NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI

NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN
HÀNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.1. Khái niệm về ngân hàng thương mại
Ngân hàng là một trong các tổ chức tài chính quan trọng nhất đối với nền kinh tế. Các
ngân hàng có thể được định nghĩa qua chức năng, các dịch vụ hoặc vai trò mà chúng thực
hiện trong nền kinh tế. Tuy nhiên, các yếu tố trên không ngừng thay đổi. Thực tế, có rất
nhiều tổ chức tài chính bao gồm có cả các công ty kinh doanh chứng khoán, công ty môi
giới chứng khoán, quỹ hỗ trợ và công ty bảo hiểm hàng đầu đều đang cố gắng cung cấp các
dịch vụ của ngân hàng. Ngược lại, ngân hàng cũng đang mở rộng phạm vi cung cấp dịch
vụ liên quan đến một số lĩnh vực như bất động sản, môi giới chứng khoán, tham gia hoạt
động bảo hiểm và thực hiện nhiều dịch vụ mới khác. Do vậy, để đưa ra định nghĩa chính
xác về ngân hàng thương mại không phải là điều dễ dàng.
Theo Peter Rose trong cuốn “Quản trị ngân hàng thương mại” thì Ngân hàng là tổ
chức tài chính cung cấp một danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất, đặc biệt là tín
dụng, tiết kiệm và dịch vụ thanh toán - và thực hiện nhiều chức năng tài chính nhất so với
bất kỳ một tổ chức kinh doanh nào trong nền kinh tế.
Còn theo WB định nghĩa: Ngân hàng là tổ chức tài chính nhận tiền gửi chủ yếu ở
dưới dạng không kỳ hạn hoặc tiền gửi được rút ra với một thôngbáo ngắn hạn (tiền gửi
không kỳ hạn, có kỳ hạn và các khoản tiết kiệm).
Luật các Tổ chức tín dụng Việt Nam, tại khoản 2 điều 20 quy định “Ngân hàng là loại
hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh
doanh khác có liên quan”.
Từ những định nghĩa trên có thể rút ra Ngân hàng là một trong những định chế tài
chính, mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính, với nghiệp vụ cơ bản là
nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Ngoài ra, ngân hàng còn cung
cấp nhiều dịch vụ khác nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch vụ của xã hội.
1.1.2. Quan niệm về phát triển dịch vụ ngân hàng
Khái niệm “dịch vụ ngân hàng” cho đến nay vẫn còn chưa có sự minh định rõ ràng
và còn nhiều cách hiểu khác nhau. Trong bài viết này, dịch vụ ngân hàng được xem xét

dưới góc độ không bao hàm hoạt động truyền thống của ngân hàng thương mại như huy
động tiền gửi và cho vay. Các dịch vụ ngân hàng được đề cập ở đây là các hoạt động gắn
liền với việc thu phí, hưởng hoa hồng do các ngân hàng thương mại thực hiện thông qua
việc phục vụ các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân nhằm tăng nguồn thu cho ngân hàng.
Sự phát triển dịch vụ ở đây được phân tích trên hai khía cạnh: phát triển về chiều
rộng và phát triển về chiều sâu.
Phát triển về chiều rộng đồng nghĩa với việc đa dạng hóa các loại hình dịch vụ.
Không chỉ duy trì các hoạt động dịch vụ truyền thống như trao đổi ngoại tệ, bảo quản vật
có giá mà phải tiếp cận và áp dụng các dịch vụ hiện đại như tư vấn môi giới đầu tư chứng
khoán, bảo hiểm, bảo lãnh… Đồng thời đẩy mạnh phát triển các dịch vụ ứng dụng khoa
học kỹ thuật cao như thanh toán qua thẻ, dịch vụ Internet banking…
Như vậy, phát triển ở đây có nghĩa là phải luôn đưa ra được dịch vụ mới, đáp ứng
được những yêu cầu của khách hàng.
Phát triển về chiều sâu đồng nghĩa với việc nâng cao chất lượng dịch vụ, hoàn thiện
các dịch vụ hiện có. Khi giữa các ngân hàng không có sự phân biệt về đa dạng hóa loại
hình dịch vụ thì chất lượng dịch vụ là yếu tố quyết định thành công của mỗi ngân hàng. Vì
vậy, ngay từ đầu các ngân hàng phải có kế hoạch và chiến lược để ngày càng củng cố và
hoàn thiện các hoạt động dịch vụ, cung ứng cho khách hàng các sản phẩm tiện ích nhanh
chóng, thuận tiện, chi phí hợp lý trên cơ sở đảm bảo an toàn cho hoạt động của ngân hàng
và tuân thủ các quy định của pháp luật.
Tóm lại, phát triển dịch vụ ngân hàng là việc mở rộng số lượng và nâng cao chất
lượng dịch vụ ngân hàng làm thoả mãn tốt nhu cầu ngày càng cao của khách hàng, trên cơ
sở đảm bảo các mục tiêu của ngân hàng.
1.1.3. Sự cần thiết của phát triển dịch vụ ngân hàng
Ngân hàng là ngành cung ứng dịch vụ đặc biệt đối với dân cư và nền kinh tế, sự tồn tại
của ngân hàng gắn với sự tồn tại của các dịch vụ do ngân hàng cung ứng. Do vậy phát triển
dịch vụ ngân hàng là hết sức cần thiết nhằm góp phần củng cố ngân hàng lớn mạnh, nâng
cao vị thế của ngành ngân hàng đối với nền kinh tế, khẳng định lòng tin trong dân chúng và tự
tin trong tiền trình hội nhập kinh tế quốc tế.
1.1.3.1. Từ yêu cầu của nền kinh tế

 Dịch vụ ngân hàng thúc đẩy nền kinh tế theo xu hướng nền kinh tế tri thức
Dịch vụ ngân hàng ngày càng sử dụng nhiều thành tựu của công nghệ thông tin. Để
phát triển các dịch vụ thẻ ATM; dịch vụ Internet banking; Home banking các ngân hàng
phải trang bị các thiết bị hiện đại như máy rút tiền tự động, máy đọc thẻ (POS), mạng trực
tuyến, Website… Mặt khác, dịch vụ ngân hàng là loại dịch vụ chất lượng cao, đòi hỏi
người cung cấp và khách hàng phải có kiến thức am hiểu nhất định mới có thể sử dụng và
vận hành. Nhiều trong số loại dịch vụ này tạo ra giá trị tăng cao - một đặc điểm của nền
kinh tế tri thức.
 Dịch vụ ngân hàng tạo điều kiện cho các ngành dịch vụ khác phát triển
Do đặc điểm dịch vụ ngân hàng liên quan sâu rộng đến nhiều ngành, nhiều lĩnh vực
sản xuất và đời sống nên sự phát triển của dịch vụ ngân hàng thúc đẩy sự phát triển của các
ngành dịch vụ khác. Chẳng hạn, lĩnh vực xuất nhập khẩu sẽ bị hạn chế nếu dịch vụ thanh
toán qua ngân hàng không thông suốt. Đồng thời dịch vụ thanh toán phát triển đòi hỏi lĩnh
vực công nghệ thông tin cũng phải phát triển. Các ngành như du lịch, bưu chính viễn
thông, hàng không v.v… cũng sẽ phát triển theo.
 Đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nền kinh tế về dịch vụ
Trong điều kiện nền kinh tế mở, tự do hóa thương mại và tự do hóa tài chính ngày
càng sâu rộng, nhu cầu thị trường về dịch vụ tài chính phát triển rất nhanh và vượt xa khả
năng đáp ứng của các định chế trung gian tài chính hiện có của quốc gia. Thực tế cho thấy,
nhu cầu sử dụng các dịch vụ tài chính đang ngày một tăng, đặc biệt là ở thành thị. Nhu cầu
đó gắn liền với quá trình ra đời với tốc độ nhanh chóng của các loại hình doanh nghiệp
trong nền kinh tế, cũng như quá trình chuyển đổi các doanh nghiệp Nhà nước sang công ty
cổ phần. Đó là nhu cầu về giao dịch cổ phiếu, tư vấn đầu tư, quản lý ngân quỹ.v.v… Sự
xuất hiện các doanh nghiệp nước ngoài trong nền kinh tế như chất xúc tác, thúc đẩy sự ra
đời và phát triển nhanh chóng nhu cầu thị trường về các dịch vụ ngân hàng. Đó là những
dịch vụ liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt, rút tiền tự động, dịch vụ kiều hối
.v.v… Rõ ràng, nhu cầu về dịch vụ ngân hàng mang tính tiên phong, có vai trò tạo động
lực kích thích sự ra đời và cơ hội phát triển cho các nguồn cung ứng dịch vụ trong nước,
vốn còn đang rất nghèo nàn.
1.1.3.2. Từ yêu cầu đối với ngân hàng

Phát triển dịch vụ ngân hàng trong bối cảnh hiện nay là một trong những bước tiến
cần thiết đối với các ngân hàng thương mại. Do môi trường cạnh tranh giữa các ngân hàng
gay gắt, trước sức ép của hội nhập kinh tế quốc tế các ngân hàng muốn tồn tại buộc phải
phát triển dịch vụ của mình để đảm bảo đứng vững khi nền kinh tế quốc gia hội nhập nền
kinh tế thế giới, khi mà các ngân hàng phải tham gia vào sân chơi bình đẳng với các ngân
hàng nước ngoài cũng là để cạnh tranh được với các ngân hàng thương mại khác ở trong
nước. Sự cần thiết phát triển dịch vụ ngân hàng xuất phát từ những lý do cụ thể sau:
 Phát triển dịch vụ ngân hàng làm tăng thu nhập của ngân hàng
Từ trước đến nay, nguồn thu nhập chính của ngân hàng là thu nhập từ lãi cho vay.
Tuy nhiên, trong điều kiện hiện nay một ngân hàng không chỉ dựa vào nguồn thu tín dụng.
Sự gia tăng các tổ chức tín dụng đã khiến cho lãi suất đầu vào có xu hướng tăng cao trong
khi lãi suất đầu ra không tăng một cách tương ứng hay nói cách khác là chênh lệch giữa lãi
suất cho vay và lãi suất tiền gửi đang có xu hướng co hẹp lại. Điều này tất nhiên sẽ ảnh
hưởng trực tiếp đến lợi nhuận của ngân hàng. Để có thể duy trì được mức lợi nhuận như
trước, các ngân hàng lựa chọn một trong hai cách: Một là, tăng cường mở rộng hoạt động
tín dụng, đầu tư sang những lĩnh vực có độ rủi ro lớn hơn để có thể duy trì mức chênh lệch
lãi suất như trước kia;
Hai là, tăng cường phát triển các dịch vụ ngân hàng để thu hút nguồn vốn có chi phí vốn rẻ
hoặc ít rủi ro hơn. Song có thể thấy rằng, việc duy trì sự chênh lệch lãi suất thông qua việc
tăng cường tín dụng và đầu tư vào những lĩnh vực rủi ro hơn sẽ mang lại rủi ro hơn cho
ngân hàng, trong khi đó hình thức thứ hai an toàn và hiệu quả hơn rất nhiều. Do vậy, để
tăng cường nguồn thu nhập cho ngân hàng trong điều kiện hoạt động kinh doanh ngày càng
có sự cạnh tranh gay gắt thì các ngân hàng phải đẩy mạnh phát triển các hoạt động dịch vụ
như chuyển tiền, bảo lãnh, đại lý uỷ thác.v.v… để tăng thêm nguồn thu từ phí dịch vụ.
 Phân tán và hạn chế rủi ro
Kinh doanh ngân hàng là loại hình kinh doanh đặc biệt nên hoạt động kinh doanh của
ngân hàng phải đối mặt với nhiều loại rủi ro khác nhau như rủi ro lãi suất, rủi ro tín dụng,
rủi ro ngoại hối… trong đó, hoạt động tín dụng chứa đựng rủi ro lớn nhất. Do vậy, các
ngân hàng cần phải đa dạng hóa các loại hình dịch vụ nhằm phân tán bớt rủi ro, tránh tình
trạng "tất cả các quả trứng đều để chung vào một rổ". Hơn nữa, hoạt động dịch vụ với đặc

điểm là ngân hàng không phải sử dụng nguồn vốn của mình do vậy nó cũng góp phần hạn
chế rủi ro trong kinh doanh, giữ vững sự ổn định của ngân hàng. Khi thị trường có những
biến động thì nguồn thu từ các dịch vụ khác nhau sẽ bổ trợ cho nhau giúp ngân hàng ổn định
được mức doanh thu theo dự kiến.
 Tăng khả năng cạnh tranh của ngân hàng trong nền kinh tế thị trường
Nếu như trước đây khách hàng phải tìm đến ngân hàng để được cung cấp các dịch vụ
thì ngày nay trong điều kiện môi trường cạnh tranh giữa các ngân hàng ngày càng phức tạp
thì mỗi ngân hàng phải tìm mọi cách để mở rộng được thị phần và thu hút được khách
hàng đến với mình. Muốn vậy, không có cách nào khác là phải phát triển đa dạng các loại
hình dịch vụ, cung ứng những dịch vụ tiện ích, hoàn hảo cho khách hàng. Ngày nay, trong
thời đại công nghệ thông tin, thời gian là vô cùng quý báu, các ngân hàng đang có xu
hướng trở thành các "bách hóa tài chính" hay còn gọi là "siêu thị dịch vụ ngân hàng" mà ở
đó cung ứng các dịch vụ trọn gói đa dạng phong phú với chất lượng tốt đáp ứng bất cứ nhu
cầu nào của khách hàng có liên quan đến dịch vụ ngân hàng. Hơn nữa, ngân hàng nào có
dịch vụ mới hơn, linh hoạt và hoàn hảo hơn đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của thị
trường sẽ có sức thu hút khách hàng lớn hơn. Do vậy, phát triển dịch vụ ngân hàng sẽ giúp
ngân hàng đứng vững và phát triển trong điều kiện cạnh tranh của nền kinh tế thị trường.
 Thúc đẩy các nghiệp vụ phát triển
Các nghiệp vụ và dịch vụ ngân hàng đều có mối quan hệ hữu cơ với nhau, tác động
qua lại với nhau tạo thành một thể thống nhất. Việc phát triển dịch vụ này sẽ tạo tiền đề
cho sự phát triển của nghiệp vụ khác. Chẳng hạn nếu ngân hàng thực hiện dịch vụ thanh
toán hoàn hảo thì sẽ thu hút được khách hàng, từ đó có thể tận dụng các nguồn tiền nhàn
rỗi trên tài khoản thanh toán của họ làm tăng khả năng huy động vốn cho ngân hàng. Hay
việc phát triển dịch vụ bảo lãnh, tư vấn, quản lý ngân quỹ sẽ giúp khách hàng hoạt động
kinh doanh tốt hơn, từ đó đẩy mạnh cho sự phát triển và tính hiệu quả của hoạt động tín
dụng, thanh toán.
Như vậy, ngân hàng không chỉ dừng lại ở đáp ứng tốt một số dịch vụ nhất định mà