Bệnh tiêu chảy và nguyên nhân

Bệnh tiêu chảy và nguyên nhân

Trẻ em nước ta thường bị tiêu chảy, trong đó tiêu chảy (TC) do lỵ trực
trùng (LTT) là vấn đề rất đáng quan tâm vì nếu chẩn đoán không chính xác
và xử trí chậm sẽ gây hậu quả khó lường.
LTT là một bệnh lây, chủ yếu gặp ở trẻ từ 1-3 tuổi và tuổi học đường,
người lớn cũng mắc bệnh nhưng ít, thường xuất hiện vào mùa hè. Điều đáng quan
tâm là nhiều tổng kết cho thấy: trên thế giới: ít nhất 140 triệu người và gần
600.000 ca tử vong xảy ra hàng năm do LTT ở trẻ dưới 5 tuổi.
Gây bệnh LTT do vi khuẩn shigella, có 4 chủng (Shigella dysenterias-nhóm
A, S.flexneri-nhóm B, S.boydii-nhóm C, S.sonnei-nhóm D), vi khuẩn này nhỏ,
dài, hình que ngắn (nên gọi trực trùng), gram (-), không di động. Trong các vụ
dịch thường thấy S.dysenteriae gây bệnh trầm trọng. Shigella có trong đất, nước
và phân, ngoài ra còn dính vào chân ruồi nhặng…
Trực khuẩn có thể xuyên qua giấy vệ sinh làm nhiễm tay, có thể sống và
phát triển trong sữa, dễ bị diệt nơi khô ráo. Trực khuẩn được thải ra ngoài theo
phân người bệnh. Bệnh lây truyền trực tiếp từ người bệnh sang người lành qua
đường phân-miệng. Yếu tố lây nhiễm qua trung gian như đồ dùng chung, thực
phẩm, nước uống (hay tắm ao hồ nhiễm trực khuẩn), ruồi nhặng… Bệnh LTT dễ
gây thành dịch.
Những dấu hiệu của bệnh
1. Nếu nhẹ, người bệnh đau bụng từng cơn, mắc đi cầu (lúc đầu phân lỏng
về sau nhớt nhầy, mủ) 10-15 lần /ngày, mót rặn. Nặng thì đau quặn bụng từng cơn,
mót rặn dữ dội (đôi khi làm sa trực tràng). Đi cầu 30-40 lần /ngày, phân toàn máu,
nhớt nhầy, người bệnh mệt mỏi, sụt cân, vẻ mặt hốc hác, môi khô, lưỡi đóng bợn,
bụng chướng, vọp bẻ, nấc cục.
2. LTT luôn có sốt, nhẹ thì 38-39oC, nặng thì 40-41oC, có khi sốt gây co
giật.
3. Biểu hiện khác: Tăng urê huyết, huyết tán, hạ natri và đường huyết, bất
thường ở hệ thần kinh (co giật, rối loạn tri giác, tư thế bất thường…). Ít phổ biến
hơn: Viêm khớp háng phản ứng, đau nhức toàn thân, nước tiểu có albumin và trụ

hạt, đạm máu có thể tăng.
Để xác định chắc chắn bệnh LTT cần soi phân tươi, cấy phân, huyết thanh
chẩn đoán, soi trực tràng. Phải phân biệt LTT với lỵ amib, tiêu chảy do E.Coli,
viêm trực-kết tràng do các nguyên nhân khác (như lao ruột, trùng roi…), lồng ruột
trẻ em…
Các biến chứng
Tại chỗ: Xuất huyết đại tràng, thủng đại tràng, sa trực tràng…
Toàn thân: Sau khi khỏi LTT có thể xuất hiện triệu chứng mắt (mắt đỏ),
niệu đạo (tiểu gắt, buốt), khớp (đau khớp di chuyển, khớp sưng đau, tràn dịch
khớp không để di chứng).
Trị liệu LTT phải nhanh chóng và triệt để. Trẻ em dùng Co-Trimoxazol
(Bactrim, Biseptol) 480mg, từ 2-4 tháng tuổi (4-6kg) 1/2 viên /ngày x 5ngày, 4-12
tháng (6-10kg) 1/2 viên/ngày x 5ngày, 12 tháng đến 5 tuổi 1 viên /ngày x 5 ngày,
có thể dùng Ciprofloxacin, Cefoperazon… Dùng thức ăn lỏng, những món dễ tiêu,
thêm men tiêu hóa như Pancreatin, pepsin, biotin, bù nước và điện giải (Oresol,
huyết thanh mặn ngọt đẳng trương, giảm đau (Atropin), hạ nhiệt (paracetamol),
chống co giật (seduxen).
Ăn chín, uống sôi. Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi tiêu, tiểu. Không đi
tiêu xuống ao, hồ, ra đồng. Ăn rau quả sống phải rửa kỹ, tốt nhất rửa dưới vòi
nước chảy. Ở trường học, cô bảo mẫu, đầu bếp, người chế biến thức ăn nếu bị LTT
phải cách ly bắt buộc, không để thành dịch, cho đến khi cấy phân âm tính mới trở
lại làm việc.
Tiêu chảy thường xuyên

"Khi ăn uống ở nhà, đường tiêu hóa của tôi tốt không có vấn đề gì,
nhưng khi uống nhiều sữa hay đi ăn tiệc, uống nhiều bia rượu... thì tôi thường
bị tiêu chảy. Xin bác sĩ cho biết cách phòng ngừa".
Trả lời
Bạn mắc hội chứng ruột kích thích, tiêu chảy không do tổn thương thực thể
đường ruột mà chủ yếu liên quan đến rối loạn co bóp và tiết nhầy của ruột già.

Vấn đề chỉ là điều trị triệu chứng. Bạn có thể dùng một chế độ ăn thích hợp,
tránh dùng sữa, thức ăn tái, sống, bia. Sau khi uống kháng sinh, hệ vi khuẩn lành