Văn hóa phi vật thể - linh hồn của di sản Tây Nguyên

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

18/1/2016 Văn hóa phi vật thể - linh hồn của di sản Tây Nguyên - Báo Đắk Lắk điện tử

data:text/html;charset=utf-8,%3Cdiv%20id%3D%22title%22%20class%3D%22title%22%20style%3D%22border%3A%20none%3B%20color%3A%20rgb(153%… 1/3

VĂN HÓA PHI VẬT THỂ - LINH HỒN CỦA DI SẢN TÂY NGUYÊN

Cập nhật lúc 08:50, Thứ Bảy, 21/11/2015 (GMT+7)

Vùng Trường Sơn Tây Nguyên là nơi cư trú lâu đời của nhiều dân tộc bản địa như Cơ Tu, Hrê, Chăm
-Hroi, Êđê, J’rai, Ba Na, Xơ Đăng, Giẻ - Triêng, M’nông, Mạ, Kơ Ho... Các tộc người nơi đây còn bảo lưu
nhiều vốn văn hóa nguyên sơ, đầy chất nhân văn; trong đó, di sản văn hóa phi vật thể là nét tinh hoa
được chắt lọc ngàn đời mang đậm truyền thống nhân văn, tạo nên bản sắc văn hóa của các dân tộc bản
địa Tây Nguyên.

Một số di sản văn hóa phi vật thể của đồng bào đã được sưu tầm, nghiên cứu và vinh danh: Khơng gian Văn hóa
cồng chiêng Tây Nguyên được UNESCO công nhận là Kiệt tác truyền khẩu và Di sản văn hóa phi vật thể của nhân
loại (năm 2005), sử thi của các dân tộc Tây Nguyên được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
(năm 2014).

Hội voi ở Đắk Lắk.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

18/1/2016 Văn hóa phi vật thể - linh hồn của di sản Tây Nguyên - Báo Đắk Lắk điện tử

data:text/html;charset=utf-8,%3Cdiv%20id%3D%22title%22%20class%3D%22title%22%20style%3D%22border%3A%20none%3B%20color%3A%20rgb(153%… 2/3

Nghệ nhân dân tộc M’nông biểu diễn cồng chiêng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

18/1/2016 Văn hóa phi vật thể - linh hồn của di sản Tây Nguyên - Báo Đắk Lắk điện tử

data:text/html;charset=utf-8,%3Cdiv%20id%3D%22title%22%20class%3D%22title%22%20style%3D%22border%3A%20none%3B%20color%3A%20rgb(153%… 3/3
yên, mọi người quây quần thưởng thức rượu cần và lắng nghe già làng kể lại các câu chuyện xưa. Các già làng,
nghệ nhân trổ tài biểu diễn nghệ thuật như thổi kèn, diễn tấu cồng chiêng, hát kể sử thi, kể chuyện cổ tích...

Trong các loại hình văn hóa phi vật thể, trang phục truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên mang đậm sắc thái văn
hóa vùng. Phụ nữ mặc váy tấm, nam đóng khố, mặc áo và các bộ trang phục choàng quấn. Người J’rai, Ca Dong,
Mơ Nâm, Tơ Đrá, Hà Lăng... (nhóm địa phương của người Xơ Đăng) có nét chung của người Xơ Đăng vùng Bắc
Tây Nguyên: nam mặc khố, áo quấn hình chữ X, nữ mặc váy dài, áo chui đầu. Người đàn ơng Êđê có bộ trang phục
tương đối giống nhau, nhất là chiếc áo nam với mảng màu đỏ trước ngực biểu tượng chim đại bàng giang cánh.
Người M’nông ở Nam Tây Nguyên có chiếc váy nữ xanh màu lá rừng, bộ khố áo nam hùng dũng mang dáng dấp
của trang phục chiến binh thời cổ. Nét độc đáo của tộc người này là trang sức vòng ống chân, vòng ống tay, đeo
khuyên tai làm bằng ngà voi và làm đẹp cho đầu tóc một cách cầu kỳ với nhiều loại trang sức phụ kèm. Người Mạ và
người Kơ Ho có chiếc áo chui đầu nền trắng của bơng vải ban sơ nhưng lại nổi lên những dải hoa văn chỉ màu sặc
sỡ. Trang phục các dân tộc mang nét hoang sơ, bảo lưu nhiều yếu tố cổ xưa, nhất là các loại hình trang phục
chồng quấn khố, tấm chồng và đồ trang sức như đeo vịng đồng ở cổ chân, cổ tay, cắm lông chim trên đầu giống
như cư dân Đông Sơn trước đây.

Tuy nhiên, trước biến đổi nhanh chóng của đời sống xã hội, nhiều di sản văn hóa của đồng bào đang đứng trước
nguy cơ mai một. Các lễ hội dần dần thưa vắng trong đời sống cộng đồng. Rừng mất, những di sản văn hóa gắn với
rừng cũng bị xóa sổ như điêu khắc gỗ, kiến trúc nhà làng truyền thống, những tri thức bản địa gắn bó máu thịt với
cuộc sống của đồng bào dần dần cũng mất theo. Nghề dệt vải thổ cẩm lâu đời của đồng bào bị thất truyền, hầu hết
các bn làng đều khơng cịn nghề trồng bơng, kéo sợi, dệt vải... Đó là ngun nhân chính làm cho trang phục, sắc
phục của đồng bào khơng cịn được bảo lưu, giữ gìn, thậm chí trong các lễ hội truyền thống.

Thiết nghĩ, để bảo tồn và phát huy các loại hình di sản văn hóa phi vật thể, cần đầu tư nghiên cứu, sưu tầm, thực
hiện các đề tài khoa học, khuyến khích đồng bào tổ chức tốt các lễ hội dân gian gắn với các hoạt động văn hóa thể
thao ở các thơn, bản. Tổ chức định kỳ liên hoan nghệ thuật dân gian, liên hoan cồng chiêng, biểu diễn nhạc cụ
truyền thống, tạo môi trường giao lưu văn hóa giữa các dân tộc trong khu vực Trường Sơn - Tây Nguyên. Bảo vệ di
sản văn hoá phi vật thể là kế thừa văn hoá sống, bảo vệ con người, cộng đồng, nhóm người hoặc cá nhân sở hữu
-nghệ nhân dân gian - chủ thể văn hoá. Họ là “Báu vật nhân văn sống”. Nhà nước và cộng đồng thừa nhận những tài
năng dân gian, tôn vinh họ trong cộng đồng, tạo những điều kiện tốt nhất trong hồn cảnh có thể để họ sống lâu,
sống khỏe mạnh, phát huy khả năng của mình trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa tryền thống. Tạo mơi
trường thuận lợi cho các nghệ nhân sáng tạo, truyền dạy cho thế hệ trẻ các di sản văn hố được tích lũy trong cuộc

sống. Điều tra, lập danh sách, xem xét công trạng làm cơ sở để trình lên cấp có thẩm quyền công nhận danh hiệu
Nghệ Nhân nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú trên lĩnh vực văn hóa phi vật thể theo Nghị định 62/2014/NĐ-CP ngày
7-8-2014.

Bên cạnh đó, cần sưu tầm, điều tra, nghiên cứu và lập hồ sơ để tiếp tục cơng nhận thêm một số loại hình di sản tiêu
biểu của các dân tộc bản địa Tây Nguyên như kiến trúc nhà rông, điêu khắc tượng nhà mồ, các lễ hội mang đậm
tính nhân văn, trang phục và nghề thủ công truyền thống... Những tinh hoa di sản được tôn vinh chẳng những mang
lại niềm tự hào cho đồng bào, mà cịn góp phần khơng nhỏ trong hoạt động văn hóa, du lịch, tạo nên sức sống, sự
hấp dẫn của mảnh đất Tây Nguyên huyền thoại.

</div>

<!--links-->