Báo chí với việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

29/12/2015 Báo chí với việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc

data:text/html;charset=utf-8,%3Ch2%20class%3D%22itemTitle%22%3EB%C3%A1o%20ch%C3%AD%20v%E1%BB%9Bi%20vi%E1%BB%87c%20b%E1%B… 1/4

Báo chí với việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân

tộc

(LLCT) - Trong thời đại tồn cầu hóa hiện nay, mỗi quốc gia, dân tộc đều có cơ hội và điều kiện để phát triển,
nhưng cũng đứng trước khơng ít thách thức, đặc biệt là trong việc bảo tồn, giữ gìn bản sắc và phát huy
những giá trị truyền thống tốt đẹp của nền văn hóa dân tộc trong q trình giao lưu và hội nhập quốc tế.

<i>(Không gian Cồng chiêng Tây Nguyên, ảnh: internet)</i>

Trước những yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước và hội nhập quốc tế, Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII
(1998) đã ra Nghị quyết về “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”. Nghị quyết
khẳng định: “Bảo tồn và phát huy những di sản văn hóa tốt đẹp của dân tộc, sáng tạo nên những giá trị văn hóa mới xã
hội chủ nghĩa, làm cho những giá trị ấy thấm sâu vào cuộc sống của toàn xã hội và mỗi con người, trở thành tâm lý và tập
quán tiến bộ, văn minh...”(1).

Di sản văn hóa Việt Nam chính là tài sản q giá của cộng đồng 54 dân tộc sinh sống trên đất nước Việt Nam từ hàng
nghìn năm, là cốt lõi của bản sắc dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của di sản văn hóa nhân loại. Di sản văn hóa tồn tại
dưới dạng vật thể và phi vật thể. Luật Di sản văn hóa (2001) quy định: Di sản văn hóa vật thể là sản phẩm vật chất, bao
gồm những di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. Di sản văn hóa phi vật thể là
sản phẩm tinh thần, bao gồm tiếng nói, chữ viết, tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học, ngữ văn truyền miệng, diễn
xướng dân ca, lối sống, nếp sống, lễ hội, bí quyết về nghề thủ cơng truyền thống, tri thức về y dược học cổ truyền, về
văn hóa ẩm thực, về trang phục truyền thống dân tộc, và những tri thức dân gian khác(2).

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

29/12/2015 Báo chí với việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc

data:text/html;charset=utf-8,%3Ch2%20class%3D%22itemTitle%22%3EB%C3%A1o%20ch%C3%AD%20v%E1%BB%9Bi%20vi%E1%BB%87c%20b%E1%B… 2/4

lâu đời và phát triển bền vững.

Trong những năm qua, thực hiện Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII và Luật Di sản văn hóa, các cấp ủy, chính quyền và
cả hệ thống chính trị đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý và tổ chức triển khai thực hiện các chương trình, dự án, đề
án bảo tồn, giữ gìn, khai thác và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc; các cơ quan báo chí từ Trung ương đến địa
phương đã bám sát đời sống văn hóa của đất nước, đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu về
đề tài văn hóa dân tộc; tích cực, chủ động tuyên truyền, giải thích các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp
luật của Nhà nước về công tác bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc. Thơng tin trên báo chí đã góp phần
tạo sự chuyển biến về nhận thức, nâng cao trách nhiệm và hành động của các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức,
đồn thể trong hệ thống chính trị và của mỗi người dân ở trong nước cũng như người Việt Nam ở nước ngoài trong việc
bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc. Báo chí là kênh thơng tin phản ánh đa chiều về các sự kiện, các
hoạt động liên quan đến việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc, để từ đó giúp cho các cơ quan chức
năng và những người làm cơng tác quản lý, nghiên cứu về văn hóa có thêm thơng tin hữu ích. Mặt khác, báo chí cịn chủ
động đóng góp vào việc xây dựng, hồn thiện các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan
đến lĩnh vực di sản văn hóa.

Hiện nay, cả nước có 838 cơ quan báo in, 67 đài phát thanh, truyền hình, 92 báo, tạp chí điện tử và 01 hãng thơng tấn
quốc gia. Với vai trị là phương tiện thông tin nhanh nhạy, kịp thời và rộng khắp, công tác thông tin, tuyên truyền, quảng
bá, giới thiệu về đề tài bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc được đẩy mạnh ở tất cả các loại hình báo chí
của các cơ quan, tổ chức, đoàn thể từ Trung ương đến địa phương. Cùng với việc thông tin kịp thời các tin tức, sự kiện
liên quan đến các di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, đặc biệt là các di sản văn hóa được UNESCO vinh danh,
báo chí cịn phản ánh chân thực, có chiều sâu nét đẹp văn hóa trong các phong tục, tập quán, các lễ hội truyền thống
của đồng bào các dân tộc; các làn điệu dân ca, dân vũ đặc sắc; các loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc (tuồng,
chèo, cải lương, múa rối nước, ca trù...); các ngành nghề cổ truyền; món ăn ẩm thực; các nghi thức, nghi lễ truyền
thống; các hương ước, quy ước của bản, làng, dịng họ gắn liền với tín ngưỡng, tâm linh trong đời sống hằng ngày, mang
đặc trưng riêng của từng dân tộc, từng dịng họ. Qua đó, đã góp phần khơi dậy lịng tự hào, tự tơn dân tộc, phát huy vai
trò của đồng bào các dân tộc trong việc bảo tồn, giữ gìn và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống, làm cho nét đẹp
văn hố truyền thống lan rộng trong đời sống xã hội.

Ngày nay, du lịch được coi là một trong những phương tiện hàng đầu để trao đổi, giao lưu văn hóa, là động lực tích cực
trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa. Do đó, việc thông tin, tuyên truyền, quảng bá về du lịch

trên báo chí đã giới thiệu với người dân ở mọi miền đất nước cũng như bạn bè quốc tế về những di tích lịch sử - văn hóa,
danh lam thắng cảnh, các lễ hội truyền thống, các loại hình nghệ thuật truyền thống, những phong tục, tập quán tốt đẹp
của từng dân tộc trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam; giáo dục truyền thống lịch sử và lòng tự hào dân tộc, tình yêu
quê hương, đất nước, cũng như hạn chế đến mức thấp nhất những tác động xấu đối với di sản văn hố từ hoạt động du
lịch.

Thơng qua việc tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu các di sản văn hóa dân tộc đã làm cho bạn bè quốc tế thấy được
những đóng góp to lớn của nền văn hóa Việt Nam vào kho tàng văn hóa nhân loại, phát huy những giá trị tốt đẹp của văn
hóa dân tộc trong giao lưu, hội nhập về văn hóa với các quốc gia, dân tộc trên thế giới. Thơng qua tun truyền, quảng
bá trên báo chí mà các cơ quan, tổ chức và người nước ngoài biết đến giá trị của các di sản văn hóa Việt Nam, giúp cho
quá trình giao lưu, trao đổi các hoạt động văn hóa giữa Việt Nam với các nước, các tổ chức quốc tế được tăng cường
nhiều hơn; đồng thời các cơ quan, tổ chức, các nhà quản lý, chuyên gia về văn hóa có thêm cơ hội, điều kiện và kinh
nghiệm để tăng cường sự hợp tác trong việc bảo tồn, gìn giữ các di sản văn hóa dân tộc.

Báo chí cũng tham gia rất tích cực trong việc phát hiện, tơn vinh những tài năng có nhiều cơng lao phát triển các loại hình
nghệ thuật dân tộc, cũng như phát hiện, tơn vinh những người đang lưu giữ, bảo tồn những loại hình nghệ thuật truyền
thống có nguy cơ mai một; tơn vinh những cơ quan, tổ chức và cá nhân có những đóng góp quan trọng vào việc bảo
tồn, giữ gìn và phát triển những loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc. Báo chí cũng tập trung tuyên truyền,
phản ánh việc đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động bảo tồn di sản văn hóa, khuyến khích sự tham gia của các cơ quan, tổ chức
và cá nhân trong nước và ngồi nước đóng góp kinh phí để tu bổ di tích, hiến tặng hiện vật cho bảo tàng nhà nước.
Bên cạnh việc tuyên truyền giá trị của các di sản văn hóa, báo chí thơng tin những mặt trái, những nguy cơ đe dọa hủy
hoại môi trường tài nguyên di sản văn hóa; kêu gọi cộng đồng bảo vệ, giữ gìn giá trị của di sản văn hóa cũng như sự ứng
xử của con người đối với công tác bảo vệ môi trường cảnh quan xung quanh di sản văn hóa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

29/12/2015 Báo chí với việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc

data:text/html;charset=utf-8,%3Ch2%20class%3D%22itemTitle%22%3EB%C3%A1o%20ch%C3%AD%20v%E1%BB%9Bi%20vi%E1%BB%87c%20b%E1%B… 3/4

mạnh mẽ những hiện tượng lợi dụng lễ hội truyền thống để hoạt động mê tín, dị đoan, đồng thời tuyên truyền, giải thích,
hướng dẫn nhân dân tham gia lễ hội một cách lành mạnh, bài trừ các tệ nạn xã hội trong các lễ hội.

Báo chí đóng vai trị quan trọng trong việc đấu tranh bảo vệ các giá trị truyền thống, bản sắc văn hóa dân tộc trước sự
tấn công, du nhập của các trào lưu văn hóa, lối sống phương Tây xa lạ với truyền thống văn hóa dân tộc; tun truyền,
giáo dục lịng u nước, tình đồn kết, tính nhân văn, nhân đạo, cách ứng xử nhân ái giữa con người với con người đối với
các thế hệ người Việt Nam.

Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số cơ quan báo chí chưa thực sự quan tâm đến chủ đề này mà chạy
theo những tin, bài về văn hóa “thời thượng” giật gân, câu khách, những phát ngôn “sốc” về văn hóa... tác động xấu đến
các giá trị truyền thống tốt đẹp của văn hóa dân tộc. Khơng ít phóng viên, biên tập viên do kiến thức, sự hiểu biết về văn
hóa dân tộc cịn hạn chế nên khi viết các tin, bài về chủ đề văn hóa dân tộc đã thơng tin sai lệch. Vơ hình trung, họ đã
“tiếp tay” cho việc làm mai một di sản văn hóa dân tộc, làm lu mờ bản sắc văn hóa dân tộc. Thời gian qua, Bộ Thông tin và
Truyền thông đã xử lý nghiêm khắc một số cơ quan báo chí theo quy định của Luật Báo chí, đình bản một số tờ báo, thu
hồi thẻ nhà báo đối với một số phóng viên đã có những bài viết hoặc cho đăng những bài viết về chủ đề văn hóa vi phạm
đạo đức, lối sống, thuần phong mỹ tục của dân tộc, bị dư luận xã hội phê phán, lên án mạnh mẽ.

Bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc là trách nhiệm của tất cả các ngành, các cấp và của toàn thể nhân
dân ở trong nước cũng như người Việt Nam ở nước ngồi, trong đó có trách nhiệm rất lớn của báo chí.

Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI về “Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển
bền vững đất nước” tiếp tục khẳng định quan điểm: “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc,
thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, với các đặc trưng dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa
học”. Một trong những nhiệm vụ trọng tâm là: “Xây dựng cơ chế để giải quyết hợp lý, hài hòa giữa bảo tồn, phát huy di
sản văn hóa với phát triển kinh tế - xã hội. Bảo tồn, tơn tạo các di tích lịch sử - văn hóa tiêu biểu, phục vụ giáo dục truyền
thống và phát triển kinh tế; gắn kết bảo tồn, phát huy di sản văn hóa với phát triển du lịch. Phục hồi và bảo tồn một số
loại hình nghệ thuật truyền thống có nguy cơ mai một. Phát huy các di sản được UNESCO cơng nhận, góp phần quảng bá
hình ảnh đất nước và con người Việt Nam...”(3).

Để bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc, cũng như đưa Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI về văn hóa và
Luật Di sản văn hóa vào cuộc sống, cần tiếp tục phát huy những ưu thế của các loại hình báo chí trong việc thơng tin,
tun truyền về văn hóa. Để nâng cao hiệu quả của báo chí trong việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân

tộc, cần thực hiện tốt một số nội dung sau:

Trước hết, các cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý nhà nước về văn hóa cần tăng cường sự chỉ đạo, định hướng và cung
cấp thơng tin để báo chí tun truyền, quảng bá, giới thiệu để nâng cao nhận thức, trách nhiệm và hành động của các
ngành, các cấp và của người dân đối với việc bảo tồn, giữ gìn, khai thác và phát huy giá trị tốt đẹp của các di sản văn hóa
dân tộc trong việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Trong các cuộc giao ban báo chí do
Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức, các ban, bộ, ngành Trung
ương và địa phương liên quan có trách nhiệm cung cấp thơng tin đầy đủ, khách quan cho báo chí những vấn đề, vụ việc
liên quan đến lĩnh vực di sản văn hóa được dư luận xã hội quan tâm để kịp thời tuyên truyền, định hướng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

29/12/2015 Báo chí với việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa dân tộc

data:text/html;charset=utf-8,%3Ch2%20class%3D%22itemTitle%22%3EB%C3%A1o%20ch%C3%AD%20v%E1%BB%9Bi%20vi%E1%BB%87c%20b%E1%B… 4/4

và giải pháp nêu trong Nghị quyết Trung ương 9 khóa XI và các quy định trong Luật Di sản văn hóa. Cán bộ quản lý,
phóng viên các báo, đài cũng cần được trang bị đầy đủ những kiến thức, hiểu biết cơ bản về các di sản văn hóa dân tộc.
Vì vậy, các cơ quan báo chí cần tăng cường phối hợp với cơ quan quản lý về văn hóa, các cơ quan nghiên cứu về văn hóa,
các hội văn hóa - nghệ thuật chuyên ngành, các chuyên gia đầu ngành về văn hóa - nghệ thuật để tổ chức các đợt tập
huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ quản lý, phóng viên, biên tập viên những kiến thức cơ bản về lĩnh vực văn hóa nói
chung và lĩnh vực di sản văn hóa dân tộc nói riêng.

_________________

Bài đăng trên Tạp chí Lý luận chính trị số 11-2014

(1) Nghị quyết số 03-NQ/TW ngày 16-7-1998 của Ban Chấp hành Trung ương khóa VIII về Xây dựng và phát triển nền
văn hóa Việt Nam tiến tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

(2) Luật Di sản văn hóa được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa X, kỳ họp thứ 9 thơng qua ngày
29-6-2001; đã được sửa đổi, bổ sung một số điều ngày 18-6-2009.

(3) Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09-6-2014 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về Xây dựng và phát triển văn hóa,
con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

(*) 7 di sản được UNESCO vinh danh là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới là: Quần thể di tích Huế, Vịnh Hạ Long, Khu
phố cổ Hội An, Khu di tích Mỹ Sơn, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long - Hà
Nội, Thành Nhà Hồ; 6 di sản được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại gồm: Nhã nhạc
-Âm nhạc Cung đình Việt Nam, Khơng gian văn hóa cồng chiêng Tây Ngun, Dân ca Quan họ Bắc Ninh, Hội Gióng ở đền
Phù Đổng và đền Sóc, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ và Đàn ca tài tử Nam Bộ; 3 di sản tư liệu thuộc
chương trình Ký ức thế giới của UNESCO là Mộc bản triều Nguyễn; Bia đá các khoa thi tiến sĩ triều Lê - Mạc (1442 - 1779)
tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) và Mộc bản kinh Phật chùa Vĩnh Nghiêm.

</div>

<!--links-->