(Luận văn thạc sĩ) xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại công ty samyang việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.28 MB, 89 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
HUỲNH TẤN DŨNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
1
Mục lục
Mở đầu
Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán quản trị
1.1. Khái quát về kế toán quản trị .............................................................................. 1
1.1. 1. Nhu cầu thông tin của nhà quản lý. ............................................................. 1
1.1. 2. Mục tiêu của kế toán quản trị. ..................................................................... 1
1.1. 3. Vai trị của kế tốn quản trị. ........................................................................ 2
1.1. 4. Yêu cầu tổ chức hệ thống kế toán quản trị. ................................................. 3
1.1. 5. Các phương pháp sử dụng trong kế toán quản trị. ...................................... 3
1.1. 6. So sánh kế toán quản trị và kế toán tài chính. ............................................. 4
1.2. Nội dung cơ bản của kế tốn quản trị. ................................................................ 5
1.2.1. Phân loại chi phí. .......................................................................................... 5
1.2.1.1. Phân loại chi phí theo chức năng........................................................... 6
1.2.1.2. Phân loại chi phí theo cách ứng xử của chi phí. .................................... 6
1.2.1.3. Chi phí chênh lệch, chi phí cơ hội, chi phí chìm. .................................. 6
1.2.2. Kế tốn giá thành sản phẩm. ........................................................................ 6
1.2.2.1. Hệ thống tính giá thành theo cơng việc (đơn đặt hàng)......................... 7
1.2.2.2. Hệ thống tính giá thành sản phẩm theo q trình sản xuất.................... 7
1.2.3. Phân tích mối quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận............................... 8
1.2.4. Lập dự toán ngân sách................................................................................ 10
1.2.5. Kế toán đánh giá trách nhiệm quản lý........................................................ 11
1.2.6. Định giá sản phẩm. ..................................................................................... 12
2
1.2.6.1. Định giá theo phương pháp toàn bộ..................................................... 12
1.2.6.2. Định giá theo phương pháp trực tiếp ................................................... 12
1.2.6.3. Định giá trong các trường hợp đặc biệt ............................................... 13
1.2.7. Thông tin thích hợp cho việc ra quyết định............................................... 13
1.3. Kế tốn quản trị và vấn đề quản lý chất lượng sản phẩm. ................................ 14
1.3.1. Giới thiệu sợ lược về hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma....................... 14
1.3.2. Tiếp cận hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma ở góc độ kế toán quản
trị........................................................................................................................... 16
1.3.2.1. Điểm giống nhau và khác nhau giữa hệ thống quản lý chất
lượng 6 sigma và hệ thống kế toàn quản trị...................................................... 16
1.3.2.2. Mối quan hệ giữa hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma và hệ
thống kế toán quản trị. ...................................................................................... 17
1.3.2.3. Tiếp cận hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma ở góc độ kế toán
quản trị. ............................................................................................................. 17
Kết luận chương 1............................................................................................. 19
Chương 2: Thực trạng hệ thống kế tốn quản trị tại cơng ty Samyang
Việt Nam.................................................................................................................. 20
2.1. Giới thiệu về công ty Samyang Việt Nam ....................................................... 20
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty Samyang Việt Nam............. 20
2.1.2. Những thách thức công ty đang đối đầu hiện nay...................................... 20
2.2. Đặc điểm q trình sản xuất tại cơng ty Samyang Việt Nam ........................... 21
2.3. Tổ chức kế toán quản trị tại Samyang Việt Nam .............................................. 22
2.3.1. Tổ chức bộ máy kế toán. ............................................................................ 23
2.3.2. Tổ chức hệ thống chứng từ......................................................................... 24
3
2.3.3. Tổ chức hệ thống tài khoản. ....................................................................... 24
2.3.4. Tổ chức hệ thống sổ sách kế toán............................................................... 24
2.3.5. Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán. ............................................................. 24
2.3.6. Thực hiện nội dung kế tốn quản trị tại cơng ty Samyang Việt Nam ........ 25
2.3.6.1 Phân loại chi phí. .................................................................................. 25
2.3.6.2. Kế toán giá thành sản phẩm và xác định giá vốn hàng bán................. 27
2.3.6.3. Lập kế hoạch........................................................................................ 37
2.3.6.4. Hệ thống kiểm soát. ............................................................................. 38
2.4. Đánh giá hệ thống kế toán quản trị tại Samyang Việt Nam.............................. 40
2.4.1. Những thuận lợi.......................................................................................... 40
2.4.2. Những vấn đề tồn tại liên quan đến việc tổ chức kế tốn quản trị tại
cơng ty .................................................................................................................. 40
Kết luận chương 2 ................................................................................................ 42
Chương 3: Xây dựng hệ thống kế tốn quản trị tại cơng ty Samyang
Việt Nam.................................................................................................................. 43
3.1. Sự cần thiết phải xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại công ty
Samyang Việt Nam .................................................................................................. 43
3.2. Mục tiêu xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại công ty Samyang Việt
Nam. ......................................................................................................................... 43
3.3. Tổ chức công tác kế tốn quản trị tại cơng ty Samyang Việt Nam .................. 44
3.3.1. Tổ chức bộ máy kế tốn tại cơng ty Samyang Việt Nam (có áp dụng
kế tốn quản trị).................................................................................................... 44
3.3.2. Xây dựng hệ thống chứng từ. ..................................................................... 46
3.3.3. Xây dựng hệ thống tài khoản kế toán quản trị. .......................................... 50
4
3.3.3.1. Hoàn thiện hệ thống tài khoản hiện tại ................................................ 50
3.3.3.2. Xây dựng hệ thống tài khoản kế toán quản trị..................................... 50
3.3.4. Hệ thống sổ sách, báo cáo. ......................................................................... 51
3.3.4.1. Hệ thống sổ sách.................................................................................. 51
3.3.4.2. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị. ...................................................... 51
3.4. Vận dụng nội dung kế tốn quản trị vào thực tiễn cơng tác kế tốn tại
công ty Samyang Việt Nam ..................................................................................... 52
3.4.1 Phân loại chi phí tại cơng ty. ....................................................................... 52
3.4.2. Hồn thiện hệ thống tính giá thành sản phẩm. ........................................... 54
3.4.2.1. Tập hợp chi phí .................................................................................... 54
3.4.2.2. Hồn thiện việc phân bổ chi phí .......................................................... 55
3.4.2.3. Tính giá thành sản phẩm...................................................................... 56
3.4.3. Xây dựng hệ thống dự tốn tại cơng ty Samyang Việt Nam...................... 57
3.4.3.1. Vai trị của hệ thống dự tốn đối với cơng ty ...................................... 57
3.4.3.2. Trình tự lập dự tốn ............................................................................. 58
3.4.3.3. Lập dự tốn tại cơng ty ........................................................................ 58
3.4.3.3.1. Sơ đồ hệ thống dự tốn tại cơng ty.............................................. 58
3.4.3.3.2. Nội dung lập dự tốn tại cơng ty................................................. 59
3.4.4. Kiểm sốt chi phí........................................................................................ 66
3.4.4.1. Kiểm sốt chi phí ................................................................................. 66
3.4.4.2. Kiểm sốt chi phí chất lượng .............................................................. 67
3.4.5. Thơng tin kế toán quản trị phục vụ việc ra quyết định............................... 69
3.4.5.1. Quyết định về cơ cấu sản phẩm sản xuất ............................................ 70
5
3.4.5.2. Ra quyết định dựa trên việc lựa chọn thông tin thích hợp................... 70
3.4.6. Đánh giá trách nhiệm quản lý..................................................................... 72
3.4.6.1. Xây dựng hệ thống trung tâm trách nhiệm .......................................... 72
3.4.6.2. Công cụ đánh giá trách nhiệm quản lý ................................................ 73
3.4.7. Định giá sản phẩm tại công ty .................................................................... 74
3.5. Các giải pháp hỗ trợ .......................................................................................... 75
3.5.1. Chuẩn bị nguồn nhân lực cho bộ phận kế toán quản trị ............................. 75
3.5.2. Thông tin và truyền thông giữa bộ phận kế tốn quản trị và các
phịng ban khác..................................................................................................... 76
3.5.3. Ứng dụng cơng nghệ thơng tin trong cơng tác kế tốn .............................. 77
Kết luận chương 3 ................................................................................................ 78
Kết luận
Tài liệu tham khảo
Phụ lục
6
LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Kế tốn quản trị đóng vai trị rất quan trọng trong việc quản lý công ty.
Thông qua việc cung cấp thông tin, kế toán quản trị giúp các nhà quản lý trong việc
hoạch định, kiểm tra, kiểm soát hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị và đưa ra
các quyết định kinh tế. Mặc dù có vai trị quan trọng như vậy nhưng kế toán quản
quản trị vẫn chưa được áp dụng rộng rãi ở các nước châu Á. Riêng ở nước ta, kế
toán quản trị mới chỉ được đề cập và ứng dụng trong thời gian gần đây, trong khi
các nước có nền kinh tế thị trường như Mỹ, Anh, Pháp, kế tốn quản trị đã hình
thành và phát triển từ nhiều thập niên trước. Do đó việc hiểu và vận dụng có hiệu
quả kế tốn quản trị vào thực tiễn cơng tác kế tốn cho các cơng ty hoạt động ở Việt
Nam có ý nghĩa to lớn, nhằm tạo thêm sức mạnh cho các công ty khi hội nhập vào
hệ thống kinh tế khu vực và thế giới.
Công ty Samyang Việt Nam thuộc tập đồn Samyang Tongsang là cơng ty có
vốn 100% đầu tư của Hàn Quốc, chuyên sản xuất giày thể thao Nike cho công ty
Nike In-house Incorporation, đã đầu tư vào Việt Nam từ năm 1994 đến nay nhưng
vẫn chưa tổ chức bộ phận kế toán quản trị.
Chính vì những lý do trên, sau một thời gian dài làm việc và nghiên cứu tại
công ty Samyang Việt Nam, tôi xin chọn đề tài: “xây dựng hệ thống kế tốn quản trị
tại cơng ty Samyang Việt Nam” làm đề tài cho luận văn cao học của mình, với hy
vọng sẽ được các chuyên gia Hàn Quốc phát triển hệ thống kế tốn quản trị tại đây.
Thêm vào đó, công ty Samyang Việt Nam là thành viên của tập đoàn Nike In-house
Incorporation (là một tập đoàn kinh tế mạnh của Mỹ), vì vậy nếu được tập đồn này
hỗ trợ trong việc xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại công ty Samyang Việt Nam
chắc chắn sẽ thành công hơn và sẽ phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai. Từ đó
các nhân viên Việt Nam làm việc tại công ty này sẽ học hỏi thêm được nhiều kinh
nghiệm hơn trong việc tổ chức và ứng dụng kế toán quản trị vào thực tiễn, mà đặc
biệt là việc tổ chức và ứng dụng kế toán quản trị vào các công ty đang hoạt động
trong lĩnh vực giày dép tại Việt Nam.
7
2. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là nhằm tổ chức lại bộ máy kế tốn trong
điều kiện có áp dụng kế tốn quản trị, xây dựng hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ
sách kế toán quản trị và xác lập nội dung kế tốn quản trị ứng dụng vào q trình
quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất, kinh doanh tại cơng ty
Samyang Việt Nam, trên cơ sở đó mở rộng sang ứng dụng cho các công ty cùng
ngành có qui trình sản xuất và qui trình quản lý gần giống công ty Samyang Việt
Nam. Đặc biệt tác giả luận văn luôn hy vọng rằng các vấn đề được nghiên cứu trong
luận văn này có thể áp dụng cho các công ty sản xuất các mặt hàng giày dép của
Việt Nam.
3. Phạm vi nghiên cứu của luận văn
Nội dung của kế toán quản trị rất đa dạng và phong phú, vì thế trong phạm vi
giới hạn của luận văn này, tác giả khơng nghiên cứu tồn bộ nội dung của kế toán
quản trị, mà chỉ nghiên cứu, ứng dụng những nội dung phù hợp với đặc điểm sản
xuất, kinh doanh tại công ty Samyang Việt Nam.
4. Phương pháp nghiên cứu của luận văn
Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử được sử dụng làm
phương pháp nghiên cứu chủ đạo của luận văn. Ngoài ra, việc nghiên cứu còn được
thực hiện dựa vào sự thống kê, so sánh, phân tích, tổng hợp các thơng tin kinh tế thu
được từ hoạt động thực tiễn của công ty Samyang Việt Nam.
5. Bố cục của luận văn
Ngoại trừ phần mở đầu, phần kết luận và phần phụ lục, luận văn “xây dựng
hệ thống kế tốn quản trị tại cơng ty Samyang Việt Nam” gồm 78 trang, 04 bảng, 05
sơ đồ và được tổ chức thành ba chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về kế toán quản trị.
Chương 2: Thực trạng hệ thống kế tốn quản trị tại cơng ty Samyang Việt
Nam.
Chương 3: Xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại công ty Samyang Việt
Nam.
8
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
1.1. Khái quát về kế toán quản trị.
1.1.1. Nhu cầu thơng tin của nhà quản lý
Thơng tin đóng vai trị quan trọng trong quá trình ra quyết định của nhà quản
trị, khơng có thơng tin nhà quản trị rất khó điều hành tốt tổ chức và không thể thực
hiện được mục tiêu của tổ chức. Ngồi thơng tin được cung cấp từ bộ phận kế tốn,
thơng tin cịn được cung cấp từ nhiều nguồn khác nhau như bộ phận kế hoạch, bộ
phận sản xuất, bộ phận marketing… Mỗi bộ phận này chỉ cung cấp thông tin cho
nhà quản lý thấy được một mảng hoạt động trong công ty mà thôi.
Để ra quyết định, các nhà quản lý phải tổng hợp và sàng lọc các nguồn thơng
tin đó. Điều này sẽ tạo nên áp lực công việc cho các nhà quản trị và các quyết định
đưa ra nhiều khi khơng cịn hiệu quả do khơng đáp ứng được tính kịp thời. Thơng
tin cung cấp từ kế tốn sẽ giúp các nhà quản trị giảm bớt áp lực công việc và ra các
quyết định kịp thời, hiệu quả hơn vì: thơng tin kế tốn được phản ánh một cách có
hệ thống về tình hình tài chính cũng như tình hình hoạt động của cơng ty và được kế
tốn xử lý trước khi báo cáo cho nhà quản lý. Kế toán quản trị cung cấp thơng tin về
mặt tài chính và phi tài chính một cách cụ thể, tỉ mỉ giúp cho các nhà quản trị: lập
kế hoạch quản lý, tổ chức thực hiện kế hoạch, điều hành các họat động hàng ngày
và đưa ra các quyết định đúng đắn để công ty hoạt động ngày càng hiệu quả hơn.
1.1.2. Mục tiêu của kế tốn quản trị
Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về kế toán quản trị, sau đây là một số khái
niệm về kế toán quản trị:
Theo hiệp hội kế toán Hoa Kỳ năm 1982: “kế toán quản trị là q trình
nhận diện, đo lường, tổng hợp, phân tích, lập báo cáo, giải thích và truyền
đạt thơng tin tài chính và phi tài chính cho các nhà quản trị cơng ty hoạch
định, đánh giá và điều hành hoạt động kinh doanh trong phạm vi nội bộ
công ty, nhằm sử dụng có hiệu quả các tài sản và quản lý chặc chẽ các tài
sản đó”.
Theo quyển “the Macmillan dictionary of accounting” định nghĩa: “kế toán
quản trị là phần kế toán liên quan chủ yếu đến công việc báo cáo nội bộ
cho các nhà quản lý của một tổ chức. Nó nhấn mạnh đến việc quản lý và
9
ra quyết định hơn là khía cạnh kế tốn. Nó không phụ thuộc vào pháp luật
và các chuẩn mực kế toán”.
Trong cuốn “managerial accounting” xuất bản lần thứ bảy của tác giả Ray
H.Garrison: “kế toán quản trị liên quan đến việc cung cấp thông tin cho
các nhà quản lý bên trong tổ chức, những người quản lý và điều hành hoạt
động của tổ chức. Kế tốn quản trị có thể tương phản với kế tốn tài chính
- liên quan đến việc cung cấp thông tin cho cổ đông, chủ nợ và những
người khác bên ngoài tổ chức”.
Trong cuốn “Advanced management accounting” xuất bản lần thứ ba của
tác giả Robert S.Kaplan và Anthony A.Atkinson, kế toán quản trị được
định nghĩa như sau: “hệ thống kế tốn quản trị đóng vai trị quan trọng
trong việc cung cấp thơng tin cho các nhà quản lý trong một tổ chức để họ
lập kế hoạch và kiểm sốt hoạt động của mình”.
Theo định nghĩa kế toán quản trị trong luật kế toán năm 2003 của Việt
Nam thì: “kế tốn quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp
thơng tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài
chính trong nội bộ đơn vị kế tốn”.
Thơng qua các định nghĩa trên, mục tiêu cơ bản của kế tốn quản trị là cung
cấp thơng tin tài chính và phi tài chính cho các nhà quản lý công ty. Tùy theo yêu
cầu của nhà quản lý, kế toán quản trị sẽ cung cấp các dạng thông tin khác nhau. Tuy
nhiên chung qui lại thông tin kế toán quản trị cung cấp giúp nhà quản lý thực hiện
các công việc sau:
Lập kế hoạch ngắn hạn và dài hạn.
Tổ chức, điều hành và kiểm soát hiệu quả hoạt động và trách nhiệm quản
lý của tất cả các bộ phận trong tổ chức.
Ra các quyết định kinh tế đúng đắn.
1.1.3. Vai trị của kế tốn quản trị.
Hàng ngày các nhà quản lý phải ra hàng loạt các quyết định trong việc điều
hành các hoạt động của cơng ty. Có nhiều nguồn thơng tin cung cấp từ các bộ phận
khác nhau trong công ty phục vụ cho quá trình ra quyết định của nhà quản lý. Một
trong những nguồn thơng tin đóng vai trị quan trọng, giúp các nhà quản lý ra các
quyết định đúng đắn đó là thơng tin kế tốn quản trị. Vai trị của kế toán quản trị đối
với hoạt động quản lý được thể hiện như sau:
10
Cung cấp thơng tin cho q trình lập kế hoạch: thơng tin trong dự tốn
ngân sách sẽ giúp các nhà quản trị lập kế hoạch và kiểm soát việc thực
hiện kế hoạch.
Cung cấp thơng tin cho q trình tổ chức và điều hành hoạt động của công
ty: kế tốn quản trị sẽ cung cấp thơng tin kịp thời về các mặt hoạt động
của công ty, để nhà quản lý xem xét và ra các quyết định đúng đắn trong
quá trình tổ chức và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp với
các mục tiêu đã đề ra.
Cung cấp thơng tin cho q trình kiểm sốt: kế tốn quản trị sẽ cung cấp
các thơng tin về tình hình thực hiện kế hoạch, các hoạt động bất thường …
từ đó giúp các nhà quản trị thấy được những vấn đề cần điều chỉnh, thay
đổi nhằm hướng hoạt của tổ chức theo đúng mục tiêu đã đề ra.
Cung cấp thơng tin cho q trình ra quyết định: ra quyết định là chức năng
cơ bản nhất của nhà quản trị. Ra quyết định chính là lựa chọn phương án
thích hợp nhất. Để có được quyết định đúng đắn kịp thời phải có thơng tin
nhanh chóng, phù hợp, chính xác đó chính là thơng tin của kế tốn quản
trị.
Tóm lại kế tốn quản trị có vai trị như là công cụ phục vụ cho việc hoạch
định, kiểm tra đánh giá tình hình thực hiện các mục tiêu, các quá trình hoạt động
sản xuất kinh doanh, từ đó có những quyết định hợp lý để điều hành hoạt động ngày
càng đạt hiệu quả hơn.
1.1.4. Yêu cầu tổ chức hệ thống kế toán quản trị.
Khi xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại công ty phải đảm bảo các yêu cầu
sau:
- Hệ thống kế toán quản trị phải đáp ứng được việc ghi nhận, xử lý và cung
cấp thông tin phù hợp cho từng đối tượng sử dụng thông tin và phải đảm bảo tính
liên thơng với hệ thống kế tốn tài chính.
- Cơng tác kế tốn quản trị phải đáp ứng được yêu cầu quản lý của công ty.
Cụ thể là phải đáp ứng được yêu cầu lập kế hoạch, tổ chức điều hành, kiểm tra và ra
quyết định của nhà quản lý.
- Cơng tác kế tốn quản trị phải phù hợp với đặc thù hoạt động kinh doanh
của công ty ở hiện tại cũng như trong tương lai.
- Tổ chức hệ thống kế toán quản trị phải đảm bảo tính hiệu quả về mặt thời
gian cũng như về mặt chi phí.
11
- Phải ứng dụng được công nghệ thông tin trong cơng tác kế tốn quản trị tại
cơng ty.
1.1.5. Các phương pháp sử dụng trong kế toán quản trị.
Cũng giống như kế tốn tài chính, kế tốn quản trị sử dụng bốn phương pháp
sau:
- Phương pháp chứng từ kế toán: do đặc điểm riêng của kế tốn quản trị nên
ngồi việc sử dụng các chứng từ theo qui định, kế toán quản trị còn sử dụng nhiều
chứng từ nội bộ khác để phục vụ cho việc thu thập, phân loại, xử lý thông tin nhằm
cung cấp thông tin đáp ứng cho yêu cầu quản lý công ty.
- Phương pháp tài khoản: để phục vụ cho yêu cầu cung cấp thông tin, phục
vụ cho yêu cầu quản lý nội bộ tại công ty, kế toán quản trị phải thiết kế một hệ
thống tài khoản chi tiết phù hợp với đặc điểm, qui mô hoạt động và yêu cầu quản lý
tại công ty.
- Phương pháp tính giá: bên cạnh việc cung cấp thơng tin phục vụ cho yêu
cầu quản lý nội bộ, kế tốn quản trị cịn cung cấp thơng tin về chi phí, giá thành cho
kế tốn tài chính để lập các báo cáo tài chính cung cấp cho các bộ phận bên ngồi.
Vì thế, ngồi những phương pháp tính giá đáp ứng yêu cầu cung cấp thông tin trong
nội bộ, kế tốn quản trị cịn phải tn thủ những ngun tắc tính giá các yếu tố đầu
vào, đầu ra theo các chuẩn mực kế toán hiện hành nhằm đảm bảo được tính trung
thực, hợp lý của thơng tin trên báo cáo tài chính.
- Phương pháp tổng hợp cân đối: phương pháp tổng hợp cân đối được vận
dụng trong kế toán quản trị thông qua việc xây dựng các chỉ tiêu trên hệ thống báo
cáo kế toán quản trị phải đảm bảo tính tổng hợp và cân đối.
- Ngồi ra do đặc thù của kế tốn quản trị là cung cấp thơng tin cho nhà quản
lý, nên kế tốn quản trị cịn sử dụng thêm những phương pháp như:
Phương pháp toán học: kế toán quản trị sử dụng phương pháp này thơng
qua việc trình bày thơng tin dưới dạng hàm số, phương trình, đồ thị…để
xử lý thơng tin phục vụ cho việc ra quyết định.
Phương pháp phân tích chênh lệch: để phục vụ cho cơng tác kế tốn quản
trị, kế tốn cịn sử dụng phương pháp phân tích chênh lệch thơng qua việc
sử dụng phương pháp so sánh.
Ngồi ra, để phân tích ảnh hưởng của các nhân tố đến đối tượng phân tích,
kế tốn quản trị cịn sử dụng phương pháp thay thế liên hoàn.
12
1.1.6. So sánh kế toán quản trị và kế toán tài chính.
Kế tốn tài chính và kế tốn quản trị có những điểm giống nhau và khác nhau
cơ bản sau đây:
- Những điểm giống nhau:
Cùng phản ánh và giám đốc các đối tượng kế toán trong các tổ chức.
Đều quan tâm đến việc lượng hóa thơng tin của các sự kiện kinh tế.
Cùng sử dụng hệ thống ghi chép ban đầu của kế toán.
Thể hiện trách nhiệm của người quản lý.
- Những điểm khác nhau:
Bảng 1: sự khác nhau cơ bản của kế toán quản trị và kế tốn tài chính.
CĂN CỨ PHÂN BIỆT
Đối tượng phục vụ
Đặc điểm của thông
tin.
Yêu cầu thông tin
Phạm vi báo cáo
Kỳ báo cáo
Tính pháp lệnh
KẾ TỐN QUẢN TRỊ
KẾ TỐN TÀI CHÍNH
Các nhà quản trị bên trong
cơng ty
- Thơng tin tài chính và
phi tài chính.
- Hướng về tương lai.
- Linh hoạt, thích hợp.
- Biểu hiện bằng giá trị,
hiện vật.
Tính kịp thời cao hơn tính
chính xác
Từng bộ phận, khâu cơng
việc.
Thường xun
Khơng có tính pháp lệnh
Những người bên ngồi
cơng ty là chủ yếu.
- Thơng tin tài chính.
- Phản ánh quá khứ.
- Cố định.
- Biểu hiện dưới hình thái
giá trị.
Địi hỏi tính chính xác cao
Tồn cơng ty
Định kỳ
Có tính pháp lệnh.
1.2. Nội dung cơ bản của kế tốn quản trị.
Để trình bày nội dung của kế toán quản trị, đề tài xin chọn lọc và trình bày
những nội dung phù hợp với định hướng và phạm vi nghiên cứu của đề tài, bao gồm
các nội dung sau:
Phân loại chi phí
Kế tốn giá thành sản phẩm
Phân tích mối quan hệ chi phí – khối lượng – lợi nhuận
Lập dự toán ngân sách
Kế toán đánh giá trách nhiệm quản lý
Định giá sản phẩm
13
Ứng dụng thơng tin thích hợp cho việc ra quyết định
Kế toán quản trị và vấn đề quản lý chất lượng sản phẩm
1.2.1. Phân loại chi phí.
Để phục vụ cho mục đích quản trị chi phí tại các đơn vị kinh tế, chi phí được
phân loại thành nhiều loại theo nhiều tiêu thức khác nhau phù hợp với từng mục
đích sử dụng. Sau đây là một số cách phân loại chi phí được sử dụng phổ biến trong
kế tốn quản trị.
1.2.1.1. Phân loại chi phí theo chức năng
Theo cách phân loại này, chi phí được chia thành hai loại: chi phí sản xuất và
chi phí ngồi sản xuất.
Mục đích của việc phân loại này nhằm phục vụ cho công tác lập kế hoạch,
kiểm tra và lập báo cáo tài chính.
1.2.1.2. Phân loại chi phí theo cách ứng xử của chi phí:
Theo cách phân loại này, chi phí được chia thành chi phí khả biến, chi phí
bất biến và chi phí hỗn hợp.
- Chi phí khả biến (biến phí): là những chi phí mà tổng giá trị của nó sẽ thay đổi
khi mức độ hoạt động thay đổi.
- Chi phí bất biến (định phí): là những chi phí mà tổng số của nó khơng thay đổi
khi mức độ hoạt động thay đổi.
- Chi phí hỗn hợp: là những chi phí vừa mang yếu tố khả biến vừa mang yếu tố
bất biến. Nó thường bất biến trong phạm vi hoạt động căn bản, vượt quá mức độ
hoạt động căn bản nó thường mang tính khả biến. Có ba phương pháp để phân tích
chi phí hỗn hợp thành biến phí và định phí đó là: phương pháp cực đại, cực tiểu;
phương pháp đồ thị phân tán và phương pháp bình phương bé nhất.
Mục đích của việc phân loại này nhằm phục vụ cho việc hoạch định, kiểm
soát và ra quyết định của nhà quản lý.
1.2.1.3. Chi phí chênh lệch, chi phí cơ hội, chi phí chìm
Chi phí chênh lệch là chi phí có ở phương án này nhưng chỉ có một phần
hoặc khơng có ở phương án kia.
Chi phí cơ hội: là thu nhập tiềm tàng bị mất đi khi ta lựa chọn phương án này
thay cho phương án khác.
Chi phí chìm: là những chi phí đã phát sinh trong q khứ và nó khơng thể
tránh được dù lựa chọn bất kỳ phương án nào.
14
Mục đích của việc phân loại này nhằm giúp nhận diện các thơng tin thích
hợp cho việc ra các quyết định kinh doanh.
1.2.2. Kế tốn giá thành sản phẩm.
Thơng tin về giá thành sản phẩm rất cần thiết đối với nhà quản lý. Nó giúp
cho nhà quản lý:
Định giá bán sản phẩm.
Xác định kết quả kinh doanh sau một kỳ hoạt động.
Lập các kế hoạch điều hành hoạt động của công ty.
Phục vụ cho việc kiểm sốt chi phí.
Giúp các nhà quản trị ra các quyết định trong các trường hợp đặc biệt.
Có hai hệ thống tính giá thành sản phẩm: hệ thống tính giá thành theo cơng
việc và hệ thống tính giá thành theo q trình sản xuất.
1.2.2.1. Hệ thống tính giá thành theo công việc ( đơn đặt hàng).
Hệ thống này thường được áp dụng cho các công ty sản xuất theo đơn đặt
hàng, phần lớn các sản phẩm phải có một trong các đặc tính sau: được đặt mua
trước khi sản xuất, thường khơng có tính đồng nhất, có giá trị cao, kích thước
lớn…Đặc điểm của hệ thống này là ghi chép chi phí theo từng cơng việc riêng lẻ.
Đối với các chi phí trực tiếp căn cứ vào chứng từ gốc để ghi, những chi phí chung
thì tính tốn phân bổ cho các loại sản phẩm, sau đó cộng dồn chi phí của từng loại
sản phẩm, cơng việc để tính giá thành.
Chi phí được tập hợp cho từng cơng việc riêng biệt, nếu cơng việc nào chưa
hồn thành thì các chi phí trên phiếu cơng việc đó sẽ là chi phí sản xuất dở dang.
Nếu cơng việc hồn thành thì tổng chi phí sản xuất phát sinh cho cơng việc
đó lúc này chính là tổng giá thành của sản phẩm hồn thành.
1.2.2.2. Hệ thống tính giá thành sản phẩm theo quá trình sản xuất
Hệ thống tính giá thành sản phẩm theo q trình sản xuất được áp dụng trong
các cơng ty sản xuất đại trà một loại sản phẩm và quá trình sản xuất đi qua nhiều
cơng đoạn hoặc nhiều phân xưởng khác nhau. Do đó chi phí sản xuất thường được
theo dõi và tập hợp theo từng phân xưởng.
Tùy theo yêu cầu quản lý của công ty, mà đối tượng tính giá thành có thể là
bán thành phẩm của từng giai đoạn trung gian và thành phẩm, hoặc thành phẩm ở
giai đoạn cuối cùng.
Đối với hệ thống tính giá thành này có hai phương pháp tính giá thành sản
phẩm:
15
Tính giá thành theo phương pháp trung bình.
Sản lượng
tương đương
=
khối lượng sản phẩm
hồn thành trong kỳ
chi phí dở
dang đầu kỳ
Giá thành
đơn vị
+
khối lượng tương
đương của sản phẩm
dở dang cuối kỳ
+
chi phí phát
sinh trong kỳ
=
Sản lượng
tương
đương theo
Tính giá thành theo phương
pháp
FIFO.
Sản lượng
tương đương.
phương pháp trung bình
khối lượng
khối lượng
tương đương
sản phẩm
để hoàn
đưa vào sản
+
thành sản
xuất và hoàn
phẩm dở
thành trong
dang đầu kỳ
kỳ
=
Giá thành
=
đơn vị
+
khối lượng
tương
đương của
sản phẩm
dở dang
cuối kỳ
Tổng chi phí sản xuất phát sinh trong kỳ
Sản lượng tương đương theo phương pháp FIFO
Phương pháp FIFO tính tốn phức tạp hơn nhưng nó cho kết qủa chính xác
hơn phương pháp trung bình, vì giá thành sản phẩm sản xuất trong mỗi kỳ được tính
chỉ dựa trên chi phí sản xuất của từng kỳ đó.
1.2.3. Phân tích mối quan hệ chi phí- khối lượng -lợi nhuận (C-V-P)
Phân tích lợi nhuận trong mối quan hệ với khối lượng và chi phí là phương
pháp phân tích dựa trên những dữ liệu mang tính dự báo nhằm phục vụ cho việc đưa
ra các quyết định quản trị.
Để vận dụng được kỹ thuật phân tích C-V-P cần phải hiểu rõ một số khái
niệm sau:
- Số dư đảm phí: là phần cịn lại từ doanh thu sau khi trừ chi phí khả biến
(Revenue less variable expenses). Số dư đảm phí là phần dùng để đảm bảo bù đắp
cho chi phí bất biến và có lãi (Contribution to fixed cost and profits).
- Tỷ lệ Số dư đảm phí: là tỷ lệ phần trăm giữa số dư đảm phí trên doanh thu.
Thơng qua số dư đảm phí và tỷ lệ số dư đảm phí chúng ta có thể:
Xác định nhanh chóng lợi nhuận tăng thêm khi tăng thêm doanh thu
hoặc khối lượng tiêu thụ, từ đó giúp lựa chọn phương án kinh doanh
tốt nhất.
Lợi nhuận tăng thêm
=
Lợi nhuận tăng thêm
=
Khối lượng tiêu thụ tăng thêm x
Doanh thu tăng thêm
x
số dư đảm phí đơn vị.
Tỷ lệ số dư đảm phí
16
Lựa chọn kết cấu mặt hàng cần sản xuất kinh doanh để đạt lợi nhuận
cao nhất.
Lựa chọn kết cấu chi phí thích hợp nhất cho đơn vị.
Ra quyết định về giá bán trong các trường hợp đặc biệt.
- Kết cấu chi phí: là mối quan hệ tỉ trọng của biến phí và định phí chiếm
trong tổng chi phí. Ở những cơng ty có định phí chiếm tỷ trọng cao, biến phí chiếm
tỷ trọng thấp thì tỷ lệ số dư đảm phí bình qn cao do vậy nếu tăng doanh thu ở
những cơng ty này thì lợi nhuận sẽ tăng với tốc độ nhanh. Ngược lại nếu doanh thu
giảm thì lợi nhuận sẽ giảm rất lớn. Kết cấu chi phí như thế nào là tốt cho một cơng
ty, phụ thuộc vào tình hình doanh thu hay khả năng tăng doanh thu trong tương lai
của cơng ty.
- Địn bẩy kinh doanh: thể hiện mối quan hệ giữa tốc độ tăng doanh thu và
tốc độ tăng lợi nhuận. Độ lớn của đòn bẩy kinh doanh phụ thuộc vào tỷ lệ định phí
trong tổng chi phí. Địn bẩy kinh doanh lớn khi cơng ty có tỷ lệ định phí cao hơn tỷ
lệ biến phí trong tổng chi phí. Ngược lại, cơng ty có tỷ lệ biến phí cao hơn tỷ lệ định
phí trong tổng chi phí thì địn bẩy kinh doanh của cơng ty sẽ nhỏ.
Độ lớn của địn bẩy kinh doanh chỉ ra mức độ nhạy cảm của lợi nhuận trước
sự thay đổi của doanh thu, chỉ cần một mức tăng nhỏ của doanh thu sẽ dẫn đến
mức tăng rất lớn về lợi nhuận.
- Phân tích điểm hịa vốn: thơng qua số dư đảm phí, tỉ lệ số dư đảm phí và
định phí, ta xác định được sản lượng hịa vốn và doanh thu hoà vốn. Việc xác định
điểm hoà vốn giúp các nhà quản trị xác định được vùng lãi, vùng lỗ của cơng ty.
Sản lượng
hịa vốn
=
Doanh thu hịa vốn
Tổng định phí Số dư đảm phí đơn vị
=
Tổng định phí Tỷ lệ số dư đảm phí
Lợi nhuận của cơng ty chính là phần cịn lại của số dư đảm phí sau khi trừ đi
định phí, vì thế cơng ty sẽ xác định sản lượng và doanh thu để đạt được mức lợi
nhuận mong muốn theo các công thức như sau:
Sản lượng tiêu thụ để đạt
mức lợi nhuận mong muốn
=
(Tổng định phí + lợi
nhuận mong muốn)
Doanh thu để đạt được mức
lợi nhuận mong muốn
=
Tổng định phí + lợi
nhuận mong muốn
Số dư đảm
phí đơn vị
Tỷ lệ số dư
đảm phí
17
- Phân tích kết cấu hàng bán: là xem xét doanh thu từng mặt hàng so với
tổng doanh thu của các mặt hàng bán ra. Mỗi loại sản phẩm có tỷ lệ số dư đảm phí
khác nhau. Do vậy đối với các cơng ty kinh doanh nhiều mặt hàng thì việc thay đổi
kết cấu hàng bán, sẽ ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của cơng ty theo chiều
hướng có lợi hoặc khơng có lợi. Nếu kết cấu hàng bán thay đổi theo hướng tăng tỷ
trọng doanh thu của những sản phẩm có tỷ lệ số dư đảm phí cao, đồng thời giảm tỷ
trọng doanh thu của những mặt hàng có tỷ lệ số dư đảm phí thấp, sẽ làm tỷ lệ số dư
đảm phí bình qn tăng, doanh thu hòa vốn giảm, lợi nhuận tăng và ngược lại.
1.2.4. Lập dự tốn ngân sách
Mục đích của việc lập dự tốn ngân sách là giúp nhà quản lý thực hiện chức
năng hoạch định và kiểm tra.
Q trình lập dự tốn ngân sách được thực hiện từ cấp quản lý thấp nhất đến
cấp quản lý cao nhất. Dự toán cấp nào do cấp đó lập.
Nội dung lập dự tốn ngân sách: dự toán ngân sách được xác định bao gồm
các dự toán: dự toán tiêu thụ, dự toán sản xuất, dự toán tồn kho, dự tốn chi phí
ngun vật liệu trực tiếp, dự tốn chi phí nhân cơng trực tiếp, dự tốn chi phí sản
xuất chung, dự tốn tồn kho thành phẩm, dự tốn chi phí bán hàng và quản lý, dự
tốn tiền. Trong các dự toán trên, dự toán tiêu thụ đóng vai trị quan trọng nhất nó
chi phối các dự toán khác.
Dự toán tiêu thụ được lập nhằm xác định doanh thu trong kỳ dự toán
trên cơ sở khối lượng sản phẩm tiêu thụ ước tính và đơn giá bán. Khối
lượng sản phẩm tiêu thụ ước tính được xác định dựa vào các yếu tố về
tình hình tiêu thụ kỳ trước, các đơn đặt hàng kỳ trước chưa thực hiện
xong, dự báo về nhu cầu tiêu thụ của xã hội, tình hình cạnh tranh…
Dự tốn sản xuất được lập để xác định số lượng sản phẩm sản xuất
đáp ứng yêu cầu tiêu thụ và tồn kho thành phẩm cuối kỳ.
Dự tốn chi phí ngun vật liệu trực tiếp, dự tốn chi phí nhân cơng
trực tiếp và dự tốn chi phí sản xuất chung được lập nhằm dự tốn chi
phí bỏ ra cho q trình sản xuất và lượng tiền cần thiết chi ra cho quá
trình này.
Dự toán tồn kho thành phẩm được lập nhằm xác định giá thành sản
xuất đơn vị, giá trị thành phẩm tồn kho cuối kỳ.
18
Dự tốn chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp nhằm xác
định các khoản mục chi phí phát sinh ngồi q trình sản xuất trong
kỳ dự tốn và lượng tiền chi ra cho q trình này.
Sau khi các dự toán trên được lập, kế toán tiến hành lập dự toán tiền, dự
toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và dự toán bảng cân đối kế
toán.
Dự toán tiền được lập nhằm đảm bảo cân đối thu chi tiền, xác định
lượng tiền thừa, thiếu trong từng thời kỳ của kỳ dự tốn, từ đó giúp
cho việc lập kế hoạch vay, trả nợ vay, đầu tư vốn…
Dự toán báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cung cấp thơng tin về
doanh thu, chi phí và kết quả hoạt động kinh doanh vào cuối kỳ dự
toán nếu mọi việc diễn ra đúng dự kiến.
Dự toán bảng cân đối kế tốn cung cấp thơng tin về tình hình tài sản,
nguồn vốn của cơng ty vào cuối kỳ dự toán nếu mọi việc diễn ra đúng
dự kiến.
1.2.5. Kế toán đánh giá trách nhiệm quản lý.
Kế toán trách nhiệm quản lý là một hệ thống thông tin nhằm cung cấp thông
tin liên quan đến các trung tâm trách nhiệm trong tổ chức, thông qua việc ghi nhận,
đo lường kết quả hoạt động của từng bộ phận, trên cơ sở đó lập các báo cáo thực
hiện phục vụ cho việc đánh giá trách nhiệm quản lý của các nhà quản lý các bộ
phận trong công ty.
Xác lập các trung tâm trách nhiệm: việc xác lập các trung tâm trách nhiệm
liên quan đến các vấn đề phân quyền. Trung tâm trách nhiệm là một bộ phận trong
một tổ chức mà các nhà quản lý của nó chịu trách nhiệm đối với các kết quả hoạt
động của chính bộ phận do mình quản lý. Trong một tổ chức kinh tế thường có bốn
trung tâm trách nhiệm: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận
và trung tâm đầu tư.
Mục tiêu quan trọng của hệ thống kế toán trách nhiệm là thúc đẩy các nhà
quản lý hướng đến mục tiêu chung của tổ chức. Tiêu chuẩn chính để đánh giá tính
hiệu quả của sự đo lường thành quả của các nhà quản lý trung tâm trách nhiệm là
mức độ hướng đến mục tiêu chung của họ.
Công cụ để đánh giá trách nhiệm quản lý là: báo cáo thành quả của các trung
tâm trách nhiệm. Ngoài ra đối với trung tâm đầu tư, còn sử dụng chỉ tiêu tỷ lệ hoàn
vốn đầu tư (ROI) và thu nhập thặng dư (RI) để đánh giá.
19
- Báo cáo thành quả chỉ ra kết quả tài chính chủ yếu theo dự tốn và theo
thực tế, phù hợp với từng loại trung tâm trách nhiệm liên quan. Báo cáo thành quả
cũng chỉ ra chênh lệch giữa dự toán và thực tế đối với các khoản mục được trình
bày trên báo cáo. Dữ liệu trong báo cáo thành quả sau khi đã loại trừ doanh thu và
chi phí khơng kiểm sốt được, sẽ cung cấp thơng tin giúp các nhà quản trị sử dụng
để đánh giá trách nhiệm quản lý đối với các trung tâm trách nhiệm, kiểm sốt các
hoạt động của tổ chức một cách có hiệu quả.
1.2.6. Định giá sản phẩm.
Chi phí đóng vai trị quan trọng trong việc định giá sản phẩm. Vì nó cung cấp
cho nhà quản trị một cái nền hay nói cách khác là một mức giá tối thiểu để từ đó
nhà quản trị đưa ra mức giá bán thích hợp.
1.2.6.1. Định giá theo phương pháp toàn bộ
Định giá theo phương pháp tồn bộ là dựa vào cách phân loại chi phí theo
chức năng hoạt động, giá bán được xác định như sau:
Giá bán sản phẩm = chi phí nền + số tiền tăng thêm
Chi phí nền bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân cơng
trực tiếp, chi phí sản xuất chung.
Số tiền tăng thêm được xác định như sau:
Số tiền tăng thêm = % số tiền tăng thêm x chi phí nền
% số tiền tăng thêm =
Chi phí
Chi phí
+
bán hàng
quản lý
+
Mức hồn vốn
mong muốn
số lượng sản phẩm sản xuất x chi phí nền
1.2.6.2. Định giá theo phương pháp trực tiếp
Định giá bán theo phương pháp trực tiếp là dựa vào cách phân loại chi phí
theo cách ứng xử của chi phí, giá bán của sản phẩm được xác định như sau:
Giá bán sản phẩm = chi phí nền + số tiền tăng thêm
Chi phí nền bao gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân cơng
trực tiếp, biến phí sản xuất chung, biến phí bán hàng và quản lý.
20
Số tiền tăng thêm được xác định như sau:
Số tiền tăng thêm = % số tiền tăng thêm x chi phí nền
% số tiền tăng thêm =
Mức hồn vốn mong muốn + tổng chi phí bất biến
số lượng sản phẩm sản xuất x chi phí nền
Việc định giá sản phẩm theo phương pháp trực tiếp cung cấp nhiều thông tin
cho nhà quản lý hơn phương pháp định giá sản phẩm theo phương pháp toàn bộ
trong việc ra các quyết định.
1.2.6.3. Định giá trong các trường hợp đặc biệt
Trong kinh doanh nhiều lúc công ty phải đưa ra các quyết định về giá trong
các trường hợp đặc biệt như: khách hàng đặt hàng một lần với một giá đặc biệt
trong điều kiện công ty dư thừa năng lực sản xuất, hoạt động trong điều kiện kinh
doanh khó khăn, phải đương đầu với đối thủ cạnh tranh mạnh, phải đấu thầu để
giành hợp đồng…
Để định giá bán trong các trường hợp đặc biệt, cơng ty sử dụng cách tính trực
tiếp mà khơng sử dụng cách tính tồn bộ vì nó cung cấp nhiều thông tin chi tiết hơn,
cung cấp một sườn linh hoạt của giá nhằm giúp nhà quản trị đưa ra quyết định về
giá một cách nhanh chóng trong các trường hợp đặc biệt.
1.2.7. Thơng tin thích hợp cho việc ra quyết định.
Việc lựa chọn thơng tin thích hợp là điều cần thiết nhằm rút ngắn q trình
xử lý thơng tin, cung cấp thông tin kịp thời cho việc ra các quyết định. Mặc khác,
nó giúp cho nhà quản lý tập trung vào những vấn đề chính cần giải quyết và tránh
đưa ra những quyết định sai lầm.
Để có thơng tin thích hợp phục vụ cho việc ra các quyết định, kế tốn quản
trị phải nhận diện được thơng tin thích hợp.
Các bước lựa chọn thơng tin thích hợp:
Bước 1: tập hợp tất cả các thơng tin có liên quan đến các phương án
đang xem xét.
Bước 2: loại bỏ những thơng tin khơng thích hợp cho việc ra quyết
định đó là chi phí chìm và những khoản thu và chi như nhau giữa các
phương án.
Bước 3: Những thông tin cịn lại là những thơng tin thích hợp phục vụ
cho việc ra quyết định.
21
Ứng dụng thơng tin thích hợp để lựa chọn các phương án kinh doanh trong
các tình huống như sau:
Nên tiếp tục sản xuất, kinh doanh hay loại bỏ một bộ phận nào đó.
Quyết định sản xuất hay mua ngoài.
Quyết định thay thế thiết bị sản xuất.
Quyết định cho thuê hay bán.
Quyết định nên bán hay tiếp tục sản xuất.
Quyết định trong điều kiện bị giới hạn về năng lực sản xuất.
1.3. Kế toán quản trị và vấn đề quản lý chất lượng sản phẩm.
Trong q trình hoạt động kinh doanh, cơng ty nào cũng đề ra mục tiêu kiểm
sốt chi phí. Nhược điểm của hệ thống kiểm sốt chi phí của kế tốn quản trị là
không đề cập đến vấn đề chất lượng sản phẩm. Vì thế để hệ thống kiểm sốt của
cơng ty được hồn thiện, tất yếu cơng ty cần phải xây dựng một hệ thống quản lý
chất lượng.
1.3.1. Giới thiệu sơ lược về hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma
- Quan điểm về chất lượng
Quan điểm về chất lượng được trình bày tóm tắt như sau:
1.
Q (Quality): chất lượng (tính năng, tính sử dụng)
2.
C (Cost): giá cả
3.
D (Delivery): thời hạn giao hàng
4.
S (Service): dịch vụ
Khơng chỉ bao gồm tính chất của hàng hố mà “chất lượng dịch vụ”, “chất
lượng cơng việc” cũng là đối tượng của chất lượng.
- Mục tiêu của hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn 6 sigma là:
Giảm "sai biệt", xem "sai biệt" là kẻ thù của sự hài lòng của khách
hàng. “Sai biệt” ở đây được hiểu là sự sai lệch giữa chất lượng thực tế
của sản phẩm và chất lượng được chọn làm tiêu chuẩn.
Phải cung cấp sản phẩm hay dịch vụ tốt hơn, nhanh hơn với giá thấp
hơn đối thủ cạnh tranh. Phải thường xuyên và liên tục giảm sai biệt để
đưa sản phẩm về "chuẩn" quy định.
Mục tiêu cụ thể của hệ thống quản lý này là đạt đến 3 sản phẩm hỏng
trên một triệu sản phẩm được sản xuất ra.
- Nội dung chủ yếu của hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma
22
Quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn 6 sigma là hệ thống các phương pháp
nhằm tạo ra một cách kinh tế hàng hố, dịch vụ có chất lượng đáp ứng được yêu cầu
của người sử dụng. Hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma rất đặt nặng các phương
pháp thống kê, cụ thể hệ thống này đo lường tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm dựa
trên độ lệch chuẩn sigma.
Để thực hiện quản lý chất lượng một cách hiệu quả, tất cả thành viên của
công ty như: người kinh doanh, người quản lý, người giám sát, người thực hiện cần
phải tham gia và hợp tác với nhau trên tất cả các mặt hoạt động của công ty như
điều tra thị trường, nghiên cứu phát triển, lập kế hoạch sản phẩm, thiết kế, chuẩn bị
sản xuất, thu mua, sản xuất, kiểm tra, bán hàng, dịch vụ sau bán cũng như các vấn
đề tài chính, nhân sự, đào tạo….
Các hoạt động và các biện pháp áp dụng ở các bộ phận không được tùy tiện
mà phải mang tính nhất qn, có tổ chức, căn cứ vào mục tiêu của công ty. Hoạt
động quản lý chất lượng không chỉ ở bộ phận sản xuất mà còn mở rộng cả đối vối
các bộ phận kế hoạch, phát triển, thiết kế hay bộ phận kinh doanh, dịch vụ và bộ
phận kế toán quản trị.
Quản lý chất lượng bắt đầu bằng huấn luyện và kết thúc trong huấn luyện.
Huấn luyện, đào tạo được tổ chức thường xuyên cho các nhà quản lý cấp cao, quản
lý cấp trung gian và công nhân.
Cải tiến hiện trường là hoạt động đầu tiên các công ty thường làm để xây
dựng nền móng căn bản trong q trình quản lý chất lượng, và nhiều công ty đã
chọn hoạt động “5S” là bước đầu tiên trong quá trình cải tiến.
(Xin tham khảo phụ lục 01: nội dung của hoạt động 5S)
Hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma phải giải quyết được 6 nhiệm vụ lớn tại
nơi làm việc như sau:
1.
P:
productivity: nâng cao năng suất
2.
Q:
Quality:
nâng cao các thành phần chất lượng sản phẩm
(bao gồm chất lượng hàng hoá, chất lượng dịch vụ, chất lượng công
việc)
3.
C:
Cost:
hạ giá thành
4.
D:
Delivery:
rút ngắn, bảo đảm thời hạn giao hàng
5.
S:
Safety:
nâng cao tính an tồn
6.
M:
Morale:
nâng cao tinh thần lao động
23
Các công cụ sử dụng chủ yếu trong hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma bao
gồm:
-
7 công cụ quản lý chất lượng (được gọi là phương pháp Q7)
Bảng kiểm tra
Biểu đồ Pareto
Biểu đồ nguyên nhân
Đồ thị
Sơ đồ phân tán
Biểu đồ Histogram
Biểu đồ quản lý
-
Triển khai hoạt động “5S”
-
Ứng dụng các phương pháp thống kê
-
Đề cao việc quản lý ở hiện trường
-
Sử dụng các phần mềm: SPC KISS, DOE KISS, Multisim, Minitab
1.3.2. Tiếp cận hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma ở góc độ kế tốn quản trị.
1.3.2.1. Điểm giống nhau và khác nhau giữa hệ thống quản lý chất lượng và hệ
thống kế toán quản trị
- Điểm giống nhau
Cả hai hệ thống đều cung cấp những dữ kiện giúp các nhà quản lý ra
quyết định điều hành sản xuất kinh doanh.
Cả hai hệ thống đều hướng đến việc thúc đẩy hoàn thành mục tiêu
chung của tổ chức là giảm chi phí, tăng chất lượng sản phẩm, tăng
hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh.
Cả hai hệ thống đều hướng đến việc nâng cao trình độ người lao động
và cải tiến tình trạng máy móc thiết bị.
- Những điểm khác nhau cơ bản
24
Mặc dù cả hai hệ thống đều cung cấp thông tin cho việc ra quyết định.
Tuy nhiên hệ thống quản lý chất lương 6 sigma ít quan tâm về mặt giá
trị mà chủ yếu quan tâm đến mặt số lượng, vì vậy thơng tin thường bị
khiếm khuyết trong q trình ra quyết định.
Hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma gần gũi với tập thể người lao
động hơn trong khi đó hệ thống kế tốn quản trị chủ yếu gắn liền với
bộ phận quản lý.
Hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma đi sâu vào cải tiến hiện trường,
cải tiến chất lượng sản phẩm, tức là quan tâm chủ yếu đến bộ phận
sản xuất. Hệ thống kế tốn quản trị tiếp cận vấn đề chất lượng thơng
qua các cơng cụ tài chính và phi tài chính.
Hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma chủ yếu xem xét các thơng trong
q khứ, cịn hệ thống kế tốn quản trị chủ yếu xem xét các thơng tin
mang tính tương lai.
1.3.2.2 Mối quan hệ giữa hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma và hệ thống kế toán
quản trị
- Mỗi hệ thống có thế mạnh riêng, hệ thống quản lý chất lượng có thế mạnh
về cải tiến và quản lý hiện trường vì thế các dữ liệu, tài liệu liên quan đến những gì
đang xảy ra ở hiện trường, cần cải tiến vấn đề gì, số lượng sản phẩm hỏng ... thì hệ
thống quản lý chất lượng sẽ cung cấp cho bộ phận kế toán quản trị ngược lại kế toán
quản trị sẽ cung cấp cho hệ thống quản lý chất lượng các thơng tin về q trình sản
xuất kinh doanh như: các thơng tin về chi phí sản xuất, tình hình tồn kho, giá thành
sản phẩm, tình hình tiêu thụ, hàng bị trả lại, số lần khiếu nại của khách hàng…
Khi xây dựng hệ thống kế toán quản trị cũng như khi xây dựng hệ thống
quản lý chất lượng, phải chú ý kết hợp những điểm mạnh của mỗi hệ thống để tiết
kiệm thời gian, chi phí và phát huy tối đa sức mạnh của mỗi hệ thống.
- Trong hệ thống quản lý chất lượng 6 sigma, mục tiêu hàng đầu là nâng cao
chất lượng sản phẩm và giảm thiểu tối đa số lượng phế phẩm. Việc theo dõi quá
trình sản xuất bằng hiện vật thì hệ thống quản lý chất lượng làm rất tốt, cịn về tính
tốn thiệt hại hoặc tiết kiệm được bao nhiêu tiền, thì chỉ dựa vào ước lượng hoặc
dựa vào quy tắc kinh nghiệm. Điều này sẽ dẫn đến các quyết định kém tính chính
