chuyên đề ngữ văn học kì 2 năm 2010 -2011

Chun đề HKI – Năm 2009 -2010 Trang 1
TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN
Tổ: Ngữ văn
Chun đề:
ỨNG DỤNG CƠNG NGHỆ THƠNG TIN
GĨP PHẦN ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MƠN NGỮ VĂN
I) Đặt vấn đề
Cơng nghệ thơng tin (CNTT) đang ngày một đem đến nhiều thay đổi
cho xã hội nói chung và ngành giáo dục nói riêng. Với sự hỗ trợ của các
phương tiện kỹ thuật hiện đại và những phần mềm tiện ích, việc dạy và học
trong nhà trường phổ thơng đang dần chuyển sang một giai đoạn mới.
Ở các trường THCS trên địa bàn tỉnh Tây Ninh , CNTT đã được ứng dụng
vào các bộ mơn tự nhiên như: Tốn, Vật lí, Hóa học ...với các phần mềm:
Paintbrush, MathType, Powerpoint, Violet, Proshow… Riêng đối với bộ
mơn Ngữ văn, do đặc thù của bộ mơn nên khơng ít thầy cơ giáo còn …
Bâng khng đứng trước đơi dòng nước,
Chọn một dòng hay để nước trơi?
Tâm trạng ấy của các đồng nghiệp trong tổ bộ mơn đã thơi thúc tơi
mạnh dạn chọn chun đề “ỨNG DỤNG CƠNG NGHỆ THƠNG TIN GĨP
PHẦN ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MƠN NGỮ VĂN”
II) Giải quyết vấn đề:
1) Những cơ sở “CẦN THIẾT”để thực hiện chun đề:
- Phải nói rằng, hiện nay với sự phát triển như vũ bão về lĩnh vực
CNTT, nước ta đã từng bước tiếp cận và ứng dụng những thành tựu trong
lĩnh vực còn khá mới mẻ này. Tuy vậy, việc ứng dụng CNTT vào việc dạy
học ở nước ta vẫn còn hạn chế so với các quốc gia trên thế giới. Vì vậy việc
đổi mới PPDH và ứng dụng CNTT góp phần vào việc đổi mới PPDH là việc
làm cần thiết và quan trọng của ngành giáo dục trong giai đoạn hiện nay.
- Thực tế đã chứng minh, cơng nghệ tin học đem lại hiệu quả rất lớn
trong q trình dạy học. Giáo viên tiếp cận và sử dụng CNTT làm cho giờ
dạy trở nên thú vị và hấp dẫn, học sinh hứng thú và tích cực tham gia hoạt

động tìm tòi học hỏi. Việc sử dụng phần mềm trong hoạt động dạy học như
một u cầu đổi mới phương pháp dạy học nhằm tích cực hố các hoạt động
của học sinh với sự trợ giúp của các phương tiện dạy học hiện đại đã trở nên
khá phổ biến ở các trường THCS trên tồn quốc nói chung và trên địa bàn
tỉnh Tây Ninh nói riêng. CNTT mà đặc biệt là các phần mềm thiềt kế giáo
án điện tử như: Powerpoint, Violet, Proshow…đã được ứng dụng nhiều
trong giờ dạy các mơn tự nhiên. Riêng mơn Ngữ văn, do đặc thù của một bộ
mơn khoa học xã hội với đặc trưng đa dạng, phong phú về nội dung, nên
việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy còn dè dặt và có vẻ “tụt hậu”.
Trường THCS Thò Trấn GV : Nguyễn Văn Dũng
Chuyờn HKI Nm 2009 -2010 Trang 2
Cú ngi ó vớ Vn hc l nhõn hc, tc l hc v con ngi, hc lm
ngi. Mụn Ng vn khụng ch cung cp cho hc sinh kin thc v vn
chng m cũn mang mt s mnh cao c l bi dng tõm hn, nhõn cỏch
hc sinh. Vy m th h hc sinh thi k thut s ngy nay li rt th vi
mụn Vn. Khụng nhng th, i vi mt s em, vn chng tr thnh mt
mụn hc ỏng chỏn, ỏng ghột, thm chớ ỏng s. Ti sao li cú thc t au
lũng nh vy? Theo tụi, trỏch nhim mt phn thuc v ngi ln chỳng ta.
Lõu nay chỳng ta ó quen i theo mt li mũn l dy cho hc sinh hc
thi, hc vỡ im s ch khụng phi hc bit, hc thc hnh,
hc vn dng vo cuc sng. Do ú gi Vn tr nờn khụ cng v ỏp
t. Hn na chớnh ngi thy cng khụng cũn hng thỳ vi nhng bi
ging ó c úng khung chi tit n tng phỳt mt, lờn lp m luụn lo
chỏy giỏo ỏn, khụng kp chng trỡnh, ri kt qu thi ca hc sinh khụng t
ch tiờu v.v v v.v ... Tt c nhng ni lo y ó trit tiờu nng lc sỏng to
ca ngi thy.
Hin nay, vic thay i quan im dy hc khụng chy theo thnh tớch
cựng vi nhng ũi hi bc thit phi i mi ca xó hi ó dn n h qu
tt yu l phi i mi phng phỏp dy hc. Trc yờu cu y, ngi giỏo
viờn Ng vn phi thay i phng phỏp cng ging nh ngi u bp

phi thay i cỏch ch bin mún n sao cho hp khu v vi nhng hc trũ
suy dinh dng v bing n, cỏc em thng thc vn chng mt
cỏch vui v v ho hng. V vi CNTT, ngi thy cú th to ra nhng
mún n hp dn v b dng, tc l gi hc lý thỳ m nu ch s dng
phng tin truyn thng (bng en phn trng) thỡ khú m thc hin c.
Vi cỏc phng tin dy hc hin i nh mỏy tớnh, mỏy chiu v mt s
phn mm tin ớch, ngi thy cú th lm cho hc trũ quan tõm hn n mụn
Vn m khụng phi ộp buc. ẫp du, ộp m, ai n ộp ... hc Vn. Phng
phỏp dy hc mi vi s tr giỳp ca CNTT ó mang n cho gi dy v
hc Ng vn mt khụng khớ mi.
2) u im v nhng hn ch ca vic ng dng CNTT trong ging dy
mụn Ng vn:
* Nhng u im: T kt qu kho sỏt trờn, cú th thy vic i mi
phng phỏp ging dy mụn Ng vn theo hng vn dng CNTT v cỏc
thit b dy hc hin i ó mang li nhng hiu qu nht nh.
- Bi hc tr nờn sinh ng, thu hỳt s chỳ ý ca hc sinh do cú nhiu
minh ha sng ng, c th vi phim t liu (Cỏc vn bn nht dng) tranh
nh ( phn gii thiu tỏc gi, tỏc phm cỏc tit vn), khỳc ngõm, bi hỏt
(vn bn ca dao, nhmg bi th c ph nhc ...), hoc cỏc s ,
bng biu giỳp h thng, khỏi quỏt húa bi hc trong gi ụn tp... Giỏo viờn
tit kim c nhiu thi gian thuyt ging v khụng quỏ vt v khi gii
Trửụứng THCS Thũ Traỏn GV : Nguyeón Vaờn Duừng
Chuyờn HKI Nm 2009 -2010 Trang 3
thiu, miờu t, th hin nhng ni dung kin thc mi. T ú hc sinh d
tip thu bi hc. Hn na bi hc ó li du n sõu sc trong tõm trớ hc
sinh.
- Giỏo viờn khụng cũn c din, thay vo ú hc sinh c tip cn
vi nhiu ngun t liu phong phỳ. Bi hc cng c thit k linh hot
theo c trng b mụn hoc ni dung bi hc (vớ d phn luyn tp cng c
v cỏc gi ụn tp l mt trũ chi ngụn ng mụ phng trũ chi Kim T thỏp,

Trỳc Xanh hoc Gii ụ ch; gi lm vn hc sinh c thc hnh bng cỏc
bi tp thuyt trỡnh Powerpoint ). Nh ú gi hc khụng cũn khụ cng v
mang tớnh ỏp t, giỏo iu.
- i vi giỏo viờn, vic son bi vi nhng ng dng ca CNTT
cng mang li nhng hiu qu khỏc bit. Bn thõn giỏo viờn phi thng
xuyờn cp nht kin thc v chuyờn mụn v Tin hc t nõng cao tay
ngh. c bit khi bt tay vo son mt bi dy cú vn dng CNTT, giỏo
viờn tht s b cun hỳt v cng lm nhiu thỡ cng thớch thỳ v ny sinh
thờm nhiu ý tng. T ú lũng yờu ngh v s sỏng to cng c bi p.
- Li ớch quan trng nht l hc sinh khụng cũn s, khụng cũn chỏn
ghột mụn Vn na. õy chớnh l iu kin cn thit Vn chng thc thi
s mnh giỏo dc nhõn cỏch, bi dng tõm hn cho hc sinh. Tht vy, nu
hc sinh khụng thớch hc Vn thỡ lm sao cỏc em cú th lnh hi nhng bi
hc v cuc sng c n cha trong cỏc tỏc phm vn chng?
Tuy nhiờn mc hng thỳ v tip thu bi hiu qu ca hc sinh
trong nhng gi hc cú ng dng CNTT cũn ph thuc vo cht lng ca
gi dy.
* Nhng hn ch: Bờn cnh nhng mt tớch cc nờu trờn, vic ng
dng CNTT vo dy hc mụn Ng vn cũn tn ti khụng ớt nhng hn ch
cn khc phc:
- Nh ó núi trờn, dy hc Ng vn khụng n thun ch l cung
cp kin thc, k nng cn thit m cũn dy cỏch tip nhn tỏc phm, bi
dng nng lc cm th v nng lc ngụn ng. Hot ng ny ũi hi ngi
thy phi vn dng nhiu phng phỏp, phng tin dy hc khỏc nhau mt
cỏch linh hot, phự hp. Nu ng dng CNTT khụng cú s chn lc cho
ỳng tớnh cht, ni dung, cỏch thc hoc ng dng CNTT mt cỏch thỏi quỏ,
c gi dy giỏo viờn ch click chut v click chut thỡ s lm mt ht cm
xỳc t nhiờn, lm hn ch cht vn, cht th trong tng bi dy. Nh vy,
hiu qu s khụng nh mong mun.
- Hin nay nhiu giỏo viờn ó c gng ng dng CNTT vo dy hc

tuy nhiờn trong quỏ trỡnh ging dy vn cũn nng v hỡnh thc, mang nng
tớnh cht trỡnh din vi nhiu hỡnh nh, hiu ng ri mt. Nhiu gi dy giỏo
Trửụứng THCS Thũ Traỏn GV : Nguyeón Vaờn Duừng
Chuyờn HKI Nm 2009 -2010 Trang 4
viờn cũn ụm m, tham lam nhi nhột cỏc loi thụng tin, phim, nh lm mt
thi gian nhng hiu qu gi dy khụng cao.
- Trong tin trỡnh lờn lp vi bi ging in t, mt s giỏo viờn thao
tỏc quỏ nhanh, hc sinh khụng kp chộp bi, nh hng n kh nng tip
thu, lnh hi kin thc v mc hiu bi ca cỏc em khụng cao.
- Vic son ging vi cỏc phn mm mt rt nhiu thi gian, mt tit
dy 45 phỳt cú khi phi chun b trc vi ngy thm chớ c thỏng tri, ri
mỏy h, phn mm b li tt c s nh hng khụng nh n gi dy ca
giỏo viờn.
- Trờn thc t, hu ht hc sinh u say mờ, thớch thỳ c hc nhng
gi Vn cú ng dng CNTT. Song, bờn cnh a s hc sinh tip cn nhanh
chúng vi phng phỏp hc mi ny vn cũn nhng tn ti cn khc phc
sau: Mt s hc sinh cha tht thớch nghi vi phng phỏp hc hin i ny,
ch th ng ngi nghe, xem phim, nh v sụi ni bỡnh lun hoc say sa
nghe thy giỏo ging quờn c vic ghi bi. Mt s khỏc gp khú khn trong
vic ghi chộp bi: khụng bit la chn thụng tin, ni dung chớnh ghi vo
bi hc, ghi chm hoc khụng y ...
3) Mt s bin phỏp ng dng CNTT gúp phn i mi phng phỏp
dy hc mụn Ng vn.
a) Xõy dng th viờn t liu.
phc v cho cụng tỏc ging dy, i vi mụn Ng vn kho t liu l iu
kin cn thit v c bit quan trng. Nhng hin nay mụn hc ny, cỏc
dựng trc quan hu nh khụng cú, tranh nh minh ha trong sỏch giỏo khoa
khụng nhiu. Chớnh vỡ vy bn thõn giỏo viờn phi chỳ trng xõy dng th
vin t liu phc v tt cho cụng tỏc ging dy.
- Trc õy giỏo viờn xõy dng kho t liu bng cỏch c, tham kho

ti liu, sỏch, bỏo v chộp li nhng thụng tin cn thit vo s tớch ly
chuyờn mụn.
- Hin nay vic ng dng CNTT giỳp giỏo viờn xõy dng th vin t
liu thun li, phong phỳ, khoa hc hn v khụng mt nhiu thi gian nh
trc õy. Vic khai thỏc t liu cú th ly t cỏc ngun:
+ Khai thỏc thụng tin, tranh, nh, t liu bi ging t mng Internet
+ Khai thỏc tranh nh t sỏch, ti liu, bỏo chớ, tp chớ ...
Trong quỏ trỡnh tham kho sỏch, bỏo, ti liu gp nhng tranh, nh c
bit cn thit, cú th dựng mỏy Scan quột nh v lu vo USB, cui cựng
cp nht vo kho t liu ca mỡnh phc v cho quỏ trỡnh ging dy.
+ Khai thỏc t bng hỡnh, phim video, cỏc phn mm, tranh nh, bn
, hỡnh v... thụng qua chc nng cung cp thụng tin ca mỏy tớnh
Trửụứng THCS Thũ Traỏn GV : Nguyeón Vaờn Duừng
Chun đề HKI – Năm 2009 -2010 Trang 5
Từ các nguồn khai thác trên giáo viên sẽ lưu trữ cho mình một thư viện tư
liệu phong phú, đa dạng để phục vụ cho cơng tác giảng dạy. Tuy nhiên cần
lưu trữ thành từng file dữ liệu để dễ dàng tìm kiếm khi sử dụng.
b) Xây dựng bài giảng điện tử.
Các phần mềm thiết kế bài giảng điện tử thường được sử dụng trong dạy
học Ngữ văn.
Phần mềm CNTT được giáo viên Ngữ văn sử dụng phổ biến nhất hiện
nay là phần mềm Powerpoint. Đây là phần mềm đơn giản, dễ thiết kế trình
chiếu và có tác dụng tích cực, rõ nét nhất. Khi giới thiệu, trình bày và khái
qt nội dung bài học, mỗi slide được coi là một bộ phận cũng là một hệ
thống con trong hệ thống các nội dung mà bài học cần thể hiện. Ở mỗi slide,
giáo viên có thể chọn hiệu ứng, đưa các tư liệu (phim, ảnh, nhạc, bài đọc tác
phẩn …) làm cho bài giảng sinh động lơi cuốn hơn.
Bên cạnh Powerpoint là phần mềm Violet, phần mềm thiết kế bài
giảng điện tử của Cơng ty Bạch Kim, với giao diện trực quan, dễ dùng, ngơn
ngữ giao tiếp hồn tồn bằng tiếng Việt rất thuận lợi cho giáo viên. Phần

mềm này cũng cung cấp một hệ thống các cơng cụ soạn thảo giúp giáo viên
soạn bài giảng nhanh chóng. Trong q trình soạn giáo án, Violet còn cung
cấp sẵn nhiều mẫu bài tập chuẩn thường được sử dụng trong sách giáo khoa,
sách bài tập (như bài tập trắc nghiệm, bài tập ơ chữ, bài tập kéo thả chữ/kéo
thả hình ảnh …), ngồi ra Violet còn hỗ trợ nhiều module cho từng mơn học
giúp giáo viên tạo được những trang bài giảng chun nghiệp. Sau khi soạn
thảo xong, phần mềm cho phép xuất bài giảng ra thành một sản phẩm chạy
độc lập có thể copy vào đĩa mềm, USB hoặc CD để chạy trên các máy tính
khác mà khơng cần chương trình Violet .…
Quy trình thiết kế một bài giảng điện tử.
Thiết kế một giáo án điện tử khơng thể tuỳ tiện, tuỳ hứng mà cần tn
theo những quy tắc, quy trình nhất định tương tự như q trình soạn một
giáo án truyền thống. Việc soạn giảng có thể tiến hành theo các bước sau:
- Xác định rõ mục tiêu bài dạy.
- Xác định kiến thức cơ bản, nội dung trọng tâm.
- Lựa chọn tư liệu, tranh ảnh, phim … và những thơng tin cần thiết
phục vụ bài dạy.
- Lựa chọn phầm mềm soạn giảng, lựa chọn cách trình bày, các hiệu
ứng phù hợp … xây dựng tiến trình dạy học thơng qua các hoạt động.
- Chạy thử, sửa chữa và hồn thiện bài giảng.
Đa dạng hóa các phương pháp dạy học.
Bên cạnh ứng dụng CNTT được coi là phương pháp hiện đại góp phần
tích cực cho đổi mới phương pháp dạy học, giáo viên cần chú ý đa dạng hóa
các hình thức dạy học, phải biết kết hợp với các phương pháp dạy học khác
Trường THCS Thò Trấn GV : Nguyễn Văn Dũng