cho ràng càn phài chia càc Ioai phuang phàp
nghién cùu khoa hgc chi tièt bon góm càc Ioai phuong phàp nhu sau: Phuang
phàp nghién cùu mò tà, phuong phàp nghién cùu phàn tich, phuong phàp
nghién cùu thuc nghiem, ihf nghiem, phuong phàp nghién cùu thù nghiem làm
sàng, phuang phàp nghién cùu diéu Ira xà bòi hgc.
1.4.1. Phuang phàp nghién cùu mò tà:
Trong nghién cùu mò tà khòng nhùng phài chi là mò tà ve mot Ioai
benh trang nào dò ma diéu càn thièt hon là phài mò tà càc nguy co lién quan
dèn benh trang dị. Loai hình dàc trung cho phuang phàp nghién ciru mò tà
này là nghién cùu ngang de diéu tra nghién cùu sue kh cóng dịng.
1.4.2. Phuang phàp nghién cùu phàn tich:
Phuong phàp nghién cùu phàn tfch là phuong phàp so sành giùa hai
nhóm khàc nbau cà ve tình trang pboi nhiém va benh. Loai hình cùa nghién

cùu phàn tfch dich té hgc gòm: nghién cùu quan sàt (tbièt kè nghién cùu benh
chùng, tbièt kè nghién cùu thuàn tàp), càc nghién cùu can tbiep
1.4.3. Nghién cthi thuc nghiem
Nghién cùu thuc nghiem là su làp lai nhiéu làn mot thi nghiem de rùt ra
mot kèt luàn co già trj khoa hgc. Càc diéu kién thuc nghiem phài bèt sue gàn
(gióng) vói thuc tè xày ra càc hién tugng nghién cùu. Càc sue vat thuc nghiem
phài nbay càm vói nghién cùu va gàn vói dàp ùng cùa ngi. Càc phuong tién
nghién cùu (hồ chat, mày mịc, sue vat) phài dugc chuan hồ. Càc phuong
tién do lng phài dàm bào chfnh xàc. Càc phuong phàp su dung phài tbfcb
hgp va càp nhàt, dàm bào dugc su" dàc hieu va chfnh xàc cao. Càc thuc nghiem
phài dugc làp lai nhiéu làn (n dù dị tin cày) trong nhùng diéu kién gióng
nbau.


Il

L4,4, Phuang phàp nghién cùu thù nghiem làm sàng ngàu nhién co dai
chùng.
Phuang phàp thù nghiem làm sàng ngàu nhién co dói chùng là mot
trong càc loai phuang phàp nghién cùu thù nghiem làm sàng. Phuong phàp
này là mot phuong phàp tói uu de so sành càc phuong phàp diéu trj, thuóc
diéu trj, ky thuat diéu tri. Thù nghiem làm sàng ngàu nhién co dói chùng
thuóc loai nghién cùu phàn tfch, dugc su dung de kiém djnh già thuyèt.
1,4,5. Phuang phàp nghién cùu xàhói hgc
Diéu tra xà bịi hgc nhàm thu thàp càc thòng tin ve the trang, tinh thàn,
hanh phùc va phùc Igi, truyén thòng, lòi song, càc co so va càc mói lién quan
cùa con ngi trong xà bòi.
Khi thuc hien mot de tài nghién cùu nhiéu tàc già su dung nhiéu phuong
phàp kèt hgp vói nbau vf du nhu trong phuong phàp thù nghiem làm sàng ngàu
nhién co dói chùng co thè càn su dung thèm màng nghién cùu tbf nghiem tai

càc labo, nghién cùu mò tà de mò tà càc biéu hién làm sàng cùa benh nhàn,
pbu'ong phàp diéu tra phòng vàn ...

1.5. Càc phuong phàp va ky thuat thu thàp thòng tin khi thuc hién de tài
NCKH.
Theo Vu Cao Dàm [16] Co bon nhóm phuong phàp cbù yèu de thu thàp
thòng tin :
- Nghién cùu tài liéu de kè thùa nhùng thành tuu ma càc dóng nghiep dà
dat dugc trong nghién cùu.
- Diéu tra phịng vàn de thu dugc càc thòng tin ma nguòi nghién cùu
quan tàm.
- Tièn bành quan sàt trén dói lugng kbào sàt ngay lai noi dién ra nhùng
qua trình ma ngi nghién cùu quan tàm.


12
- Tièn hành càc boat dòng Ihuc nghiem truc tièp trén dói tugng kbào sàt
hồc trén mị hình tuong tu càc qua trình dién ra trén dói tugng nghién cùu.

1.6. Dành già hiéu qua cùa càc de tài NCKH ,
1.6,1, Quan diém ve dành già hiéu qud.
Dành già càc de tài nghién cùu khoa hgc dà dugc Dàng va Nhà nuòc
xàc djnh su càn tbièt tu nàm 1980 dua trén quyé't djnh 282/QD cùa Chù nhiém
Uy ban khoa hgc va ky tbuàt Nhà nuóc dà ban bành ve qui djnh ve the thùc
dành già va nghiem thu càc cịng trình nghién cùu khoa hgc ky tbuàt [42]. Nói
dung cùa quyèt djnh này dua ra viec dành già nghiem thu két qua cịng trình
NCKH dua theo phuang phàp bịi dịng kèt hgp vói phuang phàp chuyén già
va phài tièn hành qua hai buóc co so va chfnh thùc o càp quàn ly de tài. Hòi
dòng nghiem thu co tràch nhiém nghién cùu lai liéu do co so tièn hành de tài
gùi tói, lién bành xàc minb, dành già càc kèt qua cùa cóng trình va kièn nghj

ve viec su dung cịng trình trong thuc tièn.
Theo Trng Viet Dung [ 14| de dành già mot chuong trình can tbiep
hoal dóng y tè là mot qua trình do dac, ifnb tồn càc chi so de dói chièu xem
dà dat dugc nhùng muc tiéu dal ra hay chua, hiéu qua dal dugc co tuong xùng
vói cịng sue va ngn lue dà bị ra bay chua. Nhiém vu cùa dành già con nhàn
tfch tìm ra nhùng nguyén nhàn cùa thành còng cung nhu tbà't bai, nhùng boat
dịng khịng hồn thành muc tiéu de làm bài hgc tàng cuòng càc boat dòng
quàn ly sau này,
Dành già co thè dugc làm truóc khi tièn bành mot giài phàp can tbiep
ggi là dành già ban dàu de bièt dugc hién trang cùa xuàt phàt, làm co so de dói
chièu vói kèt qua sau khi kèt thuc du àn, ebuong trình can tbiep y tè.
Khi du àn dang tièn bànb theo kè boach chua kèt thùc song cùng dat
dugc mot so boat dóng chùng la càn dành già tièn dò xem muc tiéu ma chùng
ta dua ra dà dal dugc bay chua de bó sung va hồn thành.
Khi du àn hoàn thành càn bièt muc tiéu dat ra tu dàu dà dat chua (dành
già kèt thùc).


13

Dành già cung bao góm viec xàc djnh mói quan he giùa chi pbf va
thành qua dat dugc co phù hgp hay khòng, phuang àn nào, dja phuong nào dà
thuc bien co hiéu qua bon va lai sao?.
Penelope Hawe, Deirdre Degeling, Jane Hall va cịng su dà xt bàn
cn sàch Evaluating Health promotion a health worker's guide vào nàm 1990
[45] cùng dà cho ràng còng tàc dành già dugc làm ngay tu lue bàt dàu truóc
khi thuc hien can tbiep, dành già su càn tbièt de thuc bien du àn, làp kè boach,
trién khai nghién cùu, dành già tièn dò, dành già muc tiéu va dành già dàu ra
cùa du àn.

Bàt dàu

Dành già
su càn
tbièt

leu qua
làu dai (dfch)

Lày
kè
Dành
già

Thuc hién
kè boach
Dành già
tièn dị

et qua

Qua trình kiém ké
va hồn tra lai
vón

Hình 1.1. Qua trình thuc hién kéhogch va chu trình dành già tàng cng sue
kh.
Ngn : Evaluating health promotion a health worker's guide 1990 [45]
Vày thi dành già muc tiéu khàc vói dành già dàu ra ò diém nào dò là
càu bòi càn dat ra trong qua trình dành già. Càc tàc già cho ràng dành già

14
muc lièu là dành già hiéu qua som, hiéu qua tue Ibi con dành già dàu ra là
dành già hiéu qua làu dai là dfch cùa chuang trình. Chùng ta vf du ve mot
chuong trình can tbiep bang giào due ve dinh duòng ibi hiéu qua tue ibi là làm
thay dói ve biéu bièt va bànb vi irong su dung dinh dng làm tbay dói tbói
quen àn kiéng trong cóng dóng, nbiing hieu qua làu dai là làm giàm ty le mòi
màc cùa benh tim mach. Mot vf du ve chuang trình lièm BCG phịng lao ibi
hieu qua tue ibi là ty le ngi dugc lièm chùng BCG tàng hồc ty le tre co seo
BCG tàng nhung biéu qua làu dai phài là giàm ty le mòi mac lao so nhiém a
tré em.
Tièn sT Danb Son dà trfcb dàn quan diém cùa giào su Martin vién truòng
Vién Kinh tè cbàu Àu va Nhàt [30] cho ràng su thành còng cùa chièn Urge
phàt trién cùa khoa hgc va còng nghe phu tbuòc vào tfnb biéu qua cùa chièn
lugc dò. Hiéu qua cùa vàn bàn chièn lugc thè hién ò viéc nò di vào cugc song,
no thùc day càc doanb nghiep làm àn co hiéu qua bon nhu thè nào.
7.6.2. Phuang phàp dành già
Co hai phuang phàp dành già là phuong phàp chuyén già va phuong
phàp bòi dòng.
Phuong phàp chuyén già: co quan dat bang hồc co quan qn ly mịi
nhùng chun già co kinh nghiem vièt nhàn xét phàn bien.
Phuang phàp bịi dịng: Hịi dóng dugc thành làp góm nhùng chun già
am hiéu ITnb vuc nghién cùu. Hịi dóng góm so le thành vién bao góm cbù
tjch, thu ky, càc thành vién trong dị co thè là co tu 1,2 hồc 3 thành vién là
nhùng nguòi dugc phàn còng vièt nhàn xét ggi là uy vién phàn bien. De co tu
liéu làm viec cho bịi dóng nhóm nghién cùu càn vièt mot bàn tóm tàt bào cào
gùi cho bịi dóng trc ngày bịi dóng hgp. Sau khi nghe chù nhiém de tài bào
cào tóm tàt kèt qua nghién cùu cùa de tài, nghe y kién cùa nhùng phàn bién va
càc thành vién khàc trong bịi dóng, Hịi dóng sé hgp thào luàn va bò phièu

dành già. Néu kèt qua bò phièu dal lù dal yéu càu Irò lén ibi coi nhu de tài dà
dugc hồn thành ve mal chun mịn.


15
Viéc dành già, nghiem thu kèt qua thuc hién nhiém vu khoa hgc va
còng nghé phài càn cu vào noi dung cùa hgp dòng khoa hgc va còng nghé, bào
dàm kbàch quan, chfnh xàc thịng qua Hịi dóng khoa hgc va còng nghé
chuyén ngành do nguòi dùng dàu co quan qn ly nhà nc ve khoa hgc va
cịng nghé ckc càp thành lap. Thành phàn Hịi dóng khoa hgc va cịng nghé
chun ngành góm càc chun già co nàng lue va chun mịn phù hgp vói
nhiém vu. Hịi dóng phài chiù tràch nhiém ve kèt qua dành già, nghiem thu
cùa mình.
Magnus Ramage thc trng dai hgc Lancaster 144] cho ràng viéc
dành già nhu mot qua trình lién tue. Theo ịng phuang phàp luàn dành già là
mot su kèt hgp cùa cịng nghé, con ngi va càc tó chùc làm thn Igi cho su
tièp xùc va phói hgp cùa mot nhóm làm viéc vói nbau de dal dugc muc dfch
chung cQng nhu muc dfch cùa tal cà càc thành vién.
Càc tàc già Penelope Hawe, Deirdre Degeling, Jane Hall [45] cho ràng
phuong phàp de dành già hiéu qua cùa du àn nàng cao sue khoè co càc càch
nhu sau:
1. Dùng phuang phàp nghién cùu djnh lugng va djnh tfnb trong diéu tra.
Phuang phàp djnh tinh góm càc phuong phàp thào luàn nhóm, phòng vàn sàu.
Phuang phàp djnh tinh Irà lòi cho la càu bòi lai sao lai co biéu qua, Phuong
phàp djnh lugng cho pbép ta phòng vàn diéu tra mot con so lón bon, càc càu
tra lịi dugc mị là thành càc ihang già irj. Phuang phàp djnh lugng cho pbép ta
do dugc dị lón cùa biéu qua.
2. Do lng su hiéu bièt
3. Do lng tình trang sue kh.
4. Do lng su ùng ho cùa cùa xà bòi.

5. Do luòng chat lugng cugc song.
6. Cuòi cùng là do luòng ve chi pbf so vói càc biéu qua dat dugc.