Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (318.71 KB, 7 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<i><b>Bdi Nhat Quang* </b></i>
<i>an ninh vd chien tranh cue bo. Bdi viet </i>
<i>ndy se phdc hog. ro net hcfn ve vdn di kinh </i>
<i>te'ndi bd.t cua khu vUc trong giai doan hien </i>
<i>tai vd du dodn vd cdc kich bdn phdt trien </i>
<i>thdi gian tdi: do Id van de thu nhap ta ddu </i>
<i>khi trong tUcfng quan vdi dinh hUdng phdt </i>
<i>trien nong nghiep. </i>
<b>1. Sure manh dau khi </b>
Viec xac dinh cu t h e r a n h gidi dia ly cua
Trung Ddng cho tdi nay v i n chUa dat dUpc
nhieu y kien ddng t h u a n , nhUng hau het
cac ben q u a n t a m deu ngam hieu day la
mpt khu viic dia ly dac biet m a n g y nghia
ket ndi lich sU, kinh te, van hoa gifla ba
*Tie'n sT, Ph6 vien tnicmg
Vien Nghien cihi Chdu Phi v^ Trung Ddng
chau luc A - Au - Phi. Thiic trang phat
trien trong npi tai khu vUc Trung Ddng
the hien sii phan hoa sau sac vdi nhieu
khac biet va chenh lech dang ke gifla cac
quo'c gia, dac biet la nhflng khac biet ve
thu nhap, trinh dp phat trien kinh te, dn
dinh chinh tri va phat trien xa hoi.
Mpt trong nhflng nguyen nhan lam nen
sfl ndi bat cua mpt so' qud'c gia Trung Ddng
trong tfldng quan vdi cac qud'c gia khac
chinh la sfl phan bd ngudn tai nguyen
thien nhien khdng ddng deu va dau khi
-ngudn tai nguyen quan trpng nha't cua
khu vflc nay - da trd t h a n h mau chd't cua
<i>mpi van de lien quan tdi khoang each va vi </i>
the ciia cac qud'c gia hoac nhdm qude gia
trong khu vflc. Vdi each tiep can xem xet
cac qude gia Trung Ddng tfl goc dp tiem
n a n g dau khi va thu n h a p tfl ngudn tai
nguyen chien Iflpc nay, ngay lap tflc cd the
k h a n g dinh t i m quan trpng ciia khu vflc
dang quan ly tdi 66% trfl Ifldng dau khi
<b>BuiNhgt Quang </b> Thu nhdp tij dau khi vd co hdi.
toan cau'. Mdt diem d a n g chu y nfla khi sach p h a t trien k i n h te va q u a n diem dau
xem xet ve tiem n a n g dau khi T r u n g Ddng tU, sU d u n g ngudn t h u tfl d a u khi cua
la viec ngudn tai n g u y e n khdng id nay chinh p h u cac qude gia T r u n g Ddng da
p h a n ldn n a m trong quyen q u a n ly cua cac dUde dac biet chu y, xem xet t r e n g chinh
qud'c gia nhU A r a p Xeut, Irac, Iran, UAEs, sach dd'i n g o a i c u a n h i e u qud'c gia ben
Cd Oet, Libi... va ve cd b a n cd the p h a n ngeai. Cd le dieu l a m n e n sii nei b a t cua
Idai cac qud'c gia dau k h i T r u n g Ddng ndy cac qud'c gia T r u n g Ddng c h i n h la ngudn
t h u n h a p k h d n g id m a hp t h u dUpc t r o n g
n h i e u n a m q u a nhd k h a i t h a c va xua't
k h a u d a u . R a t n h i e u dd'i tac nUde ngoai
da lien tuc h u d n g ve T r u n g Ddng va dac
biet q u a n t a m tdi c h i n h sach d a u tU cua
cac qud'c gia n a y do moi q u y e t d i n h dau
t u hp dUa r a deu cd t h e gay r a nhUng
a n h h u d n g d a n g ke tdi que'c gia tiep
<i>n h a n n g u d n t a i c h i n h . Bieu do 1 dUa r a </i>
m i n h hoa ve bien ddng gia ddu va tdc dp
t a n g trUdng t a i s a n d nUde ngoai cua
n h d m cac qud'c gia GCC t a i k h u viic
T r u n g Ddng.
t h a n h hai nhdm:
- Nhdm cae qud'c gia thupc Hoi ddng
Hdp tac Vdng vinh (GCC) bao gdm 6
t h a n h vien: B a r a n h , Cd Oet, Oman, Cata,
Arap Xeut vd UAEs.
- Nhdm cac qud'c gia dau khi q u a n trpng
khac cua T r u n g Ddng bao gdm: Iran, Irac,
Libi.
TU n h a n dinh neu t r e n ve cae qud'c gia
cd vai trd va t a m a n h hUdng ldn d k h u viic
lien quan tdi cae boat ddng khai thac vd
xua't k h a u dau, nhieu va'n de ve chinh
<i>B i e u d d 1. B i e n d o n g g i a d a u v a t a i s a n d n i i d c n g o a i c i i a c a c q u o c g i a G C C </i>
<i>Tai san o nuoc </i>
ngoai (ty USD)
• I J i ^
Gia dau
<b>tho (U.SD) </b>
I I I '
<i>S',M, | ' . ' | i • , . . ;•.•., ']'\^ • ' . " . M , T I </i> <b>I . ! </b> <i><sub>I;. . 1 . !•• M': . I ' </sub></i>
<i>Ngudn: Theo bdo cdo ciia McKinsey & Company, 5, 2008. </i>
Thu nhdp tu dau khi vd co hdi. <b>Bui Nhdt Quang </b>
Sd lieu ve ngudn t h u va tich luy tai san dUPng vdi quy md GDP cua cac nen kinh
d nude ngoai cua cac qude gia T r u n g Ddng te ldn h a n g dau tren the gidi nhU Anh
la dac biet cd y nghia vd t r e n thiic te da hoac Phap. Ben ngoai nhdm GCC. cac
the hien d h a n g loat cae dong thai dau tU qude gia ndi bat khac cua Trung Ddng la
ndi bat tren k h a p toan cau: Dubai mua cd Libi, Iran, Irac vdi trfl lUdng dau Udc tinh
phieu cua Sony, Cata vd Dubai canh t r a n h lan lUdt 41,5 ty thung, 89,7 ty thung va
nhau de mua lai cac san giao dich ehUng 112,5 ty thung^ cung dang the hien sflc
khoan toan cau, Abu Dhabi bdm nhieu ty manh dau khi cua minh vdi anh hUdng
USD ddu t u vad Citigroup... Ta't ca deu la dang ke trong khu vUc va tham chi la d
nhflng da'u hieu the hien sii giau c6 cua cap dp toan cau.
cac qud'c gia T r u n g Ddng va t h a m vpng
b a n h trudng ve m a t k i n h te cua hp vdi tU
each la cac dd'i tae chu chd't t r e n thi trUdng
tai chinh toan cau. Bieu dd 1 cho tha'y
trong giai doan tU 2002 den 2006, tai san
nUde ngoai cua GCC da t a n g chdng mat
vdi ty le 131% va dat con so' khdng id
khoang 2000 ty USD vao n a m 2006. Day
la khdi lupng tai san ra't dang ne tUdng
Bieu dd 2 da dUa ra 4 kich ban ve thu
nhap tU dau khi cua cae qude gia GCC
trong giai doan tU nay den ndm 2020 diia
tren cd sd cae mfle gia dau tho khac nhau
giao dong tfl 30USD den 100 USD mot
t h u n g dau. Tinh toan theo cae kich ban da
dUa den ket qua la tdng thu nhap tU dau
khi cua GCC cd the len tdi mfle cao nha't Id
8,8 ngan ty USD vao nam 2020.
<i>B i e u d o 2. B o n k i c h b a n t h u n h a p tii d a u k h i ciia GCC </i>
<i>Ddn vi: ngdn ty USD </i>
Gii d5u
<i>m {,•:! </i>
<i><b>mmtutm </b></i>
<b>• • i i , i </b>
<i><b><</b></i><b> ;i .1 </b>
<b>4 h .' </b>
<b>I l l </b> <b>r ; - ' ' i ' I </b>
<i>Ngudn: Theo bdo cdo cua McKinsey & Company, 5. 2008. </i>
<b>Bui Nhqt Quang </b> Thu nhdp tu ddu l<hi vd co hdi..
<b>2. Nong nghiep, dat canh tac va li/dng </b>
<b>thuc </b>
Thu nhdp tu ddu khf vd co hdi. <b><sub>Bui Nhqt Quang </sub></b>
khoang 1,5 trieu ta'n Ifldng thflc tfl cac
ngudn khac. Tfldng tu n h u Iran, cae qud'c
gia khac n h u Arap Xeut, Ai Cap, Irac...
cung dang phai n h a p k h a u ngay cang
nhieu nong san de dap flng nhu cau cua
dan chung. Td chflc P h a t trien Ndng
nghiep Arap Ude t i n h r a n g cac quoc gia
Arap se phai n h a p k h a u lUdng thiic tri gia
tu 35 - 40 ty USD mdi n a m trong giai doan
2009 - 2010 va ddi vdi mpt so' qud'c gia
vung Vinh, 90%) n h u cau tieu t h u lUdng
thiic trong nUde dupe dap Ung bang cac
san pham n h a p khau•^ Xi Ri cho tdi ndm
2005 van la qud'c gia xua't k h a u Ida my
nhUng ke tfl 2006 den nay da bat dau
khong dap flng du n h u cau trong nfldc va
phai n h a p k h a u lua my tfl Bungari. Cach
day khdng lau, Irac van duy tri tdt kha
nang tfl cung tfl cap ve Ifldng thflc nhUng
den nay da khdng dam dUdng ndi nhu cau
lUdng thiic ngdy cang gia t a n g va trd
t h a n h nude n h a p k h a u lUdng thiic ldn vdi
cac hpp ddng n h a p k h a u ddi b a n ky ket
vdi Oxtraylia, My vd P h a p . Ddi vdi cac
qude gia t h d n h vien GCC, sii giau cd dat
dupe nhd xuat k h a u dau dUdng nhU van
chua dam bad dupe cho hp kha n a n g phat
trien ndng nghiep mpt each ben vUng do
cac ban che ve dieu kien canh tac la khdng
the khac phuc dUpc. Ket qua ta't yeu v i n
la sii phu thudc n a n g ne vao lUPng thiic
n h a p khau.
<b>3. Van de va giai phap </b>
So sanh hai linh viic kinh te quan trpng
cua T r u n g Ddng la boat dpng khai thac.
xua't k h a u dau khi va phat trien nong
nghiep da cho thay nhieu dien bien tUdng
phan, mang tinh trai chieu. Ce the n h a n
dien met so' va'n de dang chu y bao gdm:
- Ngudn Ipi n h u a n ma cac chinh phu
Trung Dong thu ve tfl xua't khau dau khi
la ra't ldn va da gdp p h a n quan trpng giup
hp xay dflng xd hoi phat trien, thinh
vflpng.
- Trai ngflde vdi sfl giau cd tfl dau khi,
ndng nghiep Trung Ddng gap ra't nhieu
b a n che trong dinh hUdng phat trien va
hdu het cac qude gia trong khu vUe nay
deu phu thupc n a n g ne vao lUdng thiic
nhap khau.
- Mpt van de khac phat sinh la sU phan
chia cua cai trong xa hdi Trung Dong lai
the hien sii mat can doi nghiem trpng.
Ngudn Ipi tU dau khi dudng nhU ehUa dupe
sfl dung mpt each phu hdp cho phat trien
linh viic kinh te cot yeu cua qude gia Id
ndng nghiep va san xuat lUdng thiic.
Cac van de tren da dan tdi thiic trang la
quy md vd sii ddng gdp cua ndng nghiep
tai Trung Dong tUdng doi khiem ton. So'
lieu cua FAO cho thay ndng nghiep chi
ddng gdp ehUa tdi 6,2% GDP tai cac qud'c
gia Arap va xet trong bdi canh cua khu
viic nay thi day chUa phai Id mpt cd ca'u
kinh te phu hpp giup hp dam bao dupe
nhu cau tieu dung nong san npi dia. Ket
qua la bao cao nam 2008 cua FAO cho
tha'y khoang 13% dan so' cac nUde Aiap
dang d tinh t r a n g thieu dinh dUdng. Day
khdng phai Id ty le cae sd vdi mUc trung
Bui Nhqt Quang Thu nhdp tu ddu khi vd co hdi.
binh cua the gidi nhUng so vdi tiem ndng
k i n h te va k h a n a n g tai chinh ciia T r u n g
Dong thi ty le n a y cho tha'y n h i e u ba't cap
t r e n g cd ca'u k i n h te va chinh sach p h a t
trien qud'c gia.
NhUng khd k h a n trong viec dam bao
ngudn lUdng thiic phuc vu n h u cau npi dia
da khien che cac qud'c gia T r u n g Dong
hudng tdi nhieu giai p h a p mdi vdi nhieu y
tUdng dang chu y. Cac qud'c gia cd tiem
ndng tai chinh ldn nhU A r a p Xeut, UAEs,
Cata... dang thiic hien cae vdng dam p h a n
nghiem tuc vdi mpt so' que'c gia cd nhieu
<i>da't dai va ngudn nUde de mua hoac thue </i>
<i>ddt nong nghiep, td chflc c a n h tac n h a m </i>
dap flng n h u cau ndng san cua minh. Cac
chinh phu T r u n g Ddng da va dang tiep
can nhieu ddi tae n h u Xu Dang, Uganda,
Pakixtan, Thai Lan, Viet N a m de dam
p h a n ve van de nay.
Y tUdng ve mua heac t h u e da't ndng
nghiep d nUde ngddi da vd dang dUde trien
khai t r e n thiic te, khien cho nhflng ndm
gan day da dien r a cac cudc chay dua dau
t u da't t r e n k h a p t h e gidi. Cae qud'c gia
T r u n g Ddng tim kiem dia diem dau tU da't
d k h a p mpi ndi va thong t i n ban dau cho
tha'y Arap Xeut da sd hUu khdang 1,6
t r i e u h a da't n d n g n g h i e p d nUdc ngdai.
K h o n g chiu k e m c a n h , U A E s c u n g sd
hflu k h d a n g 1,28 t r i e u h a t a i c h a u P h i va
P a k i x t a n . Libi t h i d a n g d a m p h a n vdi
U c r a i n a de dd'i d a u va k h i ddt lay
k h d a n g 250.000 h a da't c a n h tac. Thd'ng
ke sd bp cua FAO chi r a r a n g t r e n toan
t h e gidi da cd hdn 8 t r i e u h a da't c a n h tae
dupe b a n hoac cho nUdc ngoai t h u e vd
r i e n g dd'i vdi cac qud'c gia T r u n g Ddng,
dUdng n h u liia chpn n a y cua hp la s a n g
sudt de Cdi da't n d n g n g h i e p la dia ehi
d a u t u d u n g ddn che ddng tdi c h i n h cd
dupe t u xua't k h a u d a u .
N h u vay, bUde dau cd the n h a n dinh
r a n g mpt sii can b a n g chien lUpc mdi da
dupe xac lap gifla mpt ben Id ngudn tai
chinh khdng id ma cac quo'c gia xua't k h a u
dau T r u n g Dong d a n g t h u ve va ben kia la
sflc ep dang ke cua dan c h u n g ddi hdi phai
thoa m a n n h u cau tieu t h u lUdng thiic
trong nUdc. Dieu nay da tao r a cd hoi hdp
tae gifla cac qud'c gia cd Ipi t h e t r o n g s a n
xua't n d n g n g h i e p vdi cac quo'c gia cd
tiem liic t a i c h i n h h u n g h a u t a i T r u n g
Dong. Viet N a m h i e n la qud'c gia cd t h e
m a n h ve s a n xua't n d n g n g h i e p va xet tfl
gde dp nay, t h i trUdng T r u n g Ddng trd
n e n h e t sflc t i e m n d n g va ra't c a n dflpc
chu y d u n g mfle.
Thu nhdp tu dau khi vd co hdi... Bui Nhqt Quang
<i>' Theo bao cao OPEC Secretariat Report, 2007 </i>
<i>^ l/dc tinh cua European Institute for Research on Mediterranean and Euro-Arab Cooperation, 2007. </i>
<i>^ Theo so lieu eda The Arab Organization for Agricultural Development, Annual Report 2008. </i>
<i>1. Annual Report 2008, T h e Arab Organization for Agricultural Development. </i>
2. OPEC S e c r e t a r i a t Report, 2007.
<i>3. Petroleum Report 2007, European Institute for Research on Mediterranean and Euro-Arab </i>
Cooperation.
<i>4. The Coming Oil Windfall in the Gulf McKinsey & Company Report, 5. 2008. </i>
5. Cac bao cao p h a t trien nong nghiep cua FAO.