(Luận văn thạc sĩ) phát triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học ở thành phố vị thanh, tỉnh hậu giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐỒNG THÁP

NGUYỄN THỊ THU NGÂN

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƯỜNG TIỂU HỌC
Ở THÀNH PHỐ VỊ THANH, TỈNH HẬU GIANG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

Người hướng dẫn khoa học
TS. HỒ VĂN THỐNG

ĐỒNG THÁP – NĂM 2019


i

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập tại Trường Đại học Đồng Tháp, tơi đã được gia
đình, cơ quan, thầy cô, bạn bè động viên và giúp đỡ để tôi có đủ tự tin hồn
thành cơng việc học tập. Ngay giờ phút này, khi đã hoàn thành luận văn tốt
nghiệp cao học của mình. Tơi rất vui và muốn bày tỏ lịng biết ơn của tơi đến
những người ln bên cạnh, quan tâm giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua.
Xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám hiệu Trường Đại học Đồng Tháp,
Phịng Sau đại học cùng q thầy cô Bộ môn đã tạo điều kiện tốt nhất và tận
tình truyền đạt kiến thức q báu cùng những kinh nghiệm thực tế cho tơi trong
suốt khóa học.

Xin chân thành cảm ơn Ts. Hồ Văn Thống đã tận tình truyền đạt rất
nhiều kiến thức và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên
cứu khoa học.
Xin cảm ơn Ban lãnh đạo, chuyên viên phòng Giáo dục và Đào tạo
thành phố Vị Thanh đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tơi học tập để nâng cao trình
độ chun môn, nghiệp vụ; Ban Giám hiệu cùng quý thầy cô các trường tiểu
học trực thuộc đã tận tình hỗ tơi trợ tơi trong q trình thực hiện luận văn.
Xin gửi lời cảm ơn các anh, chị, em lớp cao học Quản lý Giáo dục
2017B đã nhiệt tình giúp đỡ, động viên tôi trong suốt thời gian học tập.
Cuối cùng, tôi xin cảm ơn q thầy, cơ trong Hội đồng đã dành thời gian
q báu của mình để đọc, nghe tơi báo cáo và đưa ra những nhận xét chân
thành để tơi hồn thiện luận văn tốt nghiệp của mình.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thu Ngân


ii

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu
kết quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố
trong bất kỳ luận văn nào trước đây.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Thu Ngân


iii

MỤC LỤC
Lời cảm ơn........................................................................................................................................ i
Lời cam đoan.................................................................................................................................. ii
Mục lục........................................................................................................................................... iii
Danh mục từ viết tắt................................................................................................................... vii
Danh mục các bảng................................................................................................................... viii
Danh mục các hình........................................................................................................................ x
A. MỞ ĐẦU................................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài....................................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu................................................................................................................ 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu...................................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học.................................................................................................................. 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu............................................................................................................... 4
6. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................................... 4
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu................................................................................................. 5
8. Những đóng góp của luận văn............................................................................................... 6
9. Cấu trúc luận văn...................................................................................................................... 6
B. NỘI DUNG............................................................................................................................... 7
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TRƯỜNG TIỂU HỌC............................................................................................................... 7
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề................................................................................................ 7
1.1.1. Các nghiên cứu ở ngoài nước có liên quan đến đề tài....................................... 7
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước có liên quan đến đề tài........................................... 9
1.2. Các khái niệm cơ bản...................................................................................................... 12
1.2.1. Phát triển và phát triển đội ngũ............................................................................. 12
1.2.2. Giáo viên, đội ngũ giáo viên, giáo viên tiểu học.............................................. 14
1.3. Giáo dục tiểu học trong hệ thống giáo dục quốc dân............................................ 17
1.3.1. Mục tiêu của giáo dục tiểu học............................................................................. 17
1.3.2. Vị trí vai trị của giáo dục tiểu học....................................................................... 18
1.3.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học..................................................... 18

1.3.4. Vai trò của người giáo viên tiểu học.................................................................... 19
1.3.5. Nhiệm vụ của người giáo viên tiểu học.............................................................. 21
1.3.6. Yêu cầu phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống................................................. 22
1.3.7. Yêu cầu về chất lượng của người giáo viên....................................................... 23
1.3.8. Yêu cầu về số lượng của người giáo viên.......................................................... 25


iv

1.3.9. Yêu cầu đồng bộ về cơ cấu.................................................................................... 26
1.4. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học....................................................... 26
1.4.1. Chuẩn đội ngũ giáo viên tiểu học........................................................................ 27
1.4.2. Quy hoạch đội ngũ.................................................................................................. 27
1.4.3. Tuyển dụng, sử dụng và quản lý đội ngũ........................................................... 28
1.4.4. Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ............................................................................... 29
1.4.5. Kiểm tra, đánh giá................................................................................................... 30
1.4.6. Chính sách đối với giáo viên................................................................................. 31
1.5. Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học
.........................................................................................................................................31
1.5.1. Yếu tố khách quan................................................................................................... 31
1.5.2. Yếu tố chủ quan........................................................................................................ 33
Tiểu kết chương 1................................................................................................................ 34
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU
HỌC Ở THÀNH PHỐ VỊ THANH, TỈNH HẬU GIANG........................................... 35
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội, giáo dục và đào tạo của
thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang................................................................................ 35
2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội..................................................................... 35
2.1.2. Tình hình giáo dục và đào tạo............................................................................... 38
2.2. Khái quát về quá trình khảo sát thực trạng............................................................ 44
2.2.1. Mục đích khảo sát.................................................................................................... 44

2.2.2. Nội dung khảo sát.................................................................................................... 44
2.2.3. Đối tượng khảo sát.................................................................................................. 45
2.2.4. Phương thức xử lý số liệu...................................................................................... 45
2.3. Thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học ở thành phố Vị Thanh........................... 46
2.3.1. Về số lượng............................................................................................................... 46
2.3.2. Về trình độ đào tạo.................................................................................................. 48
2.3.3. Về cơ cấu đội ngũ.................................................................................................... 49
2.3.4. Mức đạt về phẩm chất, năng lực đội ngũ giáo viên tiểu học ở thành phố
Vị Thanh theo chuẩn nghề nghiệp giáo viên tiểu học................................................. 53
2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở thành phố Vị Thanh,
tỉnh Hậu Giang........................................................................................................................... 58
2.4.1. Thực trạng nhận thức về phát trển đội ngũ giáo viên...................................... 58
2.4.2. Thực trạng quy hoạch, bố trí, sắp xếp đội ngũ giáo viên............................... 60
2.4.3. Thực trạng về công tác tuyển dụng đội ngũ giáo viên.................................... 62
2.4.4. Thực trạng công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên............................ 64
2.4.5. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên............................. 66


v

2.4.6. Thực trạng thực hiện chế độ chính sách đối với đội ngũ giáo viên.............67
2.5. Đánh giá chung về thực trạng công tác phát triển đội ngũ giáo viên tiểu
học ở thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang..................................................................... 69
2.5.1. Những thuận lợi về công tác phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở thành
phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang......................................................................................... 69
2.5.2. Những khó khăn, hạn chế về cơng tác phát triển đội ngũ giáo viên tiểu
học ở thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.................................................................. 70
2.5.3. Thời cơ....................................................................................................................... 71
2.5.4. Thách thức................................................................................................................. 72
Tiểu kết chương 2................................................................................................................ 73

CHƯƠNG 3 BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TIỂU HỌC
Ở THÀNH PHỐ VỊ THANH, TỈNH HẬU GIANG...................................................... 74
3.1. Các nguyên tắc đề xuất................................................................................................... 74
3.1.1. Ngun tắc đảm bảo tính mục tiêu và tồn diện.............................................. 74
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi......................................................................... 75
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn...................................................................... 75
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả...................................................................... 76
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo hài hịa các lợi ích............................................................. 76
3.2. Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở thành phố Vị Thanh,
tỉnh Hậu Giang........................................................................................................................... 77
3.2.1. Tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức................................................. 77
3.2.2. Quy hoạch phát triển đội ngũ theo kế hoạch năm năm................................... 81
3.2.3. Thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong tuyển dụng và sử
dụng đội ngũ......................................................................................................................... 84
3.2.4. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng và tự bồi dưỡng cho đội ngũ
giáo viên tiểu học................................................................................................................ 86
3.2.5. Tăng cường công tác kiểm tra đánh gía chun mơn, nghiệp vụ giáo viên
tiểu học................................................................................................................................... 90
3.2.6. Thực hiện chế độ chính sách và mơi trường làm việc của đội ngũ giáo
viên tiểu học ở thành phố Vị Thanh................................................................................ 93
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp.................................................................................. 96
3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất...97
Tiểu kết chương 3............................................................................................................. 102
C. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................................... 103
1. Kết luận................................................................................................................................. 103
2. Khuyến nghị......................................................................................................................... 104


vi

2.1. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Nội vụ tỉnh Hậu Giang......................... 104
2.2. Đối với UBND thành phố....................................................................................... 105
2.3. Đối với phòng GD&ĐT thành phố....................................................................... 105
2.4. Đối với các trường tiểu học và đội ngũ giáo viên............................................. 106
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................................. 107
CƠNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN VĂN............................... 110
PHỤ LỤC NGHIÊN CỨU


vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

GD&ĐT

Giáo dục và Đào tạo

CNH, HĐH

Cơng nghiệp hóa, Hiện đại hóa

KT-XH

Kinh tế - Xã hội

Nxb

Nhà xuất bản

CBQL

Cán bộ quản lý

ĐNGV

Đội ngũ giáo viên

GV

Giáo viên

ĐTB

Điểm trung bình

HT

Hồn thành

CHT

Chưa hồn thành

TNTP HCM

Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh

viii

Bảng
Bảng 1.1
Bảng 1.2
Bảng 2.1
Bảng 2.2
Bảng 2.3
Bảng 2.4
Bảng 2.5
Bảng 2.6
Bảng 2.7
Bảng 2.8
Bảng 2.9
Bảng 2.10
Bảng 2.11

Bảng 2.12

Bảng 2.13


Bảng 2.14


ix

Bảng

Bảng 2.15

Bảng 2.16
Bảng 2.17
Bảng 2.18
Bảng 2.19
Bảng 2.20
Bảng 3.1

Bảng 3.2


x

DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình
Hình 2.1
Hình 3.1

Hình 3.2

Hình 3.3

Hình 3.4

Hình 3.5

Danh mục
Bản đồ hành chính thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang
Sơ đồ mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển ĐNGV

trường tiểu học ở thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang
Biểu đồ số lượng mức độ đánh giá của tính cần thiết của
một số biện pháp triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học
Biểu đồ tỷ lệ mức độ đánh giá tính cần thiết của một số
biện pháp triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học
Biểu đồ số lượng mức độ đánh giá tính khả thi của một
số biện pháp triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học
Biểu đồ tỷ lệ mức độ đánh giá tính khả thi của một số
biện pháp triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học

96

98

99

100

101


1

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI đã khẳng định "Đổi mới căn
bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội
hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục,
phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là khâu then chốt" và
"Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi

dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng xây dựng đất nước, xây dựng nền văn hóa và
con người Việt Nam". Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011

- 2020 đã định hướng "Phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất
là nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược". [16]
Đảng và Nhà nước luôn khẳng định phát triển giáo dục là quốc sách
hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển; giáo dục vừa là mục
tiêu vừa là động lực để phát triển kinh tế - xã hội. Có thể nói với sự quan tâm
của Đảng, Nhà nước và toàn xã hội, giáo dục đang thực sự trở thành quốc sách
hàng đầu. Để giáo dục phát triển thì một trong những nhân tố quan trọng là cần
phải xây dựng và phát triển ĐNGV ở các cấp học, ngành học. Chỉ thị 40CT/TW ngày 15 tháng 6 năm 2004 của Ban Bí Thư TW Đảng khố IX về xây
dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đã nêu:
“Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động
lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là
điều kiện để phát huy nguồn lực con người.”, “Mục tiêu là xây dựng đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ
về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị,
phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản lý,
phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp


2

giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi
hỏi ngày càng cao của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước.” [1].
Tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục một cách
toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng nhu cầu trước mắt, vừa mang tính
chiến lược lâu dài nhằm thực hiện thành cơng chiến lược phát triển giáo dục và
chấn hưng đất nước.
Như vậy giáo dục chính là điều kiện tiên quyết và là một trong những

động lực thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều
kiện để phát huy nguồn lực con người. Nghị quyết hội nghị lần thứ hai Ban
Chấp hành Trung Ương Đảng khoá VIII đã khẳng định: “Khâu then chốt để
phát triển chiến lược giáo dục là đặc biệt chăm lo đào tạo và tiêu chuẩn hoá đội
ngũ giáo viên cũng như đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục cả về chính trị, tư
tưởng, đạo đức và năng lực chuyên môn, nghiệp vụ”. Bác Hồ từng nói “Một
dân tộc dốt là một dân tộc yếu” [24]. Vậy muốn xây dựng “dân giàu, nước
mạnh, xã hội cơng bằng, dân chủ, văn minh” thì phải phát triển giáo dục. Phát
triển giáo dục và đào tạo được coi là nhân tố quyết định sự thành bại và quy
định vị thế của mỗi quốc gia trên trường quốc tế. Muốn phát triển giáo dục
phải quan tâm đến giáo viên, đội ngũ giáo viên có vai trị quan trọng trong hệ
thống giáo dục phổ thông, là lực lượng trực tiếp giáo dục, góp phần hoạch định
chủ trương chính sách, đề án, chiến lược và các nhiệm vụ đổi mới giáo dục phổ
thông, là nhân tố quan trọng quyết định sự thành công của đổi mới giáo dục
phổ thông theo định hướng đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo.
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, giáo dục tiểu học là bậc học nền tảng
đặt cơ sở ban đầu cho việc hình thành phát triển tồn diện nhân cách con
người, đặt nền móng vững chắc cho giáo dục phổ thơng và cho tồn hệ thống
giáo dục quốc dân. Hiện nay người giáo viên tiểu học phải tiếp tục phấn đấu để
đáp ứng những yêu cầu cho sự phát triển của cá nhân và cộng đồng; hội tụ


3

được đầy đủ yêu cầu về phẩm chất đạo đức, trình độ chun mơn, nghiệp vụ sư
phạm. Vì vậy giáo viên tiểu học là lực lượng rất quan trọng trong các trường
học, là người đặt nền móng cho sự hình thành và phát triển nhân cách lâu dài,
phù hợp với yêu cầu mới cho học sinh. Bởi những lẽ trên, việc xây dựng, phát
triển ĐNGV đã trở thành nhiệm vụ quan trọng và cấp bách cho việc đổi mới
giáo dục phổ thơng. Xây dựng ĐNGV tiểu học có đầy đủ những phẩm chất,

năng lực chuyên môn, nghiệp vụ trong thực tế giáo dục hiện nay càng cấp thiết
hơn và để phát triển ĐNGV ngày càng tốt hơn.
Trong thời gian qua, giáo dục và đào tạo Hậu Giang nói chung, thành
phố Vị Thanh nói riêng đã đẩy mạnh việc đổi mới trong mọi hoạt động giáo
dục, ở mọi cấp học, bậc học, trong đó có bậc tiểu học. Giáo dục tiểu học trên
địa bàn thành phố Vị Thanh từng bước phát triển về qui mô trường lớp cũng
như về cơ cấu nhân sự, đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên ở các
trường học, góp phần vào q trình phát triển của kinh tế - xã hội ở địa
phương. Tuy nhiên, trước xu thế hội nhập, ĐNGV tiểu học ở thành phố Vị
Thanh vẫn còn bất cập về số lượng, chất lượng và cơ cấu. Điều này tạo nên
những hạn chế trong việc nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường. Do
vậy, vấn đề xây dựng và phát triển ĐNGV trở thành một yêu cầu thiết thực và
quan trọng trong tình hình hiện nay.
Trên cơ sở đó việc nghiên cứu đề tài “Phát triển đội ngũ giáo viên
trường tiểu học ở thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang” là cần thiết.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và khảo sát đánh giá thực trạng về đội ngũ
giáo viên các trường tiểu học; tác giả đề tài đề xuất các biện pháp phát triển đội
ngũ giáo viên trường tiểu học trên địa bàn thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu
Giang.


4

3.

Khách thể và đối tượng

nghiên cứu 3.1. Khách thể
nghiên cứu

Phát triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học ở thành phố Vị
Thanh, tỉnh Hậu Giang
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đánh giá đúng thực trạng từ đó đề xuất các biện pháp phát triển đội
ngũ theo hướng đồng bộ đồng bộ về số lượng, chất lượng và cơ cấu thì có thể
xây dựng được một đội ngũ giáo viên tiểu học đáp ứng được yêu cầu phát triển
và đổi mới giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
5.Nhiệm vụ nghiên cứu
-

Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề ĐNGV trường tiểu học.

Khảo sát đánh giá thực trạng về phát triển ĐNGV trường tiểu học ở

thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.
-

Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác

phát triển ĐNGV trường tiểu học ở thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
-

Phương pháp phân tích và tổng hợp các tài liệu: Phân tích và tổng hợp

các tài liệu khoa học có liên quan như các tài liệu, văn kiện của Đảng và Nhà
nước về phát triển giáo dục, xây dựng đội ngũ giáo viên các cấp nhằm tìm hiểu

sâu sắc bản chất của vấn đề nghiên cứu, sắp xếp chúng thành một hệ chỉnh thể
để hình thành giả thuyết khoa học và xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
-

Phương pháp phân loại, hệ thống lý thuyết nhằm sắp xếp các thơng tin

thành những đơn vị kiến thức có cùng dấu hiệu bản chất, cho phép thấy được
bức tranh toàn cảnh vấn đề nghiên cứu.


5

6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Phương pháp điều tra
Phương pháp này được sử dụng các phiếu điều tra để thu thập thông tin
nhằm đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên và công tác xây dựng và phát triển
đội ngũ giáo viên tiểu học thuộc các trường tiểu học ở thành phố Vị Thanh,
tỉnh Hậu Giang trong thời gian qua. Công cụ để thực hiện phương pháp này là
các phiếu điều tra được thiết kế cho các đối tượng là giáo viên, giáo viên cốt
cán, cán bộ quản lý trường tiểu học, lãnh đạo và chuyên viên phịng GD&ĐT ở
thành phố Vị Thanh. Từ đó đánh giá được tính cần thiết và tính khả thi để đề
xuất các biện pháp.
- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Sử dụng phương pháp này bao gồm việc tham khảo ý kiến cán bộ quản
lý giáo dục lâu năm, các chuyên gia nhiều kinh nghiệm về các mẫu phiếu điều
tra, về kết quả nghiên cứu thực trạng và những giải pháp được đề xuất.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục
Sử dụng phương pháp này bao gồm việc tổng kết kinh nghiệm về công
tác xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên của các trường tểu học nghiên cứu
trong giai đoạn vừa qua để rút ra những bài học kinh nghiệm cần thiết cho

công tác xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phương pháp này để xử lý số liệu điều tra và số liệu thu được
bằng các phương pháp thống kê tốn học thơng qua các phần mềm máy tính
nhằm định lượng kết quả
7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
7.1. Phạm vi nội dung nghiên cứu
Phát triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học ở thành phố Vị Thanh, tỉnh
Hậu Giang


6

7.2. Giới hạn về địa bàn và thời gian nghiên cứu
Đề tài được triển khai nghiên cứu tại 14 trường TH ở thành phố Vị
Thanh, tỉnh Hậu Giang
Số liệu khảo sát được thu thập từ năm học 2015 -2016 đến năm học
2017-2018.
7.3. Đối tượng khảo sát
Tổng số gồm 250, cụ thể: 03 lãnh đạo, 07 chuyên viên Phòng GD&ĐT, 30
cán bộ quản lý, 70 giáo viên là tổ trưởng chuyên mơn, 140 giáo viên tiểu học.

8. Những đóng góp của luận văn
8.1. Về mặt lý luận
Hệ thống hoá và làm phong phú thêm cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ
giáo viên, biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học.
8.2. Về mặt thực tiễn
Chỉ ra thực trạng công tác phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở thành
phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang và đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giáo
viên trường tiểu học ở thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.

9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo, nội
dung luận văn gồm ba chương.
Chương 1. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học.
Chương 2. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học ở thành

phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.
Chương 3. Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học ở
thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.


7

B. NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở ngồi nước có liên quan đến đề tài.
Giáo dục ln giữ một vai trị rất quan trọng trong sự nghiệp phát triển
của mỗi quốc gia. Tất cả các quốc gia trên thế giới, nhất là các nước đang phát
triển đều phải nổ lực tìm ra những chính sách phù hợp và hiệu quả nhằm xây
dựng nền giáo dục của mình để đáp ứng yêu cầu của thời đại cũng như bắt kịp
với sự tiến bộ của các quốc gia khác trên thế giới; vấn đề xây dựng và phát
triển đội ngũ giáo viên từ lâu đã được nhiều nhà khoa học trên thế giới quan
tâm nghiên cứu và đưa ra nhiều giải pháp có hiệu quả.
Giáo viên là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục. Muốn nâng cao chất
lượng giáo dục thì phải phát triển đội ngũ giáo viên. Ở phương diện nghiên cứu lý
luận và thực tiễn giáo dục, các nhà xã hội học, đặc biệt là nhà Giáo dục học đã có
nhiều cơng lao to lớn trong việc nghiên cứu, hồn chỉnh hệ thống lý luận về công

tác quản lý xã hội nói chung, trong đó có hệ thống lý luận về xây dựng và phát
triển đội ngũ giáo viên nói riêng. Phát triển đội ngũ giáo viên là một trong những
nội dung đặc biệt quan trọng của công tác quản lý giáo dục.

Hội nghị UNESSCO tổ chức tại NêPan vào năm 1998 về tổ chức quản lý
nhà trường đã khẳng định “Xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên là vấn đề
cơ bản trong phát triển giáo dục”. Trong những năm gần đây trên thế giới đã
xuất hiện khơng ít các cơng trình nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên
dưới gốc độ phát triển nguồn nhân lực.


8

Đơn cử là Johan Amos Comensky (1592-1670) là một nhà giáo dục sinh
ra tại Cộng hịa Séc. Ơng là người đầu tiên đặt nền móng cho ngành sư phạm
của thị giác. Trong cuốn sách nổi tiếng mang tên “Didactica Magna” (nền giáo
dục tuyệt vời), ông đã chỉ ra một hệ thống giáo dục lý tưởng mà ngày nay hầu
hết các nước trên thế giới điều áp dụng. Đó là sự phân cấp bậc học với trường
mầm non, tiểu học, trung học, trường cao đẳng dạy nghề và đại học trong đó có
vai trị rất lớn của người thầy của họ và khả năng ngày càng hoàn thiện tay
nghề sư phạm, phải biết lựa chọn giáo viên bằng nhiều nguồn khác nhau và bồi
dưỡng họ thành những người giáo viên tốt theo tiêu chuẩn nhất định, bằng
những giải pháp khác nhau.
Đại đa số các quốc gia như Úc, Canada, NewZeland,… đã thành lập các
cơ sở chuyên bồi dưỡng giáo viên để tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên
tham gia học tập nhằm khơng ngừng nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ.
Tại Philippin, công tác nâng cao chất lượng giáo viên không tổ chức
trong năm học mà tổ chức bồi dưỡng thành từng khóa học trong khoản thời
gian học sinh nghỉ hè, cụ thể: Hè thứ nhất bao gồm các nội dung môn học,
nguyên tắc dạy học, tâm lý học và đánh giá giáo dục; hè thứ hai bao gồm các

môn về quan hệ con người, triết học, nội dung và phương pháp giáo dục; hè
thứ ba gồm nghiên cứu giáo dục và viết tài liệu; hè thứ tư gồm kiến thức nâng
cao, kỹ năng nhận xét, lập kế hoạch giảng dạy, viết tài liệu, viết sách,...
Tại Triều Tiên, một trong những quốc gia có chính sách rất thiết thực về
bồi dưỡng và đào tạo giáo viên. Tất cả các giáo viên điều phải tham gia học tập
đầy đủ các nội dung chương trình về nâng cao trình độ và chuyên môn nghiệp
vụ theo qui định.
Ở

Nhật Bản, luôn đề cao vai trò của đội ngũ nhân lực giáo dục, giáo viên

dạy ở bất kỳ bậc học nào cũng cần có bằng chứng nhận giáo viên do cơ quan có


9

thẩm quyền nhà nước qui định và có hiệu lực trên toàn nước Nhật Bản; việc
bồi dưỡng và đào tạo cho đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục là nhiệm
vụ bắt buộc và tùy theo thực tế của từng đơn vị, cá nhân mà các cấp quản lý đề
ra các phương thức bồi dưỡng theo yêu cầu nhất định. Chính sách đầu tư phát
triển đội ngũ của Nhật Bản là lấy GD&ĐT làm trung tâm, thực hiện nhất quán
các chính sách ưu đãi và chăm lo đến đời sống và trình độ giáo viên. [34]
Từ các quốc gia trên, có thể thấy rằng một trong những giải pháp hữu
hiệu để xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên là phải bồi dưỡng, phát huy
được tính sáng tạo trong lao động của họ và tạo ra khả năng ngày càng hoàn
thiện tay nghề sư phạm, phải biết lựa chọn giáo viên bằng nhiều ngành nghề
khác nhau và bồi dưỡng họ thành những người giáo viên tốt theo tiêu chuẩn
nhất định, bằng nhiều biện pháp khác nhau.
1.1.2. Các nghiên cứu trong nước có liên quan đến đề tài.
Con người là trung tâm của sự phát triển, vừa là mục tiêu vừa là động

lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội. Một xã hội phát triển dựa vào sức
mạnh của tri thức bắt nguồn từ việc khai thác tiềm năng của con người, lấy
việc phát huy nguồn lực con người làm nhân tố cơ bản của sự phát triển nhanh
và bền vững.
Đội ngũ giáo viên là một bộ phận quan trọng trong đội ngũ cán bộ của
Đảng và Nhà nước. Ngay từ thời xa xưa, ông cha ta đã rất coi trọng vai trò của
người thầy giáo như: “Khơng thầy đố mày làm nên”, khơng có thầy giáo thì sẽ
khơng có giáo dục. Điều đó nhắc nhở mọi người phải quan tâm mọi mặt và
toàn diện đến giáo dục mà chủ thể đóng vai trị quan trọng nhất đó chính là đội
ngũ giáo viên.
Theo Quyết định số 295/QĐ-BGDĐT ngày 11 tháng 10 năm 1994 của
Bộ GD&ĐT có nêu “Giáo viên tiểu học là lực lượng giáo dục chính, giữ vai


10

trò chủ đạo trong mọi hoạt động giáo dục, tổ chức quá trình phát triển của trẻ
em bằng phương thức nhà trường”.
Đến ngày 15 tháng 6 năm 2004, Ban Chấp hành Trung ương đã ban
hành Chỉ thị số 40-CT/TW về việc xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà
giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Chỉ thị đã nhấn mạnh đến tầm quan trọng của
cán bộ quản lý giáo dục và thể hiện rõ: “Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà
giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về
số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị,
phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề của nhà giáo; thông qua việc quản
lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao
chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng những yêu cầu ngày càng cao của sự
nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” [1].
Việc đào tạo, bồi dưỡng, phát triển đội ngũ giáo viên từ trước đến nay đã
được Đảng và Nhà nước, các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu nhằm nâng

cao chất lượng giáo dục và hiệu quả đào tạo, tiêu biểu cho các cơng trình, các
tác phẩm, các bài viết, các văn bản như:
GS-TS Bùi Minh Hiền (chủ biên) cùng các cộng sự GS-TSKH Vũ Ngọc
Hải, PGS-TS Đặng Quốc Bảo trình bày trong cuốn “Quản lý giáo dục” những
yêu cầu chung để xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên gồm đủ số lượng,
đạt chất lượng, đồng bộ về cơ cấu. [35]
PGS.TS Nguyễn Văn Đệ (chủ biên) - TS. Phan Trọng Nam được trình
bày trong quyển “Phát triển năng lực nghiên cứu khoa học cho đội ngũ giáo
viên – những vấn đề lý luận và thực tiễn” có nội dung giáo viên trong bối cảnh
đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. [18]
Đặng Quốc Bảo, Bùi Việt Phú, Phạm Minh Giản, Phạm Minh Xuân với
sách viết về “Đổi mới, cải cách giáo dục ở Việt Nam và nhân tố quản lý trong
tiến trình đổi mới giáo dục”.[3]


11

Tác giả Nguyễn Lộc trong bài viết: “Một số vấn đề lí luận về phát triển
nguồn nhân lực” (2010) đã nêu lên một số khái niệm cơ bản về nguồn nhân lực,
phát triển nguồn nhân lực, khẳng định vai trò quyết định của nguồn nhân lực cho
sự phát triển kinh tế - xã hội của một quốc gia. Theo đó, phát triển nguồn nhân lực
được xem xét dưới những góc độ như đặc trưng của phát triển nguồn nhân lực,
xác định chỉ số phát triển nguồn nhân lực và cơ cấu nguồn nhân lực.

Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở huyện U Minh, tỉnh
Cà Mau, luận văn thạc sỹ của Dư Thanh Hồng, năm 2015.[22]
Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở, thành phố Vị
Thanh, tỉnh Hậu Giang, luận văn thạc sỹ của Huỳnh Hình Anh Vũ, năm 2016.
[35]
Phát triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau,

luận văn thạc sỹ của Nguyễn Quốc Dũng, năm 2016.[13]
Các cơng trình nghiên cứu trên đây bàn về phát triển nguồn nhân lực, khẳng
định vai trò của nguồn nhân lực nói chung và đội ngũ giáo viên nói riêng trong
phát triển kinh tế xã hội. Đó thực sự là những tài sản kiến thức quý báu góp phần
nâng cao hiệu quả cơng tác quản lý nhân lực nói chung và quản lý đội ngũ giáo
viên các trường tiểu học nói riêng. Các tác giả đã rất công phu nghiên cứu nhiều
khía cạnh khác nhau của vấn đề, khảo sát thực trạng về tình hình phát triển đội
ngũ giáo viên của địa phương, đơn vị công tác và đề xuất các biện pháp thiết thực,
nhằm thực hiện tốt hơn công tác phát triển đội ngũ giáo viên. Tuy nhiên, ở mỗi địa
phương, đơn vị có những điều kiện kinh tế, xã hội khác nhau. Sau một thời gian
nghiên cứu, tôi nhận thấy đến nay chưa có đề tài nào nghiên cứu khoa học về phát
triển đội ngũ giáo viên tiểu học ở thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang. Đề tài luận
văn này nghiên cứu về thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên trường tiểu học ở
thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang,


12

trên cơ sở lý luận và thực tiễn đó, đề xuất những biện pháp phát triển đội ngũ
giáo viên nhằm nâng cao số lượng, chất lượng, đồng bộ về cơ cấu đội ngũ giáo
của thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Phát triển và phát triển đội ngũ
1.2.1.1. Khái niệm phát triển
Có nhiều cách định nghĩa về phát triển, xuất phát từ những cấp độ xem
xét khác nhau:
Theo quan niệm của chủ nghĩa duy vật biện chứng: Phát triển là sự biến
đổi từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp,
theo đó cái cũ biến mất và cái mới ra đời. Xu hướng và con đường phát triển
theo hình xốy trơn ốc, tạo thành xu thế phát triển từ thấp đến cao, đi từ kém

hoàn thiện đến hoàn thiện hơn. Nguyên nhân của sự phát triển là kết quả của
q trình tích luỹ đủ về lượng dẫn đến thay đổi về chất, là quá trình nảy sinh
cái mới trên cơ sở cái cũ, do sự đấu tranh giữa các mặt đối lập nằm ngay trong
bản thân sự vật hiện tượng.
Xét theo quan điểm hệ thống, phát triển là một q trình có tính chất kế
thừa. Có hai hình thức kế thừa: Kế thừa bằng hồn thiện và kế thừa theo quy luật
phủ định của phủ định. Kế thừa bằng hoàn thiện làm cho sự phát triển của sự vật,
hiện tượng trong phạm vi nào đó xảy ra hết cỡ của nó, đưa một hình thái nào đó
trở thành hồn thiện. Kế thừa theo quy luật phủ định của phủ định là sự chuyển
hố từ hình thái này sang hình thái khác, cái mới ra đời dựa trên cơ sở cái cũ. Đây
là hình thức kế thừa cao nhất, có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển.

Theo từ điển triết học “Phát triển là quá trình vận động từ thấp (đơn
giản) đến cao (phức tạp) mà nét đặc trưng chủ yếu là cái cũ biến mất và cái
mới ra đời. Sự phát triển của các hệ thống…đều phục tùng các quy luật phổ
biến của phép biện chứng”.


13

Như vậy, mọi sự vật hiện tượng, con người, xã hội hoặc là biến đổi để
tăng tiến về số lượng, làm thay đổi chất lượng hoặc dưới tác động của bên
ngoài làm cho biến đổi tăng tiến đều được coi là phát triển.
Xu thế phát triển nói chung đều hướng tới sự tăng lên về số lượng, đa
dạng hơn, phức tạp hơn của các hiện tượng, các vấn đề. Xem xét xu hướng
phát triển của hiện tượng đòi hỏi phải phân tích các vấn đề và hiện tượng một
cách tỉ mỉ, thận trọng, đặc biệt là phải có đủ thời gian, khơng nơn nóng hấp tấp.
Có thể nói một cách khái quát “phát triển là sự vận động đi lên của mọi sự vật
và hiện tượng tuân theo những qui luật nội tại, khách quan của chúng”.
1.2.1.2. Khái niệm phát triển đội ngũ

Phát triển đội ngũ là sự tạo ra tiềm năng của con người thông qua đào
tạo, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng và đào tạo lại, chăm sóc sức khỏe về thể lực và
tinh thần, khai thác tối đa tiềm năng đó trong các hoạt động lao động thơng qua
việc tuyển dụng, sử dụng, tạo điều kiện về môi trường làm việc (phương tiện
lao động có hiệu quả và các chính sách hợp lí,…), mơi trường văn hóa, xã hội
kích thích động cơ, thái độ làm việc của con người, để họ mang hết sức mình
hồn thành nhiệm vụ được giao.
Phát triển đội ngũ là việc tạo ra hiệu quả của mỗi thành viên, là hiệu quả
chung của tổ chức gắn với việc không ngừng tăng lên về số lượng và chất
lượng. Ngồi ra nó có ý nghĩa là củng cố, kiện tồn đội ngũ hiện có, mặt khác
cịn phải định hướng cho việc phát triển về số lượng, cơ cấu và nâng cao chất
lượng đội ngũ ấy trong giai đoạn trước mắt cũng như lâu dài.
Trong lĩnh vực giáo dục, phát triển nguồn nhân lực chính là sự phát triển
đội ngũ nhân lực sư phạm đội ngũ giáo viên để bảo đảm đủ về số lượng, đạt chuẩn
về trình độ và chất lượng, đồng bộ về cơ cấu,… đáp ứng yêu cầu ngày càng cao
của công tác giáo dục. Phát triển đội ngũ giáo viên chính là làm cho đội