KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐÁNH GIÁ TIỀM NĂNG VÀ PHƯƠNG THỨC QUẢN LÝ LÂM SẢN NGOÀI GỖ TẠI VƯỜN QUỐC GIA KON KA KINH, TỈNH GIA LAI

TR

NG

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C NƠNG LÂM THÀNH PH H

CHÍ MINH

KHĨA LU N T T NGHI P

ÁNH GIÁ TI M N NG VÀ PH
NG TH C QU N LÝ LÂM
S N NGOÀI G T I V
N QU C GIA KON KA KINH,
T NH GIA LAI

H và tên sinh viên:
NG THÙY MAI
Ngành: LÂM NGHI P
Niên khóa: 2005 - 2009

TP H Chí Minh
Tháng 7/2009


ÁNH GIÁ TI M N NG VÀ PH
NG TH C QU N LÝ LÂM S N
NGOÀI G T I V
N QU C GIA KON KA KINH,
T NH GIA LAI

Tác gi

NG THÙY MAI

Khóa lu n đ c đ trình đ đáp ng yêu c u
c p b ng K s ngành
LÂM NGHI P

Giáo viên h ng d n:
Th.S Nguy n Qu c Bình

TP H Chí Minh
Tháng 7/2009
i


L IC M

N

Tơi xin chân thành bày t lịng bi t n sâu s c đ n:
-

Cha m ng

-

Th y h

i đã sinh ra và cho tôi đ

c nh ngày hơm nay.

ng d n Nguy n Qu c Bình đã t n tình h

ng d n chi ti t, giúp đ

tơi hồn thành báo cáo này.
-

T p th th y, cơ giáo trong b mơn LNXH đã t n tình giúp đ nh ng ki n
th c quý báu và truy n đ t nhi u ki n th c đ b n thân tơi có th áp d ng
vào th c t trong quá trình đi th c t .

-

Các b n bè c a tôi trong l p DH05LNGL đã h tr tôi trong vi c đi u tra,
đóng góp m t s hình nh mà b n thân tơi khơng có đ

-

Ban Giám đ c V
b trí n i n

c.

n qu c gia Kon Ka Kinh đã t o m i đi u ki n thu n l i,

và giúp đ tôi v tài li u liên quan trong su t th i gian làm đ

tài.
-

Các anh ki m lâm t i tr m s 6 đã giúp đ tơi trong q trình thu th p s
li u, thông tin.

Trong su t th i gian làm báo cáo t t nghi p tôi luôn nh n đ

c s h tr t

phía c ng đ ng dân c c ba thôn (Kon Hl ng, Kon Ktal, Kon Kring) t i xã
Kon Pne, c ng đ ng ng

i dân đ ng bào Bana t i đây đã cho tôi nhi u ki n

th c quý giá v tri th c b n đ a trong th i gian xu ng nghiên c u v Lâm s n
ngoài g mà b n thân ch a bi t nhi u và công d ng c a ngu n tài nguyên này
c ng nh trong su t nh ng chuy n đi th c đ a trong V

n qu c gia Kon Ka

Kinh.
Tp H Chí Minh, ngày 10 tháng 07 n m
2009
Sinh viên th c hi n

SV

ii

ng Thùy Mai


TÓM T T
tài nghiên c u “ ánh giá ti m n ng và ph
qu c gia Kon Ka Kinh, t nh Gia Lai” đ

ng th c qu n lý LSNG t i v

c ti n hành t i xã Kon Pne – huy n Kbang –

t nh Gia lai, th i gian t ngày 17/01 đ n 10/07/2009. Thông tin đ
trình đi u tra và ph ng v n.
bi u ho c đ

n

c t ng h p qua quá

c x lý qua ch n l c, t ng h p, th hi n theo b ng

c so sánh và phân tích làm sáng t các v n đ mà đ tài đ t ra.

LSNG là ngu n tài nguyên có giá tr to l n, nhi u c ng đ ng dân t c có đ i s ng
g n li n v i ngu n tài nguyên này. Tuy nhiên tình hình chung hi n nay là th c tr ng
qu n lý LSNG ch a đ

c quan tâm đúng m c, vi c qu n lý ch a đ

c chú tr ng

nhi u. V n đ chung là c n m t cách th c qu n lý LSNG ngày càng b n v ng và nâng
cao giá tr thông qua s qu n lý c a c quan ch c n ng ph i h p v i c ng đ ng đ a
ph

ng. V

n qu c gia Kon Ka Kinh là đ a đi m có ngu n tài nguyên đa d ng, phong

phú và nhi u đ ng bào dân t c thi u s sinh s ng, đ i s ng c a h g n ch t v i ngu n
LSNG. Do đó cơng vi c nghiên c u ti m n ng và ph
gi i h n th i gian cho phép đ

ng th c qu n lý LSNG trong

c th c hi n t i xã Kon Pne nh m tìm ra kh n ng ph i

h p trong qu n lý LSNG gi a ng

i dân v i c quan ch c n ng nh ng v n b o t n l i

ích chung.
Sau khi đi u tra, thu th p s li u k t qu thu đ
khai thác và s d ng LSNG c a ng
LSNG đ
c a ng

i dân đ a ph

c là tìm hi u đ

c th c tr ng

ng g m b ng danh m c các loài

c khai thác và s d ng, phân lồi các lồi LSNG đó theo m c đích s d ng
i dân t i đ a ph

ng, các đ i t

ng th

ng khai thác và cách th c khai thác

ngu n tài nguyên này, đ i v i ngu n LSNG có tính ch t hàng hóa đã phân tích đ
h th ng th tr

ng t i đ a ph

c

ng t đó đ a ra đánh giá chung v ti m n ng, c h i

và nguy c c a vi c khai thác và s d ng LSNG. Tìm hi u đ

c ph

ng th c qu n lý,

b o v LSNG c a c quan qu n lý và c ng đ ng t i n i nghiên c u. Trên c s đó đ
xu t các bi n pháp qu n lý LSNG phù h p v i quy đ nh hi n hành và b i c nh đ a
ph

ng d a trên vi c phân tích các chính sách trong qu n lý và s d ng LSNG, xác

đ nh nhu c u c a ng

i dân v ngu n tài nguyên này trong b i c nh b o t n.

iii


M CL C
Trang
Trang t a.................................................................................................................. i
C m t ...................................................................................................................... ii
Tóm t t..................................................................................................................... iii
M c l c .................................................................................................................... iv
Danh sách các ch vi t t t ....................................................................................... vi
Danh sách các hình .................................................................................................. vii
Danh sách các b ng ................................................................................................. viii
U ......................................................................................... 1

CH

NG 1. M

1.1.

t v n đ ......................................................................................................... 1

1.2. Ph m vi nghiên c u .......................................................................................... 2
CH

NG 2. T NG QUAN VÀ

A I M NGHIÊN C U ........................... 3

2.1. T ng quan ......................................................................................................... 3
2.2. Gi i thi u v đ a đi m nghiên c u ................................................................... 9
2.2.1. V trí và ranh gi i .......................................................................................... 10
2.2.2.

a hình ......................................................................................................... 10

2.2.3

a ch t và th nh

ng.................................................................................. 10

2.2.4. Khí h u, th i ti t ............................................................................................ 11
2.2.5. Ngu n n

c, th y v n ................................................................................... 12

2.2.6. Tài nguyên r ng và đa d ng sinh h c............................................................ 12
2.2.7. Tài nguyên du l ch ......................................................................................... 16
2.3.

c đi m kinh t - xã h i ................................................................................. 15

2.3.1. Th c tr ng s n xu t nông nghi p .................................................................. 15
2.3.1.1. Tr ng tr t.................................................................................................... 16
2.3.1.2. Ch n nuôi.................................................................................................... 16
2.3.2. Th c tr ng s n xu t ngành ngh và d ch v .................................................. 17
2.3.2.1. Ti u th công nghi p và ngành ngh nông thôn ........................................ 17
2.3.2.2. Th

ng m i – d ch v ................................................................................. 16

2.3.3. Th c tr ng xã h i........................................................................................... 17
2.3.3.1. Dân s , lao đ ng, vi c làm ......................................................................... 17
iv


2.3.3.2. Tình hình v n hóa – xã h i ......................................................................... 17
nh canh đ nh c – thu nh p và đ i s ng ................................................. 18

2.3.3.3.

2.3.4. ánh giá chung v đi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i................................. 18
CH

NG 3. N I DUNG VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U..................... 20

3.1. M c tiêu nghiên c u ......................................................................................... 20

3.2. N i dung nghiên c u ........................................................................................ 20
3.3. Ph

ng pháp nghiên c u .................................................................................. 21

3.3.1. Ph

ng pháp thu th p thông tin .................................................................... 21

3.3.2. Ph

ng pháp x lý và phân tích thơng tin..................................................... 23

CH

NG 4. K T QU VÀ TH O LU N........................................................ 24

4.1. Mô t th c tr ng khai thác và s d ng LSNG t i đ a ph
4.1.1. Tình hình chung c a vi c s d ng LSNG t tr
4.1.2. Các loài LSNG ch y u đ
4.1.4.

it

4.1.4.1.

c t i nay ........................... 24

c khai thác t i đ a ph

4.1.3. Phân lo i LSNG theo m c đích s d ng c a ng

ng.......................... 24

ng ................................ 25
i dân đ a ph

ng ............ 27

ng khai thác và cách th c khai thác LSNG....................................... 30

it

ng khai thác LSNG......................................................................... 30

4.1.4.2. Cách thúc khai thác, thu hái, b o qu n LSNG t i đ a ph
4.2. H th ng ti p th LSNG t i đ a ph

ng ................... 31

ng ........................................................... 35

4.3. i m m nh, đi m y u, c h i và nguy c c a vi c khai thác LSNG............... 40
4.3.1. i m m nh .................................................................................................... 40
4.3.2. i m y u........................................................................................................ 41
4.3.3. C h i ............................................................................................................ 42
4.3.4. Nguy c ......................................................................................................... 42
ng th c qu n lý LSNG t i đ a ph

4.4. Ph

4.4.1. Ph

ng ..................................................... 43

ng th c qu n lý và b o v LSNG c a c quan ch qu n ...................... 43

4.4.2. Nh ng khó kh n trong vi c qu n lý LSNG................................................... 47
CH

NG 5. K T LU N VÀ KI N NGH ....................................................... 50

5.1. K t lu n............................................................................................................. 50
5.2. Ki n ngh .......................................................................................................... 51
TÀI LI U THAM KH O..................................................................................... 52
PH L C ............................................................................................................... 53
v


DANH SÁCH CÁC CH

VI T T T

LSNG

:

Lâm s n ngoài g

UBND

:

U ban nhân dân

TBXH

:

Th

VQG

:

V

QH&TKNN

:

Quy ho ch và thi t k nông thôn

IUCN

:

T ch c b o t n thiên nhiên th gi i

Q

:

Qui đ nh

TTg

:

Th t

HDBT

:

H i đ ng b tr

CP

:

Chính ph

GDMT

:

Giáo d c mơi tr

vi

ng binh xã h i
n qu c gia

ng chính ph
ng.

ng


DANH SÁCH CÁC HÌNH
Trang
Hình 4.1: S h thu hái các lồi LSNG là th c v t................................................. 25
Hình 4.2: S h thu hái các loài LSNG là đ ng v t ............................................... 26
Hình 4.3: T l d ng s ng c a các lồi LSNG có ngu n g c th c v t.................... 26
Hình 4.4: T l d ng s ng c a các lồi LSNG có ngu n g c đ ng v t................... 27
Hình 4.5: Phân lo i LSNG theo m c đích s d ng................................................. 28
Hình 4.6: S h s d ng LSNG đ bán .................................................................. 35
Hình 4.7: Dịng th tr

ng các lồi LSNG có giá tr hàng hóa t i thơn 2 (Làng Kon

Ktal) ......................................................................................................................... 39
Hình 4.8: S đ ph i h p t ch c qu n lý VQG Kon Ka King.............................. 43
Hình 4.9: S h tham gia vào các ho t đ ng b o v LSNG ................................... 49

vii


DANH SÁCH CÁC B NG
Trang

B ng 3.1: Khung phân tích ph

ng pháp ti n hành nghiên c u............................. 21

B ng 4.1: B ng phân lo i LSNG theo m c đích s d ng ....................................... 28
B ng 4.2: Thơng kê m t s cách th c thu hái, b o qu n LSNG............................. 31
B ng 4.3: L ch mùa v c a m t s loài LSNG đ

c ng

B ng 4.4: Tiêu chí và giá bán c a các lồi LSNG đ
đ a ph

i dân khai thác ............. 34

c thu mua tr c ti p t ng

i dân

ng ............................................................................................................... 37

B ng 4.5: Tiêu chí và giá bán c a các lồi LSNG đ

c th

ng bn bán ra th tr

t i th tr n Knát ........................................................................................................ 38

viii

ng


Ch

ng 1

M

U

tv nđ

1.1.

Hi n nay, LSNG (lâm s n ngoài g ) đ

c quan tâm

nhi u khía c nh khác

nhau. Chúng có giá tr đóng góp vào vi c phát tri n kinh t , xã h i, b o v môi tr
và đa d ng sinh h c. Giá tr v m t kinh t th hi n

ng

ngu n thu nh p cho các c ng

đ ng s ng g n r ng. LSNG có th là ngu n thu b ng ti n duy nh t đ mua l

ng th c,

hàng tiêu dùng, và trang tr i chi phí thu c men, h c hành cho con tr đ i v i các h
nghèo. Ngồi ra LSNG cịn đóng góp khơng nh vào kinh t c a đ t n
đ

c. Theo Ph m

c Tu n (2007), phó c c tr

ng c c ki m lâm: “Lâm s n ngoài g c a Vi t Nam

c xu t kh u sang g n 90 n

c và vùng lãnh th , v i t ng kim ng ch g n 200 tri u

USD/n m. Tuy nhiên, vi c xu t kh u lâm s n ngoài g ch a t

ng x ng v i ti m n ng

c a r ng Vi t Nam”. V giá tr xã h i, LSNG giúp n đ nh và an ninh cho đ i s ng
ng

i dân ph thu c vào r ng, t o vi c làm, b o t n ki n th c b n đ a. Và giá tr v

m t mơi tr
mơi tr

ng, chúng góp ph n b o v , đi u ti t ngu n n

c, ch ng xói mịn, b o v

ng, t o c nh quan, b o t n đa d ng sinh h c.
V

n qu c gia Kon Ka Kinh thu c t nh Gia Lai, có ph m vi lãnh th thu c 3

huy n: Mang Yang,

k

oa và Kbang v i ngu n tài nguyên đa d ng và phong phú.

Dân c t i đây là đ ng bào dân t c thi u s nh : Ba Na, Ê

ê, Ja Rai và nh ng ng

i

di dân t do. H , m c dù có canh tác nơng nghi p nh ng đ i s ng v n ph thu c vào
r ng. H vào r ng đ thu hái các lồi LSNG th
khó kh n nên vi c ng n c m ng

ng xuyên.

i s ng c a h g p nhi u

i dân vào r ng khai thác, đ c bi t các s n ph m

ngoài g là không kh thi.
Th c tr ng qu n lý tài nguyên lâm s n ngoài g ch a đ

c quan tâm đúng m c.

Cách th c qu n lý ch y u là cho cây g lâu n m, đ i v i ngu n lâm s n ngoài g
ch a có s qu n lý ch t ch . Vi c x lý các tr

ng h p vi ph m ch a nghiêm v i các

ho t đ ng khai thác không đúng qui đ nh c a ng
1

i dân nghèo s ng ph thu c vào


r ng. Ng
đ

i bên ngoài vào khai thác mà ch a đ

c. Ngồi h gia đình đ

h p ng
đ t ra tr

c các l c l

ng ch c n ng ki m soát

c vào r ng giao khoán đ thu hái LSNG thì cịn có tr

i khác vào khai thác v i s đ ng ý c a h gia đình đ

ng

c giao r ng. V n đ

c th c tr ng này c n ph i có m t cách th c qu n lý tài nguyên LSNG b n

v ng và ngày càng nâng cao giá tr thông qua s qu n lý c a các c quan ch c n ng
ph i h p v i các c ng đ ng đ a ph
Tr

ng.

c yêu c u c n thi t ph i b o v tài nguyên LSNG nh ng v n đ m b o đ

đ i s ng c a ng

i dân đ a ph

qu n lý lâm s n ngoài g t i v

ng thì vi c “ ánh giá ti m n ng và ph

c

ng th c

n qu c gia Kon Ka Kinh, t nh Gia Lai” thông qua

vi c ph i h p gi a c ng đ ng v i c quan ch c n ng, c n đ
c th . Tuy nhiên, nghiên c u ch đ

c nghiên c u m t cách

c th c hi n t i xã Kon Pne, huy n Kbang v i

mong mu n tìm ki m kh n ng ph i h p trong qu n lý LSNG gi a ng

i dân và các

c quan ch c n ng nh ng v n đ m b o l i ích chung.
1.2. Ph m vi nghiên c u
Toàn b các ho t đ ng khai thác LSNG c a 3 thôn (Kon Hl ng, Kon Kton và
Kon Kring) t i xã Kon Pne, huy n Kbang, n m trong v

n qu c gia Kon Ka Kinh t nh

Gia Lai.
*

it

ng nghiên c u :

+

it

ng ph ng v n: ng

i dân s ng t i xã Kon Pne, huy n Kbang,

+

i t

ng nghiên c u: các loài LSNG t i xã Kon Pne, thu c v

T nh Gia Lai.

qu c gia Kon Ka Kinh, t nh Gia Lai.

2

n


Ch
T NG QUAN VÀ

ng 2
A I M NGHIÊN C U

2.1. T ng quan
Lâm s n ngoài g (LSNG) là ngu n tài nguyên r ng có nhi u ti m n ng to l n
c a r ng Vi t Nam. M c dù v y, nh ng chúng ch a đ

c phát tri n đúng t m đ có

nh ng đóng góp quan tr ng vào s phát tri n c a đ a ph
giá đúng ti m n ng và các cách th c qu n lý hi n nay
LSNG

n

ng và c n

c. Vi c đánh

các đ a ph

ng đ phát tri n

c ta là h t s c quan tr ng và c n thi t, nh m đ xu t đ

c các bi n pháp

h p lý đ phát tri n ngu n tài nguyên quý giá này.
Mu n th c hi n vi c này, tr

c h t ph i hi u rõ th nào là LSNG. Hi n nay có

r t nhi u khái ni m v LSNG. Sau đây là m t s khái ni m đ

c s d ng r ng rãi:

+ Theo FAO (1999), LSNG là các s n ph m ngu n g c sinh v t, loài tr g l n

có

r ng, đ t r ng và các cây bên ngoài r ng.
+ Theo Wickens (1991), LSNG bao g m t t c các s n ph m sinh v t (tr g

trịn cơng nghi p, g làm d m, g làm b t gi y) có th l y ra t h sinh thái t nhiên,
r ng tr ng đ

c dùng trong gia đình, mua bán, ho c có ý ngh a tơn giáo, v n hóa ho c

xã h i. Vi c s d ng sinh thái cho m c đích gi i trí, b o t n thiên nhiên, qu n lý vùng
đ m thu c v l nh v c d ch v c a r ng.
+

Vi t Nam, theo Lê M ng Chân (1993) cho r ng “tài nguyên th c v t r ng

là m t b ph n c u thành quan tr ng c a tài nguyên r ng, nó bao g m toàn b s n
ph m th c v t c a r ng“ và “vì v y tài nguyên th c v t r ng

đây r t phong phú và

có giá tr nhi u m t” và “nhi u lồi cây r ng cịn cho các s n ph m t nhiên, ngồi g
đó là cây đ c s n”.
Các dân t c thi u s và các h dân s ng g n r ng

Vi t Nam th

ng d a vào

các lâm s n ngoài g . Do v y, h có ki n th c phong phú v m t s loài s n ph m t

3


r ng - ngoài g , nh ng s n ph m đ c bi t c a vùng sinh thái mà h đang sinh s ng.
C ng đ ng ng

i dân t c Dao thu l

Hmơng thì thu ho ch Mây, Tre ch t l

m các loài cây thu c, Qu , và S n ta; ng
ng cao; ng

i Khmer

i

mi n Nam thì chi t

xu t d u th m t các r ng Tràm và các loài s n ph m có giá tr cao t r ng ng p m n.
Theo Hồng Hịe (1998), ngu n tài nguyên lâm s n ngoài g c a n

c ta r t phong

phú và đa d ng có nhi u lồi có giá tr cao: s cây làm thu c chi m kho ng 22% t ng
s loài th c v t Vi t Nam, có kho ng trên 500 loài th c v t cho tinh d u (chi m 7,14%
t ng s loài ), kho ng trên 600 loài cho tanin và r t nhi u loài khác cho d u nh n, d u
béo, cây c nh. Bên c nh đó cịn có Song mây, Tre, N a. Hi n nay t ng di n tích Tre
n

c ta là 1.492.000 ha v i kho ng 4.181.800.000 cây, đ

c dùng không ch là

nguyên li u xây d ng truy n th ng mà còn là nguyên li u cho th cơng m ngh .
Vi t Nam, chính ph ban hành r t nhi u ch

ng trình, chính sách cho vi c

phát tri n và b o t n ngu n tài nguyên r ng. T n m 1990 đ n nay, Nhà n

c đã ban

hành 116 v n b n pháp lu t ch y u liên quan đ n qu n lý, b o v , s d ng và phát
tri n r ng, trong đó có LSNG. Tuy nhiên, ph n l n các chính sách v LSNG ch đ
đ c p đ n m t cách t n m n v i dung l

c

ng ho c đi u,

ng nh bé trong m t ch

kho n c a các v n b n pháp lu t trên (Theo Bùi Minh V và ctv, 2002. Báo cáo khái
quát và phân tích các chính sách liên quan đ n LSNG
ch

Vi t Nam). Nh ng h u h t các

ng trình và chính sách phát tri n vào b o t n tài nguyên r ng đ u có n i dung liên

quan đ n qu n lý LSNG, trong đó có chính sách đ t đai đ c p đ n các chính sách nh
giao và cho thuê đ t lâm nghi p, giao khốn đ t Nơng - Lâm nghi p, quy ho ch phát
tri n LSNG; chính sách đ u t ; chính sách khoa h c cơng ngh và khuy n lâm; chính
sách khai thác r ng và h

ng l i; chính sách l u thông và tiêu th LSNG. Tr

1991, h th ng qu n lý r ng nh n m nh trên khía c nh qu n lý nhà n

cn m

c theo ti p c n

t trên xu ng v i h th ng ki m sốt c a chính ph qua các doanh nghi p nhà n
trong v n đ qu n lý th tr

c

ng c a các loài lâm s n (k c cây g l n và các loài

LSNG). Sau n m 1991, h th ng qu n lý và lu t Lâm nghi p c a Vi t Nam thay đ i
nhanh do chính ph đã ban hành các chính sách nh m phát tri n và b o t n tài nguyên
r ng. H th ng qu n lý r ng đang d ch chuy n t hình th c qu n lý nhà n
ph

ng th c qu n lý b i nhi u thành ph n xã h i.

nh h

ng phát tri n Lâm nghi p

xã h i (ngồi các c quan chun mơn Lâm nghi p, nhi u t ch c nhà n
4

c sang

c khác ho c


c a c ng đ ng, h gia đình và cá nhân c ng tham gia vào qu n lý r ng và đ t r ng).
Chính sách quan tr ng nh t t o nên s chuy n bi n này là chính sách c a Chính ph
v giao khốn r ng cho h gia đình và c ng đ ng qu n lý (ngh đ nh 02/CP ngày
15/01/1994 v đ t Lâm nghi p; ngh đ nh 163/CP ngày 16/11/1999 v giao và cho thuê
đ t Lâm nghi p). Chính sách này cho phép các c ng đ ng, h gia đình đ

c quy n

nh n đ t Lâm nghi p đ gây tr ng phát tri n các loài cây Lâm nghi p (k c cây g
l n và các loài lâm s n khác nh Tre, Mây). Bên c nh đó, c ng đ ng/h gia đình c ng
đ

c h p đ ng nh n khốn b o v r ng t nhiên v i kinh phí h tr là 50.000 đ/ha

(bao g m c chi phí qu n lý) và có quy n thu hái các loài LSNG trong khu v c r ng
đ

c h p đ ng b o v . Chính sách này đã t o s chuy n bi n trong ki m soát, qu n lý

r ng và đ t r ng. S chuy n bi n này đã ph n ánh quy n l c và kh n ng c a UBND

các t nh, huy n đ phát tri n các chính sách, ch
ph

ng trình và lu t l riêng c a đ a

ng h c ng nh đ l a ch n nh ng n i dung chính sách phù h p v i nhu c u c a

đ a ph

ng (s h u LSNG

IUCN). Ch

Vi t Nam - Trung tâm nghiên c u Lâm đ c s n và

ng trình tr ng m i 5 tri u ha r ng (d án 661 theo quy t đ nh s 661/Q

TTg ra ngày 29/07/1998 (c a Th t

ng Chính ph ) đ c p đ n vi c phát tri n các loài

Lâm đ c s n/LSNG: tr ng 3 tri u ha r ng s n xu t bao g m các loài cây làm nguyên
li u cho công nghi p gi y, ván nhân t o, cây làm thu c (m c 2 đi u 3 và m c 3 đi u
4). Lu t b o v và phát tri n r ng ra ngày 19/08/1991 kèm theo ngh đ nh s 18 HDBT
(ngày 17/01/1992) c a H i đ ng b tr

ng, thông t s 13/LN/KL c a B Lâm nghi p

đã ban hành nhi u qui đ nh nh m b o v và phát tri n tài nguyên th c và đ ng v t q
hi m trong đó có nhi u lồi s n v t thu c nhóm LSNG nh các lồi đ ng vât: H ,

G u, Báo ho c các loài LSNG là th c v t nh cây thu c: Ba g c, Ba kích, Th o qu ,
Sa nhân, Sâm Ng c Linh lu t và các ngh đ nh này nghiêm c m vi c ch t phá, s n b t
ho c làm h i môi tr

ng s ng c a các loài th c và đ ng v t r ng quí hi m.

ây c ng

là chính sách quan tr ng c a chính ph trong vi c phát tri n và b o t n tài nguyên
r ng nói chung và LSNG nói riêng. Bên c nh các chính sách và ch

ng trình phát

tri n b o t n, chính ph cịn ban hành nhi u qui đ nh v vi c qu n lý khai thác và trao
đ i th c ph m m t s loài LSNG, qui đ nh s 927/Q

c a B Lâm nghi p ngày

29/08/1994 kèm theo qui ch qu n lý khai thác g , c i và Tre, N a qui đ nh r ng: ch
đ

c phép khai thác c i và Tre, N a t i các khu r ng t nhiên h n lồi có tr l
5

ng


giàu và trung bình. T t c các khu r ng này mu n đ a vào khai thác Tre, N a đ u ph i
ti n hành thi t k . Qui d nh s 664/TTg c a Th t

ng chính ph ra ngày 18/10/1995

qui đ nh vi c xu t kh u m t s LSNG có giá tr : nghiêm c m xu t kh u Tre, Mây,
song d ng nguyên li u thô, đ

c phép xu t kh u các s n ph m ch bi n t Tre, N a,

Dang, V u, Lu ng, Trúc, L ô, Song mây, lá cây r ng. Nh v y, m c dù ch a có
chính sách và ch

ng trình riêng cho LSNG nh ng chính ph Vi t Nam đã đ a v n đ

duy trì, b o t n, phát tri n LSNG vào n i dung c a các chính sách và ch
lu t l liên quan đ n qu n lý tài nguyên r ng (Theo

ng

ng trình nh

ình Bơi và ctv, 2002. Bài

gi ng lâm s n ngồi g ). Trong chính sách v quy ho ch phát tri n LSNG có thơng t
liên t ch s 28/TT - LT ngày 3/2/1999 c a B Nơng nghi p và PTNT và B Tài chính
h

ng d n quy t đ nh 661/TTg ngày 29/7/1998 c a Th t

ng Chính ph v m c tiêu,

nhi m v , chính sách và t ch c th c hi n d án tr ng m i 5 tri u ha r ng đ n n m

2010 qui đ nh rõ: th c hi n khoanh nuôi tái sinh k t h p tr ng b sung 1 tri u ha r ng
phòng h , r ng đ c d ng; trong đó có hình th c khoanh ni xúc ti n tái sinh do dân
t tr ng b ng các lồi cây cơng nghi p lâu n m, cây n qu , cây đ c s n có tán nh
cây r ng. Trong di n tích đ t quy ho ch tr ng m i r ng phòng h , ngồi cây g l n có
th tr ng xen các lồi cây cơng nghi p, cây n qu , cây đ c s n có tán che ph nh cây
r ng. S cây này đ

c tính là cây phịng h chính. Ngồi ra, cịn đ

c tr ng cây phù

tr là cây m c nhanh, cây c i t o đ t, t i đa chi m 2/3 s cây trên 1 ha (kho ng 1.200
cây). Nh v y theo v n b n này, LSNG có th đ

c gây tr ng trong r ng đ c d ng

(phân khu ph c h i sinh thái) và r ng phòng h (r t xung y u và xung y u). Tuy
nhiên, đ i v i r ng đ c d ng, quy t đ nh 08/TTg ngày 11/1/2001 c a Th t

ng Chính

ph v quy ch qu n lý 3 loài r ng qui đ nh ch tr ng l i r ng khi c n thi t và ph i
th c hi n đúng bi n pháp k thu t, c c u cây tr ng ph i là cây b n đ a và th c hi n
theo d án đ

c c p có th m quy n phê duy t. M t khác, trong 3 tri u ha r ng s n

xu t, s gây tr ng kho ng 400.000 ha r ng cây đ c s n, bao g m các loài cây Qu ,
H i, Thông nh a, Trúc, Táo mèo, S ; tr ng kho ng 1 tri u ha cây công nghi p lâu
n m và cây n qu . Ngoài ra m t s t nh còn tr ng các cây Tre, Lu ng, N a v i di n

tích kho ng 200.000 ha. Tồn b di n tích quy ho ch gây tr ng r ng đ c s n và Tre,
Lu ng, N a đã đ

c phân chia cho các vùng kinh t lâm nghi p và cho t ng t nh đ n

n m 2010, nh : vùng Tây B c 101 ngàn ha; vùng ông B c 124 ngàn ha; vùng Trung
6


tâm 150 ngàn ha; vùng Khu 4 c 145 ngàn ha; vùng Duyên h i Trung b 75 ngàn ha;
vùng Tây nguyên 67 ngàn ha; vùng

ông nam b 16,5 ngàn ha. T nh Ngh An, L ng

S n, Qu ng Ninh là 3 t nh có di n tích quy ho ch gây tr ng r ng đ c s n l n nh t v i
di n tích m i t nh t 30 ngàn ha – 40 ngàn ha. T nh S n La và Thanh Hoá là 2 t nh có
di n tích quy ho ch gây tr ng Tre, Lu ng, N a l n nh t v i di n tích m i t nh kho ng
25 ngàn ha. Tóm l i, trong ch

ng trình tr ng m i 5 tri u ha r ng đ n n m 2010, vi c

gây tr ng và phát tri n LSNG đã đ
trong chi n l

c quan tâm chú ý và đ

c coi là c c u cây tr ng

c phát tri n Lâm nghi p. Hàng n m, B NN và PTNT giao ch tiêu gây

tr ng LSNG (đ c bi t là cây đ c s n, cây công nghi p, cây n qu ) cho các t nh. Trong
chính sách đ u t đ c p đ n c r ng s n xu t, đ c d ng, phịng h có quy t đ nh
264/CT ngày 22/7/1992 c a Ch t ch H BT (nay là Th t
sách khuy n khích đ u t phát tri n r ng, ch r ng đ

ng Chính ph ) v chính

c vay v n tín d ng đ u t trong

chu k đ u v i lãi su t u đãi b ng 30 – 50% lãi su t bình th

ng (tu theo lồi cây và

đ c đi m sinh thái t ng vùng) đ tr ng các lồi cây có chu k s n xu t d
đ

i 20 n m

c quy ho ch đ cung c p nguyên li u cho công nghi p, sau chu k đ u ch r ng

ph i hoàn tr c v n và lãi, t chu k th 2 tr đi, n u thi u v n thì đ
su t bình th

ng. Nhà n

c vay v i lãi

c đ u t v n ngân sách cho các ho t đ ng b o v và phát

tri n r ng s n xu t g l n, g quý có chu k s n xu t trên 20 n m, ngay khi khai thác

s n ph m, ch r ng ph i hoàn tr v n cho Nhà n

c đã đ u t . Nh v y th c ch t là

áp d ng lãi su t b ng 0. Quy t đ nh 661/TTg ngày 29/7/1998 c a Th t

ng Chính

ph v m c tiêu, nhi m v , chính sách và t ch c th c hi n d án tr ng m i 5 tri u ha
r ng thay th quy t đ nh 327 và có hi u l c t 01/01/1999. Quy t đ nh 141/TTg ngày
11/12/2000 c a Th t

ng Chính ph v chính sách đ u t và h

ng l i đ i v i h gia

đình, cá nhân và các xã tham gia d án khu v c lâm nghi p và qu n lý r ng phòng h
đ u ngu n t i các t nh Thanh Hoá, Qu ng Tr , Phú Yên, Gia Lai và quy t đ nh 28/TTg
ngày 09/3/2001 c a Th t
đ nh: nhà n

c đ u t 100% kinh phí tr ng r ng và khoanh nuôi tái sinh k t h p v i

tr ng b sung cây lâm nghi p
Nhà n

ng Chính ph v s a đ i, b sung quy t đ nh trên qui
vùng phòng h , su t đ u t do UBND t nh quy t đ nh.

c h tr đ u t cho chu k đ u tr ng cây lâm nghi p (tr ng r ng t p trung,

tr ng cây phân tán và cây nông lâm k t h p)

r ng s n xu t, không v

đ/ha, su t đ u t c th do UBND t nh qui đ nh. Nhà n
7

t quá 1,9 tri u

c h tr không v

t quá 5%


t ng m c đ u t cho vi c c i t o v
i v i chính sách h

n t p, khai hoang và c i t o đ t trong vùng d án.

ng l i có quy t đ nh 202/TTg ngày 2/5/1994 c a Th t

ng

Chính ph v vi c khoán b o v r ng, khoanh nuôi tái sinh r ng và tr ng r ng đã ghi
rõ: ch r ng h

ng d n và giúp đ các h nh n khoán v k thu t gieo

m, t o cây

gi ng (bao g m cây l y g , cây đ c s n, cây công nghi p cây n qu ), giúp đ các h
nh n khoán vay v n đ phát tri n kinh t gia đình. H nh n khốn ngồi vi c đ
h

ng cơng khốn b ng ti n ho c b ng hi n v t, còn đ

r ng nh n khoán, đ
d

i tán r ng và đ

c

c t n thu s n ph m ph c a

c k t h p s n xu t nông nghi p khi r ng ch a khép tán ho c
ch

ng toàn b s n ph m do mình k t h p s n xu t ra; quy t

đ nh 162/TTg ngày 7/8/1999 c a Th t

ng Chính ph v chính sách h

ng l i c a

các h gia đình, cá nhân tham gia d án tr ng r ng b ng ngu n v n vi n tr khơng
hồn l i c a chính ph c ng hồ liên bang

c qui đ nh: h gia đình tham gia tr ng

r ng theo d án đ

c c p gi y ch ng nh n quy n s d ng đ t n đ nh lâu dài theo

pháp lu t đ t đai, đ

c quy n tham gia quy t đ nh c c u cây tr ng, k thu t tr ng

r ng, th i đi m khai thác và ph
mình gây tr ng, đ

ng th c khai thác, có quy n s h u đ i v i r ng do
ng, th a k , th ch p; đ

c quy n chuy n nh

c khai thác s

d ng s n ph m r ng theo quy ch qu n lý r ng s n xu t. Khi khai thác, h gia đình, cá
nhân tham gia d án ph i n p vào ngân sách xã m t kho n ti n t

ng đ

ng giá tr t

50 - 100 kg g o n u tr ng cây lâu n m khai thác 1 l n ho c b ng 2 – 3% giá tr s n
ph m khai thác m i n m n u tr ng cây lâu n m thu ho ch nhi u n m (nh a Thông,
Tr u, S , qu Trám, hoa qu ); quy t đ nh 661/TTg c a Th

t

ng Chính ph

(29/7/1998) v m c tiêu, nhi m v , chính sách và t ch c th c hi n d án tr ng m i 5
tri u ha r ng qui đ nh: đ i v i r ng s n xu t, ch n l a các lồi cây tr ng có giá tr kinh
t cao (k c cây công nghi p lâu n m, cây l y qu , các loài cây đ c s n, cây làm
thu c) có tán che t t. C c u v t ng loài cây c th do t ch c, h gia đình, cá nhân
đ

c giao đ t ho c cho thuê đ t quy t đ nh theo quy ho ch c a t nh. H

c nhà n

nh n khoán b o v r ng, khoanh nuôi tái sinh và tr ng r ng phịng h , ngồi vi c đ
h

ng ti n cơng khốn theo qui đ nh cịn đ

lâm s n ph d
đ c d ng đ

ch

i tán r ng.

ch

c

ng s n ph m t a th a; khai thác c i,

i v i h nh n khoán b o v , khoanh ni tái sinh r ng

ng ti n cơng khốn theo qui đ nh hi n hành (Theo Bùi Minh V và

8


ctv, 2002. Báo cáo khái quát và phân tích các chính sách liên quan đ n LSNG

Vi t

Nam).
Cho đ n nay, vi c nghiên c u v lâm s n ngoài g h u nh ch a đ

c quan tâm

chú ý nhi u. M t s ít cơng trình đ c p đ n ngu n tài nguyên này nh : ”D án s
d ng b n v ng LSNG” c a trung tâm nghiên c u lâm đ c s n Hà N i ph i h p v i
trung tâm nghiên c u tài nguyên và môi tr

ng (CRESS) c a

H Qu c Gia Hà N i,

và vi n kinh t sinh thái (CECO - ECO), “Cây có ích c a r ng nhi t đ i Vi t Nam”
c a Tr n

ình H ng (1996), cơng trình quan tâm đ n

ình Lý và ctv (1993), Nguy n

phát tri n tài nguyên Tre

Vi t Nam (Nguy n T

ng và ctv (1995), nghiên c u

quan tâm đ n tài nguyên cây thu c c a các tác gi nh
S

T t L i, Ti n S Tr n Công Khánh.

Uyên Ph

ng (1997), Giáo

a s các nghiên c u trên ch nghiên c u

nh ng ph n nh c a tài nguyên LSNG nh cây d

c li u, cây tinh d u, hay đ c p đ n

s phân b và m c đích s d ng, mang tính t ng th (Theo

ào Th Minh Châu,

Nguy n Anh D ng, 2004. Tài nguyên lâm s n phi g - tình hình khai thác, s d ng,

qu n lý và ti m n ng phát tri n t i vùng d án SFNC). C ng có nghiên c u tìm ngu n
LSNG c th

m t đ a ph

tài nguyên sinh h c tr

ng

ng nh cơng trình nghiên c u c a nhóm t v n v qu n lý
i h c Vinh đã đi u tra t ng quát v LSNG có trong vùng

d án SFNC (hi n tr ng khai thác s d ng, buôn bán và qu n lý t i 3 huy n Anh S n,
Con Cuông, T

ng D

ng và VQG Pù Mát) nh ng các cơng trình nghiên c u nh th

này là ch a nhi u, trong khi đó m i vùng mi n, đ a ph

ng khác nhau s có s khác

bi t v các lồi LSNG, ki n th c b n đ a v khai thác s d ng, vi c qu n lý c a c ng
đ ng c ng s khác nhau. Do đó, vi c nghiên c u c a tơi t i xã Kon Pne là th t s c n
thi t, vì ch a có m t nghiên c u c th nào v vi c khai thác và qu n lý LSNG t i đây,
c ng nh ti m n ng, và giá tr th c t c a nó v i n n kinh t c a đ a ph

ng.

2.2. Gi i thi u v đ a đi m nghiên c u
Xã Kon Pne thu c huy n Kbang - T nh Gia lai, có 3 làng: Kon Hl ng, Kon
i, 100% là đ ng bào Bana. Xã cách trung

Kton và Kon Kring v i 272 h / 1.214 ng
tâm huy n kho ng 90 km.

9


2.2.1. V trí và ranh gi i
Kon pne là xã vùng cao, n m trong thung l ng th
ch y v phía B c qua huy n Kon Plong, đ ra sông

ng ngu n sông

k Pne

kp là (Kontum); cách th tr n

Kbang v phía Tây B c kho ng 80km.
-

T a đ đ a lý:
+ V đ B c t 14029’38’’ – 14013’53’’.
+ Kinh đ

-

ông t 108017’47’’ – 108024’10’’.

Ph m vi ranh gi i:
+ Phía B c giáp xã

k Pne (Kplong – Kontum).

+ Phía ơng giáp xã

krong và Krong.

+ Phía ông giáp xã Krong.
+ Phía Tây giáp xã Hà ông huy n

k oa.

V i v trí trên Kon Pne có vai trị vơ cùng quan tr ng v phịng h đ u ngu n và
qu c phịng an ninh.
2.2.2.

a hình
nh là dãy Tr

h

ng

ng S n (đ

ng chia n

c c p I) đo n ch y qua B c Gia Lai có

ơng B c – Tây Nam v i các đ nh cao đ c tr ng là: Kon Ka Kinh 1.748 m

(Kbang), Ch

Tơ Mách 1.354 m (

k

oa), Ch

Pleiku). Vì v y các sông su i b t ngu n t s
phía B c đ vào sơng
Sơng

k Pne –

Hdrơng 1.152 m (Hàm R ng,

n Tây B c c a Tr

ng S n đ u ch y v

k Plà (Kontum).

k Pne b t ngu n t s

n Tây B c dãy Kon Ka Kinh – Ch Tơ Mách,

ch y v phía B c, vòng qua th tr n Tân L p đ ra sông
(Konplong), xã Kon Pne n m trong thung l ng th
chung quanh là núi cao 1.300 – 1.700 m, s

k Plà t i xã

ng ngu n sông

k Pne.

k Ru ng
a hình

n d c đ ng 35 – 450, di n tích là 16.725

ha, chi m 94.7% t ng di n tích t nhiên. Gi a là thung l ng h p, đ cao 800 – 900 m,
đ d c nh h n 200, di n tích là 935 ha, chi m 5,3% t ng di n tích.
2.2.3.

a ch t và th nh

ng

Theo k t qu đi u tra đ t trên b n đ t l 1/50.000 huy n Kbang – An Khê n m
1978 và đi u tra b sung trên b n đ 1/10.000 n m 2002 c a phân vi n QH và TKNN
mi n Trung, xã Kon Pne có 3 nhóm đ t chính, v i 5 đ n v phân lồi di n tích, phân
b , đ c đi m các loài đ t c a xã nh sau:
10

•

t phù sa su i (Py): di n tích 120 ha, chi m 0,7% t ng di n tích. Phân b ven
sơng

k Pne, trên đ a hình b ng th p, đ d c 0 – 30, thu c khu v c thơn 1, thơn 2.

t có ngu n g c th y thành, t ng đ t dày h n 100 cm, thành ph n c gi i cát pha
ho c th t nh , giàu mùn, t l NPK đ u cao, ph n ng chua.
v i tr ng lúa n
•

t phù sa thích h p

c, hoa màu.

t đ vàng trên Granit (Fa): di n tích 2.430 ha, chi m 13,7% t ng di n tích. Phân
b trên đ a hình đ i cao d

i chân núi, đ cao 900 – 1.000 m, đ d c 3 - 200.

t ng m t màu nâu đen, do tích l y nhi u mùn, các t ng đ t d
tr ng. Thành ph n c gi i th

t

i màu vàng đ c

ng là th t nh . T ng dày h n 100 cm trên đ a hình

tho i, ít d c nh h n 150, t ng dày 30 – 40 cm trên đ a hình d c v a h n 150.

t

có đ phì khá, nghèo lân và kali, thích h p v i tr ng đ u đ hoa màu, cây lâu n m
(Chè, B i l i, cây n qu ).
•

t mùn trên núi cao (Ha, Hs, Hk): di n tích 14.925 ha, chi m 84,5% t ng di n
tích. Phân b trên đ a hình núi cao trên 1000 m, thu c s
Kinh và Kon N’Gouk.
nâu đen, d

n và đ nh dãy Kon Ka

t t ng m t có t l mùn thơ r t cao nên có màu đen ho c

i t ng mùn là t ng đ t màu đ vàng đ c tr ng theo đá m .Trong nhóm

này có 3 lồi mùn.
-

t mùn nâu đ trên đ t bazan (Hk) di n tích 1.250 ha, phân b

ơng B c

xã.
-

t mùn đ vàng trên đá bi n ch t (Hs) di n tích 2.850 ha, phân b

phía

Tây B c xã.
-

t mùn đ vàng trên đá Granit (Ha) di n tích 10.825 ha, phân b ph n l n
trên đ a hình núi

phía

ơng Nam, Nam và Tây Nam xã.

d c có t ng dày m ng nh h n 50 cm.

t mùn trên núi

t thích h p v i tr ng cây d

c li u

(Qu , Sa nhân).
2.2.4. Khí h u, th i ti t
Kon Pne n m trong ti u vùng khí h u nhi t đ i m núi cao trung bình Kon Ka
Kinh và cao nguyên Kon Hà N ng.
-

Nhi t đ trung bình 21 0C, trung bình cao nh t 31 0C, trung bình th p nh t
14 0C.

11


-

L

ng m a trung bình 2.500 – 2.600 mm, mùa m a t tháng 5 - 12, mùa

khô ng n t tháng 1 - 4 (4 tháng).
Do n m

thung l ng s

Kon Pne ch u nh h
h u

n Tây c a dãy núi cao Kon Ka Kinh, nên khí h u c a

ng c a khí h u Tây Tr

ng S n nhi u h n nh h

ng c a khí

ng S n. Mùa m a đ n s m h n và k t thúc s m h n và nhi t đ trung

ơng Tr

bình c ng cao h n so v i s

n

ông c a Kon Ka Kinh và cao nguyên Kon Hà N ng.

Nhìn chung đi u ki n nhi t đ và đ

m thích h p cho cây tr ng nhi t đ i và á nhi t

đ i phát tri n. Do mùa m a dài (8 tháng), mùa khô ng n (4 tháng) l i ít kh c nghi t,
nên cây hàng n m trong đi u ki n không đ

đây ch c n t

lâu n m nh chè, cà phê tr ng
30 – 40% l

ng n

ct

i

i có th tr ng đ

ct

c 2 v /n m, cây

i 1 - 2 l n/n m v i l

vùng cao nguyên Tây Tr

ng n

c b ng

ng S n mà v n cho n ng su t

cao.
2.2.5. Ngu n n

c, th y v n

+ H th ng sông chính trong xã Kon Pe là sơng

k Pne. Trong ph m vi xã,

chi u dài sơng chính 17 km, r ng trung bình 25 – 30 m, lịng sơng d c n

c ch y xi t.

Sơng có 16 nhánh su i nh v i t ng chi u dài 56 km, di n tích l u v c 176.60 km2,
m t đ 0,4 km/km2.
+ Do l

ng m a l n và th m th c v t r ng r t t t nên ngu n n

k Pne d i dào quanh n m, l

c c a sơng

ng dịng ch y mùa m a chi m 65 - 70%, mùa khô 30

– 35%.
+ H th ng su i nhánh b t ngu n t các s
vi c xây d ng các đ p dâng l y n
Hi n nay ch

ct

n d c đ xu ng thung l ng, nên

i cho cây tr ng trong thung l ng r t thu n l i.

ng trình 135 xã xây d ng cho 2 xã đ p bê tông, n ng l c thi t k 50

ha,v n đ t 579,1 tri u đ ng, su t đ u t r t th p 11,6 tri u đ ng/ha cho cơng trình
đ u m i. Ngồi ra nhân dân cịn t xây d ng nhi u cơng trình t m, m i cơng trình có
th t

i 0,5 – 3 ha, t ng di n tích đ

ct

i là 40,7 ha.

2.2.6. Tài nguyên r ng và đa d ng sinh h c
Kon Pne có di n tích r ng r t l n 12.490,09 ha chi m 70,7% di n tích t nhiên,
tồn b là r ng t nhiên. Trong đó: r ng giàu 3.000 ha, r ng trung bình 4.500 ha, r ng

non 990 ha, r ng nghèo 4.000 ha.

12


Kon Pne có hai ki u r ng chính là: r ng nhi t đ i m th
đ a hình th p d

ng xanh, phân b

i chân núi và r ng h n giao á nhi t đ i m phân b

s

n và đ nh

núi cao.
R ng

Kon Pne có nhi u lồi g q nh : C m lai, H

ng, Tr c và đ c bi t

trên đ nh Kon Ka Kinh đ cao 1.600 – 1.748 m đ a hình b ng ph ng, có r t nhi u g
P mu. Vì v y tồn b di n tích đ t r ng c a xã Kon Pne đã đ
v

c qui ho ch thành

n qu c gia Kon Ka Kinh.

* H th c v t r ng
Do đ c đi m đa d ng v đ a hình, đ cao, khí h u, đ t đai và các nhân t hình

thành r ng khác đã t o cho h th c v t r ng

v

n qu c gia Kon Ka Kinh r t phong

phú và đa d ng, n i đây là đi m h i t c a các lu ng th c v t sau:
+ Lu ng th c v t thu c khu h B c Vi t Nam có các lồi cây thu c h

u, h

Th u d u, h M c lan, h Dâu t m, h Na, h Re, h Gi . Lu ng th c v t này th

ng

ng ch đ m a m nhi t nhi t đ i. R ng th

ng

phân b nhi u

khu v c ch u nh h

có nhi u loài cây trên đ n v di n tích và các lồi u th có t thành khơng l n.
+ Lu ng th c v t thu c khu h Vân Nam - Quý Châu và chân dãy núi Himalaya
có các lồi cây lá kim c a ngành ph h t tr n nh Thơng nàng, Hồng đàn gi , Kim
giao, P mu

+ Lu ng th c v t thu c khu h Malaixia - Inđônêxia: đ i di n cho lu ng th c
v t này là các lồi cây thu c h d u nh Chị chai, Chò đen, Chò ch , C m.
+ Lu ng th c v t India - Mianma: tiêu bi u có các lồi cây thu c h Bàng nh
Cho i, h T vi nh B ng l ng i.

+ Thành ph n th c v t
Qua k t qu đi u tra h th c v t r ng
đã th ng kê đ

V

n qu c gia Kon Ka kinh b

cđ u

c 687 loài th c v t thu c 459 chi và 140 h . Trong đó ngành th c v t

cây h t kín 2 lá m m chi m đa s (104 h , 337 chi, 528 loài). Sau đó là ngành h t kín
1 lá m m (15 h , 82 chi, 111 loài). Các ngành khuy t th c v t có 16 h , 32 chi và 40
lồi. Ngành h t tr n có 5 h , 8 chi, 8 loài.
K t qu đi u tra trên cho th y: v

n qu c gia Kon Ka Kinh có h th c v t r t

phong phú, đa d ng v thành ph n loài.

c bi t có r t nhi u lồi th c v t đ c h u,

quý hi m c n ph i b o t n ngu n gen nh sau:
13

+ Các lồi đ c h u: có 11 lồi đ c h u là thông

à L t, Hoa kh , Gõ đ , Tr c,

Xoay, B n t Trung b , Du moóc, Song b t, L ng hi p, Hoàng th o v ch đ .
+ Các loài quý hi m:
H th c v t r ng v

n qu c gia Kon Ka Kinh có 34 lồi q, hi m, có giá tr

b o t n ngu n gien và nghiên c u khoa h c, đã đ

c ghi trong sách đ Vi t Nam và

th gi i.
Trong t ng s 34 loài ghi trong sách đ , có 24 lồi ghi trong sách đ Vi t Nam,
bao g m 2 loài thu c c p E (c p đang nguy c p, b đe d a tuy t ch ng), 6 loài

c pV

(c p s nguy c p, có th b đe d a tuy t ch ng), 7 loài thu c c p R (c p hi m), 1 loài
thu c c p b đe do (T), và 8 loài thu c c p K (c p bi t khơng chính xác). Theo phân
lồi c a IUCN 1997 có 141 lồi n m trong sách đ th gi i g m 1 loài thu c c p E
(c p đang nguy c p Endangered), 2 loài b đe d a

c p V (c p s nguy c p

Vulnerable), 12 loài thu c c p hi m.

+Th m th c v t r ng
Ph n l n di n tích v

n qu c gia Kon Ka Kinh là r ng nguyên sinh v i các

ki u th m th c v t r ng chính sau:
+ Ki u r ng kín th

ng xanh, m a m á nhi t đ i núi th p.

+ Ki u r ng kín h n giao lá r ng, lá kim m a m á nhi t đ i núi th p: đây là
ki u r ng h n giao gi a cây lá kim và cây lá r ng. Trong đó lồi cây lá kim ch y u
V

n qu c gia Kon ka Kinh chi m u th .
+ Ki u r ng kín th

ng xanh, m a m á nhi t đ i núi th p.

+ Ki u r ng kín h n giao lá r ng, lá kim m a m á nhi t đ i núi th p: đây là
ki u r ng h giao gi a cây lá kim và cây lá r ng. Trong đó loài cây lá kim ch y u là
P mu - là loài cây chi m u th . Ki u r ng này ch th y duy nh t

v

n qu c gia

Kon Ka Kinh.
+ Ki u r ng kín th

ng xanh, m a m nhi t đ i.

+ Ki u ph th sinh nhân tác.
* H đ ng v t r ng
K t qu đi u tra h đ ng v t r ng v

n qu c gia Kon Ka Kinh cho th y có 428

lồi đ ng v t. Trong đó có 223 lồi đ ng v t có x

14

ng s ng

c n thu c 34 b và 74


h khác nhau và 205 loài đ ng v t không x

ng s ng (B

m) thu c 10 h trong b

cánh v y.
+ Các loài đ c h u: h đ ng v t r ng v

n qu c gia Kon Ka Kinh có 16 lồi

đ c h u th hi n nh sau:
+ L p thú: có 5 lồi thú l n đ c h u cho

ông D

ng và Vi t Nam là: V

n

má Hung (Hylobates), Vo c vá chân xám (Pygathrix nemaeus), H (Panthera tigerls),
mang tr

ng S n (Muntiacus truongsonenensis) là loài thú m i phát hi n l n đ u tiên

Khu B o t n sông Thanh

ak Pring và mang l n (Megamuntiacus vuquangensis) là

loài thú quý hi m phát hi n l n đ u tiên

V Quang.

+ L p chim: có 7 lồi chim đ c h u. Trong đó có 3 lồi đ c h u cho Vi t Nam:
Kh

u đ u đen, Kh

và Lào: Kh

u m dài, Kh

u Kon Ka Kinh và 4 loài đ c h u cho Vi t Nam

u đ u xám, Trèo cây m vàng, Gà lôi v n (Lophura nycthemra) và Thày

chùa đít đ (Megalaima lagrandieri).
konkakinhensis) là m t loài m i đ
l i đây

c bi t là Kh

u Kon Ka Kinh (Garrulax

c phát hi n cho khoa h c trong vòng 30 n m tr

khu v c châu Á.
+ L p Bị sát, ch nhái: có 4 loài đ c h u cho vùng và cho Vi t Nam: Th n l n
i (Sphenomorphus buonluoicus) là loài đ c h u cho vùng Nam Tr

buôn l

ng S n

(Lào); 3 loài đ c h u cho Vi t Nam: Th n l n đuôi đ , Chàng Sapa (Rana
chapaensis), ch gai s n (Rana verrucospinosa).
Các loài quý hi m:
Ngoài nh ng loài m i phát hi n và nh ng lồi có giá tr đ c h u nêu trên, h
đ ng v t r ng V

n qu c gia Kon Ka Kinh cịn có 38 lồi thú quý hi m, có giá tr b o

t n ngu n gien và nghiên c u khoa h c, đ

c ghi trong sách đ Vi t Nam và Th gi i.

Nh sau:
•

L p thú có 10 lồi, trong đó có 9 lồi ghi trong sách đ th gi i, có 7 lồi

ghi trong sách đ Vi t Nam.
•

L p chim có 14 lồi, trong đó có 8 lồi ghi trong sách đ th gi i và 11

loài ghi trong sách đ Vi t Nam.
•

L p bị sát ch nhái có 14 loài ghi trong sách đ Vi t Nam.

15


2.2.7. Tài nguyên du l ch
Kon Pne có ti m n ng v phát tri n du l ch sinh thái đó là: có v

n Qu c gia

Kon Ka Kinh đa d ng v các loài th c v t và đ ng v t. Có dịng sơng

k Pne u n

l

n gi a m t vùng núi non hùng v , có nhi u gh nh thác, thích h p cho du l ch m o

hi m. Sông
đ

c B Th

en (Kon Plong – Kontum) đã

k Pne l i ch y qua khu du l ch M ng

ng m i và Du l ch phê chu n xây d ng giai đo n đ n 2010, cho nên Kon

Pne s là đi m đ n c a tour du l ch này.

2.3.

c đi m kinh t - xã h i

2.3.1. Th c tr ng s n xu t nông nghi p
2.3.1.1. Tr ng tr t
ng th c và cây có b t khác đ

S n xu t ngành tr ng tr t: ch y u là s n xu t l

đáp ng các nhu c u t i ch . Nh ng n m qua nh công tác ch đ o sát sao thông qua
các cán b t ng c

ng c s c a huy n y và UBND huy n, c c u cây tr ng b t đ u

chuy n đ i, s n xu t l

ng th c đi vào n đ nh và v ng ch c h n. Di n tích lúa n

s n, cây n qu t ng, nh t là lúa n

c, ngô. S n l

%/n m, cây có b t t ng 40,4 %/n m, bình quân l

ng l

đ u chuy n bi n t t, k thu t canh tác (làm đ t, t

ng th c t ng đáng k 12

ng th c đ u ng

n m 1998 lên 358 kg n m 2002. K thu t canh tác lúa n
in

c,

i t ng t 243 kg

c và cây h ng n m khác b t
c, làm c ) đã đ

c chú tr ng.

Nh các bi n pháp trên mà dù thi u phân chu ng, khơng có phân hóa h c, nh ng n ng
su t cây tr ng (nh t là lúa n

c) đ u t ng lên đáng k .

2.3.1.2. Ch n nuôi
àn gia súc gia c m trong nh ng n m qua t ng tr

ng và chuy n d ch t t theo

h

ng l i th s n xu t là phát tri n đàn gia súc có s ng (Trâu, Bò, Dê) và gia c m. S

l

ng đàn gia súc gia c m n m 2002 và t c đ t ng (1998 - 2002) nh sau:
+ àn trâu bị: 217 con, t ng bình qn 5,5 %/n m.
+ àn l n: 532 con, t ng 5,6 %/n m.
+ àn dê: 340 con.
+ àn gia c m: 3.068 con, t ng 31,1 %/n m.
S nl

ng th t h i n m 2002 đ t: 31,7 t n, t ng bình quân 14,4 %/n m.
16