Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (229.36 KB, 15 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>
<b>Đại học quốc gia Hà nội </b>
<b>Khoa luật </b>
<b>Đỗ thị xuân bình </b>
Hoàn thiện pháp luật về thủ tục
giải quyết các vụ án hành chính
<b>Chuyên ngành: Lý luận nhà n-ớc và pháp quyền </b>
<b>MÃ số: 50501 </b>
<b>Luận văn thạc sỹ khoa học luật </b>
<b>Phần mở đầu </b>
<b>1. Tính cấp thiết của đề tài: </b>
Quyền khiếu nại, tố cáo là quyền cơ bản của công dân, đ-ợc quy định trong Hiến pháp Việt
Nam [13]. Từ tr-ớc đến nay, việc giải quyết kịp thời và hiệu quả các khiếu nại tố cáo của
công dân luôn đ-ợc Đảng và Nhà n-ớc quan tâm và coi đó là một trong những nhiệm vụ quan
trọng, thể hiện bản chất tốt đẹp của Nhà n-ớc ta, Nhà n-ớc của dân, do dân và vì dân, thể
hiện trách nhiệm của cơ quan nhà n-ớc tr-ớc công dân. Từ tr-ớc khi Tồ án hành chính đ-ợc
thành lập, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo đ-ợc giao cho các cơ quan hành chính nhà n-ớc.
Cho đến năm 1996, với việc thành lập Tồ án hành chính, thì ngồi việc khiếu nại tại các cơ
quan hành chính nhà n-ớc, cơng dân cịn có quyền khởi kiện một quyết định hành chính,
hành vi hành chính ra tồ án để yêu cầu giải quyết.
Sau khi Toà án hành chính đi vào hoạt động 1.7.1996, số vụ kiện đ-a đến Tồ hành chính
t-ơng đối lớn và tăng nhanh qua từng năm. Tính đến nay, Tồ án nhân dân đã thụ lý và giải quyết
hàng ngàn vụ. Việc giải quyết vụ án hành chính trong thời gian qua đã có những kết quả tích cực.
Việc giải quyết các vụ án hành chính đã thúc đẩy tinh thần trách nhiệm, tăng c-ờng kỷ
luật, kỷ c-ơng của các cơ quan hành chính nhà n-ớc, nâng cao trách nhiệm của cán bộ công chức
trong thi hành công vụ, bảo vệ đ-ợc quyền lợi hợp pháp cho nhân dân. Và điều quan trọng là, tạo
đ-ợc niềm tin, đồng thời cũng nâng cao đ-ợc ý thức pháp luật của các chủ thể trong điều kiện
xây dựng nhà n-ớc pháp quyền. Đó là, các công chức nhà n-ớc, cơ quan, tổ chức đại diện cho
quyền lực nhà n-ớc, khi có những hành vi, quyết định bất hợp pháp, xâm phạm đến quyền và lợi
ích hợp pháp của công dân đều bị đ-a ra xét xử và phải chịu phán quyết của cơ quan có thẩm
quyền.
Tuy nhiên, thực tế giải quyết vụ án hành chính trong thời gian qua còn nhiều hạn chế và
bất cập. Số l-ợng đơn th- khiếu nại, tố cáo ngày càng tăng. Số đơn khởi kiện ra toà rất lớn. Trong
khi đó, số án hành chính đ-ợc thụ lý và số án hành chính đ-ợc đem ra xét xử chiếm một tỷ lệ
nhỏ, không phản ánh đúng thực tiễn khiếu kiện của công dân.
lúng túng khi áp dụng. Quyền khởi kiện của công dân đ-ợc quy định quá chặt chẽ, thiếu cởi mở,
thẩm quyền xét xử vụ án hành chính của tồ án cịn hạn hẹp, việc tổ chức và phân định thẩm
quyền của toà án nhân dân các cấp ch-a đảm bảo đ-ợc tính độc lập của toà án.v.v.
Tất cả những vấn đề nêu trên đang là một thách thức của thực tiễn. Từ một số vấn đề lý
luận về thủ tục giải quyết các vụ án hành chính, và trên cơ sở thực trạng pháp luật hiện hành về tố
tụng hành chính, Luận văn đã đ-a ra các giải pháp hoàn thiện pháp luật thực định trong lĩnh vực
này nhằm thúc đẩy có hiệu quả việc giải quyết các vụ án hành chính tại tồ án nhân dân.
Chính vì vậy, chúng tơi chọn đề tài "Hồn thiện pháp luật về thủ tục giải quyết các vụ án
h¯nh chính” l¯m đề t¯i nghiên cứu của mình.
<b>2. Tình hình nghiên cứu đề tài </b>
<i>Về tài phán hành chính ở n-ớc ta có một số cơng trình nghiên cu nh-: Mt s vn v </i>
<i>tài phán hành chÝnh ë ViƯt nam, NXB. ChÝnh trÞ qc gia,1994 cđa TS. Lê Bình Vọng: Thiết lập </i>
<i>tài phán hành chính ë n-íc ta, NXB.TP Hå ChÝ Minh, 1996 cđa TS. Đinh Văn Mậu và TS. Phạm </i>
<i>Hng Thỏi; ti khoa học cấp bộ: Quyết định hành chính và hành vi hành chính - đối t-ợng xét </i>
<i>xử của tồ án hành chính do TS. Phạm Hồng Thái làm chủ nhiệm đề tài; Giáo trình Luật hành </i>
<i>chính của Tr-ờng Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật hành chính của Khoa Luật Đại hc </i>
<i>Quốc gia Hà Nội, Giáo trình Luật hành chính và tài phán hành chính của Học viện Hành chính </i>
<i>quốc gia, các bài nghiên cứu trên Tạp chí Toà án nhân dân, Tạp chí Nhà n-ớc và pháp luật, Tạp </i>
<i>chí Nghiên cứu lập pháp, Tạp chí Thanh tra... </i>
Tuy nhiên, các cơng trình, bài viết trên do yêu cầu nghiên cứu khác nhau, nên mới chỉ
xem xét và giới hạn ở mhững khía cạnh nhất định, ch-a có đề tài nào chuyên sâu nghiên cứu một
cách đầy đủ, hệ thống và toàn diện về thủ tục giải quyết vụ án hành chính. Trong q trình thực
hiện đề tài chúng tơi có tham khảo, kế thừa chọn lọc và phát triển những vấn đề có liên quan của
các cơng trình nói trên và các cơng trình có liên quan khác.
<b>3. Mục đích của đề tài nghiên cứu </b>
Trên cơ sở đó, đ-a ra các giải pháp kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật về thủ tục giải
quyết các vụ án hành chính, tăng c-ờng pháp chế XHCN, nâng cao trách nhiệm của các công
chức, cán bộ, cơ quan nhà n-ớc trong hoạt động cơng quyền, bảo vệ quyền và lợi ích của cụng
dõn.
<b>4. Đối t-ợng và phạm vi nghiên cøu </b>
Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu các quy định pháp luật về thủ tục giải quyết các vụ án hành
chính chủ yếu trong Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính đ-ợc Uỷ ban Th-ờng
vụ Quốc hội thông qua 21.5.1996 và Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh
thủ tục giải quyết các vụ án hành chính 1996 và đ-ợc Uỷ ban Th-ờng vụ Quốc hội sửa đổi,
bổ sung năm 1998, bao gồm các nguyên tắc xét xử vụ án hành chính, những ng-ời tham gia
tố tụng, thẩm quyền của toà án nhân dân trong việc giải quyết khiếu kiện hành chính, trình tự,
thủ tục giải quyết các vụ án hành chính tại toà án, từ thủ tục khởi kiện, thụ lý xét xử vụ án
hành chính, thủ tục xét sử sơ thẩm, thủ tục xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm đến
vấn đề về thi hành quyết định, bản án hành chính có hiệu lực, và thực tiễn xét xử các vụ án
hành chính tại tồ ỏn t nm 1996 n nay.
<b>5. Ph-ơng pháp nghiên cứu </b>
Đề tài đ-ợc nghiên cứu trên cơ sở lý luận và ph-ơng pháp luận cuả chủ nghĩa Mác Lê nin, t-
t-ởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà n-ớc ta về xây dựng Nhà n-ớc pháp quyền
Việt nam.
Đề tài sử dụng các ph-ơng pháp: Ph-ơng pháp phân tích, ph-ơng pháp tổng hợp, ph-ơng
pháp hệ thống, ph-ơng pháp so sánh, ph-ơng pháp thống kê, xà hội hoá pháp luật...
<b>6. Điểm mới của luận văn </b>
- Đề tài làm rõ cơ sở khoa học của việc hoàn thiện pháp luật về trình tự thủ tục giải quyết
vụ án hành chính.
- Đề tài cũng đi sâu, phân tích thực trạng pháp luật về thủ tục giải quyết vụ án hành chính.
- Đ-a ra kiến nghị, giải pháp hoàn thiện pháp luật thủ tục giải quyết các vụ
án hành chính nhằm góp phần thúc đẩy làm tốt hơn nữa thực tiễn giải quyết các
khiu kin hnh chớnh ti to ỏn nhân dân.
7. ý nghĩa khoa học của đề tài
Đề tài nghiên cứu góp phần nâng cao cơ sở lý luận của vấn đề giải quyết vụ án hành chính,
thúc đẩy hồn thiện pháp luật tố tụng hành chính và hệ thống pháp luật nói chung.
Đề tài có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy,
học tập tại các tr-ờng đại học pháp lý, tham khảo cho các cán bộ quản lý, t- pháp....
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn gồm có 3 ch-ơng:
<i><b>Ch-ơng 1: Một số vấn đề lý luận về vụ án hành chính và thủ tục giải quyết vụ án hành </b></i>
chớnh
<i><b>Ch-ơng 2: Thực trạng pháp luật về thủ tục giải quyết vụ án hành chính </b></i>
<b>Ch-ơng 1 </b>
<b>Một số vấn đề lý luận về </b>
<b>thđ tơc giải quyết các vụ án hành chính </b>
<b>1.1 Sự cần thiết thành lập Toà án hành chính tại Việt nam. </b>
Tranh chấp hành chính nảy sinh th-ờng ngày trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Giải
quyết tranh chấp hành chính ln là một vấn đề quan trọng đ-ợc các nhà n-ớc không phân biệt
chế độ chính trị hay hình thức tổ chức quyền lực hết sức quan tâm. Bên cạnh các Tồ án hình sự,
dân sự chuyên giải quyết các tranh chấp giữa các cá nhân trong xã hội đã đ-ợc thừa nhận từ lâu
đời, thì tổ chức và hoạt động của một cơ quan tài phán hành chính, thực sự là vấn đề đang đ-ợc
tranh cãi, tìm tịi và thể nghiệm ở nhiều n-ớc trên thế giới. Việc thiết lập và hoạt động của cơ
quan này ở mỗi quốc gia nh- thế nào cho phù hợp còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố nh- chính trị,
<i><b>1.1.1.Việc thành lập Tồ án hành chính và vấn đề xây dựng nhà n-ớc pháp quyền ở </b></i>
<i><b>Việt nam. </b></i>
Nhà n-ớc pháp quyền là một kiểu nhà n-ớc đ-ợc xây dựng trên một xã hội công dân, nhà
n-ớc dân chủ, một nhà n-ớc đ-ợc tổ chức và hoạt động theo pháp luật, quản lý bằng pháp luật,
trong đó quyền dân chủ, quyền con ng-ời đ-ợc quy định thành luật. Mỗi công dân có quyền,
đồng thời đ-ợc đảm bảo khả năng thực hiện quyền đó và buộc ng-ời nắm giữ quyền hành pháp
phải tôn trọng và thực hiện đúng pháp luật. Điều đó có nghĩa là nếu pháp luật địi hỏi cơng dân
phải có trách nhiệm với nhà n-ớc, xã hội thì cũng địi hỏi Nhà n-ớc có trách nhiệm với cơng dân
[54;tr.28]. Trách nhiệm đó tr-ớc hết là các bảo đảm pháp lý để thực hiện các quyền tự do, dân
chủ nâng cao dân trí, ngăn ngừa các hành vi lạm quyền từ phía bộ máy hành chính.
Trong nh¯ nước ph²p quyền, vai trò của cơ quan xét xử được đề cao. “Công lý thể hiện
chủ yếu trong ho³t động xét xử của To¯ ²n” [54;tr.170]. Dựa trên nguyên tắc xét xử chỉ tuân theo
pháp luật, các phán quyết của Tồ án là cơng bằng, chính xác, khách quan khơng chịu áp lực của
bất kỳ tổ chức, cá nhân nào. Nguyên tắc cơ bản này tạo cho công dân có đ-ợc sự bình đẳng cần
thiết khi quyền lợi của họ bị xâm phạm. Đồng thời thông qua các phán quyết cuả Tồ án, mỗi
cơng dân, tổ chức, mỗi cán bộ, công chức nhà n-ớc đều ý thức đ-ợc rằng tất cả các hành vi vi
phạm pháp luật sẽ đều bị xử lý. Chính vì vậy, các cơ quan xét xử cần đ-ợc tổ chức và hoạt động
sao cho cơng dân có thể thấy đ-ợc tiện lợi nhất khi tham gia và thực hiện các hành vi tố tụng
nhằm bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Quyền t- pháp, ngồi việc xét xử cịn có quyền kiểm tra,
giám sát, phán quyết đối với việc thực thi pháp luật của cơ quan hành pháp. Đây cũng chính là
một ph-ơng thức bảo vệ quyền lợi cho công dân một cách gián tiếp, thông qua việc thúc đẩy sự
trong sạch, lành mạnh, hiệu lực và hiệu quả trong hoạt động của hệ thống các cơ quan này.
Trong tiến trình lịch sử, d-ới sự lãnh đạo của Đảng, Nhà n-ớc ta đã giành đ-ợc nhiều
thành tựu vẻ vang. Tuy nhiên, xét d-ới góc độ quản lý, Nhà n-ớc ta còn bộc lộ một số nh-ợc
điểm. Cơ cấu tổ chức bộ máy nhà n-ớc cồng kềnh, hoạt động kém hiệu lực, hiệu quả. Quyền dân
Trong khi đó, hầu hết các n-ớc trên thế giới đều đã thành lập Tồ án hành chính, Tồ án hành
chính lâu đời nhất phải kể đến Cộng hồ Pháp đ-ợc thành lập từ cách đây hơn 200 năm, Cộng
hoà Liên bang Đức, các n-ớc châu Âu, châu Mỹ, châu á nh- Trung quốc, Thái Lan,
Sinhgapore,.. có thể nói, Tồ án hành chính nh- sản phẩm tất yếu của sự phát triển của nền
văn minh nhân loại trong một xã hội cơng dân, ở đó, cơng dân không chỉ biết sử dụng quyền
để bảo vệ quyền mà họ còn biết lựa chọn và sử dụng ph-ơng pháp, cơ chế cách thức bảo vệ
quyền lợi của mình một cách hiệu quả nhất.
<i><b>1.1.2 Tác động của xu h-ớng mở cửa và hội nhập </b></i>
Thực hiện đ-ờng lối đổi mới toàn diện đất n-ớc đề ra từ Đại hội VI, việc
chuyển đổi mạnh mẽ từ một nền kinh tế với cơ chế quản lý tập trung quan liêu
bao cấp sang một nền kinh tế thị tr-ờng định h-ớng XHCN có sự điều tiết của Nhà
n-ớc đã mang lại một khơng khí cởi mở, năng động trong các mối quan hệ của
Việt nam với các n-ớc trong khu vực và thế giới. Các cá nhân, tổ chức ng-ời n-ớc
ngoài, Việt kiều d-ới nhiều hình thức tham gia đầu t- làm ăn kinh doanh tại Việt
Nam, các khách du lịch, l-u học sinh ... Việt nam đã tham gia các tổ chức quốc tế
nh- ASEAN, AFTA, ký kết hiệp định Th-ơng mại Việt Mỹ, xúc tiến gia nhập WTO, tham
gia nhiều công -ớc quốc tế đa ph-ơng, song ph-ơng... Một mặt chúng ta chủ động
mạnh mẽ của xu thế hội nhập và tồn cầu hố. Điều đó có nghĩa các quan hệ xã
hội có yếu tố n-ớc ngoài ở n-ớc ta ngày càng nhiều, các tranh chấp hành chính
có yếu tố n-ớc ngồi sẽ ngày càng phong phú, đa dạng. Trên thực tế, tất cả các
cá nhân và tổ chức n-ớc ngoài khi vào Việt Nam đều đ-ợc Nhà n-ớc Việt nam cấp
phép. Do vậy, họ đều phải tuân thủ pháp luật Việt Nam trong đời sống sinh hoạt,
kinh doanh.v.v. Khi phát sinh những tranh chấp, họ cũng đ-ợc quyền phản ứng với
cơ quan nhà n-ớc có thẩm quyền. Trong khi đó, hầu hết các n-ớc trên thế giới và
trong khu vực đã có Tồ án hành chính. Do vậy việc thiết lập Tồ án hành chính
để giải quyết các tranh chấp hành chính mang tính quốc tế cũng là một u cầu
cÇn thiÕt ë n-íc ta trên con đ-ờng hội nhập.