(Luận văn thạc sĩ) xây dựng đội ngũ công nhân trong các doanh nghiệp nhà nước của hà nội hiện nay

t ^ ^

PH-T.

/OK

DAI HOC QUÓC GIÀ HA NOI
TRUNG TÀM DÀO TAO, BOI DlTỊNG GIANO VIÈN LY LUAN CHÌNH TRI

PHUNG THANH THUY

XÀY DUTVG DÒI NGU GÒNG NHAN
TRONG CAC DOANH NGHIÈP NHÀ Nl/ỊC
CÙA HA NĨI HIÈN NAY

LUAN VÀN THAC SY TRIET HOC

Chun ngành: Chù nghla xa hói khoa hoc
Ma so:
5.01.02

Ngl hììg dàn khoa hoc: GS,TS. TRINH QUÓC TUAN

OA! HOC Q U O C GIÀ HA NOI
'RUNG TÀ^ THỊNG TIN THU VIÈN

V'L^/ ^ T ^
HA NOI - 2005

LỊI CAM DOAN

Tịi xin cam doan day là cóng trình nghién cun cùa riéng tói, duói su
huóng dàn cùa GS, TS. Trinh Quóc Tuàn.
Càc tài lieu, so lieu dugc trich dàn trong luan vàn déu co xuàt xii rò
ràng, chinh xàc.
Ha Nói, ngày

thàng

nàm 2005

NGirỊI VIÈT LUAN VÀN

Phiìng Thanh Thuy


MUC LUC
Mịf dàu
Churig 1.

Vai trị cùa dịi ngù cóng nhàn càc doanh nghièp nhà nc
trong qua trình cịng nghiép hồ, hién dai hồ Thù dị

ì.ì.

7

Co so ly luan va thuc tién de xàc dinh vai trị cùa giai càp
cóng nhàn trong càc doanh nghiép nhà nc cùa Ha Noi

1.2.

2

7

Vai trị dgi ngù cóng nhàn càc doanh nghiép nhà nuóc nói
chung, càc doanh nghiép nhà nuóc cùa Ha Noi nói riéng trong

20

qua trình cịng nghiép hồ, hién dai hồ.
Chuang 2.

Thuc trang dịi ngù cóng nhàn trong càc doanh nghiép
nhà nc cùa Ha Nói hién nay

2.1.

Sa lugc su hình thành va phàt trién cùa dòi ngù còng nhàn
trong càc doanh nghiép nhà nc cùa Ha Noi

2.2.
2.3.
Chuong 3.

31

Thuc trang dịi ngù cịng nhàn trong càc doanh nghiép nhà

nuóc cùa Ha Noi nhùng nàm dói mói dén nay (1986 - 2004)

33

Mot so vàn de dang dàt ra

51

Nhùng giài phàp co bàn de tiép tue xày dung dòi ngù còng
nhàn trong càc doanh nghiép nhà nuóc cùa Ha Hói

3.1.

31

60

Nhóm giài phàp ve kinh té - ky thuàt, dào tao cóng nhàn ky
thuàt, dói mói co che chinh sàch, tàng cng vai trị qn ly
Nhà nc dói vói doanh nghiép nhà nuóc

3.2.

61

Nhóm giài phàp ve giào due tu tuong, chinh tri, dao diic, xày
dung va thuc hién quy che dàn chù, nàng cao vai trò hoat
dòng cùa càc tó chùc chinh tri trong càc doanh nghiép nhà
nuóc cùa Ha Nói

67

Két luan

75

Danh muc tài lieu tham khào

78

Phu lue

80


CÀC CUM TU VIÈT TÀT

DNNN

: Doanh nghiép nhà nuóc

CNH, HDH

: Cóng nghiép hồ, hién dai hồ

CNH

: Cóng nghiép hồ

CNTB

: Chù nghla tu bàn

CNXH

: Chù nghla xà bòi

CNCS

: Chù nghia còng san

CSCN

: Cịng san chù nghla

HDH

: Hién dai hồ

LLSX

: Lue lugng san xuà't

QHSX

: Quan he san xuà't

TBCN

: Tu bàn chù nghla

XHCN

: Xà hói chù nghla


MỊDAU
1. Ly do chon de tài
Xày dung giai càp cịng nhàn virng manh ve mgi mat là vàn de chién
lugc hàng dàu trong su nghiép xày dung va bào ve Tó qc Viét Nam XHCN,
dac biét, trong thịi ky day manh CNH, HDH. Xày dung giai càp cịng nhàn
nói chung, xày dung dòi ngù còng nhàn trong càc DNNN càng co tàm quan
trong han bao giò hét.
Trong gàn 20 nàm qua, Dang va Nhà nuóc ta dà thuc hién nhiéu chù
truang, bién phàp tich cuc, nhàm dói mói va nàng cao hieu qua DNNN. Trong
boi cành thè gioì co nhiéu dién bién phiic tap va nén kinh té con nhiéu khó
khan, DNNN dà vugt qua nhiéu thù thàch, dtmg vung va khịng ngùtig phàt
trién, góp phàn quan trong vào thành tuu to lón cùa su nghiép dói mói va phàt
trién dàt nc, dua nc ta ra khịi khùng hồng kinh té - xà bòi, chuyén sang
thòi ky day manh CNH, HDH theo dinh huóng XHCN.
DNNN dà chi phói dugc càc ngành, càc llnh vuc then chót va tao ra
nhirng san phàm thiét yéu cùa nén kinh té, góp phàn chù u de kinh té nhà
nc thuc hién dugc vai trị chù dao, ón dinh, phàt trién kinh té - xà bịi, tàng
thè va lue cùa dàt nc. DNNN chiém ty trong lón trong tóng san phàm trong
nuóc, trong tóng thu ngàn sàch, kim ngach xuàt khàu va hgp tàc dàu tu vói
nc ngồi; là lue lugng quan trgng trong thuc hién càc chinh sàch xà hói,
khàc phuc bau qua thién tai va bào dàm nhiéu san phàm, dich vu còng ìch
thiét u cho xà bịi, qc phịng, an ninh. DNNN ngày càng thich ling vói ca
che thi trng, nàng lue san xuàt tiép tue tàng, ca cà'u ngày càng hgp ly han,
trình dị cịng nghe va qn ly nhiéu tién bó, tàng cuóng hieu qua va sóc canh

tranh trén thi trng trong nc va qc té, dịi song ngi lao dịng tùfng bc
dugc cài thién. Tuy vày, DNNN dang dùng truóc nhung thù thàch to lón do
san xuàt kinh doanh kém hieu qua dàn tói giài the doanh nghiép, mot so khàc
tién hành co phàn bịa doanh nghiép hồc thành làp còng ty tràch nhiem huu


han mot thành vién. Vi vày, dòi ngù còng nhàn trong càc DNNN cùng co su
bién dòng theo su bién dịng cùa doanh nghiép.
Ha Nói là trung tàm kinh té, chinh tri vàn bịa cà nc, là noi co nén
cóng nghiép tap trung, co dòi ngu còng nhàn dòng dào. Sau gàn 20 nàm dói
mói dàt nuóc nói chung va Ha Nói nói riéng dà dat dugc nhung thành tuu to
lón. Tuy nhién, ben canh nhùng thành tuu dà dat dugc, con chiia dung nhiéu
vàn de càn pbài giài quyét truóc màt cùng nhu làu dai, nhu: ve y thiic chinh tri,
ve trình dị khoa hgc cịng nghè, tay nghé; ve kinh té, dói song; vàn de co phàn
bịa càc DNNN; vàn de dùt doan truyén thóng già dinh cóng nhàn; vàn de phàt
huy trun thóng vàn hồ Ha Nói va dàn toc Viét Nam...
Giài quyét nhùng vàn de trén nhàm tùng bc xày dung dịi ngù cịng
nhàn trong càc DNNN cùa Ha Nói xiing dàng vói vai trị cùa mình trong su
nghiép CNH, HDH Thù dị nhu Nghi qut 15 cùa Bg Chinh tri ve phuang
huóng, nhiem vu phàt trién Thù dò Ha Noi trong thòi ky 2001 - 2010: "Thù dò
XHCN giàu dep, vàn minh, thanh lich, hién dai, dàm dà bàn sàc ngàn nàm vàn
hién...". Day là vàn de co y nghia ly luan va thuc tién càp bàch. Do vày, viee
chgn de tài: ''Xày dung dai ngù cóng nhàn trong càe doanh nghiép nhà
nude cùa Ha Nói hién naf là càn thiét, nhàm xày dung va phàt trién dòi ngù
còng nhàn trong càc DNNN cùa Ha Nói cùng nhu cà nc.
2. Tình hình nghién cùru
Dà co mot so cịng trình nghién cùu ve giai càp cóng nhàn Viét Nam,
hồc dịi ngù cịng nhàn ị mot so tinh, thành phó nhu:
- Luan àn Phó tién sy (nay là tién sy) cùa Bùi Dinh Bòn (1991): "Giai
càp còng nhàn Viét Nam - vai trị va xu hng bién dói ve ca cà'u trong thói ky

qua dị lén chù nghia xà hói". Luan àn nghién cùu ve vai trị cùa giai càp cịng
nhàn Viét Nam vói tinh càch là mot dịi ngù tién phong, dóng vai trị qut
dinh trong thòi ky qua dò lén CNXH ò Viét Nam va nhirng xu huóng bién dói
ve ca cà'u trong diéu kien kinh té thi truòng, co su quàn ly cùa Nhà nuóc.


- Luàn vàn thac sy cùa Dào Nguyén Hùng (1999): "Dịi ngù cóng nhàn
ngồi khu vuc kinh té Nhà nc a Hai Phịng hién nay - Thuc trang, xu hng
phàt trién va giài phàp". Luàn vàn tap trung nghién cùu thuc trang va xu
hng bién dói cùa dịi ngù cịng nhàn trong khu vuc kinh té nhà nc ị Hai
Phịng, tu dò de ra mot so giài phàp nhàm phàt trién dói ngù cóng nhàn trong
khu vuc kinh té nhà nc a Hai Phịng.
- Ln àn tién sy cùa Tran Ngge San (2000): "Su phàt trién cùa giai càp
còng nhàn Viét Nam va vai trị cùa nị trong qua trình CNH, HDH". Luan àn
nghién cùu, tìm biéu ve qua trình phàt trién cùa giai càp còng nhàn Viét Nam
tu nhùng nàm cuòi thè ky XIX dén nay va vai trò cùa giai càp cóng nhàn Viét
Nam trong qua trình CNH, HDH dàt nuóc.
- Luàn àn tién sy cùa Tran Thi Bich Lién (2001): "Tich cuc hồ nhàn tó
chù quan de giai càp cóng nhàn Viét Nam thuc hién va hồn thành su ménh
lich su cùa mình". Luan àn di sàu nghién cùu cùa càc nhàn tó chù quan tàc
dịng tich cuc, tiéu cuc dén giai càp cóng nhàn Viét Nam. Qua do, néu nhùng
giài phàp nhàm phàt huy nhùng nhàn tó tich cuc de giai càp cịng nhàn Viét
Nam hồn thành su ménh lich su cùa mình trong thịi ky qua dò di lén CNXH.
- De tài càp Bò nàm 2001 - 2002 cùa TS. Phan Thanh Khòi: "Y thùc
chinh tri cùa còng nhàn trong càc DNNN va doanh nghiép co vón dàu tu nc
ngồi a Ha Nói hién nay". De tài nghién cùu ve thuc trang y thùc chinh tri cùa
dòi ngù còng nhàn trong càc DNNN va càe doanh nghiép co vón dàu tu nc
ngồi a Ha Nói, tu dò de ra mot so giài phàp nhàm xày dung dói ngù cịng
nhàn Thù dị thuc su vùng manh.
Nhùng cịng trình khoa hgc trén dà tap trung nghién cùu ve su ménh

lich su, vai trị, xu hng bién dói cùa giai càp cịng nhàn Viét Nam nói
chung, hồc nghién cùu dòi ngù còng nhàn a mot so dia phuang trong lich su,
cùng nhu trong qua trình CNH, HDH dàt nc. Nhung cho dén nay, chua co
cịng trình nào nghién cùu ve thuc trang cùa dịi ngù cóng nhàn trong càc


DNNN cùa Ha Nói, nhàm muc dich dua ra nhùng giài phàp xày dung dói ngù
cịng nhàn lón manh ve mgi mat nhu de tài ma chùng tòi lua chgn.
3. Dòi tugng va pham vi nghién cùru cùa luan vàn
3.L Dói tugng nghién cùu
Luàn vàn tap trung nghién cùu thuc trang dịi ngù cóng nhàn trong càc
DNNN cùa Ha Nói hién nay trong qua trình CNH, HDH Thù dị.
3.2. Phgm vi nghién etiti
Luan vàn tap trung di sàu nghién cùu thuc trang cùa dòi ngù còng nhàn
trong càc DNNN cùa Ha Nói (càc doanh nghiép chiù su quàn ly cùa Sa cóng
nghiép Ha Noi) tu 1986 dén nàm 2004; tu dị xàc dinh phuang hng va de
xt mot so giài phàp chù yéu, nhàm góp phàn xày dung dói ngù cịng nhàn
trong càc DNNN cùa Ha Noi ngang tàm vói nhiem vu trong giai doan càch
mang mói.
Viéc diéu tra, khào sàt so lieu chù yéu nhàm vào mot so DNNN dién
hình cùa Ha Nói.
4. Muc dich va nhiem vu nghién cùu
4.1. Mue dich
Luàn vàn tàp trung làm rò thuc trang va xu hng phàt trién cùa dói ngù
cịng nhàn trong càc DNNN cùa Ha Nói, tu dị xàc dinh phuang hng, giài
phàp chù u nhàm góp phàn xày dung dịi ngù còng nhàn trong càc DNNN
cùa Ha Noi dàp ùng yéu càu cùa su nghiép CNH, HDH dàt nuóc va Thù dị.
4.2. Nhiem vu
- Trình bay khài qt ve su ménh lich su cùa giai càp cóng nhàn trong
giai doan hién nay.

- Làm rị vai trị cùa dịi ngù cóng nhàn trong càc DNNN cùa Ha Nói.
- Dành già khàch quan thuc trang, chi ra nhimg vàn de bue xùc càn giài
quyét hién nay.
- Dua ra mot so giài phàp chù yéu nhàm phàt huy yéu tó tich cuc, han
che tiéu cuc, de phàt trién dòi ngù còng nhàn trong càc DNNN dàp ùng yéu


càu CNH, HDH Thù dò.
5. Phuorng phàp nghién cufu
Luan vàn dugc nghién cùu dira trén ca so:
- Nhùng nguyén ly ca bàn cùa chù nghla Màc-Lénin, tu tuang Ho Chi
Minh va quan diém cùa Dàng ta ve vai trò va su ménh lich su cùa giai càp
cóng nhàn, ve CNH, HDH.
Va nhùng phuang phàp:
- Phuang phàp lich su - logie. Day là phuang phàp chù u, dóng thịi,
ln vàn su dung càc phuang phàp khàc nhu: Phàn tich - tóng hgp, già dinh dói chiéu, quy nap - dién dich...
6. Dóng góp cùa luan vàn
Luàn vàn góp phàn làm sang tò ve su ménh lich su cùa giai càp còng
nhàn, dua ra mot so net ca bàn cùa thuc trang dịi ngù cịng nhàn trong càc
DNNN cùa Ha Nói hién nay, de xuàt mot so phuang huóng va giài phàp nhàm
phàt huy tinh tich cuc va han che tiéu cuc, de xày dung va phàt trién dói ngù
cịng nhàn trong càc DNNN cùa Ha Nói dàp ùng qua trình CNH, HDH Thù
dị.
7. Két càu cùa ln vàn
Ngồi phàn ma dàu, két luàn va tài lieu tham khào, luan vàn góm 3
chuang, vói 7 tié't:
Chuang I: Vai trị cùa dịi ngù cịng nhàn càc doanh nghiép nhà nc
trong qua trình cóng nghiép hồ, hién dai hồ Thù dị
Chuang 2: Thuc trang dói ngù cóng nhàn trong càc doanh nghiép nhà
nuóc cùa Ha Nói hién nay

ChUGtng 3: Nhùng giài phàp ca bàn de tiép tue xày dung dói ngù cịng
nhàn trong càc doanh nghiép nhà nuóc cùa Ha Hói


Chiromg 1
VAI TRỊ CUA DĨI NGÙ CỊNG NHÀN
CÀC DOANH NGHIÉP NHÀ NU^ỊC TRONG QUA TRÌNH
CỊNG NGHIÉP HỒ, HIÉN DAI HỒ THÙ DÒ
1.1. Co sa ly luàn va thuc tién de xàc dinh vai trị cùa giai càp cóng nhàn
trong doanh nghiép nhà nuóc cùa Ha Nói
I.l.l. Ly luàn Màe - Lenin ve su ménh lich su cùa giai càp còng nhàn
Lich su xà hói lồi ngi tu khi co giai càp va dàu tranh giai càp dà
chùng minh ràng: Mói thòi ky nhàt dinh, déu co càc giai càp dùng a vi tri
trung tàm dóng vai trị qut dinh tién trình phàt trién cùa lich su. Mot trong
nhùng cóng lao to lón cùa càc nhà sàng làp CNXH khoa hgc là phàt hién ra su
ménh lich su cùa giai càp còng nhàn.
Màe - Ànghen dà chùng minh ràng: Vai trò cùa giai càp cóng nhàn dói
vói tién trình phàt trién cùa lich su trong thòi ky qua dò tu CNTB lén CNCS
bàt ngn tu chị giai càp này là dai biéu cùa LLSX mói. Xét ve màt "tu
nhién" va nhu mot tàt yéu, giai càp cóng nhàn là con de cùa nén dai cóng
nghiép, sinh ra va lón lén cùng vói dai cóng nghièp, dóng thịi nị cùng là nhàn
tó ca bàn, quyét dinh trong LLSX cùa nén san xuàt dai cóng nghièp. Mgi su
thay dói va phàt trién cùa phuang thùc san x't, cùa xà bịi déu bàt ngn tu
su phàt trién nàng dòng cùa LLSX, ma nguòi dai dién cho nị sé tra thành chù
the cùa qua trình ày. Vói su ra dịi va phàt trién cùa CNTB, nhùng diéu kien
vàt chat va lue lugng xà bịi mói dà dugc tao ra. Dò là nén san xuàt dai cóng
nghiép bào dàm cho LLSX xà bịi phàt trién dén mot trình dị hét sue cao,
khién xà hói lồi ngi co thè va tàt yéu chuyén lén mot xà bòi cao han, vàn
minh han - là xà bòi CSCN, ma giai doan dàu cùa nị là XHCN. Gàn lién vói
diéu kién vàt chat ày, mot lue lugng xà bòi cùng dà hình thành va phàt trién,

co su ménh lich su xồ bị che dị TBCN, xày dung xà bòi XHCN va CSCN lue lugng xà bòi dò chinh là giai càp còng nhàn.
Trong ca càu LLSX xà bịi, giai càp cóng nhàn là mot bó phàn ca bàn
nhàt cùa LLSX trong phuang thùc san xuà't TBCN khòng chi theo nghla nò là
nguòi tao ra cùa cài vàt chat, ma con theo nghia nò là "hién thàn" cùa mùc dị
phàt trién LLSX. Mgi tién bó cùa thòi dai ve khoa hgc, ky thuàt déu dugc
"nhàn càch hồ" trong giai càp cịng nhàn. Giai càp cịng nhàn là dai biéu cho
nhu càu vugt qua giói han cuoi cùng cùa CNTB. Do dò, su phù dinh cùa giai
càp cịng nhàn dói vói CNTB này sinh tu su phàt trién cóng nghiép tao nén
LLSX mang tinh chat xà bịi hồ cao, ma nhu càu giài phịng nị chi dugc giài
dàp a phia sau giói han cùa CNTB. Va nhu mot tàt yéu: "Cùng vói su phàt
trién cùa dai cóng nghiép, chinh cài nén tàng trén dò giai càp tu san dà san
xuà't va chiém hùu san phàm cùa nò, dà bi phà sap duói chàn giai càp tu san.
Truóc hét giai càp tu san sinh ra nhimg nguòi dào buyet chón chinh nị. Su sup
do cùa giai càp tu san va thàng Igi cùa giai càp vò san déu là tàt yéu nhu nhau"
[26,tr.613].
Ngày nay, kè thù cùa CNXH va mot so kè ca bòi, xét lai dang phù nhàn
hgc thuyé't Màe - Lenin ve su ménh lich su cùa giai càp cịng nhàn. Theo hg,
giai càp cóng nhàn ngày nay dà "teo di", dà "tan bién" vào càc giai tàng xà
hói khàc; dia vi kinh té - xà bịi cùa giai càp cịng nhàn dà thay dói nhiéu,
phàn dịng trong giai càp này dà "trung lini hồ"... Thuc té dà chùng minh
ràng, qua trình tài san xuàt TBCN dù co mị rịng va hién dai hồ dén dàu,
nhiìng hình thùc cùa no co thay dói thè nào chàng nùa, thi nò vàn khòng
ngùng tài sinh ra quan he TBCN. Màu thuàn giùa LLSX va QHSX trong long
che dò tu bàn dang dién ra hét sue gay gàt. Giai càp tu san dà va dang tìm mgi
càch de diéu chinh càc quan he TBCN, nhàm cùu vàn che dò thóng tri cùa
mình.

8

Hién nay, CNTB co the dat dugc mot so thành tuu trong ITnh vuc kinh
té, nhimg vàn khòng sao khàc phuc dugc nhùng màu thuàn ca bàn tón tai
trong ban thàn nò. O noi này bay noi khàc, nén kinh té TBCN vàn con khà
nàng phàt trién, nhung phài thuòng xun duang dàu vói càc cc khùng
hồng nàng né, vói nhiéu con suy thồi va nan thàt nghiép thng xun
khịng tranh khịi vói hàng chue triéu ngi khịng co viee làm va song trong
càc càn nhà ó chugt canh nhùng biét thu cao tàng cùa nhùng nhà tu san. Phong
trào dàu tranh cùa giai càp còng nhàn tuy dang dùng truóc nhùng thù thàch
hét sue nàng né, nhimg bue tranh tồn cành cùa su phàt trién LLSX thè giói
vàn dang chuàn bi nhùng tién de khàch quan cho giai càp cịng nhàn thuc hién
su ménh lich su cùa mình, dù co trai qua nhùng bc thàng tram, quanh co,
nhung nị vàn tiép tue dién ra theo quy luat khàch quan cùa lich su. Dac diém
lón nhàt cùa thịi dai hién nay là giai càp cóng nhàn dà, dang va sé vuan lén
nàm qun lue nhà nc bang nhiéu con dng khàc nhau. Bòi le, nò là giai
càp duy nhàt dai dién cho LLSX hién dai, cho phuang thùc san xuàt tién tién.
Giai càp cóng nhàn là ngi dai dién cho Igi ich va quyén lue cùa nhàn dàn,
cùa nhàn loai tién bị.
Ị nhùng nc tu bàn phàt trién, dịi song cùa mot bị phàn khịng nhị
trong giai càp cóng nhàn dà dugc cài thién. Mot bò phàn còng nhàn dà co thu
nhàp cao, co mùc song "trung luu hoà", co co phàn trong xi nghiép. Song diéu
dò khòng co nghia là cóng nhàn a càc nc ày khịng con bi bóc lót hồc bi
bóc lót khịng dàng ké. Tinh hình ày khịng he làm thay dói mot su thàt là tồn
bó tu lieu san x't chù u cùa xà hói vàn nàm trong tay giai càp tu san. Giai
càp còng nhàn ve ca bàn vàn khòng co tu lieu san xuàt, vàn phài bàn sue lao
dòng cà lao dòng tri oc làn lao dòng chàn tay cho giai càp tu san. Do dị, cịng
nhàn vàn bi bóc lót già tri thàng du, bàn chat bóc lót cùa CNTB vàn khịng
thay dói. Vói toc dị ùng dung thành qua khoa hgc - cóng nghé hién dai vào

san xuàt nhu hién nay, nguòi còng nhàn phài lao dóng vói cng dị cao (cà
lao dịng tri tue va ca bàp) dà tao ra mot khòi lugng san lugng gap bịi so vói
trc day. Càc óng chù tu bàn dà bóc lịt già tri thàng du cùa giai càp cịng
nhàn nhiéu han trc. Chù tu bàn chi bót mot phàn rat nhị Igi nhn de cài
thién dịi song cóng nhàn. Tình trang cóng nhàn nghèo khó, thàt nghiép, mù
chù, thièu nhà a, còng nhàn phài song trong diéu kién bàp bénh ị nhùng nc
tu bàn phàt trién vàn chiém mot ty le khịng nhị. Su bàt cóng, bàt hình dàng
va co thu nhàp càch xa giùa giai càp tu san vàn là phó bién vói giai càp cóng
nhàn va quàn chùng lao dòng. Giai càp tu san dù co co gang tìm càch "thich
nghi", su dung mgi bién phàp xoa diu, nhung màu thuàn ca bàn giùa giai càp
tu san va giai càp cóng nhàn cùng nhùng ngi lao dóng khàc vàn luón tón tai.
Vi vày, cuóc dàu tranh giùa giai càp còng nhàn va giai càp tu san vàn dién ra
di nhiéu hình thùc phong phù, vói nhirng noi dung khàc nhau.
Trong càc nuóc dang phàt trién, giai càp cóng nhàn dang khịng ngùng
tàng nhanh cùng vói qua trình CNH, HDH nén kinh tè. Tuy nhién, diéu quyét
dinh viee hoàn thành su ménh lich su cùa giai càp còng nhàn chù yéu khòng
phài ve so lugng, mac dù so lugng là yéu tó càn thiét. Trén thuc tè, sue manh
cùa giai càp cóng nhàn lón han nhiéu so vói so lugng cùa nị, néu giai càp
cóng nhàn thóng nhàt dugc lue lugng cùa chinh giai càp mình va thuc hién su
lién minh chat che vói quàn chùng lao dòng bi àp bue.
Hién nay, xuà't hién mot so luan diém cho rang thòi dai ngày nay là thòi
dai cùa nén "vàn minh tri tue", cùa "kinh té tri thùc", do dị tri thùc mói là lue
lugng tién phong, co vai trị lành dao càch mang.
Cùng vói su tién bó cùa khoa hgc va còng nghé, giai càp còng nhàn co
xu hng "tri thùc hồ" ngày càng tàng lén va cùng ngày càng tiép thu dòng
dào nhùng nguòi thuòc tàng lóp tri thùc vào hàng ngù cùa mình. Du bào ve

10

vàn de này, Ph.Ànghen viét: "Càc ban bay co gang làm cho thanh nién y thùc
dugc ràng giai càp vò san lao dịng tri oc phài dugc hình thành tu hàng ngu
sinh vién" [27, tr.613] va "su nghiép giài phòng cùa giai càp còng nhàn con
càn phài co nhùng bàc sy, ky su, nhà hồ hgc, nịng hgc va càc chuyén già
khàc, vi vàn de là phài nàm lày viéc qn ly khịng phài chi bó mày chinh tri,
ma con cà tồn bị nén san xt xà bịi nùa; va a day càn dén vói nhirng kién
thùc vùng chàc chù khòng khòng phài nhùng càu xuòng xào oang oang" [27,
tr.614].
Tàt nhién, tri thùc co vai trò quan trgng trong mgi thịi dai. Tri thùc
ln là ngi di dàu trong càc cuóc cài càch, dac biét là ve llnh vuc khoa hgc ky thuàt. Mat khàc, tri thùc là nguòi co khà nàng tu vàn, de xuàt càc tu tuòng,
hgc thuyét chinh tri cùa mình cho giai càp càm quyén. Trong su nghiép xày
dung xà bịi mói, vai trị cùa tri thùc ngày càng dac biét quan trgng. Song, tri
thùc khòng thè dóng vai trị lành dao thay thè giai càp còng nhàn. Bài le, trong
xà bòi, tri thùc chi là mot tàng lóp xà bịi dac biét va khịng thn nhàt. Tri
thùc chua bao giò va khòng bao giò là mot giai càp, khòng dai biéu cho mot
phuang thùc san xuà't dòc làp, khòng pbài là mot lue lugng kinh tè, chinh tri
dịc làp trc càc giai càp va tàng lóp xà bịi khàc. Do dị, tri thùc khóng co he
tu tuang riéng, tri thùc chi theo va chiù ành hng he tu tng cùa giai càp ma
nị phuc vu. Do dia vi kinh tè - xà bòi cùa nò, tri thùc khóng the là ngi lành
dao càch mang, màe dù tàt cà càc giai càp lành dao trong lich su déu càn dén
tri thùc va dào tao ra mot dói ngù tri thùc cùa mình de thuc hién vai trị cùa no
dói vói xà bịi. Di che dị TBCN, tri thùc cùng là ngi làm th va chiù su
bóc lòt cùa giai càp tu san, nhung lai là tàng lóp làm thué dac biét, dugc giai
càp tu san dào tao, su dung va co mot bò phàn dugc che dị tu bàn uu dai. Tri
thùc khóng co Igi ich dói kbàng truc tiép vói giai càp tu san. Tri thùc khịng
phài là mot tàng lóp xà hói co tinh thàn càch mang triet de nhu giai càp cóng

11

nhàn trong cc dàu tranh chị'ng giai càp tu san.
Dóng thòi, thuc tè lich su cho thày, chua bao giò tàng lóp tri thùc trong
bàt ky xà bịi nào co thè thay thè mot giai càp de co thè lành dao mot cc
càch mang xà bịi de thay dói che dò xà bòi này bang mot che dò xà bòi khàc.
Tri thùc bao giò cùng là tri thùc cùa mot giai càp nhàt dinh va thng là cùa
giai càp thóng tri xà bịi. Mèi xà bịi tu trc dén nay déu do giai càp nàm giù
tu lieu san xuàt xà bịi thóng tri. Trong che do XHCN, giai càp cịng nhàn,
nhùng nguòi lao dòng là nguòi nàm giù tu lieu san xt xà bịi, trong dị giai
càp cóng nhàn là dòi ngù tién phong, nén giai càp còng nhàn là ngi lành dao
càch mang. Mn giài phịng xà bịi, giài phịng con ngi, khóng mot ai khàc
co thè dàm duang dugc su ménh lich su dị ngồi giai càp cịng nhàn va nguòi
lao dòng.
1.1.2. Quan diém cùa Dang ta ve su ménh lich su cùa giai càp còng nhàn
Viét Nam
- Giai càp còng nhàn Viét Nam ra dòi trong thòi ky khai tbàc thuòc dia
cùa thuc dàn Phàp a Viét Nam, tu nhùng nàm cuoi cùa thè ky XIX, dàu thè ky
XX, ra dịi trc giai càp tu san Viét Nam va là giai càp dói kbàng vói giai càp
tu san Phàp. Giai càp cóng nhàn Viét Nam phàt trién cham, bịi vi nị ra dịi a
mot nc thc dia, nùa phong kién, chiù su thóng tri cùa de quóc Phàp - dai
dién cho CNTB thuc Igi. Thuc dàn Phàp chi chù trgng phàt trién còng nghiép
khai thàc, nhàm va vét càc tài ngun thién nhién va bóc lịt sue lao dòng cùa
nhàn dàn. Chinh vi vày, thòi ky này so lugng cóng nhàn Viét Nam rat ìt, chù
u tap trung a càc mị qng, hồc trong càc dịn dién cao su va mot so
ngành khàc nhu dién, càu duòng v.v...
Mac dù so lugng it, trình do nghé nghiép thà'p, con mang nhiéu tàn du
cùa tàm ly va tap quàn nòng dàn, song giai càp còng nhàn Viét Nam dà nhanh

12

chóng vuan lén dàm duang vai trị lành dao càch mang a nuóc ta vói nhùng ly
do ca bàn sau day:
Giai càp cóng nhàn Viét Nam sinh ra trong long mot dàn toc co truyén
thóng dàu tranh bàt khuà't chóng ngoai xàm. Giai càp cóng nhàn Viét Nam
sinh ra trong nói nhuc màt nuóc, co nói khó vi àch àp bue, bóc lót cùa giai càp
tu san, de quóc, khién dòng ca càch mang, nghi lue càch mang va tinh triét de
càch mang cùa giai càp còng nhàn dugc nhàn lén gap bòi.
Giai càp còng nhàn Viét Nam ra dòi va tùng bc trng thành trong
khi thè cùa mot loat phong trào u nc va càc cc khịi nghia chóng thuc
dàn Phàp lién tue no ra tu khi thuc dàn Phàp dàt chàn lén dàt nuóc ta: Phong
trào Càn Vuang, Khịi nghla n Thè cùa Hồng Hoa Thàm, càc cc vàn
dịng u nc cùa Phan Bịi Chàu, Phan Chàu Trinh, Nguyén Tbài hgc v.v.
Nhùng phong trào dò dà co tàc dung to lón dói vói viéc co vù tinh thàn yéu
nuóc, y chi bàt khuà't va quyét tàm dàp tan xiéng xich nị le cùa tồn thè nhàn
dàn ta. Nhung tàt cà càc phong trào ày déu thàt bai va su nghiép giài phịng
nhàn dàn toc làm vào tình trang bé tàc ve duòng lò'i.
Trong nhùng nàm dàu cùa thè ky XX, phong trào cịng san va cóng
nhàn thè giói phàt trién manh, Càch mang Thàng Muòi Nga bùng no va thàng
lai dà co ành huóng to lón dén phong trào dàn toc dàn chù a càc nuóc khàc,
nhàt là a Trung Qc. Chinh vào lue dị, nhà u nc Ngun Ai Qc trén
hành trình tìm dng cùu nc dà dén vói chù nghla Mac - Lenin va tìm thày
ị chù nghia Màe - Lenin bi quyét thàn ky cho su nghiép giài phòng dàn toc
Viét Nam. Tu do, Nguòi dà tìm ra con dng duy nhàt dùng dàn cho càch
mang Viét Nam - con duòng càch mang dàn toc dàn chù nhàn dàn theo dinh
huóng XHCN.
Tàm guang Càch mang Nga va phong trào càch mang a nhiéu nuóc dà

13

co vù giai càp còng nhàn non tré Viét Nam dùng lén nhàn lày su ménh lành
dao càch mang, dóng thòi tàc dòng manh me, là tàm guang sàng de dàn toc ta
tiép thu chù nghla Màe - Lenin va di theo con duòng càch mang cùa giai càp
còng nhàn, tu dò giai càp còng nhàn là giai càp duy nhàt lành dao càch mang
Viét Nam.
Dai da so còng nhàn Viét Nam xt thàn tu nịng dàn lao dóng va
nhiJng tàng lóp lao dóng khàc, nén co mói lién he tu nhién vói nhàn dàn lao
dóng bi màt nuóc, song nò le, dò cùng là diéu kién thuàn Igi de giai càp còng
nhàn xày dung khòi lién minh còng nòng vùng chàc va khịi dồn két dàn toc
rịng rài, dàm bào cho su lành dao cùa giai càp cóng nhàn trong st qua trình
càch mang nc ta.
- Lich su nc ta dà chùng minh ràng, giai càp còng nhàn Viét Nam ra
dòi chua dugc bao làu, ngay cà khi chua co Dàng Còng san Viét Nam, dà tu
phàt tién hành nhiéu cc dàu tranh chị'ng bgn tu bàn thuc dàn va dugc nhàn
dàn ùng ho; dién hình là cc bài cóng cùa 600 thg nhm ị Chg Lón (1922)
ma Ngun Ai Qc cho ràng dị là "bàn nàng tu ve" cùa nhùng ngi cịng
nhàn "khóng dugc giào due va tó chùc", nhung dà là "dàu biéu... cùa thòi
dai". Nàm 1927, co gàn chuc cc bài cóng vói hàng tram ngi tham già.
Nàm 1928 - 1929, co nhiéu cuóc bài cóng khàc vói hàng nghìn ngi tham
già, trong dị tiéu biéu nhàt là cuòc dàu tranh cùa còng nhàn xi màng Hai
Phòng, sgi Nam Dinh, xe lùa Tràng Thi (Vinh), AVIA (Ha Nói), Phù Riéng,
Bình Phc... Nhùng cc dàu tranh nhu thè khóng chi giói han trong cóng
nhàn, ma con tàc dịng sàu sàc dén càc tàng lóp khàc, dac biét là giai càp nịng
dàn, càc tàng lóp nhàn dàn lao dóng, thanh nién, sinh vién, làm cho bgn thóng
tri thuc dàn hồng sg.
Su hình thành nhàn thùc dùng dàn ve vai trò lich su cùa giai càp còng

14

nhàn cùa Ho chi Minh, khóng chi dành dàu buóc truòng thành trong nhàn thùc
ly luan càch mang cùa Nguòi, ma con tao ra buóc ngoat theo huóng vó san
cùa càch mang Viét Nam. Ho Chi Minh dà cùng vói nhùng ngi càch mang
Viét Nam u nc bàt tay vào viéc truyén bà chù nghla Màc-Lénin vào Viét
Nam. Tu day, phong trào yéu nuóc, phong trào cóng nhàn dà co nhùng bc
chun bién rị ret. "Tu nàm 1924 tra di, phong trào càch mang a Viét Nam
ngày càng lén cao, còng nhàn ta dà co nhiéu cuòc dàu tranh lién tiép, tu dàu
tranh kinh té tién lén dàu tranh chinh tri" [30, tr.8].
Dàng Gòng san Viét Nam ra dòi là san phàm cùa su két hgp chù nghia
Màe - Lenin vói phong trào cóng nhàn va phong trào yéu nuóc a nc ta vào
nhùng nàm ci thap ky 30 cùa thè ky XX. Tu khi co Dàng, phong trào còng
nhàn Viét Nam dà chuyén tu tu phàt sang tu giàc; Dàng dà dem yéu tó tu giàc
vào phong trào cóng nhàn, làm cho phong trào càch mang nuóc ta co mot
buóc phàt trién nhày vgt ve chat. "Viéc thành làp Dàng là mot buóc ngoat vó
cùng quan trgng trong lich su càch mang Viét Nam. Nò chùng tò ràng giai càp
vò san ta dà truòng thành va dù sue lành dao càch mang" [30, tr.8].
Giai càp cóng nhàn Viét Nam lành dao càch mang thóng qua Dàng tién
phong cùa mình là Dàng Gịng san Viét Nam. Khi nói giai càp cịng nhàn lành
dao là nói dén tồn bị giai càp nhu mot chinh thè, chù khóng phài tùtig nhóm,
tùng ngi. De co thè lành dao, giai càp còng nhàn phài co lue lugng, co to
chùc tiéu biéu cho su tu giàc va bàn chat giai càp cùa mình. Lue lugng dò là
Dàng Còng san. Mac dù, ve thành phàn xuà't thàn, thi a nc ta co nhiéu dàng
vién khịng phài là cóng nhàn, nhung, bàt cu dàng vién nào cùng phài dùng
trén làp trng giai càp cóng nhàn, thè hién a ly tuòng, a ly luàn Màe - Lenin
va duòng lò'i càch mang, a tinh thàn kién quyét càch mang trong cuòc dàu
tranh de thuc hién su ménh cùa giai càp cóng nhàn, vi Igi ich cùa giai càp
cịng nhàn, cùa nhàn dàn lao dòng va cùa cà dàn toc. Dàng cùa giai càp còng

15

nhàn Viét Nam lành dao toàn dàn hoàn thành thàng Igi trgn ven cc càch
mang giài phịng dàn toc va dang tién hành cóng cc xày dung CNXH va bào
ve Tó quóc XHCN. Day là nhiem vu lich su khó khan, phùc tap nhàt.
Trong giai doan hién nay, trong còng cc xày dung dàt nc qua dị
lén CNXH, dịi ngù cịng nhàn Viét Nam bao góm nhùng ngi lao dịng ca
bàp va lao dòng tri oc, boat dòng san xuàt trong càc ngành còng nghiép va
dich vu còng nghiép thuòc càc DNNN, hgp tàc xà, bay thuòc khu vuc tu nhàn,
hgp tàc lién doanh vói nc ngồi, hình thành mot giai càp cịng nhàn thóng
nhàt dai dién cho phuang thùc san xt tién tién, thóng qua Dàng Gịng san
Viét Nam, dugc vù trang bang chù nghia Màe - Lenin va tu tng Ho Chi
Minh dang lành dao cịng cc dói mói va phàt trién dàt nuóc. Hg là lue lugng
di dàu trong su nghiép CNH, HDH dàt nuóc, là ca sa xà bịi chù u nhàt cùa
Dàng va Nhà nc ta, là hat nhàn vù*ng chàc cùa khòi lién minh cóng - nóng tri thùc, nén tàng cùa khói dai dồn két dàn toc. Dai bịi dai biéu tồn qc làn
thù IX Dàng Gòng san Viét Nam (thàng 4- 2001) dà chi rị y nghla, nói dung
càn bàn, thè hién cu thè su ménh lich su cùa giai càp còng nhàn Viét Nam
trong giai doan mói là: "Lgi ich giai càp cịng nhàn thóng nhàt vói Igi ich cùa
tồn dàn toc trong muc tiéu chung là dóc làp dàn toc gàn lién vói chù nghia xd
hói, dàn giàu, nuàc mgnh, xd hói cóng bang, dàn chù vàn minh. Nói dung chù
yéu cùa dàu tranh giai càp trong giai doan hién nay là thuc hién thàng lgi su
nghiép cóng nghiép hồ, hién dai hồ theo dinh hng xà bịi chù nghla" [14,
tr.22].
Ngày nay, giai càp cóng nhàn Viét Nam dang phàt trién nhanh chóng cà
ve so lugng va chat lugng:
Ve chat lugng: Trình dị vàn bịa, khoa hgc, ky tht cùa giai càp cóng
nhàn khóng ngùng dugc nàng cao, thè bién a chò: "Hàng nàm lue lugng lao

16

dịng nc ta ma chù u là giai càp cịng nhàn dugc bó sung hàng chuc van
ky su, cịng nhàn ky thuàt dugc dào tao tu càc truòng dai hgc, cao dàng, trung
hgc, day nghé trong nc va ngồi nc. Cùng vói phuang chàm xà bịi hóa
giào due, hàng van ngi dang tham già theo hgc tai càc lóp tai chùc hồc dào
tao tu xa trén càc phuang tién thóng tin dai chùng. Chinh vi vày, trình dị khoa
hoc ky tht, tó chùc qn ly san xt, boat dịng kinh doanh cùa giai càp
cóng nhàn Viét Nam khóng ngùng dugc nàng cao. Thùy dién YALY, dàu khi
Vùng Tàu, duòng hàm xuyén dèo Hai Vàn, duòng Ho Chi Minh xuyén Viét va
dac biét duòng hàm dèo Ngang dà va dang dugc giai càp cóng nhàn Viét Nam
tu dàm nhiém xày dung" [38].
Ve trinh do chinh tri: Trình dị chinh tri cùa giai càp cóng nhàn cùng
khóng ngìmg dugc nàng cao. Hàng nàm, he thóng trng Dàng trong cà nc
dào tao hàng ngàn càn bị co trình dị ly ln trung, cao càp cho càc càp bị
Dàng, chinh qun trong cà nc, trong dò co càc càn bò Dàng cùa xi nghiép,
nhà mày. Màt khàc, thuc tién boat dòng kinh té - xà hói trong qua trình lành
dao dàt nc cùa mot dàng càm quyén dà tòi luyén cho giai càp còng nhàn
Viét Nam co bàn llnh chinh tri vùng vàng.
Giai càp cóng nhàn là lue lugng lao dịng trong mgi thành phàn kinh tè.
Trong nhiéu nàm qua, giai càp nóng dàn cùng voi tàng lóp tri thùc dà tao ra
mùc tàng trng GDP cao. Khóng nhùng thè, hg con là lue lugng lao dịng co
màt a nhiéu nc trén thè giói, góp phàn chun ve nc hàng ty dị la vói xu
huóng ngày càng tàng. Thuc tè cho thày, trong qua trình day manh CNH,
HDH dàt nc, giai càp cóng nhàn Viét Nam dang lón manh cà ve so lugng va
chat lugng.
Tuy nhién, ben canh nhùng thành tuu néu trén, trong qua trình phàt
trién, a giai càp cóng nhàn con tón tai mot so bàt càp. Truóc hét, ve ca càu

DAI HOC QUÓC GIÀ HA HO^
'PUNG TÀM THÓNG TIN THU ViÉN

17

\/ - L^ / ^_Ì4___.


trình dị va ca cà'u tay nghé. Hàng nàm, nc ta co 1,2 dén 1,5 triéu nguòi
dugc giài quyét viéc làm, nhung trong so dò chi co 7-8% dugc dào tao nghé.
Theo thóng kè cùa Tóng Lién dồn Lao dịng Viét Nam, ca cà'u trình dị cùa
giai càp cóng nhàn nuóc ta nàm 2002 dugc thè hién a bang sau:
Bang 1: Co cà'u trình dị cùa giai càp cóng nhàn nc ta nàm 2002
Trình dị hoc vàn
Trình dị

Trình dị tay nghé

Ty le (%)

Bac tho

Ty le (%)

MùchC

0,2

2/7

6,7

Capì

2,6

3/7

21,8

Càp II

30, D

4/7

30,2

Càp III

44,2

5/7

20,2

Trung càp

16,6

6-7/7

2l,i

Cao dàng

0,6

Dai hoc

5,7

Sau dai hoc

0,1

Ngn: Hồng Minh Thào, 'Ve xu hng vàn dóng cùa càc giai cdp
sau gàn 20 nàm dèi mai kinh téaVièt Nam", Tap chi Cóng san, so 70, thàng
11/2004.00
Diéu này chùng tị ca càu trình dị cùa lue lugng lao dịng nói chung va
giai càp cóng nhàn nói riéng dang co su bàt càp lón, càn dugc Dàng va Chinh
phù quan tàm dùng mùc.
Mot vàn de khàc là càc tó chùc cùa giai càp cịng nhàn ị càc thành phàn
kinh tè khàc nhau chua dóng bị. Chàng han, dói vói thành phàn kinh té nhà
nuóc va tàp thè, càc tó chùc Dàng, Dồn, Phu nù, Cóng dồn... dugc tó chùc
tuang dói day dù va dóng bó. Con dói vói thành phàn kinh té tu nhàn, dac biét
là thành phàn kinh tè co vón dàu tu nc ngồi, càc tó chùc này vùa yéu, vùa
thièu, thàm chi co nhùng doanh nghiép bau nhu khóng co mot tó chùc quàn

18

chùng nào. Chinh vi vày, dà co tình trang a mot so noi, cóng nhàn bi xùc
pham cà ve tinh thàn va thè xàc. Co nhùng vu viéc dà dugc còng luan lén àn
va phàp luat can thiép kip thòi, nhung vàn con càc hién tugng nhu àn chàn,
cùp phat còng nhàn... chua bi phanh phui. Dàng, Chinh phù càn quan tàm sàu
sàc va de ra nhùng giài phàp bào dàm cho giai càp còng nhàn thuc hién day dù
vi tri, vai trị, nhiem vu cùa mình.
Ben canh dị cùng con co mot bị phan giai càp cóng nhàn chua y thùc
day dù bàn chat va su ménh lich su cùa mình. Diéu này dugc thè hién ị tình
trang thị a vói dịi song chinh tri - xà bịi cùa dàt nc, chi quan tàm dén lgi
ìch cuc bị, chua quan tàm dén lgi ìch chung cùa cịng dóng va xà bịi.
Nhimg han che trén co ngn góc sàu xa do trình do phàt trièn kinh tè
chua cao ị nc ta trong thịi ky qua dị. Nhung diéu dị khóng phài là ly do de
phù nhàn su ménh lich su cùa giai càp cóng nhàn Viét Nam. De khàc phuc
nhùng nhugc dièm ày, Nghi quyét làn thù 7 Ban Chàp hành Trung uang Dàng
(khồ VII) dà chi rị phuang hng xày dung giai càp cóng nhàn nuóc ta trong
giai doan hién nay là: "Cùng vói qua trình phàt trién cịng nghièp va cóng
nghé theo xu huóng CNH, HDH dàt nuóc, càn xày dung giai càp còng nhàn
phàt trién ve so lugng, giàc ngò ve giai càp, vùng vàng ve chinh tri, tu tng,
co trình dị hgc vàn va tay nghé cao, co nàng lue tiép thu va sàng tao còng
nghé mói, lao dịng dat nàng st, chat lugng, biéu qua cao, vuan lén làm trịn
su ménh lich su cùa mình" [12, tr.98].
Xét tuang quan giùa càc giai càp va tàng lóp trong xà bịi, vi tri cùa nị
trong LLSX va tu giàc dò lich su càch mang Viét Nam, Dàng ta dà kbàng
dinh: "Giai càp cịng nhàn Viét Nam thóng qua Dàng tién phong cùa mình dà
lành dao càch mang nuóc ta trong han nùa thè ky qua, ngày nay lai dang di
dàu trong su nghiép dói mói va CNH, HDH" [12, tr.67].

19

1.2. Vai trò dòi ngu còng nhàn càc doanh nghiép nhà nuóc nói chung, càc
doanh nghiép nhà nirùc a Ha Nói nói riéng trong qua trình cóng nghiép
hồ, hién dai hồ
1.2.1. Khài qt vai trị cùa giai càp cóng nhàn Viét Nam trong qua trình
cịng nghiép hồ, hién dgi hồ dàt nc
CNH là qua trình phàt trièn cịng nghiép trong mot thịi ky nhàt dinh de
dat tói mot trình dị nhàt dinh cùa lich su mot nc, mot thịi ky, trong dị nén
san x't xà bịi dugc tó chùc theo lói cóng nghiép, dua trén ca sa thay thè lao
dịng thù cóng bang mày móc va mày mịc sé chiém dia vi thóng tri. Mói quan
nièm déu co nhùng uu dièm va han che. Chàng han, theo nghla ròng ve CNH
(nhu quan nièm cùa UNIDO) thuòng de càp dén nhiéu muc tiéu cùa CNH
(muc tiéu kinh té - ky thuàt, kinh té - xà hói va cà yéu càu HDH nén kinh té'),
nhung lai khóng biéu thi qua trình dat tói mot trình dị phàt trién nhàt dinh,
nghia là khóng co móc giói han nào cà. Diéu dị sé khó khan cho viéc xàc
dinh mot mị hình, chién lugc va nhùng chinh sàch cu thè ve CNH. Nguge lai,
nhùng quan nièm theo nghla hep thi thuòng bao hàm mot su dinh lugng, vi
nhu nói dén vi tri chù dao cùa cóng nghiép nói chung, bay cùa cóng nghiép
che tàc, bay cùa cóng nghiép nàng trong tồn bó nén kinh tè; quan nièm này
dà xàc dinh dugc mot móc giói, mot muc dich cu thè trong mot giai doan phàt
trièn, nhung lai thuòng chua phàn ành rò net muc tiéu ve trình dị hién dai cùa
nén kinh tè, hồc là chi nhàn manh muc tiéu kinh tè - ky thuàt cùa cóng
nghièp hồ, con muc tiéu (su chun bién) càc boat dóng kinh té - xà bịi chi
là he qua chù khịng phài là dói tugng truc tiép cùa CNH. CNH là qua trình
phàt trièn kinh tè dién ra làu dai, bàt dàu tu khi x't hién màm móng cùa cịng
nghiép va vàn chua két thùc ngay cà a nhiìng nc hién co nén kinh té vói
cóng nghiép phàt trién cao.
Cóng nghiép boa XHCN là qua trình xày dung ca sa vàt chat ky thuàt

20

cùa CNXH, do giai càp cóng nhàn va nhàn dàn lao dóng thuc hién, duói su chi
dao va tó chùc cùa nhà nc chun chinh vị san... Cóng nghiép hồ XHCN
co nhiém vu dua nén kinh té nuóc ta tu nén san xt nhị tién lén san xt lón
XHCN. Qua dị, dua nc ta tra thành mot nc XHCN co kinh té cóng nóng nghiép hién dai, vàn boa, khoa hoc - ky tht tién tién, qc phịng vùng
manh, cc song vàn minh va hanh phùc.
Trong lich su phàt trièn cùa nhiéu nc trén thè giói, dù a nhùng thịi ky
lich su khàc nhau, nhung tàt cà nhùng nuóc dat dugc trình dị phàt trién cao
déu phài trai qua qua trình CNH - nghìa là qua trình bién mot nén kinh té
nóng nghiép lac hau thành mot nén kinh tè hién dai, co cóng nghiép giù vai
trị chù dao trong qua trình phàt trièn. Do dị, tinh tàt u cùa giai doan CNH
trong su phàt trièn cùa càc quóc già dà dugc thùa nhàn mot càch phó bién. Dói
vói nuóc ta, CNH (gàn vói HDH) co là tàt yéu hay khịng? Chùng ta thè
khàng dinh chàc chàn ràng: Co. Khóng nhùng thè, nị con là vàn de càp thiét,
bue bàch dói vói yéu càu phàt trièn cùa dàt nuóc ta hién nay. Tinh tàt u cùa
CNH, HDH ị nc ta dugc quy dinh bòi nhùng ly do sau:
Ve màt khàch quan: Nuóc ta di lén CNXH tu mot nuóc nóng nghiép lac
hau. Cịng nghiép con nhị bé, két càu ha tàng kém phàt trién. Mac dù han 30
nàm tién hành CNH, gàn 20 nàm dói mói, dàt nuóc ta dà thu dugc nhùng
thành tuu to lón, eó y nghla rat quan Irpng, nhung diéu dò vàn chua dàm bào
cho su phàt trién vùng chàc. "Nén kinh té phàt trièn chua vùng chàc, hieu qua
va sue canh tranh thà'p. Mot so vàn de vàn hồ, xà bịi bue xùc va gay gàt
chàm dugc giài quyét. Ca che, chinh sàch khòng dóng bị va chua tao dóng lue
de phàt trièn" [14, tr.l7]. Trong ca càu kinh té, nóng nghièp vàn là ngành
chiém dai bị phan lao dịng xà hói. Nịng nghiép chua thồt khịi tình trang
dóc canh, san xt nhị, tu cung tu càp, ty suàt hàng hoà thà'p va it biéu qua, ky
thuàt canh tàc lac bau. Cóng nghiép va dich vu con nhò bé, ròi rac, lac hau.
Còng nghiép tàc dóng dén nịng nghièp chua dù lue va chua dùng huóng. Két

21