Tiet 25 tu cam

TRƯỜNG THPT TỐ HỮU
BỘ MÔN VẬT LÝ

BÀI GIẢNG VẬT LÝ 11

Giáo viên:
ĐẶNG NGỌC


BÀI GIẢNG VẬT
LÝ 11
KIỂM TRA BÀI
CŨ
Câu 1: Viết cơng thức xác định cảm ứng từ trong lòng
khung dây tròn và trong ống dây hình trụ mang điện?

Câu 2: Hiện tượng cảm ứng điện từ là gì? Cơng
thức suất điện động cảm ứng?


BÀI GIẢNG VẬT
LÝ 11
KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu 1: Viết cơng thức xác định độ lớn cảm ứng từ trong
lòng khung dây trịn và trong ống dây hình trụ mang điện?

I
B = 2.10 .
r
−7

B = 4π .10−7

N2 I
I
−7
. = 4π .10 n.
l r
r


Câu 2:
Khi Ф qua vòng dây biến thiên
→xuất hiện dòng điện trong khung dây
→Hiện tượng cảm ứng điện từ
Suất điện động cảm ứng trong khung dây:

∆Φ
ec = −
∆t


QUI TẮC XÁC ĐỊNH CHIỀU DÒNG ĐIỆN
CẢM ỨNG
( ĐỊNH LUẬT LENTZ)

Dòng điện cảm ứng có chiều sao cho
từ trường mà nó sinh ra chống lại sự
biến thiên của từ thông sinh ra noù
N
S

N
BC

BC
B

IC

S
B

IC


TỰ
TỰ CẢM
CẢM


I. Từ thơng riêng của một mạch kín:
Xét mạch kín (C) có dịng điện i
Xuất hiện từ trường B trong lịng khung dây:
Từ thơng qua mạch kín (C):Φ

B
B~i

= BS ⇒ Φ~B

Φ~i

Từ thông riêng:

Φ = Li
Với L: + Là hệ số tự cảm của ống dây.
+ Phụ thuộc vào dạng hình học của vòng dây
1Wb
+ Đơn vị: H (Henry) 1H =
1A

i


Hoạt động nhóm:
Xác định độ tự cảm của ống dây có chiều dài l, tiết
diện S, gồm N vịng dây
−7 N
B = 4π .10 . i
Từ trường trong lòng ống dây:
l
Từ thơng xun qua lịng ống

Φ = NBS

dây gồm N vòng dây:

N
⇒ φ = N .4π .10 . .i.S = L.i
l
−7

2

N
⇒ L = 4π .10 .
.S
l
−7

L


Phân biệt từ thơng
riêng với từ thơng đã
học ?

Có thể xảy ra hiện
tượng cảm ứng điện
từ trong một mạch
kín có dịng điện
cường độ i khơng?


I. Hiện tượng tự cảm:
• Hiện tượng tự cảm là hiện tượng cảm
ứng điện từ trong một mạch có dịng
điện mà sự biến thiên của từ thông
trong mạch gây ra bởi sự biến thiên
của cường độ dòng điện trong mạch

I. HIỆN TƯỢNG TỰ CẢM:
Hình 1

MỞ K

Đ

+
K

Hình 2

E r

-

Đ

ĐĨNG K

L
+

K

-

E r

- Khi đóng khố K, đèn Đ ở hình 1 sáng ngay, đèn Đ ở hình 2 dần dần sáng lên.

Hãy quan sát sự sáng của đèn Đ ở hai hình khi đóng, mở khố K?
- Khi mở khố K, đèn Đ ở hình 1 tắt ngay, đèn Đ ở hình 2 sáng l lên rồi tắt dần.

Vì sao có sự khác nhau này giữa hai mạch điện ở hình 1 và 2 ?


Giải thích:
- Khi K đóng, dịng điện
chạy qua L tăng.

⇒ B = 4π .10−7.n.I

I
I
Đ

tăng

L

⇒ φ = B.S tăng
⇒ ∆φ ≠ 0
Xuất hiện dịng điện cảm
ứng IC có chiều chống lại
sự tăng của dịng điện
chính trong mạch. Kết quả
là dịng điện I qua đèn tăng
chậm.
Nhận xét về từ thơng qua vịng

dây?

K
MỞ K

+

-

E

r

ĐÓNG K


B

I
IC


BC


Giải thích:
- Khi K mở, dòng
điện chạy qua L giảm
nhanh.
⇒ B = 4π .10−7.n.i gia

ûm
⇒ φ = B.S gia
ûm

I
I
Đ

L

⇒ ∆φ ≠ 0

Ống dây cũng sinh ra
dịng điện cảm ứng chống
lại sự giảm của dịng điện
chính. Vì từ thơng xun
qua cuộn dây giảm mạnh
nên dòng điện cảm ứng IC
lớn, chạy qua đèn làm đèn
loé sáng lên.

+
K
MỞ K

E

r

ĐÓNG K


B

I
IC


BC


III. SUẤT ĐIỆN ĐỘNG TỰ
CẢM:
∆Φ
∆Φ
e
=
−
ec = −
tc
Ta có:
∆t
∆t
Đối với ống dây nhất định L là hằng số:

Với

∆Φ = L∆i

∆φ = φ2 − φ1 = L.i '− L.i

Suất điện động tự cảm có cơng thức

∆i
etc = −L
∆t
Vậy suất điện động tự cảm tỷ lệ với độ biến thiên cường độ
dòng điện trong mạch đó


Củng cố
• Câu 1:Từ thơng riêng của một mạch kín phụ thuộc
vào:
• A. cường độ dịng điện qua mạch.
• B. điện trở của mạch.
• C. chiều dài của dây dẫn.
• D. tiết diện dây dẫn.


Củng cố
• Câu 2:Hiện tượng tự cảm là hiện tượng cảm ứng
điện từ do sự biến thiên từ thông qua mạch gây
ra bởi:
• A. sự biến thiên của chính cường độ dịng điện
trong mạch.
• B. sự chuyển động của nam châm với mạch.
• C. sự chuyển động của mạch với nam châm.
• D. sự biến thiên của từ trường Trái Đất.

Củng cố
• Câu 3: Suất điện động tự cảm của mạch điện tỉ
lệ với:
• A. điện trở của mạch.
• B. từ thơng cực đại qua mạch.
• C. từ thơng cực tiểu qua mạch.
• D. tốc độ biến thiên cường độ dòng điện qua
mạch.


Câu 5: Chọn đáp số đúng của bài
toán
Trong sau:
mạch điện có độ tự cảm L
có dòng điện giảm từ i xuống ½ i
trong thời gian 2 giây thì suất điện
động tự cảm có giá trị là:

a) i L

b) ½ i L
c) ¼ i L
d) 1/8 i
L