B
h
a
b
c
a
a
a
B
h
THỂ TÍCH KHỐI ĐA DI Ệ N
I/ Các công thức thể tích của khối đa diện:
1. THỂ TÍCH KHỐI LĂNG TRỤ:
B: dieän tích ñaùy
h : chieàu cao
Thể tích khối hộp chữ nhật
!
Thể tích khối lập phương
"
#$%&
2. THỂ TÍCH KHỐI CHÓP
1
3
B : dieän tích ñaùy
h : chieàu cao
3. TỈ SỐ THỂ TÍCH TỨ DIỆN
'(%)*+++
,#-./012!3$**
*4
SABC
SA ' B' C'
V
SA SB SC
V SA' SB' SC'
=
C'
B'
A'
C
B
A
S
Chú ý:
56!789':;8&%
6!789':<==!>8&%
"
6!789':$=?<4" !%
a b c
+ +
56!78':.8,#@&
"
a
"54=#@4=4#,0#8,#@,&A#@B8
C'D4#,0#8,#@:#EF/8G.:#,0
H5IJ8FK#@J8FK#84#,0#8,#@
BÀI TẬP
''=*4#,0.8,;8&#!78L8*;884.=
C
"a
*"
M - (4=*N'
OPF8#-.:&* #$%#'&PN'
'4=.8,#@*4&#,0B8&AB8OPF8#-.:
8.*;884
M - (4=*PN'
"'4=*4#,0.8,;8&&A*;884#,0
*M - (4=*
H'4=*Q4#,0Q;8&&A*;884#,0&
A*B8
"a
M - :(4=*Q
8.F8#-.:&*#-.,#@,#E:4=*Q
R'4=*4*;884S8#;.$*
"a
M - :(4=*
T'(4=*4.D*.8,#@B.F'8.=;884
- :(4=*
U'(4=*4#,0.8 ;8G&;884:*AC
F/8F8G.O:.8,*3=#,084
V
TV
α
=
M - :(
4=*
W'(4=*Q4#,0Q'*.8,#@&
**QM - :(4=*Q
X'(4=*Q4#,0Q?<'*;884.D#,0CQ
*"
M - :(4=*
V'(4=*Q4#,0Q8;8Y'*;884.D
#,0CQ*Q
M - :(4=*Q
''=*Q4#,0;8&*;884.D#,0CQ84
8?*#,0CQHR
V
M - :(4=*Q
'(4=*4#,0.8,;8Y6E*,#@.D
AC*3=.D#,0C84TV
V
M - (4=*
Q
"'(J8FK+++4#,0.8,#@&B8&AB8
"a
C;884:+ACF/8F8#-.:M - (J8FKS#4Z0
F- :(4=+
Q
H'(J8FK.8,+++4#,0.8,#@&B8&A3=#,0
84TV
V
+,#@8.++?< - :(J8FK
+++
Q
R'J8FK#8+++4#,0.$.8,;8&
·
V
TVACB =
6!789'+:.DA++&'.D=L8C++.$84"V
V
8..8,
[ABC
;8&
M #$%#'&+
M - : ( J8FK +++ S#4Z0 F- :( 4= +
HD:
T'(J8FK+++4- B8O\]2!3F8#-.:&
++\D=L8C+\](J8FK#^'=2
M - :(4=+N'
M - :(4=+++N'
M - (4=+\]++N'
%M E)- :(4=+\]++\]+
U'J8F
_
#!
`
8+++'
`
#
`
0
a
.8
`
;8
_
A
`
+
a
8'
`
b
+>
`
.J
_
#
`
0J
a
8
α
\c8C8C+
a
d
`
A
b
d
`
b
;
`
J8F
_
Md
`
%A
_
d
`
A
`
%A
_
_
'A%'.=C+J
`
d
a
J8F
_
W\;
_
d
a
J8F
_
+++'
`
#
`
0
a
.8
`
#A
a
_
_
A+G#!>
a
8;8
8'
`
_
!
a
+e;
`
8#
`
0F
a
8>
`
F8#A
b
.P
b
_
Md
`
8'
`
8!
f
_
A>
`
#
`
0
a
d
`
A
b
d
`
b
J8F
_
\c.J
_
A++
a
d
a
!
f
G
_
Xd
a
J8F
_
#!
`
8+++'
`
#
`
0
a
.8
`
;8
_
8'
`
TV
V
6!>
a
8
N
`
'+
b
.J
_
AC++
_
'>
`
.J
_
=J
b
8C++.;
_
8'
`
"V
V
Md
`
#;
_
%
a
#'
_
+
Md
`
A
b
d
`
b
J8F
_
V';
`
;
_
=Q+++Q+'
`
G
`
b
`
_
#A
a
J
a
8
a
8'
`
>
b
#d
b
#A
a
J
a
8TV
V
Md
`
A
b
d
`
b
;
`
;
_
=#'
`
N'
';
`
J8F
_
+++'
`
#
`
0
a
.8
`
#A
a
_
#A
b
.+
`
#A
a
#A
b
.
_
A+
_
'>
`
.J
_
#
`
0.;
_
8'
`
TV
V
Md
`
A
b
d
`
b
;
`
J8F
_
#'
`
\c.J
_
A++
a
.;
_
d
a
!
f
G
_
Md
`
;
b
8%A
_
d
`
`
.J
_
A
b
J8F
_
CO'
_
a
%A
_
d
`
e8g
';
`
J8F
_
.8
`
#A
a
+++O'
_
\
a
F8#A
b
.
b
+\J
_
=J
b
8#g\+
;
`
J8F
_
a
=G
a
Md
`
d
b
Z;
`
A
b
d
`
b
=G
a
#'
`
"'d
a
J8F
_
#!
`
8.8
`
+++'
`
G
`
b
`
_
#A
a
J
a
8
Md
`
A
b
d
`
;
`
!
`
%A
_
++
\J
_
=J
b
8#g++
a
F'
_
8G..8
`
J
`
a
G
a
!>
_
_
h
a
iMd
`
A
b
d
`
;
`
'
`
=++ih
H'd
a
;
_
=Q+++Q+Md
`
d
b
Z;
`
A
b
d
`
b
;
`
!
`
%A
_
+Q+
a
A
b
d
`
;
`
;
_
=
R'd
a
;
_
=Q+++Q+8'
_
j
a
8'#A
b
.
b
a
QMd
`
d
b
Z;
`
A
b
d
`
b
;
`
'
`
=
j+++Q+
a
;
`
;
_
=#
f
'
"
T6
`
0
b
;
`
'
`
=
a
.;
_
.8
`
;8G'
`
_
8'
`
;8J
a
8\J
_
Ag
_
0A
a
;88'
`
>
`
#
`
0.;f.J
_
A
_
'>
`
#
`
0.;
_
8'
`
HR
V
\cG#!>
a
8';
`
'
`
=F
a
8>
`
F8#A
b
.
_
0A
a
Md
`
A
b
d
`
;
`
'
`
=
"U';
`
'
`
=!
`
8
`
#A
a
*Q'
`
_
#
`
0J
a
8
a
8'
`
*J
a
8
α
\c#!>
a
8'
b
;
`
'
`
=
'
−
aa
a
d
`
A
b
d
`
;
`
'
`
=
W';
`
'
`
=!
`
8
`
#A
a
*Q'
`
_
#
`
0J
a
88'
`
8!
f
_
A>
`
#
`
0J
a
8TV
V
Md
`
A
b
d
`
;
`
'
`
=
Md
`
8'
`
%'.J
_
A
_
'>
`
#
`
0
X'!
`
%A
_
*'
`
#
`
0
a
.8
`
G
_
*
⊥
C8'
`
8!
f
_
A*
a
#
`
0J
a
8TV
V
!
`
8.
⊥
C*
Md
`
A
b
d
`
!
`
%A
_
*
"V'd
a
'
`
=!
`
8
`
#A
a
*Q'
`
_
#
`
0J
a
8
a
8'
`
8!
f
.J
_
A>
_
=>
`
#
`
0.;
_
8'
`
TV
V
Md
`
A
b
d
`
;
`
'
`
=
Md
`
'
b
8
`
8!
f
a
.=C*Q
"'d
a
'
`
=*'
`
#
`
0
a
.8
`
#A
a
_
_
A*
⊥
C8'
`
8!
f
.J
_
A
C*
a
#
`
0J
a
8TV
V
Md
`
A
b
d
`
;
`
'
`
=
k,#l#-.P,#@,#E:4= P
"'d
a
'
`
=*Q'
`
#
`
0Q
a
d
a
;8
_
8'
_
P
a
F8#A
b
.
b
*P
⊥
CQ
8'
`
8!
f
.J
_
AC*Q
a
#
`
0J
a
8TV
V
Md
`
A
b
d
`
;
`
'
`
=
""'d
a
'
`
=.8
`
j'
`
_
jjj#;.;
_
;88'
`
>
`
a
j
jjMd
`
#!>
a
8'j
b
d
a
'
`
=
"H'.8
`
;8G>
b
a
MFA#!>
a
8J
b
8g
a
;88'
`
>
`
CG
`
0
#A
b
.QZ''Q\J
_
=J
b
8g;88'
`
>
`
QJ
`
Q
_
i
a
J
`
Q
_
hMd
`
A
b
d
`
;
`
!
`
%A
_
Qhi
"R'd
a
'
`
=.8
`
#A
a
*'
`
_
#
`
0
`
_
A***
_
'>
`
#
`
0.;
_
8'
`
TV
'
O'
_
Q
a
8'#A
b
.
b
*>
`
.J
_
=J
b
8g
a
;88'
`
>
`
*
Md
`
d
b
Z;
`
A
b
d
`
b
;
`
'
`
=*Q
a
*
Md
`
A
b
d
`
b
;
`
'
`
=*Q
"T'd
a
'
`
=.8
`
*'
`
RTU
`
.J
_
A***
_
'>
`
#
`
0.;
_
8'
`
TV
'
Md
`
A
b
d
`
b
;
`
'
`
=
"U'd
a
'
`
=!
`
8
`
#A
a
*Q#
`
0
a
d
a
;8
_
_
A
_
'>
`
#
`
0.;
_
8'
`
TV
'
O'
_
\
a
F8#A
b
.*\J
_
=J
b
8#g\
a
Z'8Z'8>
`
QJ
`
*
_
h
a
J
`
*Q
_
iMd
`
A
b
d
`
;
`
'
`
=*h\i
B. MẶT NÓN, MẶT TRỤ, MẶT CẦU.
I) MẶT NÓN, HÌNH NÓN, KHỐI NÓN:
1) Mặt nón:
'#!78L8∆%m&j
&'84αCVnαnXV
V
\DFo
e'0ZFY#!78L8%g0
g#!78L8∆8.D4
* d: đường sinh
*
∆
: trục
* O đỉnh
* 2
α
: góc ở đỉnh
2) Hình nón:
4Foe'0ZFY.$
.8,;8g0g.$&
84;8
H
pDiện tích xung quanh:*
eg
π
Fl
l: độ dài đường sinh
r: bán kính đường tròn đáy.
3) Khối nón:
4/8=2F'8:4
#!38(4
pThể tích khối nón:
π
"
F
h: độ dài đường cao
r: bán kính đường tròn đáy
II) MẶT TRỤ, HÌNH TRỤ, KHỐI TRỤ:
1) Mặt trụ:
'#!78L8∆%Z'8Z'8
,.$'q8B8F
\DFoe'0ZY#!78L8%
g0g∆8.DFK
* d: đường sinh
*
∆
: trục
2) Hình trụ:
FKFoe'0ZFY.$
?<g0g.$&
pDiện tích xung quanh:*
eg
π
Fl
l: độ dài đường sinh
r: bán kính đường tròn đáy.
3) Khối trụ:
FK/8=2F'8:4
#!38(FK
pThể tích khối nón: F
h: độ dài đường cao
r: bán kính đường tròn đáy
Chú ý: #((FKl.
III) MẶT CẦU, HÌNH CẦU, KHỐI CẦU:
1) Mặt cầu:
'#-.j(#lZ(rF
M<=3=,#-.\F'8;88
,#-.j.$'q8B8F#!3
8.D2G.j, F
s )*CjF
{ }
Fj\\
=
Chú ý: pjtF
⇔
B.8'C*
pjnF
⇔
B.F'8C*
pjF
⇔
B.FAC*
2) Vị trí tương đối của mặt phẳng và mặt cầu:
'.D2*CjF.D=L8CuO:jFA.=Cu%j'q8,
Sj#.=Cu
p%tF
⇔
Cu;8mC*0Cu
∩
C*
φ
p%F
⇔
Cu=evC*&
s#4(S): tiếp diện, (H): tiếp điểm
p%nF
⇔
CumC*N'#!78FoC4G.,
%F
−
Chú ý:%V0j≡CumC*N'#!78FoCjF
3) Vị trí tương đối của đường thẳng và mặt cầu:
R
'.D2*CjF#!78L8∆O:jFA∆%j'q8,S
j#∆
p%tF
⇔
∆;8mC*0∆
∩
C*
φ
p%F
⇔
∆=evC*&
s#4∆: tiếp tuyến(H): tiếp điểm
p%nF
⇔
CumC*&#-.=G)
HQ) e8g2- (2
pQ) e8g2*
eg
H
π
F
pM- (2
"
H
π
F
"
BÀI TẬP
'4Foe'04#!78'V., #,0FR.
M %) e8g:4#^'
M - :(4
\$%)#g#E:44'q8,SG.:#,0#.D=L8%)
.M %) %)#4
\$FK4, #,0FR.4'q8,8?#,0B8U.
M %) e8g:FK- :(FK
m(FKY.D=L8Z'8Z'84FK,FK".M %) :%)#!3
&'A
"m4B8.$.D=L8gFK:4#!3.$%).$.8,#@&M
%) e8g- :4#4
H\$FK4, #,0F@'F
"
M %) e8g%) '=2:FK
M - :(FK
'#-.2!3B.FA#!78Fo#,0Z''848?FK:FK
B8"V
V
M 'q8,8?FK:FK
Rm4#E*Y.D=L8#gFK#!3.$.8,;8G4&0@B8
M %) e8g%) #,0- (4
'%G08:#!78Fo#,04Z''.D=L8C*&'.D=L8
#,04.$84TV
V
M %) .8,*
T\D=L8#gFK:FKmFKN'%);8&c
M %) e8g%) '=2:FK
M - :(FK
M - (J8FK8,#@$=FK
U\$(4484Y#EB8V
V
4, #,0B8FM %) :%)#g
#!78Z;884
W\$(J8FK#84@'4#,0.$.8,#@&M - :(FK
8'&=(J8FK0
X\$(%)#@4&B8$=F'8.$(4M - :(4#4
V\$(FK8$=F'8.$(2#!78Fo#,0:(FKB.FA.D:(
2
M %) e8g- :(FK$=F'8.$(2, c
#!78':(FK
M 8,Flw:- (FK$=F'8(2, c'F!
'<==!>8Q+++Q+&
M %) e8g- ::(FK4#!78Fo:#,08'&=,
;8Q+++Q+
M %) e8g- :(44#EG.j:;8Q#,0
#!78Fo$=;8+++Q+
'<==!>8Q+++Q+&k,#lG., .D2#gW
#E:<==!>8#^'
"'%)Q4Q⊥CQR.8,;8&"H
T
k,#lG., .D2#g(#E:%)
H'4=.8,#@*4&#,0B8&AB8
k,#lG., .D2#g,#E4=
R '%)Q4Q⊥CQH.8,;8&T
Wk,#lG., .D2#g(#EQ:%)
T'4=*Q4#,0Q;8&*⊥CQ*
k,#lG., .D2#gR#E*Q
U'4=8,#@*Q4&#,0B8&AB8k,#lG.
, .D2#gR#E*Q
W)'J8FK+++4wq,&#@B8
k,#lG., .D2#g,#E:J8FK
M %) .D2- :(2!>88
X '4=*Q4#,0;8&*⊥CQQr8.=Cug
;884*\D=L8Cum***Q&++Q+
\cU#-.Q+++Q+;B.FA.$.D2
M %) .D2- :(2#!3&'
V '4=.8,#@*4&#,0B8.DA3=#,0.$84B8TV
V
k,#lG., .D2#g,#E:J8FK
M %) .D2- :(2!>88
'4=*4***4@'
k,#lG., .D2#g,#E:J8FK
M %) .D2#4
PHƯƠNG PHÁP TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN
PHỆ TỌA ĐỘ TRONG KHÔNG GIAN
A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ
)#$F'8;88
)8x.FKjej0jy#$.$;884#!38)FK#$;884F'8
;88
]w0N>#>l
→→→
kji
2!3FAjej0jy
V
======
→→→→→→→→→
ikkjjikji
M#$:#-.:N>
\Cez0zy
→→→
++=⇔
kzjyixOM
→→→→→
++=⇔=
kzjyixuzyxu zzC
'Ce
z0
zy
Ce
z0
zy
zzC
zzyyxxAB
−−−=⇒
"N>B8M#$:N>{8)
'
zzCzzC
zyxvzyxu
==
→→
p
=
=
=
⇔=
→→
zz
yy
xx
vu
p
zzC
zzyyxxvu
±±±=±
→→
p
Rkkzkykxuk
∈=
→
zzC
p
CzzC
Rnmnzmznymynxmxvnum
∈+++=+
→→
HN>/8=!>8
U
→→
vu
/8=!>8C
VC55
z
z
y
y
x
x
kzz
kyy
kxx
ukvRkuvu
==⇔
=
=
=
⇔=∈∃⇔≠
→→→→→→
R#L8N'EZ('F!
\#N'EZ(
−
−
=
−
−
=
−
−
=
⇔=⇔≠
k
kzz
z
k
kyy
y
k
kxx
x
MBkMA
BA
M
BA
M
BA
M
\F8#-.\
+++
z
z
BABABA
zzyyxx
TM ;!8:N>
'N>
zzCzzC
zyxvzyxu
==
→→
'Z|||| zzyyxxvuvuvu
++=
=
→→→→→→
|
| zyxuu
++==
→→
CCC
ABABAB
zzyyxxAB
−+−+−=
V||V|C|
||||
'ZC
→→→→
→→
→→
→→
≠≠
++++
++
==
vv
zyxzyx
zzyyxx
vu
vu
vu
V
=++⇔⊥
→→
zzyyxxvu
UM 4!8:N>
W