Hình tượng con cò, từ ca dao cổ truyền đến ca từ trong ca khúc

Mfb* iba^i

TUONG CON CO, TO CA OAO CO TRUYEN

DEN CA TIJ TRONG CAKHUC
TRINH LAN Hl/ONG

rong kho tang vin hgc din gian Viet khuc Viet Nam, hinh tugng con cd vdn ed trong
Nam, nhiing eon thuyen, ddng sdng, van hgc dan gian Igi trd nen Idi cudn hip dan
bin nudc, cay da, nhjp cau, con ed, ban nhd nhung net vua quen thupc vira mdi me.
1. Hinh tuong con co trong ca dao cd
eon bdng, con budm, cai yem, dii lya, mat trang,
mat trdi, ciy tre... li nhung hinh tugng vd eung truyen
quen thudc, bdi nhQng net nghia bidu dat di
Cung nhu nhidu hinh inh, sy vat binh dj, gin
dugc dinh hinh, tuong ddi dn dinh qua thdi gian. bd hing ngay vdi ddi sdng lao ddng, sinh hoat
Vi du: ndi den cdi yim, ddi yem \a ndi den tinh ciia nhan dan ta, con cd d i trd thanh mdt hinh
yeu, sue manh va y
tugng nghe thuit xuat
V » hoc ntfK ifuat iilian anh da sdng dwng
nghia cua linh yeu; ndi
hidn khi nhieu trong thcr
qua tunh tuong. IM la viec noun ngh$ si khac
ddn trdng - trdng rdm,
ca dan gian (I). Vi sao
hoa mot cach siitii dong, goi cam va Say sang
trdng Iron la ndi ve
mat do xuat hidn cua
tao ve mot hinh anh, sir vat con nguoi... cu the
ngudi con gai den thi,
hinh tugng eon cd lai ldn

de maiQ lai cho chum nhung net nghia phong
hon nhQng con vit, loai
xinh dgp, hoin hio;
phii, phu hop voi each cam, each ntfi cua ninh.
chim khae? Nhi nghien
trdng khuyit y mudn ndi
Rat nhieu hinh anh, sir vat, con nguoi tir hien
ddn ngudi thidu nu ehua
cQu Vu Nggc Phan da
thuc dn song da fi vao tac pham nghe thuat de
ddn ludi Irudng thanh,
tirng ly giii: "Trong cac
trff thanh nhung hinh tuong tieu bieu, hap d ^ .
chua chin chin; trdng
loai chim kidm in a
meo ndi vd ngudi con
ddng rugng, chi co con
gii qui Ilia nhd thi... NhQng net nghia nay da cd gin ngudi ndng dan hon ei. Nhirng luc ciy
dugc cdng ddng chip nhan vi su dung rdng rai, cudc, ciy hai, ngudi ndng din Viet Nam thudng
mang dam tinh truydn thdng.
thay con cd ben hp: con cd ldi theo ludng cay,
Ngiy nay, thudng thiic ca khiic Viet Nam, eon cd bay trdn ddng liia bit ngit, con ed dimg
ngudi ydu nhac nhidu khi cam thdy rdt gin giii, trdn bd rupng ria long ria cinh, ngim nghia
dl ddng cim vi bat nhip vdi nhftng ddng tinh ngudi ndng dan lim lung" (2). TQ sy tuong dong
cim, suy tu, udc vpng ciia ngudi sang tic - nhit gin gui dd, nhan dan lao dpng da khac hpa hinh
la khi dugc dim trong nhung hinh tugng nghe tupng con ed de ndi vd chinh minh vdi nhilu net
thugt chiy tu ngudn mach dan gian. Nhimg ddi nghTa.
vdi mpt ca khiic dugc cho li hay, ndu chi mang
Thdn phdn lam lit. vdi vd cue nhgc cua ngitdi
den cho ngudi nghe mdt cam giic quen thupc, ndng ddn. nhdt la ngir&i phu nir

gin gui thoi thi chua du, nd phii ggi ra nhftng
Loai chim chdn den minh Irang dirng ndng
kham phi vdi chieu canh mdi me va siu sic. Tat giira dong cung vat va muu sinh ching khic con
ci nhimg ai sing lic ca khiic deu hieu, de thinh ngudi; cd lan ldi rupng can ao siu sdng rpng
danh nhac sT, hg deu phai budc vQng chac qua kilm in cung nhu ddi ngudi ndng dan phai buon
ciy cau ke thiia vi sing tao. Bdi viy, irong ca chii lam lu, dim minh mpt ndng hai suong mi

T

Vrjl Sd 363
Thang 9-2014


cugc song van khdng hit khon khd:
Cdi cd lgn lgi b& sdng
Cd ddi md cimg cdnh cong Itmggu
Bdi xa sdng rgng song to
Vi lo cdi bung di md cdi dn
Dang cd minh khanh, than gay gudc, bd long
tring mudt ggi sy lidn tudng ddn ve dep thanh
thoat, nhg nhing eua ngudi phy nQ. Cudc sdng
nhieu khdn khd nhpc nhdn chit ginh ning ldn
ddi vai ngudi phy nQ khiln hg phai nhin nhjn,
ehju thuang chju khd, tio tdn:
Tr&i mua qud dua veo vg
Con dc ndm co
Con torn ddnh ddo
Con cd kiim dn
Ldi ca dao cdn luu nhihig tiing khdc ni non,
cdn im inh noi niem ldn ddn:

Nudc non ldn ddn mgt minh
Thdn CO len thde xuong ghenh bdy nay
Vi viy, trong vin chuong Viet Nam, mdi khi
bdt gip hinh tugng con cd, ngudi ta cdn thudng
lidn tudng din cupe ddi, sd phgn lam lu, vit vi
eye nhpc eiia ngudi ndng din, nhdt li ngudi phy
nQ - ngudi vg, ngudi mg.
Nhirng dire linh. phdm chdt tdt dep
Con cd bilu thj cho ldi sdng giiu nghTa tinh
ciia con ngudi:
Cdi cd di ddn can mua
Tdi tdm mu mit ai dua co vi
Cd vi thdm qudn cimg que
Thdm cha thdm me, cd ve thdm anh
Qua hinh tugng con cd, nhan dan ta nggi ca
phim hgnh cua nhQng con ngudi sdng trong
hoan cinh nghigt ngi van nhan ngi, vi tha vi
quyet giQ minh eho Ihanh sgch:
Con CO md di dn dem
Ddu phdi cdnh mim lgn c6 xuong ao
Ong ai dng v&t tdi nao
Tdi cd long ndo dng hdy xdo mdng
Cd xdo thi xdo nuac trong
Dirng xdo nir&c dye. dau long cd con
Nhung Ihdi xdu cdn phe phdn. logi trir
Khdng ehi dd cao, ca nggi mpt chieu, nhin
din cdn mugn hinh tugng con ed de ndi ve
nhOng thdi hu t?it xdu ciia con ngudi bpc lp trong
cic mii quan h$ gia dinh, xi hpi.

Bin ve ihdi vu phu, tren tinh than nhin van,
vdi thii dp hii hudc hdm hinh, khdng can chi
dieh danh mdt con ngudi cy the nao:
Cdi CO Id cdi cd qudm
Mdy hay ddnh vo mccy ndm v&i ai?
Co ddnh thi ddnh s&m mai
Ch& ddnh chgp tdi. chdng ai cho ndm
Phd phan thdi trang hoa, lira ddi tinh cam
trong tinh cim nam nQ:
Con cd trdng bich nhu vdi
Dirng ndng ndi nira, dimg l&i nguyet hoa
Vi dit mudn dep ddi la
Dimg nhu cdnh bu&m quanh hoa ddu miia
Chd cudi thdi ludi bilng, tham in eua nhung
ngudi phy nQ chi lo sao eho minh dugc nhan
than sudng mieng ma qudn di Irach nhigm ddng
cam cdng khd vdi gia dinh:
Cdi CO Id cdi cd ky
An cam nhd di, udng nu&c nhd cd
Dim ndm thi gdy o o
Chua di din chg dd lo dn qud
Hdng bdnh hdng biin bdy ra
Cu lir, khoai sg din bd chdo ke
An roi cdp dil ra ve
Thdy hdng chd chd Igi le chdn vdo...
Ndi ddi rdng mua cho chong
Vi din qudng ddng, ngd non ra dn
2. Hinh tu-ong con co trong ca khuc

Viet Nam

Con cd trong ca dao, con ed trong ca khiic
am nhac hay bit ky mgt hinh tugng nghd thuit
nio khic diu dugc sing tgo tren co sd hign thyc
ddi sdng xa hdi vi su cim nhgn ctia ngudi sing
tic. Ndi cich khac, hidn thyc ddi sdng xi hdi
{yeu Id khich quan) vi cim nhin ciia ngudi sing
tic (ydu td chu quan) li cae nhan Id co bin chi
phdi sau sic den viec xay dung hinh tugng trong
tic phim nghd thugt.
Ci Viet Nam, ca dao cd truydn (cdn dugc gpi
li ca dao truydn thdng) dupe hidu ti mgt bp phan
ciia tho ca din gian xuat hign tu xa xua den Cach
mang thing Tam 1945, chii the sang lao la lap
the quin ehung nhin din (3) Nhirng hinh tugng
nghg thuat cua ca dao cd truyen tir khi ra ddi va
dugc luu truyin den ngay nay da trai qua qua
trinh sing lpe, mai giua dii liu cho nen nhQng
Sd 363 mm
Th^ng 9-2014


I^qh^ i b a ^ i

Nhan dan lao d^ng da khac hpa hinh tu^ng con cd d l ndi v l chinh minh. Anh Tryd^ng Giang
net nghTa bilu dat ed tinh dai ehiing (tip thd),
nhidu hinh tugng da trd thanh nhung bieu tugng
vdi nhftng y nghTa tuang ddi dn dinh, cd tinh
quy udc cao, dugc edng ddng chap nhan va su
dung rpng rii.
Le dl nhien, eon cd - lu mdt hinh lugng, bieu

tugng ca dao ed truyen de trd thanh mdt hinh
tugng ca tu trong ca khuc khdng phai la kdt qua
eiia sy vay mugn, cang khdng phai la viee ngudi
nhac sT nhac lai hay lai su dung mgt hinh tugng
nghd thuat san cd. Bdi vi, hinh tugng con cd
trong ca khiic Viet Nam (4) gan lien vdi mpt bdi
cinh hidn thyc ddi sdng xa hdi mdi, cd nhidu
thay ddi; chii the sang tao khdng phai li tip the
quin chung - sd ddng ma la ngudi nhac sT vdi
sy thuc tinh ve y thuc ca nhan vdi nhu cau the
hien cai tdi, ca tinh sang tao ddc dao eiia rieng
minh. Qua nghien cuu hinh tugng con cd trong
mdt sd ca khiic lieu bidu: Con co di dn dim
(Nguyen Xuan Khoil), Cdnh co trong cdu hdt
me ru (Phgm Tuydn, trieh tho Chl Lan Vidn),
Thuxfng ldm tdc ddi ai (Phii Quang), Tinh ddt
(Tuan Phuang), VQ diiu con cb (Phd Due
Phuang), Con co (Luu Ha An), chung tdi nhgn
thay ed nhftng ydu to kl thua vi sang tao.
Nhirng net nghTa ki thira lie vdn hgc ddn gian
Khi sang tic ca khiic, tim thue dan gian, vdn
vin hda dan gian da lam be phdng cho tinh cim
mrg So 363
Thang 9-2014

va tri tug ciia ngudi nhgc sT thing hoa. Cung nhu
nhidu hinh tugng, bieu tugng van hpe dan gian
khic, hinh tugng con cd da duge chuyen hda viq.;,
Irong thd gidi nghd thugt ciia tie pham im nhac
thdi dai mdi. Va khi do, nhiing tdng via y nghTa

gan lidn vdi nd lai cd dip dugc khai dgy, khidn
cho ca tu lap lanh chat tho, sau sac vi tinh te.
Bang vide phd tho, Iiy trpn ven mpt Idi ca dao
lam ea tu hoac trieh dan, md phdng ldi ca dao,
cac tic gii da kd thira nhirng net nghTa vdn co
cua hinh tugng con cd trong Idi ca dao xua:
Cd ndi cue nhgc, bat hgnh cua con ngudi rai
vao hoin canh nghiet nga trong ciu hit: "Con
cd mi di an ddm. Dau phii canh mim lgn cd
xudng ao..." (Con co di dn dem).
Cd nidm tiii phan: "Cd mgt minh cd phai
kiem ldy in..." (Cdnh co trong cdu hdt mf ru).
Cd canh long dong lan din: "Thuang lim
thuong lim tdc dai oi, mdt ddi long dong, long
dong than cd lgn tpi..." (Thu&ng ldm tdc ddi at).
Cd niem thuong cam dinh eho nhiing phgn
ngudi - than cd: "Dat thuang ngudi Id loi thin
CO trdn ddng..." (Tinh ddt), "Con cd, may di in
ddm... sao di (i a) mdt minh. Mdt minh lim lui
eanh ba thuc giae trong ddm khuya ving mot
minh ldm lui thin ed..." (Con co).
Cd eanh cd mdng manh, than cd gdy gupc
dang ging sire vuon minh "trong bao td, trong


AM NHAC
mua sa... dan bom thet gio... vat va khd dau...
noi dong cgn ddng sau, sdm hdm tat t i cCing
mira ndng lo au..." (Vu di^u con co).
Bdn canh dd, cung nhu trong ca dao cd

truyen, con ed trong hinh tugng ca tu la bilu
tugng cho nhQng dire tinh, phdm chdt tdt dep
cua ngudi lao ddng, nhiing ngudi dan qud du
lam lit van tio tin, nhan ngi, vj tha; du gian khd,
hiem nguy van ludn toil len tinh thdn kidn
cudng, ddi mit va vugt len hoin cinh nghiet ngi
(Con cd di dn dim). Dd cung chinh li nhiing gi
mi con ngudi ludn khao khit vuon tdi: "Carih
cd que tdi thao thom trong tring, bao ehi chiit
yeu thuong. Du tep tdm no ddi, van diim bpc
vdn vuang..." (Vd di§u con cd). Tam Idng eiia
nhung ngudi phu nQ, ngudi mg trong gia dinh
cQng dugc bpc Id qua hinh lugmg ed mg: "Lgn
lgi ca dem thuang eho din eon canh khuya vin
thirc dgi me vl..." (Con cb); "Dii d gin con, dii
d xa con, ldn rimg xudng be... cd vin tim eon,
cd vin ydu con" (Cdnh cd trong cau hdt mf ru).

dung vdi muc do eao hon nhidu: ddn cd cd trong
34 ca khuc; cdnh cd cd trong 78 ea khue (5).
Tir ddn cd bidu thi cho sd ddng, tap the, ggi
len su Hen tudng vd vi the vi sire mgnh cua
nhihig con nguiri trong chd do xa hdi mdi, vugt
qua bio tap lua bom eiia ehien tranh each mgng,
vuon len kien thidt, lim chii cude ddi minh: "De
ngiy mai, nhin din cd trang ngang diu vugt gid
sai rpng cinh bay bay vd phia mat trdi. Biu trdi
rpng lim. Ldng ngucri rdng lam. Dan cd viit len
bay vd phia mat trdi..." (Con cb).
Tu cdnh cd ggi ldn su bay bdng, tu do, thd

hidn udc mo va niem tin ciia con ngudi vao
tuong lai tuoi sing: "Da ngin nam cinh cd mang
nang udc mo. Nay cd oi hdi, bay ldn di bay ldn
cho trdi xanh xao xuyen..." (Vd dieu con cb).
Vd khdng gian, thdi gian nghe thuit: trong
ca dao, hinh tugng con ed thudng dugc d|t trong
bdi cinh khdng gian, thdi gian cd linh khic
nghiet, hgn hep vdi nhQng trd nggi, thu thich nhung ddm Idi ldm mu mil, nhiing ngiy mua gid,
khi ddu phdi cdnh mem, khi lan tgi ncri sdng
Nhimg khdm phd sdng tgo
rgng sdng to...; cdn trong ca khiic, nhung din
Trong am nhgc Vigt Nam, cho dii vidt vl mpt
cd, eanh cd lgi vut len Ihiii tha giQa mdt khdng
d^ tii quen thupc, mpt hinh lugng nghg thuat
gian va thdi gian nghg thuit khoing dat, bao la,
tudng chimg da cu nhung ngudi nhac sT van cd
hua hgn mpt cupc ddi mdi vdi nhQng nidm vui:
thi khdng djnh minh bing nhQng kham phi
"Dit lanh di yen, chin trdi himg sing, rupng
rieng, sau sde vi mdi me, gdp phin lim nen
ddng tdm ca dang vd vdi ta ... Cinh cd qud tdi
d^ng lye tinh thin mgnh md, cd vu con ngudi ty
lai bay li bay \a..." (Vu di^u con cb).
tin budc vio thdi dai mdi.
Vd cim hiing sang tic: viet vd hinh tugng
Trong nhidu trudng hgp,'hinh tugng con cd con cd, trong ca dao ndi len 3 ludng cim himg
cua ciu hit than thin trong ldi ca dao xua d i chil dgo - xdt xa thuong cim; ca nggi, tin yeu;
chuydn hda thinh hinh tugng eon cd trong bii eudi chd, phd phin; cdn trong ca khiic, qua khio
ea hgnh phiic. Sy chuyen hda, lam mdi chit ligu sit 6 ca khiic da ndu trdn va 13 ca khiic khic cd
vin hgc dan gian niy the hign ro net qua su so hinh inh, bidu tugng cd trong ca tu (Bin dong

sinh mpt sd ydu td.
song cdi - Phd Biic Phuang, Ca dao em vd toi v l ngdn ngQ: trong ca dao, ngudi xua chii An Thuyen, Cb vi pho - Le Minh Son, Cd Tdm
ydu su dyng eae tu; con cd. cdi cd, thdn cd - bieu ngdy nay - Nggc Chiu, Gidc ma trua - Giing
thj cho ci the, ca nhin, ggi ldn sy le loi, dan Son, M? tdi - Doin Bdng, Ngdy xua oi - Yin
chide, phii hgp dd didn ta ndi nidm cue nhpc va Dung, Nhirng co gdi quan bg - Phd Due
than phgn bdt hgnh cua ngudi ndng din, phu nu, Phuang, di que tdi - Ld Minh Son, Tinh ta bien
lao dpng dudi che dg xua; edn trong ca khuc bgc dong xanh - Hoing Sdng Huang, Ve an
Vigt Nam, eac tu trdn it khi xuit hign Khi tim cam - Sa Huynh, Vi que - Phd Due Phuong,
kidm trdn internet vd sd lugng ca khuc mi Idi ea Vift Nam qui huang toi - Do Nhuan), chiing ldi
cd cac iQ; con cd. cdi cd. thdn cd, chiing tdi nhgn khdng thay xuat hign net cim hirng cudi chd,
dugc kdt qua tuong ling lan lugt chi li 26; 4; 12. phd phan; va trong dd, net cim himg ca nggi, tin
Trong khi dd, cic tir ddn cd, cdnh cd duqc su ydu, ty hio li ndi bgt hon ci.
S6 363 v r i
Thdng 9-2014


Vd y nghTa bilu dat: tuy ciing dugc xay dung
chii ylu bing bidn phap an du, nhimg so vdi ca
dao, hinh tugng eon cd trong ca khuc cd sy khie
biel va phong phii hem. Con cd trong ca dao
dugc coi !i hinh tugng tieu bidu cho nhin dan
lao dpng; mdt sd it trudng hgp la hinh tugng tieu
bilu eho giai cap thdng tri thdi phong kidn; vi d
mdi bp phan ca dao, hinh tugng con cd khdng
ro la hinh inh ciia ngudi ndng dan hay nhQng
ngudi thudc giai cdp thdng trj (6). Cdn trong ca
khiic, cic tie gia diing hinh tugng con cd dd bieu
thi cho nhung dua tre dugc sdng trong tinh
thuong ydu. NhQng chit cd con be bdng la thd
he tuang tai cita ddt nude dang dugc hudng sy

yen binh, chim soc, ning niu: "Con cd me, con
chai rdi lai ngii.., Ngii di con, cd oi chd sg. Canh
cd mem me da san tay nang. Con chua bidt cinh
mem me hat, sua me nhieu, con ngii ching phan
vin..." (Cdnh co trong cdu hdt me ru).
3. Thay Idi k i t
Hinh tugng con ed trong ca tir ciia nhirng ca
khiic am nhac la mpt bieu hien cu the ciia vide
khai thac, van dung chat lieu van hpc dan gian
vio qua trinh sing tie ca khiic Viet Nam. Sy
hien didn ciia chit Ueu dan gian khdng phai la
dieu kien tien quydt, cang khdng phai li yeu td
duy nhit quyet dinh ehat lugng tic pham vi sy
thanh danh ciia tic gii. Van dd dat ra ti khai
thae, van dung nhu the nao de phai huy cao nhil
gia trj vi hieu qui nghe thuat cua thir chat lieu
dd. Budc dau chiing ldi xin khai quit nipt sd ydu
cau ca ban: khai thac co chgn tgc, van dung theo
hudng sang tao.
Khai thac chat lieu van hpc din gian mgt
cich cd chgn Ipc, ngudi sing tic ca khiic phai
lua chgn nhftng chat lieu dien hinh nhat, dupc
nhieu ngudi biel ddn. Vide su dung chat Ueu dan
gian thyc chat ta diing mgt he lliong tin hieu
nghe thuat da tirng cd, cho nen neu khong didn
hinh, khdng dugc nhieu ngudi biet den thi khi
ay nhftng ting y nghTa va cai hay eai dep vdn
chira trong chit lieu van hgc dan gian vin mii
ton tai d dang tiem an, khuat lap. Khai thic mgt
each chgn tpc cdn ed nghTa ta phii biet sing tgc,

gan due khai trong, tim trong kho ting vin hgc
dan gian nhung ngdn tu, hinh tugng nghe thuat

n

Sd 363
Thano 9-2014

cd ndi dung tu ludng, cam xiic thii dd nhin van
ed y nghia tich cue ddi vdi vide xay dung phim
chit dao due, vin hda mdi cho con ngudi Viet
Nam trong cudc sdng ngay nay... dd dua vio ca
tu. Chi cin so suit trong vide khai thac, chgn tpc
ehil lieu, ngudi nhgc sT se vd tinh lam giam di
gia tri ciia ca khiic mi minh dang mong muon
cd dugc.
Khi da chpn tpc duge miu chit lieu tdt thi
cdn phii chuydn hda, vgn dyng mdt each sang
tao dl nd trd thinh mpt ydu td nghd thuit trong
mdt chinh thd mdi. Neu chi tii su dung nhQng
gii tri sin cd, neu coi nhung ngdn lu, hinh tupng
ciia van hpc din gian la mpt thir ehi tidt djnh
hinh dd cii ghep vao ea tu thi sd din den sy lap
lai, dem din mgt cam giic nham chin, cu kj,
gugng ep. Cho ndn, ydu cau dat ra li phai biet
bidn tiu, su dung van hpc dan gian vdi dung
nghTa nd la mpt thu chdt lieu dd ngudi nhgc si
cd the chinh chudi, bdi dap kien tgo thdm, dem
den cho ldi ca su Idi cudn, hap din vdi mot ve
dep tuoi mdi. Cd nhu vay, ca khiic Vi|l Nam

chang nhung li mdt ydu td gdp phan xay dyng
nen ling tinh thin mi cdn trd thanh ddng lye cho
su phat trien ciia xa hpi J
TL.H
1. Trong Kill) Idng ca dao ngu&i Vtft (2001), cac lac
gia da lap hap diroc 19 loi mo dau bang cdi co va 14 loi
mo dau bang con co Dan iheo Nguyen Xuan Kinh, Tlii
phdp ca dao. Nxb Dai hpc Quoc gia Hd Npi, 2006, ir.337.
2. Vu Ngoc Phan, Tuc ngd; ca dao, ddn ca ViitNam,
Nxb Khoa Iwc Xa hoi. Ha Npi. 1978, tr,70-71,
3, Nguyen Xuan Kinh, Con ngirdi, moi Iruv^g vd van
hda, Nxb Klioa lipc Xa hoi. Ha Noi. 2013, tr.83-84.
4, d day chiing toi sir dung thu?t ngii ca khuc (con
duoc goi la ca khuc moi- mpt the logi am nhac xuat hi?n6
Viet Nam tii nhung nam 30 TK XX den nay, do cac nW
sT sang tac) de phan biet vai nhiing bai hat dan ca Irong am
nhac dan gian, Theo Trgng Qhn%,S{f hinh thdnh vd pilot
triin dpi ngu sdng tdc dm nhpc Vigt Nam trong Ihil^
XX, trong Tdng tpp dm nhpc Vip' ^ani . Ta^ gia vd ldc
phdm.X$p I, Vicn Am nhgc, HaNgi, 20i0, tr,IO,
5. lync fliaruoke com
6, Nguyin Xuan Kinh, Thi phdp ca dau, Nxb £)Qudc gia Hd Npi, 2006, tr 336-350