Bài giảng Luật Hành chính 1: Bài 5 - TS. Tạ Quang Ngọc

LUẬT HÀNH CHÍNH I
Giảng viên: TS. Tạ Quang Ngọc

v1.0014104222

1


BÀI 5
VI PHẠM HÀNH CHÍNH

Giảng viên: TS. Tạ Quang Ngọc

v1.0014104222

2


TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG BÀI (tiếp theo)



v1.0014104222

Qua tình huống trên, các anh (chị) hãy nhận xét hành vi của H,
hành vi đó có cấu thành hành vi vi phạm hành chính khơng?
Tại sao?

3

MỤC TIÊU BÀI HỌC

• Trình bày được các khái niệm cơ bản về khái niệm vi
phạm hành chính, các dấu hiệu pháp lý cấu thành vi
phạm hành chính.
• Phân biệt được vi phạm hành chính với các loại vi phạm
pháp luật khác.

v1.0014104222

4


CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ

Để hiểu bài này, yêu cầu sinh viên cần có các kiến thức
cơ bản liên quan đến các mơn học sau:
•

Lý luận chung nhà nước và pháp luật;

•

Luật hành chính;

•

Luật hình sự.

v1.0014104222

5


HƯỚNG DẪN HỌC

•

Chuẩn bị tài liệu đầy đủ cho mơn học bao gồm: Giáo
trình, văn bản pháp luật.

•

Đọc tài liệu và tóm tắt những nội dung chính của bài.

•

Ơn lại kiến thức cơ bản của môn Lý luận nhà nước và
pháp luật, Luật Hành chính.

•

Làm bài tập và luyện thi trắc nghiệm theo yêu cầu.

v1.0014104222

6


CẤU TRÚC NỘI DUNG

v1.0014104222

5.1

Khái niệm, đặc điểm của vi phạm hành chính

5.2

Khái niệm, các dấu hiệu pháp lý cấu thành vi phạm
hành chính

5.3

Phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm

7


5.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM CỦA VI PHẠM HÀNH CHÍNH

5.1.1. Khái niệm

v1.0014104222

5.1.2. Đặc điểm

8

5.1.1. KHÁI NIỆM

Vi phạm hành chính là hành vi do cá nhân, tổ chức thực hiện với lỗi vô ý hoặc cố ý, xâm
phạm quy tắc quản lý nhà nước nhưng chưa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình
sự và theo quy định của pháp luật thì phải bị xử lý hành chính.

v1.0014104222

9


5.1.2. ĐẶC ĐIỂM

• Vi phạm hành chính là hành vi trái pháp luật xâm phạm quy tắc quản lý nhà nước.
• Vi phạm hành chính là hành vi có lỗi, do chủ thể có năng lực trách nhiệm hành chính
thực hiện.
• Vi phạm hành chính phải bị xử lý hành chính theo quy định của pháp luật.

v1.0014104222

10


5.2. KHÁI NIỆM, CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ CỦA VI PHẠM HÀNH CHÍNH

5.2.1. Khái niệm

v1.0014104222

5.2.2. Các dấu hiệu pháp lý

11


5.2.1. KHÁI NIỆM

Dấu hiệu pháp lý hành chính của vi phạm hành chính đó là tổng hợp các yếu
tố đặc trưng cấu thành vi phạm hành chính.

v1.0014104222

12


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ

v1.0014104222

Mặt khách quan

Mặt chủ quan

Khách thể

Chủ thể

13


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ (tiếp theo)

a. Mặt khách quan
•

Là những dấu hiệu biểu hiện ra bên ngồi của vi phạm hành chính như: hành vi, hậu
quả của hành vi, mối quan hệ giữa hành vi và hậu quả.

•

Dấu hiệu khác: công cụ, phương tiện, thời gian, địa điểm… được kết hợp trong mặt
khách quan của vi phạm hành chính có tính phức tạp.

•

Vi phạm hành chính là hành vi, chỉ được thực hiện bởi hành vi.

•

Vi phạm hành chính có hình thức biểu hiện là hành vi. Khơng có hành vi thì khơng có
vi phạm hành chính.

•

Những suy nghĩ, quan điểm, tư tưởng xấu chưa thể hiện ra bên ngồi bằng hành vi
thì chưa phải là vi phạm pháp luật.

•

Hành vi có thể biểu hiện dưới hình thức hành động hoặc khơng hành động.

•

Vi phạm hành chính có tính nguy hiểm cho xã hội nhưng tính chất, mức độ ít nguy
hiểm hơn so với tội phạm hình sự.

v1.0014104222

14


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ (tiếp theo)
a. Mặt khách quan
•

Hậu quả tác hại và mối quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả
 Hậu quả tác hại là những thiệt hại do hành vi vi phạm hành chính gây ra cho trật
tự quản lý nhà nước (vật chất hay phi vật chất).
 Mối liên hệ nhân quả là hành vi vi phạm hành chính là nguyên nhân gây ra hậu
quả, hậu quả xảy ra bởi chính hành vi đó.
 Hậu quả và mối liên hệ nhân quả khơng phải là dấu hiệu bắt buộc, mà có ý nghĩa
xác định tính chất và mức độ nguy hiểm của vi phạm hành chính để áp dụng hình
thức, mức phạt tương ứng.

v1.0014104222

15


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ (tiếp theo)
b. Mặt chủ quan
•

Là biểu hiện bên trong của vi phạm hành chính, bao gồm: lỗi, động cơ, mục đích của
vi phạm hành chính.

•

Lỗi là trạng thái tâm lý, thể hiện nhận thức và thái độ của người vi phạm tại thời điểm
thực hiện hành vi.

•

Lỗi là dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành mọi vi phạm hành chính.

•

Lỗi trong vi phạm hành chính gồm lỗi cố ý và lỗi vơ ý.

•

Ví dụ: đua xe, trốn thuế…

•

Động cơ, mục đích khơng phải là dấu hiệu bắt buộc, dùng để đánh giá tính chất,
mức độ nguy hiểm của hành vi vi phạm và có ý nghĩa trong cơng tác phịng ngừa vi
phạm hành chính.

•

Lỗi cố ý: Lỗi cố ý thể hiện ở chỗ người có hành vi vi phạm hành chính nhận thức

được tính chất nguy hại cho xã hội và trái pháp luật của hành vi của mình nhưng vẫn
thực hiện, hoặc để mặc cho hậu quả hành vi đó xảy ra.

v1.0014104222

16


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ (tiếp theo)
b. Mặt chủ quan
•

Lỗi vơ ý
 Lỗi vơ ý thể hiện ở chỗ người vi phạm hành
chính khơng biết hoặc khơng nhận thức được
hành vi của mình là trái pháp luật mặc dù cần
phải biết và nhận thức được.
 Đặc điểm chính của lỗi này là do vơ tình hay
thiếu thận trọng nên người vi phạm đã không
xử sử đúng với yêu cầu của pháp luật và khi
thực hiện hành vi họ không thấy được nghĩa
vụ cần phải làm mặc dù nếu thấy được họ sẽ
không làm trái nghĩa vụ này.

v1.0014104222

17


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ (tiếp theo)

c. Khách thể
•

Là những quan hệ xã hội trong lĩnh vực
quản lý nhà nước bị hành vi vi phạm hành
chính xâm hại, được luật Hành chính quy
định và bảo vệ.

•

Bao gồm: khách thể chung, khách thể loại,
khách thể trực tiếp.

•

Là yếu tố bắt buộc trong cấu thành vi phạm
hành chính, phản ánh tính chất nguy hiểm
của hành vi vi phạm.

v1.0014104222

18


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ (tiếp theo)
d. Chủ thể
•

Chủ thể của vi phạm hành chính là cá nhân hoặc tổ chức có năng lực trách nhiệm
hành chính thực hiện hành vi vi phạm hành chính.

•

Đối với tổ chức: Phải có quyết định thành lập (cơ quan nhà nước) hoặc được cho
phép thành lập và hoạt động (tổ chức xã hội, tổ chức kinh tế).

•

Đối với cá nhân: Có năng lực pháp lý hành chính và năng lực hành vi hành chính,
đạt độ tuổi nhất định.

•

Độ tuổi chịu trách nhiệm hành chính:
 Đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi bị xử phạt hành chính về vi phạm hành chính do cố
ý; đủ 16 tuổi trở lên bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính do mình
gây ra.
 Đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi vi phạm hành chính thì bị phạt cảnh cáo.
 Đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi vi phạm hành chính thì có thể bị áp dụng hình thức
xử phạt vi phạm hành chính. Khi phạt tiền thì mức tiền phạt khơng được q 1/2
mức phạt đối với người thành niên; nếu khơng có tiền nộp phạt thì cha mẹ hoặc
người giám hộ phải nộp thay.

v1.0014104222

19


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ (tiếp theo)
d. Chủ thể

•

Đối với quân nhân, lực lượng công an
 Quân nhân tại ngũ, quân nhân dự bị trong thời gian tập trung huấn luyện và
những người thuộc lực lượng Công an vi phạm hành chính thì bị xử lý như đối
với các cơng dân khác.
 Trường hợp cần áp dụng hình thức phạt tước quyền sử dụng một số giấy phép
hoạt động vì mục đích quốc phịng, an ninh thì người xử phạt không trực tiếp xử
lý mà đề nghị cơ quan, đơn vị Qn đội, Cơng an có thẩm quyền xử lý theo Điều
lệnh kỷ luật.

•

Đối với tổ chức
 Tổ chức bị xử phạt hành chính về mọi vi phạm hành chính do mình gây ra.
 Sau khi chấp hành quyết định xử phạt, tổ chức bị xử phạt xác định cá nhân có lỗi
gây ra vi phạm hành chính để xác định trách nhiệm pháp lý của người đó theo
quy định của pháp luật.

v1.0014104222

20


5.2.2. CÁC DẤU HIỆU PHÁP LÝ (tiếp theo)
d. Chủ thể
•

Đối với tổ chức, cá nhân nước ngoài
 Cá nhân, tổ chức nước ngồi vi phạm hành chính trong phạm vi lãnh thổ, vùng

đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam thì bị xử phạt hành chính theo
quy định của pháp luật Việt Nam, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Việt Nam
ký kết hoặc gia nhập có quy định khác.
 Cá nhân, tổ chức nước ngồi không bị áp dụng các biện pháp xử lý hành chính.

v1.0014104222

21


5.3. PHÂN BIỆT VI PHẠM HÀNH CHÍNH VỚI TỘI PHẠM
Phân biệt hành chính với tội phạm thơng qua các dấu hiệu sau

Khái niệm
Trách
nhiệm
pháp lý

Mặt khách
quan
Các dấu
hiệu phân
biệt
Mặt chủ
quan

Chủ thể

Khách thể

v1.0014104222

22


TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

Bài học trên đã đề cập đến các nội dung chính sau đây:

v1.0014104222

•

Khái niệm, đặc điểm của vi phạm hành chính.

•

Khái niệm, các dấu hiệu pháp lý của vi phạm hành chính.

•

Phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm.

23