Chủ tịch Hồ Chí Minh với thiếu nhi Việt Nam

C H U T I C H H Ổ ̣ ̀ C H I ́ M I N H V Ớ I T H I Ê U N H I V I Ê ̣ T N A M
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu luôn dành tình cảm đặc biệt cho thiếu niên, nhi đồng: “Ai yêu nhi
đồng bằng Bác Hồ Chí Minh”. Trước lúc đi xa, Người cũng đã “để lại muôn vàn tình thương yêu cho các
cháu thanh niên và nhi đồng”.
Các thế hệ thiếu niên, nhi đồng của Việt Nam cũng đã và đang luôn dành cho Người muôn vàn tình yêu
mến: “Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiêu niên, nhi đồng”.
Muôn vàn tình thân yêu Bác dành cho thiếu niên, nhi đồng
Trọn đời và toàn bộ sự nghiệp cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bác dành tất cả tình thương yêu
sâu sắc, thắm thiết nhất của Người cho thiếu niên, nhi đồng.
Người nâng niu, trìu mến mỗi khi nhắc đến trẻ em: “Trẻ em như búp trên cành/ Biết ăn ngủ, biết học hành là
ngoan/ Chẳng may vận nước gian nan/ Trẻ em cũng phải lầm than cực lòng”.../ “Bao giờ đánh đuổi Nhật,
Tây/ Trẻ em ta sẽ là bầy con cưng”[1].
Người gửi tặng vở với những dòng giản dị mà chứa đựng tình cảm và sự quan tâm sâu sắc của Người
dành cho thiếu nhi: “Vở này ta tặng cháu yêu ta/ Tỏ chút lòng yêu cháu gọi là/ Mong cháu ra công mà học
tập/ Mai đây cháu giúp nước non nhà”[2].
Khi đất nước còn chia cắt, miền Nam phải đi trước về sau, Bác dành tình cảm thật đặc biệt và thật lạc quan
cho thiếu niên, nhi đồng miền Nam: “Bắc Nam sẽ sum họp một nhà/ Bác cháu ta gặp mặt, trẻ già vui chung/
Nhớ thương các cháu vô cùng/ Mong sao mỗi cháu là một anh hùng thiếu nhi”.
Mỗi năm, khi dịp Trung thu đến, Người thường có thơ cho thiếu nhi. Thơ của Người là lời tỏ bày tình
cảm, là lòng mong mỏi lớn lao của vị Cha già dân tộc, vị lãnh tụ thiên tài và kính yêu cách mạng Việt Nam
đối với lớp lớp thiếu niên, nhi đồng: “Trung thu trăng sáng như gương/ Bác Hồ ngắm cảnh nhớ thương nhi
đồng/ Sau đây Bác viết mấy dòng/ Gửi cho các cháu tỏ lòng nhớ nhung” [3].
Hay “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ/ Tuỳ theo sức của mình/ Đi tham gia kháng chiến/ Để gìn giữ hoà bình/ Các
cháu hãy xứng đáng/ Cháu Bác Hồ Chí Minh”[4].
Thiếu niên, nhi đồng Việt Nam hãy luôn ghi nhớ và thực hiện những lời dạy chí tình của Bác
Mỗi dịp khai trường, hay Tết Trung thu, Tết Thiếu nhi, Bác Hồ thường có thư gửi các cháu. Lời lẽ trong thư
luôn ân cần, trìu mến, chí tình. Bác luôn nhắc thiếu nhi phải đoàn kết, thi đua học tập, lao động, rèn luyện
đạo đức, rèn luyện sức khoẻ.
Bác khẳng định, thiếu niên, nhi đồng là người chủ tương lai của nước nhà, chính vì thế, Bác cũng dạy thiếu
niên, nhi đồng cần phải sớm rèn luyện đạo đức cách mạng.
Trong kháng chiến, Người gợi mở, dẫn dắt thiếu niên, nhi đồng hiểu vì sao nước mất nhà tan, vì sao trẻ em

bị thiệt thòi: “Vì ai ngăn cấm học hành?/ Vì ai ta phải chịu đành dốt ngây?/ Ấy là vì Nhật, vì Tây/ Ra tay vơ
vét, đoạ đày chúng ta”[5].
Người vận động, giác ngộ thiếu nhi: “Vậy nên trẻ em nước ta/ Phải đoàn kết lại để mà đấu tranh/ Người lớn
cứu nước đã đành/ Trẻ em cũng góp phần mình một tay”[6].
Bác dạy trẻ em cần có tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, thích gần gũi và biết yêu thiên nhiên, yêu loài vật;
các em phải biết kính yêu và tôn trọng mọi người thân quanh mình như cha mẹ, ông bà, bà con chòm xóm
và biết yêu Tổ quốc; biết nhận ra và có thái độ yêu ghét đúng đắn với những hiện tượng tốt, xấu quanh
mình...
Bác dạy trẻ em tính tập thể: “Hòn đá to/ Hòn đá nặng/ Một người khiêng không đặng/ Hai người khiêng
không đặng/ Ba người khiêng thì đặng”.
Trong thư chúc Tết trung thu năm 1952, Bác dành rất nhiều tình cảm trìu mến, yêu thương mà dạy thiếu
niên, nhi đồng chúng ta rằng: “Mong các cháu cố gắng/ Thi đua học và hành/ Tuổi nhỏ làm việc nhỏ/ Tùy
theo sức của mình.../ Các cháu hãy xứng đáng/ Cháu Bác Hồ Chí Minh.[7]
Nhân dịp kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Đội thiếu niên Tiền Phong 5-1961, Bác gửi thư và dạy thiếu niên,
nhi đồng Việt Nam: “Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào/ Học tập tốt, lao động tốt/ Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt/ Giữ gìn
vệ sinh/ Thật thà dũng cảm”[8].
Đã hơn 40 năm trôi qua kể từ ngày Quốc tế Thiếu nhi năm 1969, thiếu nhi Việt Nam không còn được Bác
gửi thư. Nhưng tấm lòng yêu thương và những lời dạy của Người vẫn luôn đồng hành cùng thiếu niên, nhi
đồng cả nước. Các thế hệ thiếu niên, nhi đồng Việt Nam hôm qua, hôm nay và mai sau vẫn luôn cất cao lời
hát:
“Ai yêu nhi đồng bằng Bác Hồ Chí Minh
Ai yêu Bác Hồ Chí Minh hơn thiếu niên nhi đồng”...
Các thế hệ thiếu niên, nhi đồng Việt Nam hãy luôn khắc ghi và phấn đấu cao nhất, thực hiện lời nhắc
nhở ân cần của Bác: “Mai sau các cháu sẽ là người chủ của nước nhà. Cho nên ngay từ rày, các cháu cần
phải rèn luyện đạo đức cách mạng để chuẩn bị trở nên người công dân tốt, người cán bộ tốt của nước Việt
Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh”[9]. Các em hãy luôn xứng đáng với vinh dự
được mang tên Người: Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, Đội Nhi đồng Hồ Chí Minh.
Người lớn (trước hết là bố, mẹ, thầy, cô, Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Công đoàn Việt Nam)
phải luôn làm tròn trách nhiệm đối với thiếu niên, nhi đồng theo lời Bác dạy.
Bác Hồ luôn đặc biệt quan tâm giáo dục thiếu niên, nhi đồng. Bác luôn kỳ vọng ở người chủ tương lai của

nước nhà: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh
quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học
tập của các em”[10]. “Ngày nay các cháu là nhi đồng. Ngày sau, các cháu là người chủ của nước nhà, của
thế giới. Các cháu đoàn kết thì thế giới hoà bình và dân chủ, sẽ không có chiến tranh. Các cháu phải thi
đua, tuỳ theo sức của các cháu, làm được việc gì có ích cho kháng chiến thì thi đua việc ấy”[11].
Bác khẳng định trách nhiệm chăm sóc giáo dục các em không phải của riêng ngành nào, tổ chức nào mà là
trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân: “Thiếu niên nhi đồng là người chủ tương lai của nước nhà. Vì vậy,
chăm sóc và giáo dục tốt các cháu là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Công tác đó phải làm kiên trì, bền
bỉ... Vì tương lai của con em ta, dân tộc ta, mọi người, mọi ngành phải có quyết tâm chăm sóc và giáo dục
các cháu bé cho tốt”[12].
Mỗi dịp khai trường, Tết Trung thu, hay Tết Thiếu nhi, Bác thường có thư gửi thiếu niên, nhi đồng, ở đó Bác
cũng căn dặn người lớn phải quan tâm chăm sóc, giáo dục các em.
Người dạy, ngày Tết Thiếu nhi 1-6, nhắc nhủ người lớn phải là tấm gương cho trẻ em, phải khéo giáo dục
để mai sau thiếu niên, nhi đồng trở thành người công dân có tài, có đức,.. đừng dạy các em thành những
ông cụ non... Phải làm sao cho trẻ có kỷ luật nhưng vẫn vui vẻ hoạt bát chứ không phải khúm núm đặt đâu
ngồi đấy: “Cách dạy trẻ, cần làm cho chúng biết yêu Tổ quốc, thương đồng bào, yêu lao động, biết vệ sinh,
giữ kỷ luật, học văn hóa. Đồng thời phải giữ toàn vẹn tính vui vẻ hoạt bát, tự nhiên, tự động trẻ trung của
chúng, chớ nên làm cho chúng hóa ra già cả...”[13].
Ngày Quốc tế Thiếu nhi 1-6-1969, ba tháng trước lúc đi xa, Bác viết bài đăng trên báo Nhân Dân, khẳng
định “chăm sóc và giáo dục các cháu là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Công tác đó phải làm kiên trì,
bền bỉ”, và kêu gọi “Vì tương lai con em ta, dân tộc ta, mọi người, mọi ngành phải có quyết tâm chăm sóc,
giáo dục các cháu bé cho tốt”[14]. Trong Di chúc, Người lại nhấn mạnh: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho
đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”[15]. Những lời dạy của Người thể hiện tầm nhìn sâu rộng
của vị lãnh tụ cách mạng đối với thiếu niên, nhi đồng - những người chủ tương lai của đất nước, lực lượng
cách mạng quan trọng của nước nhà trong mọi thời đại.
Ngày nay, thiếu niên, nhi đồng nước ta đã và đang được Đảng, Nhà nước, các đoàn thể và toàn xã hội
quan tâm bảo vệ, chăm sóc và giáo dục, đã được thể hiện bằng luật định. Người lớn, bất kỳ ai, ở cương vị
nào đều không được quên hay sao nhãng bổn phận làm gương và chăm sóc, giáo dục của mình đối với
thiếu niên, nhi đồng nói riêng, đối với trẻ em nói chung. Người lớn bất cứ hoàn cảnh nào cần nhớ và làm
theo lời Bác dặn trước lúc đi xa: “Thiếu niên nhi đồng là người chủ tương lai của nước nhà. Vì vậy, chăm

sóc và giáo dục tốt các cháu là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân. Công tác đó phải làm kiên trì, bền bỉ”...
Trước hết các gia đình (tức ông bà, cha mẹ, anh chị) phải làm thật tốt công việc ấy. Các đảng ủy đường phố
và hợp tác xã phải phụ trách chỉ đạo thiết thực và thường xuyên. Ủy ban thiếu niên, nhi đồng, Đoàn thanh
niên, ngành giáo dục và các ngành, các đoàn thể cần phải có kế hoạch cụ thể chăm sóc, giáo dục các cháu
càng ngày càng khỏe mạnh và tiến bộ. Các tỉnh ủy, thành ủy cần phải phụ trách đôn đốc việc này cho có kết
quả tốt”[16].
ThS Hoàng Ngọc Vĩnh, Đại học Khoa học Huế