Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (4.29 MB, 9 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
TAP CHỈ KHOA HOC ĐHQGHN. KHXH & NV. T XX. Số 1. 2004
<i>Đội n g ũ t r í th ứ c K h o a học xã hội và </i>
củ a t ầ n g lớp tr í th ứ c nước ta , có n h iệ m vụ
s á n g tạ o và t r u y ề n b á t r i th ứ c K H X H &
NV, q u a dó t h a m gia t r ự c ti ế p v ào đời sơ n g
c h ín h t r ị - xã hội. Đó c ũ n g là lực lượng
c h ín h tro n g x â y d ự n g n ề n t a n g tư tư ỏ n g -
lý lu ậ n , xây d ự n g đời s ố n g v ă n h oá - t i n h
th ầ n , góp p h ầ n q u a n tr ọ n g vào s ự p h á t
tr i ể n c ủ a xà hội.
T r o n g n h ữ n g n ă m đổi mới v ừ a q u a ,
đội n g ũ t r í th ứ c K H X H & NV có n h i ề u cơ
hội t h u ậ n lợi c h o sự p h á t t r i ể n t o à n d iệ n
b á n t h â n và p h á t h u y tiề m n ă n g c ủ a m ìn h ,
đ ổ n g thời c ù n g đ ứ n g trư ớ c n h iề u t h á c h
thứ c to lớn. N h ữ n g cơ hội và t h á c h th ứ c dó
là gì? là m t h ế n à o d ẻ họ có t h ể vư ợt q u a
th á c h thứ c, t ậ n d ụ n g cơ hội d ể Vltd 11 lên,
đón g góp n h iề u hơn n ừ a cho đ ấ t nước ? Đỏ
là n h ữ ng v ấ n để m à bài viết này muốn dề cặp.
1. N h ừ n g c ơ h ộ i đ ố i v ớ i đ ộ i n g ù t r i
T ro n g n h ữ n g n ả m đỏi mới vừ a q u a ,
n h ậ n th ứ c c ủ a Đ ả n g và N h à nước, c ú a xả
hội vế t ầ m q u a n tr ọ n g c ủ a đội n g ủ tr í th ử c
nói c h u n g và t r í th ứ c K H X H & NV n g ày
c à n g n â n g cao. Đ iều đó dược t h ể h iệ n tr o n g
h à n g loạt v ă n k iệ n c ủ a Đ ả n g ta: V ãn k iệ n
Đ ại hội Đ ả n g to à n quốc lầ n t h ứ VI (1986),
N ghị q u y ế t 2 6 - N Q / T Ư c ủ a Bộ C h í n h trị
n g à y 30/3/1991, N g h ị q u y ế t 0 1 -N Q /T Ư
n g à y 28/3/1992 c ủ a Bộ C h í n h trị B an ch ấp
h à n h T r u n g ư ơng Đ n n g C ộ n g s â n Việt
N a m k h o á VII, N g h ị q u y ế t Hội n g h ị T r u n g
ư ơng lầ n t h ử h a i k h o á V III (1996) v à clẽn
N g h ị q u y ế t Hội n g h ị T r u n g ư ơ n g S á u k h o á
IX (2002). T r o n g các v ă n k iệ n dó, q u a n
đ iể m coi k h o a học và công n g h ệ ỉà “n ền
t ả n g ” và “đ ộ n g lực” c ủ a công n g h iệ p hoá,
h iệ n đ ạ i h o á đ ấ t nước, k h o a học v à cóng
n g h ệ là “quốc s á c h h à n g đ ầ u ” t ừ n g bưỏc
Q u a n đ iể m dó được cụ t h ể h o á th à n h
c h ín h s á c h , p h á p l u ậ t c ủ a N h à nước dối vói
t r í th ứ c và d ầ n d ầ n dược th ự c h iệ n tro n g
th ự c tiền: N ă m 200 0 Q uốc hội đ â th ô n g
q u a v à b a n h à n h L u ậ t k h o a học v à công
ng h ệ; cơ c h ê q u ả n lý khoa học v à cô n g nghộ
được đổi mới th e o h ư ớ n g tạ o l ậ p thị trư ờ n g
cho k h o a học và cô n g n g h ệ ; c h í n h s á c h tài
c h í n h cho k h o a học công n g h ệ được đối
mới, n g á n s á c h n h à nước d à n h cho khoa
học công n g h ệ được n â n g cao d ầ n (từ dưới
<i>ì % G D P n ă m 1996 đ ế n 200 0 đ ạ t 2% G DP), </i>
c h ế độ lương t ừ s a u Hội n g h ị T r u n g ương
lầ n t h ử H ai k h o á VIII có s ự .c á i ti ế n ; N h à
nước đ á th ự c h iệ n t r a o các g iái th ư ớ n g lớn
cho các tổ chứ c và các n h à k h o a học cị
t h à n h tích đ ó n g góp cho sự n g h iệ p khoa
học v à công n g h ệ : G iải th ư ơ n g H ồ Chi
M in h , G iả i th ư ớ n g N h à nước...
G í hỏi và thách thức đòi VỚ! đỏi ngũ in thức. <b><sub>4 5</sub></b>
Đ ổng th ò i, Đ ả n g và N h à nước ta cịn
có s ự đ ịn h h ư ớ n g , g ia o n h iệ m vụ cụ t h ể cho
giai đ o ạ n c ủ a th ờ i kỳ dối mới. C h ả n g h ạ n .
giai đ o ạ n 1 9 9 1 -1 9 9 5 , T h ủ tư ớ n g c h í n h p h ủ
đ ã d u y ệ t 10 c h ư ơ n g t r ì n h về K H X H & NV
(KX.01 - KX.10). gồm 153 đ ể tài: G iai đ o ạ n
1996 - 2 0 0 0 đội ngủ* t r í th ứ c K H X H & NV
Việt N a m được T h ủ tư ớ n g c h í n h p h ủ d u y ệ t
7 c h ư ơ n g t r ì n h n g h i ê n c ử u (K H X H .01 -
K H X H .07) gồm 56 đ ề tài... Hội ng h ị T r u n g
ư ơ n g lầ n t h ứ h a i k h o á V III d à n ê u s á u v ấn
cỉế ỉý lu ậ n v à t hực tiỗ n cần dược đội n g ũ tri
th ứ c K H X H & NV n g h i ê n cứ u và giải đáp.
Đ ến Đ ại hội Đ ại b iể u to à n quốc lầ n t h ứ IX,
Đ à n g t a t i ế p tụ c k h á n g đ ịn h : "K hoa học xã
hội n h ã n v á n h ư ớ n g v à o việc giải đ á p các
v ấ n dể lý lu ậ n và t h ự c ti ề n , d ự b á o các xu
th ê phát, t r i ề n , c u n g c ấ p lu ậ n cử k h o a học
cho việc h o ạ c h d ị n h d ư ờ n g lối, c h ủ tr ư ơ n g
c h í n h s á c h p h á t t r i ể n k in h t ế - xã hội, xây
d ự n g con ngư ờ i, p h á t h u y n h ữ n g di s ả n
v an h o á d â n tộc, s á n g tạ o n h ữ n g giá trị
v ă n h o á mới c ủ a V iệ t N a m ” [1, t r . l 12).
N h ữ n g q u a n đ iể m , c h ủ trư ơ n g , c h ín h
s á c h , p h á p l u ậ t c ủ a Đ ả n g và N h à nước
c h ín h là h à n h l a n g p h á p lý cho lao dộng
c ủ a trí th ứ c
N h ậ n th ử c c ủ a xà hội vé vai tr ò c ủ a
đội n g ủ t r í t h ứ c c ù n g dược n â n g lê n đ á n g
kể tr o n g n h ữ n g n ă m đối mới. N h â n d â n lao
d ộ n g đ ả c h ủ đ ộ n g tì m đ ế n với đội n g ủ t r í
th ử c, liên m i n h c h ậ t c h ẽ với t r í th ứ c đ ể đối
mối công n g h ệ , v ậ n d ụ n g tiế n bộ c ủ a k h o a
học v ào s ả n x u ấ t n â n g cao n ă n g s u ấ t lao
động, n â n g cao c h ấ t lư ợ ng s ả n p h ẩ m . liộ
th ố n g k h u y ế n n ông, k h u y ê n lảm , k h u y ế n
ngư được tổ ch ứ c lại. C ác tổ chửc k h o a học
và cô n g n g h ệ tư n h â n t ả n g lên (n ă m 1995
cả nước có 15 tồ chức* đ ế n n ă m 2000 con s ố
n à y là 25).
Vối s ự q u a n t â m c ủ a xã hội, sự đ ịn h
nước, n ê n t r o n g n h ừ n g n à m đổi mói vừa
q u a h o ạ t đ ộ n g n g h iê n cứ u c ủ a đội n g ũ tr í
th ứ c K H X H & N V V iệt N a m đ à b á m s á t
với th ự c ti ễ n c ủ a đ ấ t nước, p h ẩ n n à o k h ắc
p h ụ c được tỉn h t r ạ n g : n g h iê n cử u có tín h
c h ấ t h à n lầ m , k in h viện, x a rời th ự c tiễn,
n ặ n g về th u y ế t m in h , m in h h o ạ m ộ t ch iều
tro n g
<i>T h ứ h a i, th ự c tiễn s ìn h đ ộ n g và ììh ữ n g </i>
<i>th à n h tự u to lởn củ a cô n g cuộc đôi m ớ i là </i>
<i>m ô i trư ờ n g th u ậ n lợi và cơ sờ q u a n trọ n g </i>
<i>cho p h á t h u y v a i trò c ủ a đ ộ i n g ủ tr í th ứ c </i>
<i>K H X H & N V V iệ t N a m .</i>
S ự n g h iệ p dổi mới ở nưốc ta b ắ t đ ầ u từ
Đ ại hội Đ ại b iể u to à n quốc lầ n t h ứ VI
(1986), được tr i ể n k h a i t r ê n t ấ t cả các lĩnh
vực c ủ a đòi s ố n g xã hội, t r o n g dó dối mới
k in h t ế là cơ b ẳ n . C ho đ ế n n ay , q u á tr ì n h
đối mối đ ả do m lại n h ữ n g t h à n h tự u to lớn
và q u a n trọ n g . Đ ấ t nước, đ à r a khỏi k h ù n g
h o ả n g k in h t ế - xã hội. T ổ n g s ả n p h ẩ m
tr o n g nước t ă n g b ì n h q u â n mồi n ă m 7%.
N ô n g n g h iệ p p h á t t r i ể n liên tục, n h ấ t là
lương th ự c, giá tr ị x u ấ t k h ẩ u cô n g n g h iệ p
tả n g , cô sỏ h ạ t ầ n g n g à y c à n g h iệ n dại...
C h ế độ c h í n h tr ị ôn đ ị n h và p h á t t r i ể n th e o
đ ịn h h ư ớ n g x ả hội c h ú n g h ĩa . Địi s ơ n g của
n h ả n d á n được cải t h i ệ n rỏ rột. D â n trí,
c h ấ t lư ợ ng n g u ồ n n h â n lực và t í n h n à n g
d ộ n g xã hội n â n g cao hớn trước. Quốc
p h ò n g , a n n i n h được c ú n g cố, t ă n g cường...
4 6 Ngỏ H i Ị Phưạn£
Có t h ế nói, bộ m ặ t c ủ a đ ấ t nước đ ã th a y
đổi tr o n g n h ữ n g n ă m q u a . S ự t h a y đôi n ày
là cơ sỏ th ự c tiề n , y ế u tô q u y ế t d ịn h cho sự
C ũ n g c h í n h tr o n g q u á t r ì n h đơi mỏi
lại đ ặ t ra r ấ t n h iê u v ấ n đ ề lý l u ậ n c ầ n được
n g h iê n cứ u, giải đ á p , c ầ n có sự đ ỏ n g góp
tích cực c ủ a dội n g ủ t r í th ứ c K H X H & NV
Việt N a m , n h ơ v ấn dề: C h ủ n g h ĩa xã hội là
gi ? L à m t h ế n à o đ ể x ây d ự n g c h ủ n g h ía xà
hội ỏ Việt N a m ? T h ự c c h ấ t c ủ a con đ ư ờ n g
<i>q u á dỏ lén c h ủ n g h ĩa x ả hội ở V iệt N a m ? </i>
Các giai đ o ạ n c ủ a bước q u á độ n à y n h ư th ẻ
n ào ? M ỏ h ìn h c h ủ n g h ĩa x ã hội ở nước t a
là gì ?... Lòi giải cho n h ữ n g c â u hỏi dó liên
q u a n đ ến h à n g lo ạ t v ấ n đ ể lý lu ậ n khác.
<i>Đội n g ủ tr i th ứ c K H X H & N V có đ iể u k iệ n </i>
và t r á c h n h iệ m hơn cả t r o n g việc t r ả lòi
n h ữ n g c â u hỏi v à n h ữ n g v ấ n đ ể lý lu ậ n
này. N h ư vậy, c h í n h t r o n g s ự n g h iệ p đổi
<i>n ó i , n h u c ầ u c ủ a xã hội dối với dội n g ũ tr í </i>
thứ c K H X H & N V t ă n g lên v à t r ọ n g tr á c h
c ủ a họ c ù n g n ặ n g n ề hơn b ấ t cứ lúc n à o so
với n h ừ n g giai đ o ạ n d à q u a c ủ a s ự n g h iệ p
xảy d ự n g c h ủ n g h ĩa xà hội ỏ V iệ t N am .
NV V iệt N a m h iệ n n a y dược h ìn h t h à n h
Đ ả n g ta đ à g hi n h ậ n : " n h iề u k ế t lu ậ n c ủ a
s oạn th ả o các n g h ị q u y ế t , ho ạch đ ị n h các
c h ủ trư ơ n g , c h í n h s á c h c ủ a Đ ả n g và N h à
nước, góp p h ầ n vào t h à n h công c ủ a công
cuộc đổi m ới” [2, tr.5 0 ]. Q u a đó, t r í th ứ c
<i>T h ứ b a , n h iề u y ế u tô củ a thờ i đ ạ i và </i>
<i>q uốc t ế tá c đ ộ n g tíc h cực đến đ ộ i n g ũ tr í </i>
<i>th ứ c K H X H & N V V iệ t N a m .</i>
S ự n g h iệ p đổi mới ở nước t a được tiê n
Cư hột và ihàch ihức dói vcVi ílội ncù IrI Ihức... 4 7
k h á m p há bí m ặ t c u a tự n h iê n , xã hội và
<b>N h ữ n g cơ hội n à y n ế u được, t ậ n d ụ n g </b>
triệt dê, k h ô n g n h ữ n g là m cho b à n t h â n
n g ày c à n g t r ư ơ n g t h à n h , xác đ ị n h được vị
t h ế c ủ a m ìn h 0 tr o n g nước và c;i t r ê n p h ạ m
vi quỗc tế, m à cỏn d ư a đ ấ t nước p h á t tr iể n
n h íin h . m ạ n h , b ển vững. S ong n ế u k h ô n g
<i>tậ n d ụ n g dược th ì c h ín h n h ừ n g cơ hội dó </i>
lại tr ỏ t h à n h t h á c h th ứ c. Ví d ụ , vói n h ữ n g
p h ư ơ n g tiệ n t r a o đối th ô n g tin d a d ạ n g và
<i>hiện đại h iệ n n ay , tr i th ứ c K H X H & NV </i>
Việt N a m có cơ hội tiế p c ặ n với n h ữ n g
t h à n h tự u k h o a học mối một oách n h a n h
ch ó n g để n â n g cao t a m h iể u biết, c ủ a m ìn h ,
n h ư n g n ế u k h ô n g đ ủ k h á n à n g đ ê tiế p c ậ n
hoặc tiếp c ậ n dược t h ô n g tin n h ư n g k h ô n g
xử lý dược t h ì cơ hội n à y k h ô n g n h ữ n g
<i>k h á n g có ý n g h í a gi m à còn đ ẩ y họ v ào tìn h </i>
t r ạ n g lạc h ậ u xa hơn với t h ê giỏi, t h ậ m chí
cịn có t h ể g ả y n ê n h ậ u q u ả k h á c n ữ a về
tâ m lý. vê viộc là m , cuộc sông...
2. N h ử n g t h á c h t h ứ c d ô i v ớ i d ộ i n g ủ
<i>T h ứ n h ấ t, trá c h n h iệ m n g à y cà n g </i>
<i>n ặ n g né củ a d ộ i n g ù t r i th ứ c K H X H & N V </i>
<i>Việt N a m .</i>
Ờ nước ta . đội n g u tr í tlìửe K í[X I ỉ &
<i>NV có n h iệ m vụ c h ủ y ế u là n g h i ê n cứ u về </i>
xà hội và con người V iệt N a m . T r o n g
n h ữ n g n â m dôi mới vừa q u a , họ đ à c u n g
cấp lu ậ n cứ k h o a học cho việc h o ạ c h d in h
d ư ờ n g lối, c h í n h s á c h x ây d ự n g , p h á t tr i ể n
đốt nước và b ão vệ Tỏ quốc; gỏ|> p h ầ n n â n g
r a o t r ì n h độ d â n trí; t h a m gĩỉi t h á m (lịnlì
các c h ư ơ n g t r ì n h , d ự án p h á t tr iể n k in h tê
- xã hội; xây dựng p h á t tr iế n các bộ môn
<i>K H X H & NV đ á p ứ n g y ê u r a u p h á i triể n </i>
<i>củiì d ấ t nước.</i>
C ho đôn nay, sự n g h iệ p dối moi o nước
ta đã đ ạ t được n h ừ n g t h à n h tự u <1 lia 11
t rọ n g , lạ o t h ê v à lực đ ể clất nước chu von
Síìng c h ạ n g đ ư ờ n g tiếp th e o c ủ a thỏi kỳ
C h ặ n g đ ư ờ n g trư ớc m á t d a n g đật ra
n h i ề u v a n (iể xã hội bức xúc, đòi hỏi dội
n g ũ t r í th ứ c KHX1I & NTV V iệt N a m phái
g iai đ á p cả về m ặ t lý lu ậ n c ù n g n h ư thực
tiễn : k in h t ế th ị tr ư ờ n g vói m ục tiê u công
b à n g xà hội; cô n g n g h iệ p hoắ, h iệ n đ ạ i hố
vói s ự p h á t tr i ể n lâ u b ền c ủ a d ấ t nước -
p h á t tr i ể n vì m ụ c tiê u n h â n v á n , vi giá trị
n h â n đạo, vi con người; hội n h ậ p k in h t ế
quốc t ế với việc giữ gìn b ả n sác v ãn hoá
d â n tộc và c h ủ q u y ề n quốc gia; mở rộng
q u a n hộ dối n g o ạ i với việc xây d ự n g n ền
<b>4 8</b> Ngô Thị Phượng
kin h t ế độc lậ p tự chủ; t â n g tr ư ớ n g k i n h t ế
vói tiế n bộ xã hội... G iả i q u y ế t n h ữ n g v ấ n
đ ề n à y có ý n g h ĩa q u y ế t đ ịn h đ ế n việc th ự c
h iệ n m ục tiê u xây d ự n g một nước V iệt
N a m xà hội c h ủ n g hĩa: “d â n giàu, nước
m ạ n h , xà hội công bằng, d â n chủ, v ăn minh*\
<i>T h ứ h a i, n h ữ n g k h ó k h ă n tro n g nước </i>
<i>và ti n h h in h p h ứ c tạ p c ủ a q u ố c t ế tá c </i>
<i>đ ộ n g lớn đ ế n đ ộ i n g ũ t r í th ứ c K H X H & </i>
<i>N V V iệ t N a m .</i>
Đ ến nay, công cuộc đổi mới ở nước ta
tu y đ ã đ ạ t được n h ữ n g t h à n h tự u to lớn,
song trước m ắ t CÒ11 n h iề u k h ó k h ă n : mặc
dù nước ta đ à r a k h ỏ i k h ủ n g h o ả n g k in h t ế
- xá hội, n h ư n g m ộ t sơ m ặ t cịn c h ư a v ữ n g
chắc, n ê n k in h tê nước t a v ẫ n còn là n ề n
k in h t ế tiể u nông, n ă n g s u â t la o d ộ n g và
h iệ u q u ả s ả n x u ấ t k i n h d o a n h th ấ p , cờ sở
v ậ t c h ấ t còn n g h è o n à n , lạc h ậ u , dời s ô n g
<i>c ủ a n h â n d â n còn ở m ứ c t h ấ p , n h i ề u v ấ n </i>
đ ề v ă n hoá, xả hội bức xúc v à g ay g ắ t c h ậ m
được giải q u y ế t n h ư : v ấ n đ ề việc là m , n h à
ờ, b u ô n b á n m a tu ý , m ạ i dám ... N h ìn
N h ữ n g k h ó k h ă n t r ê n c ù n g h ạ n c h ế
đ ê n sự đ ầ u tư c ủ a xã hội đôi vối đôi n g ủ t r í
<i>th ứ c K H X H & NV V iệ t N a m , h ạ n c h ế s ự </i>
p h á t t r i ể n c ũ n g n h ư p h á t h u y vai tr ò c ủ a
họ. Đ ến n ay , Đ ả n g , N h à nước và xã hội đ ều
t h ừ a n h ậ n k h o a học v à công n g h ệ là “qưôc
sách h à n g đ ầ u ’\ đ ầ u tư cho k h o a học và
công n g h ệ là đ ầ u tư cho p h á t tr i ể n . Song,
t r ê n th ự c tê s ự đ ầ u t ư đó còn r ấ t h ạ n hẹp.
C h ẽ độ lư ơng c ủ a đội n g ũ tr i th ứ c chỉ được
xếp t r o n g h ệ th ố n g t h a n g lư ơng h à n h
c h ín h sự n g h iệ p , m à c h ư a t h ể h iệ n s ự ư u
đài đôi với t í n h c h ấ t đ ặ c t h ù tr o n g lao đ ộ n g
c ủ a đội n g ũ t r í th ứ c. Vì vậy, n h i ề u ng ư ò i
c h ư a có d iề u k iệ n t ậ p t r u n g v à o c ô n g tá c
c h u y ê n m ôn, v ào việc học t ậ p n â n g cao
tr ì n h độ, n g h iê n cứ u k h o a học, tâ m h u y ế t
S ự n g h iệ p đối mới ỏ nước t a được th ự c
h iệ n tr o n g t ì n h h ì n h t h ế giới d iễ n b iế n
p hứ c tạ p . H ồ b ìn h , ổn đ ị n h v à hợp t á c là
n h u cầu , đòi hỏi c ủ a các q u ố c gia d â n tộc,
t r o n g khi dó t ì n h t r ạ n g x u n g đột d â n tộc,
sắc tộc, c h ủ n g h ĩ a k h ủ n g bô..., t r ê n t h ế giới
v ẫ n g ay gắt. C ác th ỏ lực p h ả n đ ộ n g k h ô n g
n g ừ n g lợi d ụ n g c h iê u bài “d â n c h u \ “n h â n
q u y ể n ”, “tô n g iá o ” d ế m ư u t o a n th ự c h iệ n
“d iễ n b iế n h ồ b ì n h ” n h ằ m x oá bỏ t h à n h
q u ả các h m ạ n g c ủ a Đ ả n g và n h ả n d â n ta...
Bẽn c ạ n h n h ữ n g tá c đ ộ n g tích cực. x u
t h ế to à n c ầ u h ố CỊ11 tá c đ ộ n g tiê u cực,
n h ấ t là về m ặ t xả hội đôi với t ấ t cả các d â n
tộc t r ê n t h è giói. Ví dụ» s ự t ă n g lên c ủ a
n h ữ n g bất b ìn h d ẳ n g xà hội, n g u y cơ đ á n h
m ấ t c h ù q u y ề n quốc gia, đ á n h m ấ t b ả n s á c
v à n h o á d â n tộc, s ự la n t r à n n h ữ n g h iệ n
tư ợ n g tiê u cực c ủ a địi sơng... N ước t a tr o n g
xu t h ế to à n c ầ u h o á và hội n h ậ p k in h tê
<i>quốc t ế c ù n g p h ả i đơì m ặ t với n h ữ n g tác </i>
đ ộ n g tiê u cực đỏ. K ế t q u ả c ủ a việc q u a n
tr ọ n g đôi p h ó với n h ữ n g tá c đ ộ n g ti ê u cực
ấy n h ư t h ế n à o có ý n g h ĩ a q u a n tr ọ n g đ ế n
sự p h á t tr i ể n b ể n v ữ n g c ủ a các d â n tộc.
Cơ hội và thách thức đổi với đội ngũ In ihửc <b>4 9</b>
Đê góp p h ầ n giải đ á p n h ữ n g v ấ n đ ề lý
lu ậ n đ ặ t r a t ừ s ự n g h iệ p dối mói. đơì phó
với n h ừ n g t á c đ ộ n g ti ê u cực do to à n cầu
h oá d e m lại» d ư a đ ấ t nước t r á n h khỏi
n h ừ n g n g u y cơ t r ê n , đội n g ũ t r í th ứ c
duy» t r í t u ệ cao dê n h ì n n h ậ n , giải q u y ế t
các v ấ n đê x ã hội c ủ a đ ấ t nước t r o n g bối
c ả n h to à n c ầ u hoá. N g h ĩ a là b ả n t h â n các
sự h iể u b iế t c ủ a m ìn h . Đ ây c h í n h là m ộ t á p
lực tư ơ n g đốì lớn đối với dội n g ũ t r í th ứ c
được áp lực n à y đòi hỏi s ự nỏ lực r ấ t cao
củ a từ n g cá n h â n c ù n g n h ư to à n đội ngủ.
<i>T h ứ ba, h ạ n c h ế về sô' lư ợ n g , c h ấ t </i>
<i>lư ợ n g và cơ cá u của đ ộ i n g ủ tr í th ứ c K H X H</i>
<i>& N V V iệt N a m .</i>
B ả n t h â n đội n g u t r í th ứ c K H X H &
Đội n g ũ t r í th ứ c c ả nước ta h iệ n n a y có
k h o á n g 1,4 t r i ệ u n g ư ò i, b ìn h q u ả n 190 tr í
th ứ c t r ê n 1 v ạ n d â n . T r o n g s ố đó, t r í th ứ c
n g à n h
tí n h ỏ các t r ư ờ n g đ ạ i hợc, cao đ ẩ n g t r ê n cả
nước, đội n g ũ c á n bộ g iả n g d ạy các môn
k h o a học M á c - L ê n in là 1800, tro n g khi dó
n h u c ầ u c ầ n đốn 3000...; dội n g ủ c h u y ê n
gia k h o a học đ ầ u n g à n h còn r ấ t mỏng.
T h e o s ố liệu c ủ a Bộ K h o a học C ô n g n g h ệ
và Mòi tr ư ờ n g v à T ố n g cục th ô n g kê thì
h iệ n n a y ỏ nước ta , cứ 140,41 cử n h â n
cao hơn. T r o n g k hi đó, lực lượng c á n bộ trê
c h ậ m được bổ s u n g . Vì vậy, tr o n g đội n g ũ
t r í th ứ c K H X H & NV V iệt N a m đ a n g có sự
h ẵ n g h ụ t t h ế hệ. K h ô n g t h ế k h á c p h ụ c sự
h ẫ n g h ụ t n à y m ộ t c á c h n h a n h chóng.
Về t r ì n h dộ, t r o n g đội n g ũ t r í th ứ c
K H X H & N V V iệ t N a m , s ố lượng có học vị
(tiến sì, th ạ c S ì) cịn ít. C ụ t h ể là mới chí có
0,05% ti ế n sĩ k h o a học; 0,92% tiế n sĩ;
0,75% th ạ c sĩ tr o n g tổ n g s ố t r í th ứ c KHXĨ1
& NV. T r o n g lao đ ộ n g c h ư a có s ự k ế t hợp
<i>c h ặ t c h è g iữ a n g h iê n c ứ u cơ b ả n và n g h iê n </i>
c ứ u ứ n g d ụ n g ( n g h iê n c ứ u cơ b ả n bị xem
nhẹ), giữa n g h i ê n c ứ u lý l u ậ n với tổ n g kêt.
th ự c tiễ n , g iữ a t r í th ứ c tr o n g các n g à n h
K H X H & N V v à g iữ a t r í th ứ c K H X H & NV
N h ữ n g v ấ n đ ể t r ê n d à là m cho n â n g
5 0 N gỏ T h ị Phượng
vấn đ ể sỏ h ừ iụ q u ả n lý và s ử d ụ n g d ấ t đai,
d ể n h a n h c h ó n g bước v à o k i n h tê t r i thử c,
ch ê q u ả n lý t r o n g giai đ o ạ n mới” 13, tr.80];
đ á p ứ n g k ịp với sự p h á t t r i ể n c ủ a lý lu ậ n
triể n k in h tê - kỹ t h u ậ t , giáo dục, k h o a
(lịnh c ủ a các n h à k h o a học K H X H & NV.
n g ù t r í th ứ c K IỈX H & NTV đ ứ n g trước
n h ữ n g n h iệ m vụ lớn lao c ủ a đ ấ t nước tro n g
địi hịi b ả n t h â n đội n g ũ t r í th ứ c K H X H &
n g a n g t ầ m vói y ê u c ầ u c ủ a th ự c ti ễ n và
thòi đại. T r o n g x u t h ê t o à n c ầ u hoá, n ề n
hoặc s è k h ô n g b a o giờ, v à s ẽ m à i m à i di
p h ả i p h á t h u y hết nội lực c ủ a m ìn h d ể tiên
N h ư v ậ v , dội n g ũ t r í th ứ c KHXH &
b ả n t h â n đội n g ù t r í th ứ c K H X H & NV,
q u á n lý c ủ a N h à nước.
th ứ c đối với đội n g ù t r í th ử c K IIX H & NV
V iệt N a m h i ệ n n ay . T h e o c h ú n g tơi, de có
bồi d ư ô n g đội n g ủ t r í th ứ c K H X ỈI & NV,
tạo, bồi dư ỡ n g ; dổi mỏi nội d u n g , p h ư ơ n g
lượng... Đ ặ c biệt, c h ú ý x â y d ự n g và p h ái
Co hội và thách thức dòi vái đội ngũ iri thức <sub>51</sub>
t ư tưởng. Đó là n h ữ n g đ ộ n g lực q u a n tr ọ n g
n g h ệ ; q u ả n lý và ứ n g d ụ n g k ế t q u à n g h iê n
<i>cứu; cơ c h ế q u â n lý tà i c h ín h cho k h o a học </i>
T a n g cư ờ n g s ự là n h d ạ o củ a Đ ảng:
<i>K H X H & NV: đ ịn h h ư ớ n g hoạt độn g </i>
c ủ a Đ à n g và N h à nưóc, g ắ n K H X H & NV
3.
4.
Đ ả n g Cộng Siin <i>Việt N am . Vân kiện Đại hội Đ ại biếu toàn quốc lầ n th ứ IX, NXB C hín h trị </i>
Quốc gin. H à Nội. 2001
<i>Đ ảng Cộng s ản V iệt N am , Văn kiện Hội n g h ị lầ n th ứ hai B C H T r u n g ương khoá V ỈĨL NXB </i>
C hính trị Quốc gia, Mà Nội. 1997
<i>Đ ản g Cộng s àn V iệt N am , V ăn kiện H ội n g h ị lần th ứ sáu B C H T ru n g ương kh o á I X , NXB </i>
C hính trị Quốc gia. Mà Nội. 2001
<i>P h ạ m T ấ t Dong. Đ ịn h hư ớ ng p h á t trịch đ ộ i ngũ tr í thứ c Việt N a m trong cơng cuộc cơng </i>
<i>nghiệp hố, hiện đ ạ i h o á , NXB C h in h trị Quốc gia, Hà Nội, 2001</i>
<i>P h a n Doăn N am . Một. vài su y nghĩ vồ vấn đề to à n cầu hoá, T ạ p c h í Cộng s á n . số 15-1998.</i>
<b>5 2</b> N gỏ T hị P hượng
VNU JOURNAL OF SCIENCE, SPC . SCI., HUMAN , T XX, N01, 2004