Viêm loét đại tràng (Phần 1)

Viêm loét đại tràng
(Phần 1)

Viêm loét đại tràng là gì ?
Viêm loét đại tràng là tình trạng viêm mạn tính của ruột già (đại tràng). Đại
tràng là một phần của ống tiêu hoá, chứa phân. Trực tràng là phần cuối cùng của đại
tràng, nối với phía dưới là hậu môn. Ở bệnh nhân bị viêm loét đại tràng, loét và viêm
lớp niêm mạc đại tràng gây ra triệu chứng đau bụng, tiêu chảy và chảy máu trực tràng.
Viêm loét đại tràng có liên quan chặt chẽ với các bệnh lý viêm nhiễm khác của
ruột gọi là bệnh Crohn. Đồng thời, bệnh còn gọi là viêm ruột. Viêm loét đại tràng và
bệnh Crohn"s là bệnh mạn tính từ hàng thập niên. Bệnh này ảnh hưởng đến gần
500,000 đến 2 triệu người Mỹ. Đàn ông và đàn bà mắc bệnh ngang nhau. Bệnh thường
bắt đầu suốt tuổi niên thiếu đến tuổi trưởng thành, nhưng bệnh cũng có thể xuất hiện
trễ hơn.
Bệnh cũng gặp khắp nơi trên thế giới, nhưng thường là ở Mỹ, Anh, và Bắc Âu.
Bệnh đặc biệt thường gặp ở người Do Thái. Viêm loét đại tràng hiếm khi gặp ở Đông
Âu, Châu Á, và Nam Mỹ, và cũng hiếm thấy ở người da đen. Lý do tại sao vẫn chưa
rõ, có sự gia tăng tần suất bệnh này ở những nước phát triển.
Nguyên nhân của viêm loét đại tràng là gì ?
Nguyên nhân của viêm loét đại tràng và bệnh Crohn’s vẫn chưa rõ. Đến nay,
người ta vẫn chưa biết rõ ràng là hai bệnh này có phải là do nguyên nhân nhiễm trùng
hay không. Đây cũng không phải là bệnh lây.
Viêm loét đại tràng và bệnh Crohn"s là do hoạt động bất thường của hệ thống
miễn dịch trong ruột. Hệ thống miễn dịch này bao gồm miễn dịch tế bào và miễn dịch
proteins do tế bào tạo ra. Các tế bào và các protein này dùng để bảo vệ cơ thể chống lại
các tác nhân có hại như vi khuẩn, vi-rút, nấm và các yếu tố ngoại lai xâm nhập khác.
Hoạt hoá hệ thống miễn dịch là nguyên nhân gây viêm các mô khi hiện tượng hoạt hoá
này xảy ra.(Mặt khác, viêm là một cơ chế quan trọng được hệ thống miễn dịch sử
dụng). Bình thường, hệ thống miễn dịch chỉ hoạt động khi cơ thể tiếp xúc với yếu tố
xâm nhập có hại. Tuy nhiên, ở bệnh nhân bị bệnh Crohn"s và viêm loét đại tràng, hệ
thống miễn dịch bất thường và hoạt động một cách thường xuyên mặc dù vẫn chưa rõ

có yếu tố xâm nhập. Hoạt hoá bất thường và liên tục của hệ thống miễn dịch là nguyên
nhân gây viêm và loét mãn tính. Tính nhạy cảm bất thường của hệ miễn dịch không
phải là do di truyền. Do đó mức độ liên quan đầu tiên(anh em trai, chị em gái, trẻ em,
và cha mẹ) của bệnh nhân bị bệnh ruột kích thích rất giống với những bệnh này (viêm
loét đại tràng và bệnh Crohn’s ).
Triệu chứng của bệnh viêm loét đại tràng là gì ?
Triệu chứng thường gặp của viêm loét đại tràng là chảy máu trực tràng và ỉa
chảy, nhưng triệu chứng này có thể gặp ở những bệnh khác. Sự thay đổi của triệu
chứng phản ánh sự khác biệt của mức độ bệnh( bản chất của đại tràng và trực tràng bị
viêm) và mức độ viêm. Bệnh nhân bị viêm đại tràng thường chỉ giới hạn ở trực tràng
và một đoạn ngắn của đại tràng nối tới trực tràng, triệu chứng thường nhẹ và có tiên
lượng tốt hơn bệnh nhân bị viêm đại tràng lan rộng. Các loại viêm loét đại tràng khác
nhau được phân loại tuỳ theo vị trí và mức độ lan rộng của viêm:
Viêm loét trực tràng: thường viêm giới hạn ở trực tràng. Ở một vài bệnh nhân
bị viêm loét trực tràng, triệu chứng chảy máu trực tràng nhẹ, không liên tục, có thể đây
là triệu chứng duy nhất. Ở những bệnh nhân khác, triệu chứng viêm trực tràng có vẽ
nặng hơn, họ trải qua cơn đau vùng trực tràng, cảm giác đi tiêu bức bách( đột ngột cảm
thấy muốn đi tiêu và không chịu nổi vì sợ dơ), và cảm giác mót rặn, đau oặn (đau khi
ruột cử động)
Viêm loét đại tràng xích-ma và trực tràng: ( đại tràng xích-ma là một đoạn ngắn
nối với trực tràng). Triệu chứng của viêm loét đại tràng xích-ma và trực tràng, cũng
giống với viêm loét trực tràng, bao gồm chảy máu trực tràng, cảm giác đi tiêu cấp
bách, buốt mót vùng hậu môn, đau oặn bụng. Một số bệnh nhân bị viêm loét đại tràng
xích ma-trực tràng cũng có triệu chứng tiêu chảy có máu và đau oặn.
Viêm loét đại tràng trái bắt đầu từ trực tràng lan lên đoạn đại tràng bên trái( đại
tràng sigmoid và đại tràng xuống). Triệu chứng của viêm loét đại tràng trái gồm tiêu
chảy phẩn có máu, đau oặn bụng dọc theo khung đại tràng trái, sụt cân..
Viêm toàn bộ đại tràng :( gồm cả đại tràng phải, đại tràng trái, đại tràng ngang
và trực tràng ). Triệu chứng của viêm loét toàn bộ đại tràng bao gồm ỉa ra máu, đau
oặn bụng, sụt cân, mệt mỏi, sốt, đổ mồ hôi về đêm. Một số bệnh nhân bị viêm loét toàn

bộ đại tràng có mức độ viêm nhẹ và có triệu chứng nhẹ, dễ dàng đáp ứng với điều trị
thuốc. Tuy nhiên, bệnh nhân bị viêm toàn bộ đại tràng thường là bệnh nặng và khó
điều trị hơn so với những người bị viêm loét đại tràng còn khu trú.
Viêm loét đại tràng bùng phát, hiếm gặp nhưng là dạng bệnh nặng của viêm
loét toàn bộ đại tràng là cực kỳ nặng, người bệnh mất nước, đau bụng nặng. Bệnh nhân
bị viêm đại tràng bùng phát, tiêu chảy ra máu kéo dài và thường bị choáng. Bệnh nhân
có nguy cơ bị phình đại tràng nhiễm độc( dãn đại tràng do viêm nặng) và thủng đại
tràng. Những bệnh nhân bị viêm đại tràng bùng phát và phình đại tràng do nhiễm độc
cần phải nhập viện để điều trị bằng thuốc truyền tĩnh mạch. Nếu không đáp ứng với
điều trị bằng thuốc, thì cần thiết phải phẫu thuật cắt bỏ đại tràng để phòng ngừa thủng
đại tràng.
Trong khi đó mức độ nặng của viêm loét đại tràng tiến tiển và thoái triển theo
thời gian, vị trí và độ lan rộng của viêm đại tràng trên bệnh nhân thường giữ ổn định.
Tuy nhiên, khi bệnh nhân bị viêm loét trực tràng bị tái phát, thường viêm cũng chỉ giới
hạn ở trực tràng. Ở một số ít bệnh nhân(dưới 10%) viêm loét trực tràng hay trực tràng
xích –ma, về sau có thể biến thành viêm đại tràng lan rộng. Do đó, ban đầu bệnh nhân
chỉ bị loét trực tràng, về sau có thể phát triển thành viêm loét đại tràng trái hoặc bị
viêm loét toàn bộ đại tràng.
Làm thế nào để chẩn đoán viêm loét đại tràng?
Chẩn đoán viêm loét đại tràng được nghĩ tới khi có triệu chứng đau bụng, chảy
máu trực tràng và ỉa chảy. Lấy mẫu phân đem phân tích để loại trừ nguyên nhân nhiễm
trùng và ký sinh trùng, vì những bệnh này cũng có triệu chứng giống như viêm loét đại
tràng. Xét nghiệm máu cũng có thể cho thấy thiếu máu và tăng tế bào bạch cầu, tăng
tốc độ lắng máu( đúng hơn là tăng tốc độ lắng của hồng cầu). Sự gia tăng tế bào bạch
cầu và tốc độ lắng hồng cầu phản ánh có tình trạng viêm ở đại tràng.
Để khẳng định có viêm loét đại tràng cần phải nội soi đại tràng. Bác sĩ dùng
một ống nhỏ có thể bẻ cong được, đưa vào trực tràng( soi đại tràng xích-ma và soi đại
tràng) cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp bên trong lòng đại tràng giúp chẩn đoán bệnh
và xác định mức độ lan rộng của tổn thương viêm loét đại tràng.
Qua nội soi, bác sĩ sẽ lấy một mẫu nhỏ mô đại tràng (sinh thiết) để xác định

mức độ nặng của tổn thương. Việc hiểu rõ về mức độ lan rộng, và độ nặng của viêm
loét đại tràng là rất quan trọng trong việc lựa chọn trong số các biện pháp điều trị.
Chụp x quang đại tràng có bơm chất cản quang cũng có thể giúp chẩn đoán viêm loét
đại tràng. Trong suốt thời chụp bằng baryt, một chất trắng được đưa vào trong trực
tràng và vào đại tràng. Barium là một chất cản quang, làm cho hình ảnh đại tràng được