Kỷ yếu hội thảo khoa học - Kinh tế tri thức (Tập I)

K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

1

MC LC

LÚÂI NỐI ÀÊÌU ............................................................................................................................................ 2
LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU CA BAN TƯÍ CHÛÁC HƯÅI THẪO ................................................................................. 4
PHẤT BIÏÍU KHAI MẨC ............................................................................................................................ 9
PHẤT BIÏÍU CHÂO MÛÂNG...................................................................................................................... 12
BẤO CẤO ÀÏÌ DÊỴN “KINH TÏË TRI THÛÁC VÚÁI CHIÏËN LÛÚÅC PHẤT TRIÏÍN CA VIÏÅT NAM”........... 15
NÏÌN KINH TÏË TRI THÛÁC - MÖÅT CÚ HÖÅI MÚÁI CHO NÛÚÁC TA SAU HAI THÏË K............................. 35
XU THÏË PHẤT TRIÏÍN CA KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG TẤC ÀƯÅNG ÀƯËI VÚÁI QUAN HÏÅ
KINH TÏË QËC TÏË................................................................................................................................. 41
TRI THÛÁC VÂ PHẤT TRIÏÍN TRONG THÚÂI ÀẨI NGÂY NAY............................................................... 52
GỐP PHÊÌN TỊM HIÏÍU KINH TÏË TRI THÛÁC ......................................................................................... 65
KINH TÏË TRI THÛÁC KINH NGHIÏÅM CUÃA MÖÅT SÖË NÛÚÁC PHẤT TRIÏÍN ............................................... 74
KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA CHO VIÏÅT NAM .................................................. 91
MƯÅT VÂI KIÏËN VÏÌ KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA VÚÁI VIÏÅT NAM................ 98
CƯNG NGHIÏÅP HOẤ, HIÏÅN ÀẨI HOẤ VÂ NÏÌN KINH TÏË DÛÅA TRÏN TRI THÛÁC ........................... 102
NÏÌN KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ MC TIÏU CƯNG NGHIÏÅP HOẤ-HIÏÅN ÀẨI HOẤ CA VIÏÅT NAM
TRONG TÊÌM NHỊN 2020 ...................................................................................................................... 108
KINH TÏË TRI THÛÁCVÂ VÊËN ÀÏÌ LÛÅA CHỔN MƯ HỊNH PHẤT TRIÏÍN ÚÃ VIÏÅ NAM (Cấc lån àïì) ... 115
VÏÌ CON ÀÛÚÂNG XÊY DÛÅNG KINH TÏË TRI THÛÁC ÚÃ NÛÚÁC TA ....................................................... 131
XÊY DÛÅNG MƯÅT NÏÌN KINH TÏË ÀƯÅC LÊÅP TÛÅ CH ÚÃ VIÏÅT NAM TRONG QUẤ TRỊNH HƯÅI NHÊÅP
KINH TÏË QUÖËC TÏË............................................................................................................................... 142


KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

2

LÚÂI NỐI ÀÊÌU
Àïí thiïët thûåc phc v viïåc chín bõ cấc vùn kiïån ca Àẩi hưåi
Àẫng toân qëc lêìn thûá IX, Ban Khoa giấo Trung ûúng, Bưå Khoa
hổc, Cưng nghïå vâ Mưi trûúâng, Bưå Ngoẩi giao àậ phưëi húåp tưí chûác
Hưåi thẫo "Kinh tïë tri thûác vâ nhûäng vêën àïì àùåt ra àưëi vúái Viïåt
Nam" trong hai ngây 21 vâ 22 thấng 6 nùm 2000 tẩi Hâ Nưåi. Tham
gia Hưåi thẫo cố 153 àẩi biïíu tûâ 20 Bưå, Ban, ngânh Trung ûúng, 13
Viïån nghiïn cûáu chiïën lûúåc, chđnh sấch vâ khoa hổc cưng nghïå, 5
doanh nghiïåp trong cấc lơnh vûåc cưng nghïå cao.
Àưìng chđ Lï Xn Tng, y viïn Bưå Chđnh trõ, Phố Th tûúáng
Phẩm Gia Khiïm vâ nhiïìu àưìng chđ lậnh àẩo cao cêëp ca Àẫng vâ
Nhâ nûúác àậ àïën dûå.
Hưåi thẫo têåp trung nhêën mẩnh vïì sûå phất triïín mẩnh mệ ca
cåc cấch mẩng khoa hổc cưng nghïå hiïån àẩi, sûå bng nưí cấc cưng
nghïå cao, nhêët lâ cưng nghïå thưng tin, cưng nghïå sinh hổc... "àang
tẩo ra nhûäng biïën àưíi vïì chêët chûa tûâng cố trong lûåc lûúång sẫn
xët, àûa nhên loẩi tûâng bûúác quấ àưå sang mưåt trịnh àưå vùn minh
múái - vùn minh trđ tụå"*, mâ nưåi dung ch ëu ca nố lâ nïìn kinh tïë
tri thûác. Àố lâ xu thïë têët ëu ca quấ trịnh phất triïín sûác sẫn xët,
lâ thânh tûåu quan trổng ca loâi ngûúâi mâ ch nghơa xậ hưåi phẫi
nùỉm lêëy vâ tiïëp thu. Nhiïìu nûúác trïn thïë giúái àang tđch cûåc hịnh
thânh chiïën lûúåc àïí ài vâo kinh tïë tri thûác, xậ hưåi thưng tin.
Àưëi vúái nûúác ta, sûå xuêët hiïån cuãa nïìn kinh tïë tri thûác lâ cú hưåi
lúán àïí àêíy nhanh cưng nghiïåp hoấ, hiïån àẩi hoấ, phất triïín lûåc
lûúång sẫn xët ài lïn ch nghơa xậ hưåi. Nïëu khưng biïët têån dng cú
hưåi nây àïí àưíi múái cấch nghơ, cấch lâm, nêng cao nùng lûåc nưåi sinh,
bùỉt kõp tri thûác múái ca thúâi àẩi, thị khưng thïí ài tùỉt àốn àêìu vâ sệ
tiïëp tc tt hêåu rêët xa.

Vị vêåy, viïåc tịm hiïíu vâ lâm rộ khấi niïåm, bẫn chêët vâ xu
hûúáng phất triïín ca kinh tïë tri thûác, cấc tấc àưång vïì kinh tïë, xaä


K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

3

hưåi, thúâi cú, thấch thûác vâ nhûäng vêën àïì àùåt ra àưëi vúái Viïåt Nam
trûúác xu thïë phất triïín ca kinh tïë tri thûác, trïn cú súã àố àïì xët
nhûäng vêën àïì vïì chiïën lûúåc phất triïín àêët nûúác trong giai àoẩn túái,
cố nghơa àùåc biïåt quan trổng. Hưåi thẫo lêìn nây lâ bûúác khai phấ
àïí thûåc hiïån mc àđch àố.
Cấc tham lån trong Hưåi thẫo rêët phong ph, vúái nhûäng cấch
nhịn tûâ nhiïìu gốc àưå khấc nhau trong viïåc phên tđch, l giẫi mưåt
vêën àïì côn rêët múái mễ àưëi vúái nûúác ta. Hêìu hïët cấc tham lån àïìu
cố nhûäng àïì xët vïì chuó trỷỳng, giaói phaỏp, nhựỗm ỷa nỷỳỏc ta
nhanh choỏng tiùởp cêån nïìn kinh tïë tri thûác.
Xin trên trổng giúái thiïåu bẫn K ëu Hưåi thẫo àïí cấc àưìng chđ
tham khẫo.
Ban Tưí chûác Hưåi thẫo chên thânh cẫm ún cấc tấc giẫ àậ tham
gia nhiïåt tịnh vâ cố trấch nhiïåm cao, àống gốp nhûäng bẫn tham
lån cố nhiïìu giấ trõ l lån vâ thûåc tiïỵn cho bẫn K ëu vâ mong
àûúåc tiïëp tc cưång tấc trong thúâi gian túái.
Ban Tưí chûác Hưåi thẫo


KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

4

LÚÂI GIÚÁI THIÏÅU
CA BAN TƯÍ CHÛÁC HƯÅI THẪO

Kđnh thûa cấc àưìng chđ lậnh àẩo Àẫng vâ Nhâ nûúác,
Kđnh thûa cấc q võ àẩi biïíu,
Kđnh thûa têët cẫ cấc àưìng chđ, cấc bẩn àưìng nghiïåp.
Hưm nay, àûúåc sûå quan têm ca lậnh àẩo cêëp cao ca Àẫng vâ
Nhâ nûúác ta, vúái sûå chó àẩo sất sao ca cấc àưìng chđ lậnh àẩo cấc cú
quan hûäu quan, cng sûå ng hưå nhiïåt tịnh vâ húåp tấc chùåt chệ ca
cấc bưå, ngânh vâ cấc nhâ nghiïn cûáu, Ban Khoa giấo Trung ûúng,
Bưå Khoa hổc, Cưng nghïå vâ Mưi trûúâng cng Bưå Ngoẩi giao àưìng tưí
chûác cåc Hưåi thẫo khoa hổc mang ch àïì "Nïìn Kinh tïë Tri thûác vâ
cấc vêën àïì àùåt ra àưëi vúái Viïåt Nam . Cố thïí nối, àêy lâ cåc hưåi thẫo
khoa hổc àêìu tiïn àûúåc tiïën hânh tẩi Viïåt Nam vïì ch àïì quan
trổng nây, àûúåc phưëi húåp tưí chûác chùåt chệ, mang tđnh liïn bưå, vúái sûå
tham gia àưng àẫo úã cêëp cao, àẩi diïån cho cấc cú quan quan trổng
ca Àẫng vâ Chđnh ph, cng sûå cố mùåt ca àẩi diïån mưåt sưë doanh
nghiïåp.
Nhû cấc àưìng chđ àậ biïët, mc àđch ca cåc Hửồi thaóo lờỡn naõy
laõ nhựỗm bỷỳỏc ờỡu dờởy lùn trong xậ hưåi, trûúác hïët lâ trong giúái
nghiïn cûáu vâ nhûäng ngûúâi tham gia vâo cưng tấc hoẩch àõnh chđnh
sấch, cåc thẫo lån vïì mưåt xu hûúáng phất triïín múái ca kinh tïë
thïë giúái, qua àố gốp phêìn nêng cao hiïíu biïët vâ nhêån thûác chung
trong cấc giúái vïì vêën àïì kinh tïë tri thûác vaâ tûâng bûúác ài túái sûå thưëng
nhêët trong nhêån àõnh vïì xu hûúáng nây.
Cåc hưåi thẫo cng sệ àưìng thúâi xem xết mưåt sưë vêën àïì ch ëu
àùåt ra àưëi vúái Viïåt Nam trong àiïìu kiïån thïë giúái hiïån nay àang ngây
câng chuín mẩnh sang nïìn kinh tïë dûåa trïn tri thûác, thưng qua
viïåc xem xết nhûäng tấc àưång ca xu thïë xậ hưåi hoấ nïìn kinh tïë thïë

giúái àïí nhêån àõnh khẫ nùng phất triïín nïìn kinh tïë tri thûác úã nûúác


K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

5

ta vâ tûâ àố àïì xët nhûäng khuën nghõ àống gốp vâo viïåc xêy dûång
chiïën lûúåc phất triïín àêët nûúác trong thïë k 21.
Kđnh thûa cấc àưìng chđ,
Cố thïí nối, chûa bao giúâ nhû hiïån nay, khi chuáng ta ài àïën bêët
cûá àêu, tham dûå bêët cûá mưåt hưåi nghõ qëc tïë lúán nâo cố liïn quan
àïën phất triïín vâ húåp tấc kinh tïë qëc tïë mâ khưng àûúåc nghe túái
mưåt thåt ngûä múái, thåt ngûä nây cố thïí cố nhûäng biïën thiïn nhêët
àõnh nhû: "kinh tïë tri thûác" (knowledge economy) hay "nïìn kinh tïë
dûåa trïn tri thûác" (knowledge-based economy), "nïìn kinh tïë múái"
(new economy), hay "nïìn kinh tïë sưë hoấ" (digital economy), v.v.. vâ
v.v.. Nhûng tûåu chung lẩi, têët cẫ nhûäng thåt ngûä trïn, vïì thûåc
chêët, àïìu àang àïì cêåp túái mưåt xu thïë phất triïín múái, mưåt xu thïë
mang tđnh bûúác ngóåt, sệ ẫnh hûúãng ngây câng lúán túái àúâi sưëng
chđnh trõ vâ kinh tïë thïë giúái, àûúåc dûå àoấn cố khẫ nùng lâm cho vùn
minh thïë giúái cố nhûäng biïën àưíi vúái nhûäng tưëc àưå bêët thûúâng, dêỵn
túái sûå thay àưíi tẩo giai àoẩn phất triïín lõch sûã múái. Nïìn kinh tïë
nây, vúái viïåc lêëy tri thûác vâ sấng tẩo k thåt múái lâm cú súã, lêëy
toân cêìu lâm thõ trûúâng, cố thïí sệ lâm thay àưíi sêu sùỉc mư hịnh
tùng trûúãng kinh tïë, kïët cêëu ngânh nghïì, thïí chïë kinh tïë, kïët cêëu
xậ hưåi, chïë àưå giấo dc, hûúáng ài ca nïìn vùn hoấ cấc nûúác. Àưìng
thúâi, nố cng sệ àùåt ra nhiïìu vêën àïì múái, nhûäng cú hưåi múái cng
nhûäng thấch thûác múái cho viïåc hoẩch àõnh vâ thûåc thi chđnh sấch
àưëi nưåi, àưëi ngoẩi ca mưỵi qëc gia.

thûác àûúåc nhûäng tấc àưång to lúán cố thïí cố ca loẩi hịnh kinh
tïë múái nây àưëi vúái sûå phất triïín ca nhên loẩi, sûå phưìn vinh vâ tùng
trûúãng bïìn vûäng ca mưỵi qëc gia, nhûäng cú hưåi vâ thấch thûác mâ
nố àùåt ra àưëi vúái Viïåt Nam, Àưìng chđ Tưíng Bđ thû Lï Khẫ Phiïu,
trong phất biïíu ca mịnh nhên dõp k niïåm lêìn thûá 110 ngây sinh
ca Ch tõch Hưì Chđ Minh kđnh u àậ khùèng àõnh: "Àïí thûåc hiïån
cưng nghiïåp hoấ, hiïån àẩi hoấ phẫi phất triïín khoa hổc vâ cưng
nghïå, bẫo àẫm cho khoa hổc vâ cưng nghïå thêåt sûå trúã thânh lûåc
lûúång sẫn xët trûåc tiïëp vâ àưång lûåc ch ëu trong phất triïín kinh
tïë-xậ hưåi, khùỉc phc nguy cú tt hêåu vïì khoa hổc vâ cưng nghïå.
Trong thúâi àẩi cấch mẩng thưng tin hiïån nay, chng ta khưng cố sûå
lûåa chổn nâo khấc lâ phẫi tiïëp cêån nhanh chống vúái tri thûác vâ cưng
nghïå múái nhêët ca thúâi àẩi àïí hiïån àẩi hoấ nïìn kinh tïë, tẩo ra sûå
chuín dõch cú cêëu kinh tïë theo hûúáng tûâng bûúác hịnh thânh nïìn


KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

6

kinh tïë tri thûác, cố nùng lûåc cẩnh tranh vúái giấ trõ gia tùng ngây
câng cao". Vâ ngây hưm nay, sûå quan têm àố ca Àẫng vâ Chủnh
phuó cuọng tiùởp tuồc ỷỳồc thùớ hiùồn bựỗng sỷồ coỏ mùåt àưng àẫo ca nhiïìu
àưìng chđ lậnh àẩo cêëp cao ca Àẫng vâ Chđnh ph, cho d cưng viïåc
bưån bïì vêỵn àïën àêy tham gia cåc Hưåi thẫo khoa hổc nây. Ngây
hưm nay, chng ta rêët vinh dûå vâ hên hẩnh àûúåc châo mûâng sûå cố
mùåt ca:
Àưìng chđ Lï Xn Tng, U viïn Bưå Chđnh trõ Ban Chêëp hânh
Trung ûúng Àẫng Cưång sẫn Viïåt Nam, ph trấch cưng tấc tû tûúãng
vùn hoấ vâ khoa giấo;

Àưìng chđ Phẩm Gia Khiïm, U viïn Trung ûúng Àẫng, Phố
Th tûúáng Chđnh ph;
Àưìng chđ V Àịnh Cûå, U viïn Trung ûúng Àẫng, Phố Ch tõch
Qëc hưåi.
Chng tưi cng rêët vinh dûå àûúåc nhiïåt liïåt châo mûâng sûå tham
gia ca nhiïìu àưìng chđ lậnh àẩo cao cêëp khấc ca cấc cú quan Àẫng
vâ Nhâ nûúác ta, nhû Ban Khoa giấo Trung ûúng, Vùn phông Trung
ûúng Àẫng, Ban Kinh tïë Trung ûúng, Ban Tưí chûác Trung ûúng,
Ban Tû tûúãng - Vùn hoấ Trung ûúng, Ban Àưëi ngoẩi Trung ûúng,
Hưåi àưìng L lån Trung ûúng, Vùn phông Chđnh ph, Hưåi àưìng
thêím àõnh nhâ nûúác, Trung têm KHXH vâ NV qëc gia, Ban Tưí
chûác vâ cấn bưå ca Chđnh ph, cng cấc àưìng chđ Lậnh àẩo, àẩi diïån
cấc bưå, ngânh ca Chđnh ph nhû: Bưå Qëc phông, Bưå Cưng an, Bưå
Ngoẩi giao, Bưå Kïë hoẩch vâ Àêìu tû, Bưå Cưng nghiïåp, Bưå Tû phấp,
Bưå Nưng nghiïåp vâ Phất triïín Nưng thưn, Bưå Khoa hổc, Cưng nghïå
vâ Mưi trûúâng, Bưå Vùn hoấ -Thưng tin, Bưå Giấo dc vâ Àâo tẩo, Bưå
Lao àưång, Thûúng binh vâ Xậ hưåi, Bưå Y tïë, Bưå Giao thưng Vêån tẫi,
Ngên hâng Nhâ nûúác Viïåt Nam, Tưíng cc Bûu chđnh Viïỵn thưng,
U ban Bẫo vïå vâ Chùm sốc trễ em Viïåt Nam, U ban Qëc gia Dên
sưë vâ Kïë hoẩch hoấ gia àịnh, U ban Thïí dc Thïí thao.
Chng tưi xin nhiïåt liïåt châo mûâng sûå tham gia ca cấc àưìng
chđ lậnh àẩo, cấc cấn bưå nghiïn cûáu hâng àêìu thåc cấc cú quan
nghiïn cûáu quan trổng ca Hổc viïån Chđnh trõ Qëc gia Hưì Chđ
Minh; Viïån Kinh tïë thïë giúái, Viïån Vùn hoåc, Viïån Kinh tïë hổc, Trung
têm Thưng tin thåc Trung têm KHXH vâ NVQG; Viïån Toấn hổc
thåc Trung têm KHTN & CN Qëc gia; Trûúâng Àẩi hổc Qëc gia
Hâ nưåi, Trûúâng Àẩi hổc Bấch khoa, Hổc viïån Quan hïå Qëc tïë, cng


K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

7

toân thïí cấc àưìng chđ àẩi diïån nhiïìu Cc, V, Viïån thåc cấc cú
quan trung ûúng Àẫng vâ cấc Bưå ngânh ca Chđnh ph.
Kđnh thûa cấc àưìng chđ,
Trong hai ngây túái, chng ta sệ têåp trung vâo thẫo lån vïì hai
vêën àïì lúán: (1) nhûäng khấi niïåm chung vïì nïìn kinh tïë tri thûác vâ,
(2) nhûäng vêën àïì àùåt ra àưëi vúái Viïåt Nam. Chng ta sệ àûúåc nghe
nhiïìu tham lån ca àẩi diïån mưåt sưë bưå, ngânh, doanh nghiïåp vâ
cấc hổc giẫ. Tiïëp àố, chng ta sệ cng nhau thẫo lån vïì cấc vêën àïì
àûúåc nïu hóåc thêëy cêìn nïu thïm. Ban Tưí chûác àậ chín bõ mưåt sưë
tâi liïåu trong àố ch ëu bao gưìm nhûäng tham lån ca cấc bấo cấo
viïn cng lõch trịnh lâm viïåc trong hai ngây vâ danh sấch àẩi biïíu.
Chng tưi cng chín bõ mưåt phiïëu tham khẫo kiïën trong àố
mong mën têët cẫ mổi thânh viïn tham gia cåc Hưåi thẫo nây nïu
nhûäng cêu hỗi hóåc nhûäng khuën nghõ cố liïn quan àïën cấc vêën àïì
c thïí mâ chng ta sệ thẫo lån àïí Ban tưí chỷỏc tửớng hỳồp, nhựỗm
giaói aỏp hoựồc ỷa vaõo phờỡn khuyùởn nghõ khi kïët thc Hưåi thẫo.
Thay mùåt Ban Tưí chûác Hửồi thaóo, chuỏng tửi bờỡy toó sỷồ mong moói
rựỗng, tuy hai ngây cố thïí lâ quấ ngùỉn ngi cho mưåt hưåi thẫo bân vïì
mưåt ch àïì lúán vâ rêët múái nhû thïë nây, vúái sûå chín bõ cố thïí côn cố
nhûäng khiïëm khuët, trang thiïët bõ vâ hưåi trûúâng phc v cố thïí
côn chûa thûåc àêìy à, khang trang, nhûng vúái sûå àưång viïn cưí v
ca nhiïìu àưìng chđ lậnh àẩo cao cêëp ca Àẫng vâ Nhâ nûúác, sûå
tham gia nhiïåt tịnh ca têët cẫ cấc àưìng chđ cố mùåt tẩi àêy, Hưåi thẫo
ca chng ta sệ thânh cưng tưët àểp. Chng tưi mong mën chng ta
chia sễ cng nhau mửồt ỷỳỏc nguyùồn rựỗng, Hửồi thaóo naõy seọ laõ bỷỳỏc
khỳói àêìu cố nghơa tẩo àâ cho nhûäng bûúác tiïëp theo nhựỗm oỏng goỏp
mửồt caỏch hỷọu ủch vaõo cửng taỏc hoẩch àõnh chđnh sấch phất triïín àêët

nûúác ca Àẫng vâ Nhâ nûúác ta, gốp phêìn quan trổng vâ thiïët thûåc
vâo viïåc àẩt túái mc tiïu nhanh chống thûåc hiïån cưng nghiïåp hoấ,
hiïån àẩi hoấ àêët nûúác. Chng tưi tin tûúãng rựỗng, dờn tửồc Viùồt Nam,
vửởn ỷỳồc thùở giỳỏi biùởt tỳỏi khưng chó búãi lông u nûúác, chđ qåt
cûúâng khưng bao giúâ cam têm lâm nư lïå, mâ côn nưíi tiïëng búãi tđnh
cêìn c, trđ thưng minh vâ khẫ nùng sấng tẩo, sệ cûúng quët khưng
thïí chõu thua trong trêån chiïën múái mang tđnh toân cêìu nây, vị
nhûäng l tûúãng cao àểp ca CNXH, vị mc tiïu cao àểp mâ Àẫng àậ
vẩch ra, vị mưåt Viïåt Nam dên giâu, nûúác maồnh, xaọ hửồi cửng bựỗng,


KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

8

vùn minh, vị mưåt Viïåt Nam hng cûúâng, tûå hâo ngêíng cao àêìu sấnh
vai cng cûúâng qëc nùm chêu.
Sau àêy, àïí chđnh thûác bùỉt àêìu lâm viïåc, chng tưi xin trên
trổng kđnh múâi Àưìng chđ Àùång Hûäu, U viïn Trung ûúng Àẫng,
Trûúãng Ban Khoa giấo Trung ûúng; Àưìng chđ Chu Hẫo, Thûá trûúãng
thûúâng trûåc Bưå Khoa hổc, Cưng nghïå vâ Mưi trûúâng; Àưìng chđ
Nguỵn Àûác Hng, Trúå l Bưå trûúãng Ngoẩi giao, lïn bân ch tõch
àưìng ch toẩ cåc Hưåi thẫo.
Xin chên thânh cẫm ún sûå ch ca têët cẫ cấc àưìng chđ./.


K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

9

PHẤT BIÏÍU KHAI MẨC
GS.TS CHU TËN NHẨ
Bưå trûúãng Bưå Khoa hổc, Cưng nghïå vâ Mưi trûúâng
Cng vúái nhên loẩi, chng ta àang tiïën vâo thïë k múái, thïë k
ca nhûäng thay àưíi sêu sùỉc, mậnh liïåt vâ cố tđnh phưí biïën trïn
phẩm vi toân thïë giúái. úã khùỉp mổi núi, tûâ cấc diïỵn àân Liïn Húåp
Qëc, cấc Hưåi nghõ thûúång àónh túái cấc cåc tiïëp xc song phûúng,
cấc hưåi nghõ, hưåi thẫo khoa hổc qëc tïë, qëc gia, àïìu cố thïí bùỉt gùåp
ngây câng thûúâng xun nhûäng khấi niïåm rêët múái vïì giai àoẩn
phất triïín hiïån nay. Àố lâ cấc khấi niïåm: toân cêìu hoấ, xậ hưåi thưng
tin, kinh tïë hổc hỗi, kinh tïë tri thûác. Nưåi dung ca cấc khấi niïåm
nây côn àang àûúåc hiïíu khấc nhau, tu thåc vâo trịnh àưå phất
triïín, trịnh àưå khoa hổc vâ cưng nghïå ca mưỵi khu vûåc, mưỵi qëc
gia. Mùåc d chûa àẩt túái sûå nhêët quất àêìy à, chđnh xấc vïì nưåi dung
ca tûâng khấi niïåm, song àậ cố mưåt sûå àưìng thån rêët lúán lâ hêìu
hïët cấc chđnh khấch, cấc nhâ khoa hổc, cấc giúái kinh doanh àïìu
nhêån thûác ngây mưåt rộ nết hún nhûäng thúâi cú to lúán cng nhû
nhûäng thấch thûác nghiïåt ngậ ỳó ựỗng sau mửợi khaỏi niùồm, mửợi xu thùở
phaỏt triùớn nối trïn.
Trong sưë nhûäng khấi niïåm trïn àêy, khấi niïåm "kinh tïë tri
thûác" àûúåc nhiïìu ngûúâi quan têm hún cẫ. Tuy cấc nhâ khoa hổc côn
cố nhûäng quan niïåm khấc nhau vïì kinh tïë tri thûác, nhûng àậ cố thïí
thưëng nhêët vúái nhau vïì mưåt sưë àùåc àiïím cú bẫn, àố lâ:
- Trong nïìn kinh tïë tri thûác, cú cêëu sẫn xët vâ nïìn tẫng ca
sûå tùng trûúãng kinh tïë ngây câng dûåa vâo viïåc ûáng dng cấc thânh
tûåu khoa hổc vâ cưng nghïå, nhêët lâ cấc cưng nghïå cao;
- T trổng GDP hóåc t trổng ngânh nghïì àïìu cố cố sûå dõch
chuín dêìn tûâ sẫn xët vêåt chêët sang hoẩt àưång xûã l thưng tin lâ
ch àẩo;

KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

10

- Sẫn xët ra cưng nghïå trúã thânh loẩi hịnh sẫn xët quan
trổng nhêët, tiïu biïíu nhêët;
- Tûâ tưí chûác sẫn xët theo quy mư lúán, nhêët thïí hoấ chuín
dêìn sang tưí chûác sẫn xët phên tấn theo cêëu trc mẩng vâ linh
hoẩt theo u cêìu ca khấch hâng;
- Xu thïë toân cêìu hoấ, nhêët thïí hoấ cấc nïìn kinh tïë qëc gia vâ
khu vûåc tùng nhanh kêm theo hai mùåt: cẩnh tranh khưëc liïåt vâ húåp
tấc hiïåu quẫ;
- Quấ trịnh tin hổc hoấ cấc khêu sẫn xët, dõch v vâ quẫn l
lâ cưët lội ca quấ trịnh chuín sang nïìn kinh tïë tri thûác;
- Tri thûác lâ vưën qu nhêët; quìn súã hûäu trđ tụå trúã thânh quan
trổng nhêët vâ sấng tẩo lâ àưång lûåc ch ëu thc àêíy sûå phất triïín;
- Hổc têåp, hổc têåp thûúâng xun, hổc têåp sët àúâi lâ àùåc àiïím
nưíi bêåt ca xậ hưåi vâ nïìn kinh tïë tri thûác.
Vúái cấch hiïíu nhû vêåy, kinh tïë tri thûác sệ lâm cho diïån mẩo vâ
cú cêëu kinh tïë thïë giúái thay àưíi mưåt cấch cùn bẫn vâ sêu sùỉc trong
thïë k túái. Cấc siïu cûúâng, àùåc biïåt lâ Hoa K, vúái tiïìm lûåc kinh tïë,
àùåc biïåt lâ tiïìm lûåc khoa hổc vâ cưng nghïå hng hêåu ca mịnh àang
rấo riïët têåp trung phất triïín nïìn kinh tïë tri thûác nhû mưåt chiïën
lûúåc àẫm bẫo võ thïë lậnh àẩo, chi phưëi trêåt tûå thïë giúái. Cấc nûúác
cưng nghiïåp múái àang tịm thêëy trong kinh tïë tri thûác möåt sung lûåc
múái, àöång lûåc quyïët àõnh àïí àíi kõp cấc nûúác cưng nghiïåp phất
triïín. Cấc nûúác phûúng Nam nhòn nhêån kinh tïë tri thûác vúái cấc
nguy cú vâ thấch thûác lúán lao. Song cng cố nhiïìu nûúác vûâa thûác
àûúåc rêët rộ nhûäng thấch thûác thûåc sûå, àưìng thúâi vûâa nhêån thêëy

kinh tïë tri thûác lâ mưåt thúâi cú chiïën lûúåc gip hổ thoất khỗi sûå
nghêo àối, lẩc hêåu vâ chêåm phất triïín. Vúái quan niïåm: kinh tïë tri
thûác lâ sẫn phêím ca sûå phất triïín chung ca toân nhên loẩi, xu
hûúáng phất triïín dûåa trïn tri thûác - caái tinh tuyá nhêët cuãa Con
ngûúâi, ca nhên loẩi, ngìn lûåc cố khẫ nùng tấi sinh mẩnh mệ nhêët
- lâ mưåt xu hûúáng têët ëu.
Khoa hổc lâ hïå thưëng tri thûác vïì cấc hiïån tûúång, sûå vêåt, quy
låt ca tûå nhiïn, xậ hưåi vâ tû duy. Cưng nghïå lâ têåp húåp cấc
phûúng phấp, quy trịnh, k nùng, bđ quët, cưng c, phûúng tiïån
dng àïí biïën àưíi cấc ngìn lûåc thânh sẫn phêím. Vúái nghơa nhû
vêåy, khoa hổc vâ cưng nghïå vûâa lâ tri thûác cố hïå thưëng àậ àûúåc tđch
lu, vûâa lâ ngìn sẫn sinh ra tri thûác múái.


K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

11

Àẫng vâ Nhâ nûúác ta ln quan têm túái phất triïín khoa hổc vâ
cưng nghïå. Khoa hổc vâ cưng nghïå úã nûúác ta àậ àûúåc coi lâ qëc
sấch hâng àêìu, giûä vai trô then chưët trong sûå nghiïåp xêy dûång vâ
bẫo vïå Tưí qëc, lâ nïìn tẫng vâ àưång lûåc cho cưng nghiïåp hoấ, hiïån
àẩi hoấ, phất triïín nhanh, bïìn vûäng àêët nûúác, nhû àậ àûúåc ghi
nhêån ngay trong nhûäng dông àêìu tiïn ca Låt Khoa hổc vâ Cưng
nghïå múái àûúåc Qëc hưåi thưng qua ngây 1/6 vûâa qua. Àêy khưng
nhûäng lâ mưåt àûúâng lưëi àng àùỉn, sấng sët, húåp lông dên ca
Àẫng àậ àûúåc nïu lïn thânh låt mâ côn phẫn ấnh xu thïë phất
triïín têët ëu ca nhên loẩi trong àiïìu kiïån c thïí ca nûúác ta.
Hiïån nay, chng ta tûå thêëy côn nhûäng bêët cêåp, côn nhûäng khố
khùn trûúác mùỉt trïn con àûúâng xêy dûång mưåt nïìn kinh tïë tri thûác.

Song chng ta cuọng coỏ cỳ sỳó ùớ tin tỷỳóng rựỗng: Viùồt Nam cố thïí àốn
nhêån kinh tïë tri thûác nhû mưåt thúâi cú phất triïín nhanh, bïìn vûäng
ca dên tưåc. Nïëu biïët têån dng xu thïë cố tđnh toân cêìu nây cng vúái
viïåc phất huy nùng lûåc nưåi sinh ca mịnh, chng ta cố thïí tûâng
bûúác phất triïín nïìn kinh tïë tri thûác vúái sùỉc thấi Viïåt Nam trong thïë
k múái.
Kinh tïë tri thûác lâ mưåt khấi niïåm múái mễ. Viïåc lâm rộ nhûäng
cú súã khoa hổc vâ thûåc tiïỵn vïì kinh tïë tri thûác nhû mưåt xu thïë phất
triïín toân cêìu, àùåc biïåt lâ xấc àõnh àêìy à thúâi cú vâ thấch thûác àưëi
vúái nûúác ta lâ mưåt viïåc lâm hïët sûác cêìn thiïët. Ban Khoa giấo Trung
ûúng, Bưå Ngoẩi giao vâ Bưå Khoa hổc, Cưng nghïå vâ Mưi trûúâng aọ
nhờởt trủ cho rựỗng viùồc sỳỏm coỏ nhờồn thỷỏc ờỡy à vïì kinh tïë tri thûác
khưng nhûäng cố thïí gip chng ta hoẩch àõnh àûúåc cấc àûúâng lưëi,
chđnh sấch phất triïín lêu dâi ca àêët nûúác mâ côn cố thïí gip
chng ta ch àưång trong viïåc chín bõ hânh trang bûúác vaâo thïë kyã
múái vúái yá thûác tûå tin vaâ thûåc tïë hún./.


KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

12

PHẤT BIÏÍU CHÂO MÛÂNG
ÀC. LÏ XN TNG
U viïn Bưå Chđnh trõ
Ph trấch cưng tấc tû tûúãng - vùn hoấ vâ khoa giấo
Trûúác hïët tưi xin thên ấi châo mûâng cấc àưìng chđ vïì àêy tham
dûå Hưåi thẫo do ba cú quan: Ban Khoa giấo Trung ûúng, Bưå Khoa
hổc, Cưng nghïå vâ Mưi trûúâng vâ Bưå Ngoẩi giao tưí chûác. Cåc hưåi
thẫo hưm nay thêåt cố nghơa, àậ quy t àûúåc nhiïìu diïỵn giẫ cố uy

tđn, cố têm huyïët tham gia.
Chuáng ta àang àûáng trûúác thïìm cuãa thïë k 21, àang chûáng
kiïën mưåt quấ trịnh biïën àưíi mẩnh mệ, sêu sùỉc, lâm thay àưíi mổi
lơnh vûåc trong àúâi sưëng kinh tïë, vùn hoấ, xậ hưåi, àûa loâi ngûúâi
chuín tûâ nïìn kinh tïë cưng nghiïåp truìn thưëng sang nïìn kinh tïë
tri thûác hiïån àẩi trïn phẩm vi toân cêìu.
Ngûúâi ta thûúâng nối nïìn kinh tïë tri thûác khi hâm lûúång tri
thûác trong hâng hoấ vâ dõch v tùng cao, khi tri thûác khoa hổc trúã
thânh cưng nghïå hiïån àẩi, khi cưng nghïå thưng tin vâ viïỵn thưng lâ
phûúng tiïån cố nghơa quët àõnh cho nghiïn cûáu vâ sẫn xët, kinh
doanh, v.v.. Thïë giúái àang nối nhiïìu àïën nïìn kinh tïë tri thûác, àïën
vêën àïì hưåi nhêåp vâ toân cêìu hoấ, nhiïìu qëc gia àậ xêy dûång
nhûäng chiïën lỷỳồc phaỏt triùớn nhựỗm taồo nhỷọng tiùỡn ùỡ quan troồng àïí
têån dng thúâi cú àûa àêët nûúác ài vâo nïìn kinh tïë tri thûác, sùén sâng
tham gia vâo quấ trịnh hưåi nhêåp.
Tuy nhiïn, cho túái nay hịnh nhû vêỵn chûa à thûåc tiïỵn àïí cố
mưåt hïå thưëng l thuët àêìy à, trổn vển, nïu rộ àûúåc quy låt ca
quấ trịnh hịnh thânh, vêån àưång cng nhû cú chïë hoẩt àưång tưëi ûu
ca nïìn kinh tïë tri thûác. Hâng loẩt cêu hỗi vêỵn chûa cố cêu trẫ lúâi
xấc àấng. Àưëi vúái nûúác ta lẩi câng múái mễ. Vị vêåy, tưi hoan nghïnh
cåc Hưåi thẫo nây nhû lâ bûúác àưåt phấ cố quy mư àêìu tiïn àïí tịm


K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

13

hiïíu vêën àïì nây. Vâ quan trổng hún lâ àïí ûáng dng nố. Àêy lâ
thânh tûåu quan trổng ca loâi ngûúâi mâ CNXH phẫi nùỉm lêëy vâ
tiïëp thu. Nïìn kinh tïë tri thûác tẩo ra tiïìn àïì thån lúåi cho cấc nûúác

cố quan hïå sẫn xët tiïn tiïën theo hûúáng xậ hưåi ch nghơa nùỉm bựổt
thỳõi cỳ nhựỗm taồo ra mửồt nỷóa ỳõi sửởng kinh tïë mâ chng ta côn
thiïëu, àố lâ lûåc lûúång sẫn xët tiïn tiïën. Mưåt quan hïå sẫn xët tưët
hay xêëu nïëu phên tđch tấch rúâi lûåc lûúång sẫn xët thị thêåt lâ vư
nghơa. Vị vêåy àêy lâ vêën àïì lúán, quan trổng, cêìn dânh thúâi gian, têåp
trung nghiïn cûáu vâ lâm rộ hún khưng chó trong mâ cẫ sau Hưåi thẫo
nây.
Thûa cấc àưìng chđ,
Toân Àẫng, toân dên àang têåp trung chín bõ cho Àẩi hưåi
Àẫng toân qëc lêìn thûá IX, àêy lâ mưåt sûå kiïån hïët sûác quan trổng.
Nưåi dung cuóa aồi hửồi aóng toaõn quửởc lờỡn naõy laõ nhựỗm têåp trung
sûác mẩnh àoân kïët, chđ cấch mẩng ca toân Àẫng, toân dên àïí
xêy dûång àêët nûúác, tẩo ra lúåi thïë ca giai àoẩn cấch mẩng múái, tẩo
khẫ nùng cho àêët nûúác "ài tùỉt, àốn àêìu", thûåc hiïån thânh cưng
chiïën lûúåc cưng nghiïåp hoấ, hiïån àẩi hoấ àêët nûúác trong giai àoẩn
2001-2010.
Trong bưëi cẫnh àố, viïåc cấc àưìng chđ tưí chûác cåc Hưåi thẫo vïì
nïìn kinh tïë tri thûác nhû thïë nây lâ cêìn thiïët vâ cố đch. Thay mùåt Bưå
Chđnh trõ tưi hoan nghïnh nhûäng cưë gùỉng ca cấc àưìng chđ, àùåc biïåt
lâ cấc cú quan àậ cố sấng kiïën phưëi húåp tưí chûác cåc Hưåi thẫo nây.
Bïn cẩnh nhûäng vêën àïì nhû khấi niïåm, xu thïë, nưåi dung kinh
tïë tri thûác nhû àậ viïët trong chûúng trịnh Hưåi thẫo, cấc àưìng chđ
cêìn têåp trung trao àưíi lâm rộ mưåt sưë vêën àïì àấng quan têm khấc,
chùèng hẩn nhû:

• Cêìn phẫi thay àưíi tû duy, nhêån thûác nhû thïë nâo àïí bùỉt
kõp vúái xu thïë thúâi àẩi: vûâa tûâng bûúác tẩo ra àûúåc nïìn
kinh tïë tri thûác, vûâa thđch ûáng vúái nố, àùåc biïåt trong àiïìu
kiïån toân cêìu hoấ vâ hưåi nhêåp qëc tïë.
• Têìm nhịn, chiïën lûúåc phất triïín ca àêët nûúác trong giai

àoẩn túái phẫi gùỉn vúái nïìn kinh tïë tri thûác nhû thïë nâo?
• Nhûäng khố khùn thån lúåi nâo, nhûäng thúâi cú thấch thûác
gị cuãa nïìn kinh tïë tri thûác àang àùåt ra trûúác dên töåc ta?


KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

14

• Vêën àïì gị côn àang nưíi cưåm, vâ phẫi lâm gị àïí thûåc sûå tẩo
àûúåc nhûäng bûúác àưåt phấ, ài tùỉt, àốn àêìu cho àêët nûúác?
• Cố phẫi khoa hổc vâ cưng nghïå cao, cưng nghïå thưng tin,
cưng nghïå viïỵn thưng vúái Internet, vúái thûúng mẩi àiïån
tûã, v.v.. àống vai trô àưång lûåc quan trổng trong quấ trịnh
phất triïín àêët nûúác?
•

Cố phẫi àêìu tû phất triïín ngìn nhên lûåc, trong àố vai
trô ca giấo dc àâo tẩo, ca hổc têåp sët àúâi, ca trổng
dng nhên tâi… cố nghơa then chưët cho sûå thânh cưng
ca quấ trịnh xêy dûång nïìn kinh tïë tri thûác, cho quấ
trịnh cưng nghiïåp hoấ, hiïån àẩi hoấ àêët nûúác?

• Cố phẫi vai trô ca Nhâ nûúác trong viïåc tẩo ra mưi trûúâng
thûåc sûå giẫi phống tiïìm nùng lao àưång trđ tụå, xêy dûång
cấc khu cưng nghïå cao, khu cưng nghiïåp phêìn mïìm, qu
hưỵ trúå phất triïín, v.v.. cố nghơa nhû mưåt chêët xc tấc
quan trổng àïí phất huy mổi tiïìm nùng, sûác mẩnh trđ tụå
ca àêët nûúác? v.v.. vâ v.v..
Cấc àưìng chđ cêìn trao àưíi àïí àïì xët àûúåc nhûäng kiïën nghõ c

thïí àưëi vúái Àẫng vâ Nhâ nûúác, trûúác mùỉt lâ gốp phêìn xêy dûång vâ
thûåc hiïån chiïën lûúåc cưng nghiïåp hoấ 2001 - 2010.
Thûa cấc àưìng chđ,
D sao thị cng khưng thïí àïí àêët nûúác rúi vâo tịnh trẩng tt
hêåu, mưåt nguy cú mâ Àẫng ta àậ cẫnh bấo. Trấi lẩi, phẫi àûa àêët
nûúác ta dêìn dêìn àíi kõp cấc nûúác tiïn tiïën trong khu vûåc, tiïën lïn
bùỉt kõp vúái xu thïë chung ca thúâi àẩi. nghơa ca cåc Hưåi thẫo lâ úã
chưỵ àố.
Chc Hưåi thẫo ca chng ta thânh cưng tưët àểp, chc cấc àưìng
chđ mẩnh khoễ, àống gốp àûúåc nhiïìu kiïën qu bấu, phong ph
trong Hưåi thẫo.
Xin cẫm ún cấc àưìng chđ./.


K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

15

BẤO CẤO ÀÏÌ DÊỴN
“Kinh tïë tri thûác vúái chiïën lûúåc phất triïín ca Viïåt Nam”
GS. VS. ÀÙÅNG HÛÄU
U viïn Trung ûúng Àẫng
Trûúãng Ban Khoa giấo Trung ûúng
Tûâ thêåp k 80 àïën nay do tấc àưång ca cåc cấch mẩng KHCN
hiïån àẩi, àùåc biïåt lâ cưng nghïå thưng tin, cưng nghïå sinh hổc, cưng
nghïå vêåt liïåu, cưng nghïå nùng lûúång..., nïìn kinh tïë thïë giúái àang
biïën àưíi rêët sêu sùỉc, mẩnh mệ vïì cú cêëu, chûác nùng vâ phûúng thûác
hoẩt àưång. Àêy khưng phẫi lâ mưåt sûå biïën àưíi bịnh thûúâng mâ lâ
mưåt bûúác ngóåt lõch sûã cố nghơa trổng àẩi: nïìn kinh tïë chuín tûâ
kinh tïë cưng nghiïåp sang kinh tïë tri thûác, nïìn vùn minh loâi ngûúâi

chuín tûâ vùn minh cưng nghiïåp sang vùn minh trđ tụå.
Nhûäng nùm gêìn àêy trong nhiïìu cưng trịnh nghiïn cûáu, nhiïìu
hưåi nghõ, hưåi thẫo qëc tïë vâ trong nhiïìu vùn bẫn chiïën lûúåc phất
triïín ca cấc qëc gia ngûúâi ta àậ dng nhiïìu tïn gổi khấc nhau
cho giai àoẩn phất triïín múái ca nïìn kinh tïë nhû:
"kinh tïë thưng tin – information economy", "kinh tïë mẩng network economy", "kinh tïë sưë – digital economy" (nối lïn vai trô
quët àõnh ca cưng nghïå thưng tin trong phất triïín kinh tïë);
"kinh tïë hổc hỗi – learning economy" (nối lïn àưång lûåc ch ëu
ca nïìn kinh tïë lâ sûå hổc têåp sët àúâi ca mổi ngûúâi);
"kinh tïë dûåa vâo tri thûác – knowledge based economy", "kinh tïë
dêỵn dùỉt búãi tri thûác – knowledge driven economy", "kinh tïë tri thûác
– knowledge economy" (nối lïn vai trô quët àõnh ca tri thûác vâ
cưng nghïå àưëi vúái phất triïín kinh tïë);
"kinh tïë múái – new economy" (lâ tïn gổi chung, khưng xấc àõnh
nưåi dung).


KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

16

Kinh tïë tri thûác lâ tïn gổi thûúâng dng nhêët. Tưí chûác OECD
chđnh thûác dng tûâ nùm 1995. Tïn gổi nây nối lïn àûúåc nưåi dung cưët
lội ca nïìn kinh tïë múái, côn kinh tïë thưng tin, kinh tïë sưë chó múái nối
vïì cưng nghïå thưng tin, mùåc d cưng nghïå thưng tin lâ nưåi dung ch
ëu nhêët nhûng khưng bao gưìm àûúåc cấc ëu tưë tri thûác vâ cưng
nghïå khấc.
I. QUẤ TRỊNH HỊNH THÂNH NÏÌN KINH TÏË TRI THÛÁC

1. Vai trô ca tri thûác àưëi vúái phất triïín

Tri thûác, thưng tin, cưng nghïå ln ln cố vai trô thc àêíy
phất triïín sẫn xët, vai trô êëy tùng dêìn cng vúái quấ trịnh phất
triïín. Trong nïìn kinh tïë nưng nghiïåp vưën tri thûác con ngûúâi côn quấ
đt, cưng nghïå hêìu nhû khưng àưíi múái, tấc àưång ca tri thûác, cưng
nghïå chûa rộ rïåt. Nïìn kinh tïë nưng nghiïåp kếo dâi sấu bẫy nghịn
nùm, tiïën bưå hïët sûác chêåm chẩp.
Nhûäng thânh tûåu khoa hổc thïë k 17 dêỵn túái cåc cấch mẩng
k thåt lêìn thûá nhêët (cëi thïë k 18) thc àêíy sûå chuín biïën tûâ
kinh tïë nưng nghiïåp sang kinh tïë cưng nghiïåp. Kinh tïë cưng nghiïåp
àậ phất triïín nhanh trong hún hai trùm nùm qua, ca cẫi ca loâi
ngûúâi àậ tùng lïn hâng trùm lêìn; khoa hổc vâ cưng nghïå ngây câng
àống gốp quan trổng cho phất triïín kinh tïë xậ hưåi vâ ngây câng cố
àiïìu kiïån àïí phất triïín nhanh hún.
Nhûäng thânh tûåu nưíi bêåt ca khoa hổc àêìu thïë k 20 vúái vai
trô dêỵn àêìu ca thuët tûúng àưëi vâ thuët lûúång tûã lâ tiïìn àïì cho
cåc cấch mẩng khoa hổc vâ cưng nghïå hiïån àẩi ra àúâi vâ phất triïín
bùỉt àêìu tûâ giûäa thïë k 20; vâ trong mưåt phêìn tû cëi cng ca thïë
k àậ bûúác sang giai àoẩn múái – giai àoẩn bng nưí thưng tin, tri
thûác, bng nưí cưng nghïå; àùåc biïåt lâ cấc cưng nghïå cao nhû cưng
nghïå thưng tin (nhêët lâ siïu xa lưå thưng tin, internet, multimedia
tûúng tấc, thûåc tïë ẫo...) cưng nghïå sinh hổc (àùåc biïåt lâ cưng nghïå
gen, cưng nghïå tïë bâo), cưng nghïå vêåt liïåu múái, cưng nghïå nùng
lûúång... lâm tùng nhanh nhõp àưå tùng trûúãng kinh tïë, dõch chuín
mẩnh cú cêëu kinh tïë, tẩo sûå nhẫy vổt trong lûåc lûúång sẫn xët, lûåc
lûúång sẫn xët bûúác sang giai àoẩn múái vïì chêët, trong àố tri thûác,
thưng tin trúã thânh ëu tưë hâng àêìu ca sẫn xët, khoa hổc vâ cưng
nghïå trúã thânh lûåc lûúång sẫn xët trûåc tiïëp; àêy khưng chó lâ cấch
mẩng trong khoa hổc cưng nghïå, trong phất triïín lûåc lûúång saãn

K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

17

xët, mâ côn lâ cấch mẩng trong cấc quan niïåm, cấc cấch tiïëp cêån,
nố àôi hỗi con ngûúâi phẫi àưíi múái cấch nghơ, cấch lâm àïí thđch nghi
vâ lâm ch sûå phất triïín.
Chûa bao giúâ vai trô àưång lûåc ca tri thûác, ca khoa hổc vâ
cưng nghïå àưëi vúái sûå phất triïín kinh tïë xậ hưåi trúã nïn rộ râng, nưíi
bêåt nhû ngây nay.
Trûúác kia ngûúâi ta thûúâng coi cấc ëu tưë ca sẫn xët chó bao
gưìm lao àưång vâ vưën, côn tri thûác, cưng nghïå, giấo dc... lâ cấc ëu
tưë bïn ngoâi ca sẫn xët cố ẫnh hûúãng túái sẫn xët. Gêìn àêy cấc
nhâ nghiïn cûáu kinh tïë (nhû Romer, Schumpeter, R. Solow ...) àïìu
thûâa nhêån tri thûác, cưng nghïå lâ ëu tưë bïn trong ca hïå thưëng kinh
tïë. Romer coi tri thûác vâ cưng nghïå lâ ëu tưë thûá ba ca sẫn xët,
bïn cẩnh vưën vâ lao àưång. Lêåp lån nây àậ àûúåc cấc nhâ nghiïn cûáu
chêëp nhêån.
Tri thûác ngây câng trúã thânh nhên tưë trûåc tiïëp ca chûác nùng
sẫn xët. Àêìu tû vâo tri thûác trúã thânh ëu tưë then chưët cho sûå tùng
trûúãng kinh tïë dâi hẩn. Trong cấc nûúác phất triïín àêìu tû vư hịnh
(vâo giấo dc àâo tẩo, khoa hổc cưng nghïå, vùn hoấ, phất triïín con
ngûúâi...) tùng nhanh hún àêìu tû hûäu hịnh, úã M àêìu tû vư hịnh àậ
cao hún àêìu tû hûäu hịnh.
Chđnh K. Marx àậ coi tri thûác lâ nhên tưë trûåc tiïëp ca chûác
nùng sẫn xët, ngûúâi khùèng àõnh khoa hổc trúã thânh lûåc lûúång sẫn
xët trûåc tiïëp. Ngây nay lån àiïím êëy àậ àûúåc chûáng minh; khoa
hổc khưng nhûäng tham gia trûåc tiïëp vaõo quaỏ trũnh saón xuờởt bựỗng
viùồc taồo ra cửng nghùồ, tẩo ra phûúng phấp tưí chûác quẫn l sẫn xët
àïí nêng cao nùng suêët, chêët lûúång hiïåu quaã cuãa saãn xët, àưíi múái

sẫn phêím, mâ côn cố thïí trûåc tiïëp lâm ra sẫn phêím (nhû sẫn xët
phêìn mïìm, cấc ngânh cưng nghiïåp cưng nghïå cao...). Khoa hổc àậ
thûåc sûå trúã thânh lûåc lûúång sẫn xët trûåc tiïëp vâ quan trổng hâng
àêìu.
Engels cng àậ viïët: "trong mưåt chïë àưå húåp l vûúåt lïn trïn sûå
chia rệ vïì lúåi đch, thị àûúng nhiïn ëu tưë tinh thêìn sệ àûúåc liïåt kï lâ
mưåt trong sưë cấc ëu tưë ca sẫn xët vâ sệ tịm àûúåc võ trđ ca nố
trong cấc hẩng mc chi phđ sẫn xët ca chđnh trõ kinh tïë hổc. Àïën
lc ờởy ỷỳng nhiùn chuỏng ta seọ vui mỷõng thờởy rựỗng chó mưåt thânh
quẫ khoa hổc nhû mấy húi nûúác ca James Watt, trong 50 nùm àêìu
tưìn tẩi ca nố, àậ àem lẩi cho thïë giúái lúåi đch nhiïìu hún so vúái


KINH TÏË TRI THÛÁC VÂ NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀƯËI VÚÁI VIÏÅT NAM

18

nhûäng giấ phẫi trẫ cho cưng cåc phất triïín khoa hổc kïí tûâ lc bùỉt
àêìu" (Toân têåp Marx-Engels, Têåp 1, tr. 607).
Tri thûác lâ mưåt ëu tưë ca sẫn xët, nhûng nố khấc biïåt vïì cú
bẫn vúái cấc ëu tưë vưën hay lao àưång úã chưỵ ngûúâi cố kiïën thûác nïëu
trao kiïën thûác cho ngûúâi khấc thị kiïën thûác ca anh ta khưng mêët
ài mâ lẩi àûúåc sûã dng tưët hún, câng trao cho nhiïìu ngûúâi thị khẫ
nùng sûã dng nố àïí tẩo ra ca cẫi, lúåi đch câng nhiïìu; mùåt khấc chi
phđ cho viïåc phưí biïën tri thûác ra cưng chng àïí lâm tùng sưë ngûúâi sỷó
duồng laõ gờỡn bựỗng khửng.
2. Cuửồc caỏch maồng khoa hoồc cưng nghïå hiïån àẩi, nhêët lâ cấch
mẩng vïì thưng tin thc àêíy sûå ra àúâi nïìn kinh tïë tri thûác
Quấ trịnh phất triïín lûåc lûúång sẫn xët ca loâi ngûúâi cố thïí
chia ra lâm ba thúâi k: Thûá nhêët lâ nïìn kinh tïë nưng nghiïåp, cng

cố thïí gổi lâ kinh tïë sûác lao àưång, àùåc trûng ch ëu lâ sẫn xuờởt
bựỗng lao ửồng thuó cửng, nựng suờởt rờởt thờởp; ờởt àai lâ tâi ngun
ch ëu. Thûá hai lâ nïìn kinh tïë cưng nghiïåp, cng àûúåc gổi lâ kinh
tïë tâi ngun, dûåa ch ëu vâo mấy mốc vâ tâi ngun thiïn nhiïn.
Hiïån nay khi thiïn niïn k múái sùỉp bùỉt àêìu, loâi ngûúâi àang bûúác
vâo nïìn kinh tïë tri thûác, nïìn kinh tïë ch ëu dûåa vâo tri thûác vâ
thưng tin; tri thûác vâ thưng tin trúã thânh ëu tưë sẫn xët quan
trổng hún cẫ vưën vâ lao àưång.
So vúái sûå chuín biïën tûâ kinh tïë nưng nghiïåp sang kinh tïë cưng
nghiïåp, sûå chuín biïën tûâ kinh tïë cưng nghiïåp sang kinh tïë tri thûác
cố nghơa sêu sùỉc vâ trổng àẩi hún: trûúác hïët àố lâ sûå chuín àưíi tûâ
mưåt nïìn sẫn xët dûåa vâo tâi ngun, lao àưång lâ chđnh sang nïìn
sẫn xët dûåa vâo trđ tụå con ngûúâi lâ chđnh, cng tûác lâ tûâ lûåc lûúång
sẫn xët vêåt chêët lâ ch ëu sang lûåc lûúång sẫn xët tinh thêìn lâ
ch ëu; thûá hai lâ sûå thay àưíi trïn mổi lơnh vûåc, mâ trûúác hïët lâ
cưng nghïå, vâ cấc hoẩt àưång sẫn xët kinh doanh diïỵn ra hïët sûác
nhanh chống, dưìn dêåp, thêåp k sau nhanh hún thêåp k trûúác, nùm
sau nhanh hún nùm trûúác, nhûäng thaânh tûåu kyâ diïåu nhêët cuãa loaâi
ngûúâi trong thïë kyã 20 têåp trung chuã yïëu trong thêåp kyã 90 maâ nhêët
laâ trong nhûäng nùm cëi; cëi thêåp k 80 ngûúâi ta vêỵn chûa dûå bấo
àûúåc sûå phất triïín internet, thûúng mẩi àiïån tûã nhû ngây nay, vâ
hiïån nay khố dûå bấo àûúåc nhûäng thânh tûåu múái sệ àẩt àûúåc trong
5-10 nùm túái; phêìn lúán cấc chiïën lûúåc, qui hoẩch phất triïín ca cấc
qëc gia àïìu phẫi thûúâng xun àiïìu chónh (phêìn lúán lâ àiïìu chónh


K ËU HƯÅI THẪO KHOA HỔC

19

cho nhanh hún); Chûa cố thúâi k nâo trong lõch sûã mâ sûå thay àưíi,
àẫo lưån trong xậ hưåi diïỵn ra nhanh chống, to lúán, sêu sùỉc vâ toân
diïån nhû hiïån nay. Nhiïìu khấi niïåm, cng nhû phûúng thûác, qui
tùỉc hoẩt àưång, ûáng xûã bõ àẫo lưån; båc ngûúâi ta phẫi àưíi múái tû duy,
phẫi hânh àưång nhanh, "lâm viïåc theo tưëc àưå ca tû duy" (Bill
Gates).
Cấc cưng nghïå cao, trûúác hïët lâ cưng nghïå thưng tin, lâ ngìn
gưëc ca sûå biïën àưíi lúán lao hiïån nay. Mấy húi nûúác, àưång cú àiïån múã
àêìu cåc cấch mẩng cưng nghiïåp, thc àêíy sûå ra àúâi nïìn kinh tïë
cưng nghiïåp, nưåi dung ch ëu lâ thay thïë lao ửồng chờn tay bựỗng
maỏy moỏc. oỏ laõ cuửồc caỏch mẩng sêu sùỉc nhûng diïỵn ra chêåm chẩp
trong thúâi gian rêët dâi. Côn ngây nay mấy tđnh vâ mẩng mấy tđnh
cố chûác nùng k diïåu lâ cố thïí thay thïë mưåt phêìn lao àưång trđ ốc con
ngûúâi, nêng cao tri thûác, giuáp con ngûúâi nêng cao khaã nùng tû duy,
khaã nùng sấng tẩo; tûâ àố àêíy nhanh, mẩnh sûå àưíi múái cưng nghïå,
àưíi múái tưí chûác quẫn l, cẫi thiïån àiïìu kiïån lao àưång, rt ngùỉn
khoẫng cấch, tẩo thån lúåi cho qëc tïë hoấ sẫn xët, thûúng mẩi,
lûu thưng tiïìn tïå... lâm cho quấ trịnh toân cêìu hoấ gia tùng mẩnh
mệ trong nhûäng nùm gêìn àêy. Mấy tđnh phất triïín rêët nhanh,
khưng cố cưng nghïå nâo khấc sấnh kõp. Chng nhanh chống ài vâo
cåc sưëng, cố mùåt úã mổi núi, trong mổi lơnh vûåc hoẩt àưång. Súã dơ nhû
thïë lâ vị ngoâi chûác nùng k diïåu ca nố, côn mưåt àùåc àiïím nûäa lâ
nùng lûåc ca mấy tđnh tùng rêët nhanh, cûá 18 thấng tùng gêëp àưi,
côn giấ cẫ thị mưỵi nùm giẫm ài khoẫng 30% - 40%, kđch thûúác nhỗ
ài nhanh chống, phêìn mïìm phất triïín rêët mẩnh, sûã dng mấy ngây
câng àún giẫn, xu thïë êëy trong vâi chc nùm nay khưng thay àưíi,
àïën nay vêỵn chûa thêëy cố triïåu chûáng thay àưíi. Chùèng bao lêu nûäa
mẩng mấy tđnh tưëc àưå nhanh sệ nưëi vúái cấc hưå gia àịnh, cấc trûúâng
hổc, cú quan, doanh nghiïåp, nhâ mấy, trang trẩi, hưå gia àịnh vâ àïën
tûâng ngûúâi, tûâng thiïët bõ, dng c... xậ hưåi thưng tin rưìi xậ hưåi tûå

àưång hoấ sệ hịnh thânh.
II. NÏÌN KINH TÏË TRI THÛÁC

1. Nïìn kinh tïë tri thûác lâ gị?
Kinh tïë tri thûác lâ nïìn kinh tïë trong àố sûå sẫn sinh ra, phưí cêåp
vâ sûã dng tri thûác giûä vai trô quët àõnh nhêët àưëi vúái sûå phất triïín
kinh tïë, tẩo ra ca cẫi, nêng cao chêët lûúång cåc sưëng.