Tiet 50 tho hai cu cua ba so

Chào mừng

Các thầy, các cô và các em học sinh
tham dự bài giảng
1


Người thực hiện: Nguyễn Thị Minh Ngọc
Trường THPT Huỳnh Thúc Kháng
Thành Phố Vinh-Nghệ An
2


I. Giới thiệu tỏc giả,
thể loại
1. Tác giả Ba-sô
- Tiểu sử: Matsuô Basho
(1644-1694), sinh ra ở
Miê
- Cuộc đời: lãng du như một
“vị hành giả của cát bụi
và ánh sáng”
- Sự nghiệp: nổi tiếng nhất
là tập thơ Hai-cư “Lối
lên miền Ôku”

3


2. Đặc trưng thơ Hai-cư
- Hình thức: ngắn gọn, chỉ gồm 17 âm tiết, ngắt làm

5/7/5 (khoảng 7-8 chữ Nhật vì tiếng Nhật đa âm)
- Tứ thơ: ghi lại phong cảnh, sự vật, sự việc trong một
khoảnh khắc hiện tại, từ đó khơi gợi cảm xức, suy tư
(quy tắc sử dụng “Quý ngữ” (từ chỉ mùa)
- Quan niệm về con người và thiên nhiên:
+) con người-vạn vật nằm trong cái nhìn nhất thể hố
+) thiên nhiên ở trong quy luật chuyển hoá, tương
giao
- Cảm thức thẩm mỹ: đề cao cái đơn sơ,vắng lặng, u
huyền, mềm mại, nhẹ nhàng
- Ngôn ngữ: chấm phá, chỉ gợi mà không tả…
4


II. Hướng dẫn đọc hiểu
1. Hướng dẫn đọc
-> đọc chậm, trầm, nhẹ nhàng, trữ tình mỗi
dịng thơ là một lần ngắt nhịp, theo đúng
cách chia đoạn của thơ
Hai-cư
ví dụ: bản phiên âm la-tinh và dịch nghĩa
bài thơ số 3

5


Bản phiên âm la-tinh, dịch nghĩa bài 3

Bản phiên âm:
Teni to raba

kien namida zo atsuki
akino shimo
Bản dịch nghĩa:
Cầm giữ (nắm túc mẹ)
trong lịng bàn tay con/
tan biến vào nước mắt
nóng hổi/ làn sương
của mùa thu

Giải nghĩa từ trong
văn bản:
- teni: lòng bàn tay
- to: trong
- raba: cầm giữ
- kien: tan biến
- namida: nước mắt
- atsuki: nóng hổi
- akino: của mùa thu
- shimo: làn sương

6


2. Hướng dẫn phân loại chùm thơ
3 nhóm:
+ Chùm thơ về tình cảm con người
(bài 1-> bài 5)
+ Chùm thơ về thiên nhiên (bài 6 –
bài 7 )
+ Bài thơ của lòng khát khao sự

sống (bài 8)
7


3. Hướng dẫn tỡm hiểu một số văn bản
a. Bài Hai-cư số 3
- Hoàn cảnh ra đời: được khơi nguồn từ hình ảnh
mớ tóc bạc,di vật của người mẹ q cố khi
Bashô về thăm quê.
- Quý ngữ: làn sương thu
=> chuỗi hình ảnh kết hợp: giọt nước mắt -> mớ tóc
bạc -> làn sương thu.

8


- Trường liên tưởng, gợi mở các lớp nghĩa:
- + Tóc mẹ như sương - con khóc cho đời mẹ

buồn thương trong nỗi ngậm ngùi.
- + Giọt nước mắt như sương - hòa tan nỗi đau
của con vào thiên nhiên để tìm nơi sẻ chia.
- + Cuộc đời mỏng manh như hạt sương ngắn
ngủi, vô thường.
Bài thơ mơ hồ, đa nghĩa, ghi dấu
khoảnh khắc thiêng liêng của tình mẫu tử, nối
kết giữa mất - cịn, hữu hạn - vơ hạn
9

b) Bài Hai-cư số 6
Quý ngữ: hoa anh đào
+) biểu tượng cho vẻ đẹp thiên nhiên và tâm hồn
con người Nhật Bản (Quốc hoa)
+) gợi cảm nhận về sự tồn tại mong manh, ngắn
ngủi của cái Đẹp

10


11


12


- Chuỗi hình ảnh liên kết thế giới sự vật:
Khơng gian
(ánh sáng)

Hoa đào
(màu sắc)

Làn sóng hồ
(vật thể)

Bức tranh mùa xuân giao hòa, mềm mại, nhẹ
nhàng, thể hiện quan niệm vạn vật tương giao.
 Gợi nỗi buồn man mác trước sự rơi rụng của cái
Đẹp trong mùa xuân.

13


III. Tổng kết, luyện tập
1. Tỉng kÕt
Con ®êng tiÕp cËn thơ Hai-c:
- Tìm quý ngữ, xác định mùa.
- Xâu chuỗi, liên kết các hình ảnh
có trong bài thơ.
- Từ chuỗi hình ảnh mở rộng liên t
ởng, tởng tợng, kí ức tâm hồn
để khám phá các lớp nghĩa có
trong bài thơ.
14


2. Lun tËp
Bài số

Q
ngữ

Chỉ mùa

Chuỗi
hình ảnh
liên kết

Các lớp
nghĩa

của VB

15


IV. Bài tập củng cố: 1. Thử sáng tác
thơ
Hai-cư
Lời khuyên của nhà thơ Nhật Soichi Furuta:
- Quan sát, khám phá
- Mở rộng liên tưởng, tưởng tượng, tâm hồn
- Thiên nhiên ở quanh ta và ở trong ta
- Ghi chép lại những ý tưởng bất ngờ
- Tránh dùng hình ảnh sáo mịn, dùng tính từ nếu
khơng cần thiết
- Đọc nhiều thơ Hai-cư của các bậc thầy đi trước
16


Hai bài thơ Hai-cư của du học sinh Việt Nam tại
Canada (trích từ webside: quangduc.com). Hãy
phát hiện lỗi và sửa lại những bài thơ trên cho
đúng “tinh thần Hai-cư”

1. Tháng ba
tràng hoa giáng sinh
còn trên khung cửa xám
(Minh Lê)

2. Trong đêm đen

đóa hoa quỳnh đang nở
sáng long lanh
(Thiên Hương)
17


2. So sánh thơ tứ tuyệt Đường Luật và
thơ Hai-cư
Ph¬ng diện so
sánh

Thơ tứ tuyệt
Đờng luật

Thơ Hai-c

Tứ thơ
Quan niệm về
con ngời, thiên
nhiên
Hình thức
Ngôn ngữ
18


Xin chân thành cảm ơn sự động viên giúp
đỡ của quý thầy cô và các em học sinh!

19