Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước ở Việt Nam hiện nay

Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
LI M U
1. Tớnh cp thit ca ti
Phự hp vi nguyờn tc õu cú hot ng qun lý hnh chớnh nh nc thỡ ú
cú thanh tra. Thanh tra luụn gn lin vi hot ng qun lý hnh chớnh nh nc. Nờn s
xut hin ca hot ng qun lý hnh chớnh nh nc theo ngnh, lnh vc ó tt yu
dn n s ra i ca mt loi hỡnh thanh tra ú l thanh tra chuyờn ngnh.
Nhm to c s phỏp lý cho thanh tra chuyờn ngnh, Nh nc cn ban hnh
nhng quy nh v t chc cng nh hot ng ca thanh tra chuyờn ngnh. Hin nay,
vn bn quy nh v t chc v hot ng ca thanh tra chuyờn ngnh nc ta l Lut
Thanh tra nm 2004 v cỏc vn bn hng dn thi hnh lut ny. Tuy nhiờn, nhỡn nhn
mt cỏch khỏch quan, nhng quy nh phỏp lut v thanh tra chuyờn ngnh ó bc l
nhng bt cp, khụng phự hp vi thc tin lm nh hng n hiu qu ca hot ng
thanh tra chuyờn ngnh. Lm cho thanh tra chuyờn ngnh khụng phỏt huy c vai trũ
tớch cc ca mỡnh trong qun lý hnh chớnh nh nc. Vỡ vy vn t ra hin nay l
cn phi cú nhng gii phỏp hu hiu hon thin phỏp lut v thanh tra chuyờn
ngnh. Chớnh vỡ lý do trờn m chỳng tụi chn ti Hon thin phỏp lut v thanh tra
chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh nc Vit Nam hin nay lm ti
cho lun vn tt nghip ca mỡnh.
2. Mc ớch nghiờn cu ca ti
Phỏp lut v thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh nc tuy l
mt vn mi m nhng nú úng vai trũ rt quan trng trong qun lý hnh chớnh nh
nc theo ngnh, lnh vc. Cn phi cú nhiu cụng trỡnh nghiờn cu mi cú th gii
quyt c mt cỏch ton din ni dung ca nú. Vỡ vy, khi nghiờn cu ti ny chỳng
tụi ch nhm gii quyt mt cỏch tng th, ton din, cú h thng nhng vn lý lun
v thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh nc. Phõn tớch, ỏnh giỏ thc
trng t chc v hot ng ca thanh tra chuyờn ngnh, t ú a ra cỏc mt s ý kin
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
1
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
nhm hon thin phỏp lut v thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh

nc hin nay.
3. i tng v phm vi nghiờn cu
Trong khuụn kh ca khúa lun chỳng tụi tp trung nghiờn cu cỏc vn : Khỏi
nim thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc; Thanh tra chuyờn ngnh trong qun
lý hnh chớnh nh nc, c im, vai trũ ca thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý
hnh chớnh nh nc; Quy nh ca phỏp lut hin hnh v thanh tra chuyờn ngnh trong
qun lý hnh chớnh nh nc ; thc trng v t chc v hot ng ca thanh tra chuyờn
ngnh hin nay v nhng bin phỏp hon thin phỏp lut v thanh tra chuyờn ngnh
trong qun lý hnh chớnh nh nc. Trong nhng ni dung nờu trờn thỡ thc trng v t
chc v hot ng ca thanh tra chuyờn ngnh theo quy nh ca phỏp lut hin hnh l
ni dung chỳng tụi tp trung nghiờn cu sõu nhm tỡm hiu nguyờn nhõn ca nhng tn
ti, hn ch v mt t chc cng nh hot ng ca thanh tra chuyờn ngnh t ú a ra
nhng xut nhm hon thin phỏp lut v thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh
chớnh nh nc giai on hin nay.
4. Phng phỏp nghiờn cu
Khúa lun c hon thnh trờn c s vn dng cỏc phng phỏp lun duy vt
bin chng, duy vt lch s ca Ch ngha Mỏc Lờnin v quan im ca ng Cng Sn
Vit Nam. Vi nhim v nghiờn cu ó c xỏc nh rừ rng chỳng tụi ó s dng
riờng l cng nh kt hp nhiu phng phỏp nghiờn cu khoa hc c th nh phng
phỏp so sỏnh, phng phỏp thng kờ, phng phỏp phõn tớch, phng phỏp lch s,
phng phỏp quy np, din dch, t duy logic nhm lm sỏng t ni dung v phm vi
nghiờn cu ti .
5. í ngha khoa hc v thc tin ca lun vn
Kt qu nghiờn cu ca khúa lun cú ý ngha lý lun v thc tin l: gúp phn a ra
v khỏi nim, c im, vai trũ ca thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh
nc. Khng nh thanh tra chuyờn ngnh l ni dung, l chc nng thit yu trong vic
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
2
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
qun lý hnh chớnh nh nc theo ngnh, lnh vc. ng thi a ra gii phỏp c th i

mi phỏp lut v thanh tra chuyờn ngnh ỏp ng nhu cu hin nay.
6. Kt cu ca lun vn
Lun vn c b cc nh sau: Ngoi phn m u v kt lun, lun vn cú kt cu
gm 3 chng:
Chng I: Nhng vn lý lun chung v thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh
chớnh nh nc.
Chng II: Thc trng t chc v hot ng ca thanh tra chuyờn ngnh trong qun
lý hnh chớnh nh nc
Chng III: Phng hng v mt s kin ngh nhm hon thin phỏp lut v thanh
tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh nc.
Vic nghiờn cu thu ỏo cng nh a ra nhng gii phỏp c th nhm tng
bc hon thin phỏp lut v thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh nc
l yờu cu bc xỳc cho cỏc nh lp phỏp hin nay. õy l cụng vic phc tp, ũi hi
phi c nghiờn cu, xem xột mt cỏch nghiờm tỳc v mt lý lun cng nh thc tin.
Chỳng tụi rt mong khúa lun ca mỡnh s gúp mt phn nh vo s xem xột ú.
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
3
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
NI DUNG:
CHNG 1: NHNG VN Lí LUN CHUNG V THANH TRA CHUYấN
NGNH TRONG QUN Lí HNH CHNH NH NC
1.1 Khỏi nim chung v thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc
Quỏ trỡnh lao ng xó hi ũi hi s qun lý nh nc nh mt hin tng tt yu.
Theo ngha rng, qun lý nh nc l ton b hot ng ca b mỏy nh nc (hot
ng ca c quan lp phỏp, c quan hnh phỏp v c quan t phỏp). Theo ngha hp,
qun lý nh nc l khỏi nim ch hot ng ca h thng c quan hnh phỏp c quan
hnh chớnh nh nc. Hot ng qun lý hnh chớnh nh nc v tng quan l mt chu
trỡnh bao gm cỏc ni dung l ra cỏc ch trng, c ch chớnh sỏch, phỏp lut, quyt
nh qun lý to ra cụng c phỏp lý cho hot ng v khuụn kh cho hnh vi ca cỏc
i tng chu s qun lý. xem xột, ỏnh giỏ kt qu nhng tỏc ng ny trong hot

ng qun lý hnh chớnh nh nc cn cú hot ng thanh tra, kim tra t ú phỏt
hin v x lý kp thi nhng sai phm ca i tng b qun lý m bo mi cỏ nhõn, c
quan, t chc chp hnh nghiờm chnh ch trng, chớnh sỏch ca ng; nhim v, k
hoch v phỏp lut ca Nh nc. Hot ng thanh tra, kim tra cũn giỳp phỏt hin
nhng sai sút, bt hp lý ca nhng k hoch, chớnh sỏch, phỏp lut ang c trin khai
t ú kin ngh vi cỏc ch th qun lý hnh chớnh nh nc cỏc bin phỏp, c ch,
chớnh sỏch qun lý phự hp. Bờn cnh ú, hot ng thanh tra, kim tra cng giỳp phỏt
hin nhng i tng qun lý cú thnh tớch tiờu biu, thụng qua ú biu dng nhm
khớch l tinh thn lm vic ca nhng i tng qun lý ny... Nh vy, Thanh tra giỳp
cho hot ng qun lý hnh chớnh nh nc luụn luụn c i mi, cht lng hot
ng qun lý ngy c nõng cao. T nhng lý do trờn õy cú th thy, thanh tra l cụng
c quan trng v thit yu cho hot ng qun lý hnh chớnh nh nc. S ra i ca
thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc l mt nhu cu tt yu khỏch quan.
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
4
Lª Mai Trang HC31A LuËt hµnh chÝnh – Thanh tra vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o
Xuất phát từ nhu cầu khách quan đó, pháp luật cần có những quy định cụ thể về
hoạt động thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước như chủ thể, nội dung, hình thức,
thủ tục…
Chủ thể tiến hành hoạt động thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước theo quy
định của Luật Thanh tra là cơ quan quản lý hành chính nhà nước (Chính phủ, Bộ, cơ
quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, huyện và các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy
ban nhân dân cấp tỉnh). Để giúp cho các cơ quan quản lý hành chính nhà nước cùng cấp
này thực hiện hoạt động thanh tra nhà nước, các cơ quan thanh tra nhà nước đã được
thành lập theo cấp hành chính và thành lập ở cơ quan quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh
vực (Điều 10 Luật Thanh tra năm 2004). Các cơ quan này tiến hành hoạt động thanh tra
nhà nước với nội dung là kiểm tra các cơ quan, tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện
chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, kế hoạch nhà nước, trên cơ sở đó đưa ra kết luận chính
thức về vụ việc thanh tra cũng như những kiến nghị, biện pháp xử lý phù hợp với quyền
hạn của bộ máy thanhh tra theo quy định của pháp luật [7, tr36]. Hoạt động thanh tra

phải được tiến hành dựa trên những quy định của pháp luật về thủ tục để tiến hành một
cuộc thanh tra: căn cứ ra quyết định thanh tra, hình thức thực hiện cuộc thanh tra, các
bước tiến hành hoạt động thanh tra, quyền và nghĩa vụ của chủ thể thực hiện hoạt động
thanh tra, quyền và nghĩa vụ của đối tượng thanh tra, biện pháp bảo đảm thực hiện quyết
định thanh tra,... những quy định này của pháp luật là cơ sở pháp lý cho việc thực hiện
hoạt động thanh tra đối với bất kỳ cá nhân, cơ quan, tổ chức nào nhằm đảm bảo cho hoạt
động thanh tra được tiến hành một cách hiệu quả, bảo vệ quyền cũng như lợi ích chính
đáng của đối tượng thanh tra tránh sự lạm quyền, lộng quyền hay không thực hiện đúng
thẩm quyền của chủ thể thực hiện hoạt động thanh tra.
Từ những quy định hiện hành về hoạt động này chúng ta có thể thấy hoạt động
thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước có những đặc điểm sau:
Thứ nhất, thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước là hoạt động mang tính
chuyên trách:
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thanh tra chuyªn ngµnh trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ë ViÖt Nam hiÖn nay
5
Lª Mai Trang HC31A LuËt hµnh chÝnh – Thanh tra vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o
Mặc dù theo quy định của pháp luật chủ thể tiến hành hoạt động thanh tra trong
quản lý hành chính nhà nước theo quy định của Luật Thanh tra là cơ quan quản lý hành
chính nhà nước (Chính phủ, Bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, huyện và
các cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) nhưng các hoạt động thanh tra
này không thể được tiến hành nếu không có sự tham gia của các cơ quan thanh tra nhà
nước. Các cơ quan thanh tra nhà nước này được thành lập với chức năng tham mưu,
giúp cho cơ quan quản lý hành chính nhà nước thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra
trong phạm vi quản lý của cơ quan đó đảm bảo việc thi hành pháp luật, việc thực hiện
nhiệm vụ của cơ quan, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ
chức, cá nhân trong lĩnh vực của quản lý hành chính nhà nước. Các cơ quan thanh tra
nhà nước thực hiện chức năng của mình thông qua đội ngũ thanh tra viên có trình độ và
năng lực quy định của pháp luật. Những thanh tra viên này là những công chức chuyên
môn nghiệp vụ của các cơ quan Thanh tra nhà nước thực hiện quyết định thanh tra và
các nhiệm vụ khác của cơ quan Thanh tra nhà nước. Khi tiến hành thanh tra họ phải tuân

thủ pháp luật, chịu trách nhiệm trước pháp luật và Thủ trưởng cơ quan quản lý trực tiếp
về nhiệm vụ thanh tra. Như vậy, có thể thấy hoạt động thanh tra trong quản lý hành
chính nhà nước là hoạt động mang tính chuyên trách.
Thứ hai, thanh tra trong quản lý hành chính nhà nước là hoạt động mang tính quyền
lực nhà nước, luôn gắn liền với quá trình quản lý hành chính nhà nước:
Điều này được giải thích bằng việc thanh tra ra đời, tồn tại và phát triển cùng với sự
ra đời, tồn tại và phát triển của bản thân nhà nước và sự quản lý hành chính nhà nước.
Khi xã hội phát triển đến một giai đoạn nhất định nhà nước tự tiêu vong và kéo theo đó
là thanh tra cũng sẽ không còn [6, tr51].
Là một chức năng, một công cụ của quản lý hành chính nhà nước, nên hoạt động
Thanh tra nhà nước cũng mang tính quyền uy và mệnh lệnh. Quan hệ giữa chủ thể tiến
hành thanh tra và đối tượng bị thanh tra là quan hệ quyền lực - phục tùng. Thể hiện qua
việc được tiến hành nhân danh nhà nước, bởi nhà nước và bằng quyền lực Nhà nước.
Hoạt động thanh tra Nhà nước chỉ do những cơ quan và người có thẩm quyền tiến hành;
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thanh tra chuyªn ngµnh trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ë ViÖt Nam hiÖn nay
6
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
cỏc yờu cu, kt lun, kin ngh, quyt nh x lý v thanh tra cú tớnh bt buc phi thc
hin v c nh nc bo m thc hin. Tớnh quyn lc nh nc l bo m v l
c im ni bt ca hot ng thanh tra nh nc so vi hot ng thanh tra khỏc l
hot ng thanh tra nhõn dõn. Bi khụng ging nh thanh tra Nh nc, hot ng thanh
tra do cỏc Ban thanh tra nhõn dõn xó, phng, th trn hoc cỏc Ban thanh tra nhõn dõn
cỏc c quan nh nc, n v hnh chớnh s nghip, n v sn xut kinh doanh ca
nh nc tin hnh. õy l cỏc t chc t qun, khi thc hin hot ng thanh tra nu
phỏt hin nhng vic lm trỏi phỏp lut ca i tng thanh tra, Ban thanh tra nhõn dõn
ch cú quyn kin ngh vi c quan nh nc cú thm quyn m khụng cú quyn ỏp
dng cỏc bin phỏp cng ch nh nc x lý. Nh vy, cú th thy hot ng thanh
tra ca Ban thanh tra nhõn dõn khụng mang tớnh quyn lc.
Th ba, Thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc l hot ng c tin hnh
mt cỏch c lp:

Mc ớch chớnh l nhm xỏc minh nhng sai phm ca i tng qun lý, cho
nờn hot ng thanh tra nh nc cui cựng phi kt lun rừ ỳng sai ca cỏc i tng
ny trong vic chp hnh phỏp lut. Do ú, hot ng ny thc s cú hiu lc, hiu
qu, ũi hi hot ng thanh tra phi c tin hnh mt cỏch c lp theo ỳng th tc
do phỏp lut quy nh, bao gm cỏc quy nh v vic xõy dng chng trỡnh, k hoch
thanh tra, ra quyt nh thanh tra, ra kt lun thanh tra; quy nh v nhim v, quyn hn
ca cỏc ch th thanh tra (ngi cú thm quyn quyt nh vic thanh tra, Trng on
thanh tra, Thanh tra viờn) cng nh quyn v trỏch nhim ca i tng thanh tra... Tuy
nhiờn, do nhim v ca thanh tra l tham mu cho ch th qun lý hnh chớnh nh nc
nờn hot ng ca thanh tra phi gn cht vi ch th qun lý hnh chớnh nh nc.
Chớnh vỡ vy m thanh tra nh nc tuy cú tớnh c lp nhng tớnh c lp ny l tng
i vi qun lý hnh chớnh nh nc th hin nh: Th trng c quan thanh tra do
ngi ng u c quan qun lý nh nc b nhim, min nhim, cỏch chc; khi kt
thỳc thanh tra, Trng on thanh tra, thanh tra viờn ch cú quyn kin ngh cỏc bin
phỏp x lý cũn kt lun chớnh thc v quyt nh x lý v vic thuc v Th trng c
quan qun lý
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
7
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Th t, Thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc c tin hnh theo th
tc hnh chớnh.
Cỏc hot ng qun lý din ra trong lnh vc no c thc hin theo th tc phỏp
lut quy nh trong lnh vc ú. Thanh tra nh nc l mt chc nng c bn ca qun
lý hnh chớnh nh nc vỡ vy nú c thc hin theo th tc hnh chớnh. Hot ng
thanh tra nh nc c thc hin bi cỏc ch th qun lý hnh chớnh nh nc. to
c s phỏp lý thng nht cho vic tin hnh hot ng ny trỏnh s lm quyn, lng
quyn hay khụng thc hin ht thm quyn ca ch th qun lý. Cng nh nhm bo v
quyn, li ớch chớnh ỏng ca cỏ nhõn, t chc l i tng ca hot ng thanh tra, Nh
nc buc phi a ra cỏc quy phm phỏp lut hnh chớnh trong ú quy nh v trỡnh t,
ni dung, mc ớch cng nh cỏch thc tin hnh hot ng thanh tra. Ch th thc hin

hot ng thanh tra s tin hnh cỏc hot ng cn c vo cỏc quy phm hnh chớnh quy
nh v vn ny.
Qua vic tỡm hiu lý do ra i cng nh nhng c im ca thanh tra trong qun lý
chỳng tụi xin a ra nh ngha v thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc nh sau:
Thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc l hot ng chuyờn trỏch ch yu do
cỏc c quan thanh tra nh nc trong b mỏy hnh chớnh nh nc thc hin theo
th tc hnh chớnh, cú ni dung l kim tra, xem xột, ỏnh giỏ v kt lun chớnh thc
v vic thc hin chớnh sỏch, phỏp lut, nhim v ca cỏc c quan, t chc, cỏ nhõn
trong qun lý hnh chớnh nh nc.
Hot ng thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc c Lut Thanh tra quy
nh bng thut ng Thanh tra nh nc, vỡ vy tin trong quỏ trỡnh nghiờn cu v
lm Khoỏ lun, hot ng thanh tra trong qun lý hnh chớnh nh nc s c chỳng
tụi s dng vi ngha l hot ng thanh tra nh nc.
1.2 Thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh nc
1.2.1 Khỏi nim, c im ca thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh
nc
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
8
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Nh ó trỡnh by trờn thỡ cú th thy rng hot ng thanh tra nh nc xut hin
nh mt tt yu khỏch quan, nhm phc v cho qun lý hnh chớnh nh nc.
Xó hi luụn luụn vn ng v phỏt trin khụng ngng, kt qu ca s phỏt trin ú l
s chuyờn mụn húa cỏc hot ng ca con ngi. Nhng n v, t chc sn xut kinh
doanh cú cựng c cu kinh t - k thut hay cỏc t chc, n v hot ng vi mc ớch
ging nhau (nh cng sn xut ra mt loi sn phm, cựng thc hin mt loi dch v,
hay cựng thc hin mt hot ng s nghip no ú) xut hin. Hay núi cỏch khỏc
õy l chớnh l s xut hin cỏc loi ngnh trong i sng xó hi. Cú s phõn chia cỏc
lnh vc hot ng ca xó hi thnh cỏc ngnh dn n vic thc hin hot ng qun lý
nh nc theo ngnh. Khi thc hin hot ng qun lý ngnh ũi hi cỏc ch th qun lý
phi thc hin rt nhiu cụng vic chuyờn mụn khỏc nhau nh: lp quy hoch v k

hoch phỏt trin ngnh, qun lý thc hin cỏc khon thu, chi, giỏm sỏt, kim tra vic
thc hin phỏp lut Trong iu kin khi lng cụng vic qun lý ngy cng nhiu v
mang tớnh phc tp thỡ ũi hi ca vic chuyờn mụn húa cỏc cụng vic nờu trờn luụn
c t ra. Chớnh iu ny ó l ny sinh ra nhu cu qun lý theo chc nng hay cũn
gi l qun lý theo lnh vc [18, tr101]
qun lý theo ngnh v theo chc nng, ũi hi phi cú mt t chc ng ra thc
hin cụng vic ny. Cỏc b, c quan ngang b c thnh lp thc hin vic thng
nht qun lý mt ngnh, lnh vc chuyờn mụn hoc mt vi ngnh, lnh vc chuyờn mụn
liờn quan trong phm v ton quc [18, tr102].
Cựng vi vic xut hin hot ng qun lý theo ngnh, lnh vc tt yu s dn n
xut hin thanh tra theo hot ng qun lý ny. iu ny l hon ton phự hp vi
nguyờn tc õu cú hot ng qun lý hnh chớnh nh nc ú cú hot ng thanh tra
nh nc.
Mt khỏc, phi nhn thy rng vic chuyn i c ch qun lý t tp trung quan liờu
sang c ch th trng ó kộo theo mt lot nhng thay i. i tng chu s thanh tra,
kim tra a dng hn, phc tp hn vi s gia tng v s lng cỏc doanh nghip thuc
mi thnh phn kinh t cng nh quỏ trỡnh xó hi hoỏ nhiu lnh vc trong ú Nh nc
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
9
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
khụng can thip trc tip, ch qun lý thụng qua cỏc mnh lnh hnh chớnh m cn cú
cỏc bin phỏp qun lý khỏc, mm do, linh hot phự hp vi iu kin hin nay.
Trong c ch qun lý mi ny, ni dung, phng thc, mc ớch thanh tra i vi cỏc
doanh nghip khụng th mang tớnh mnh lnh ging nh thanh tra cỏc c quan, n v,
cỏ nhõn trong b mỏy nh nc m cn phi cú s thay i. Hot ng qun lý hnh
chớnh nh nc cú phm vi rng ln, bao trựm tt c cỏc mt hot ng ca i sng xó
hi v c thit k theo nhiu ngnh, cp. Hot ng mi ngnh cú mi c thự riờng
do c im, tớnh cht ca tng ngnh, lnh vc quy nh. Vỡ th, vic thanh tra, kim tra
cỏc n v, cỏ nhõn trong vic chp hnh phỏp lut v tng ngnh, lnh vc phi c
tin hnh chuyờn sõu, do cỏc c quan qun lý hnh chớnh nh nc theo ngnh, lnh vc

thc hin da trờn c s cỏc quy nh phm phỏp lut do Nh nc ban hnh. õy l
nhng lý do ca vic xut hin hot ng thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh
chớnh nh nc.
V c im, vỡ thanh tra chuyờn ngnh l mt b phn ca hot ng thanh tra nh
nc. Nờn hot ng thanh tra chuyờn ngnh ngoi mang nhng c im ca hot ng
thanh tra nh nc núi chung. Bờn cnh ú hot ng thanh tra chuyờn ngnh cũn mang
nhng c im th hin tớnh cht c trng ca nú nh sau:
Th nht, Thanh tra chuyờn ngnh l hot ng thanh tra nh nc mang tớnh
chuyờn sõu v nghip v ca ngnh, lnh vc chuyờn mụn:
Nh ó trỡnh by trờn, s chuyờn mụn húa cỏc hot ng ca con ngi ó lm
xut hin cỏc ngnh trong i sng xó hi. Tt yu cng dn n vic thc hin hot
ng qun lý theo ngnh v qun lý theo chc nng (hay cũn gi l qun lý theo lnh vc
chuyờn mụn).
Qun lý theo ngnh chớnh l hot ng qun lý cỏc n v, t chc kinh t, vn húa,
xó hi cú cng c cu kinh t - k thut hoc hot ng vi mc ớch ging nhau nhm
lm cho hot ng ca cỏc t chc , n v ny phỏt trin mt cỏch ng b, nhp nhng,
ỏp ng c vi yờu cu ca Nh nc v xó hi [18, tr101].
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
10
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Qun lý theo chc nng l qun lý theo tng lnh vc chuyờn mụn nht nh ca
qun lý hnh chớnh nh nc nh k hoch, ti chớnh, giỏ c, khoa hc cụng ngh, lao
ng, ni v, quan h i ngoi v hp tỏc quc t, t chc v cụng v [18, tr101].
S xut hin ca hot ng qun lý theo ngnh v lnh vc chuyờn mụn ny kộo
theo ú l s hỡnh thnh nờn hot ng thanh tra theo ngnh v theo lnh vc chuyờn
mụn trong qun lý hnh chớnh nh nc.
Hot ng thanh tra ca mi ngnh v lnh vc u th hin rt rừ tớnh chuyờn sõu
ca ngnh, lnh vc ú. Tớnh cht ny chi phi ton b hot ng thanh tra ca mi
ngnh, lnh vc biu hin:
- Hot ng qun lý iu hnh ca Th trng cỏc c quan thanh tra thc hin

chc nng thanh tra chuyờn ngnh phi cn c vo tớnh cht ca ngnh, lnh vc chuyờn
mụn ú. Thanh tra chuyờn ngnh chớnh l hot ng xem xột, ỏnh giỏ vic chp hnh
phỏp lut, nhng quy nh liờn quan cht ch n chuyờn mụn, k thut, quy tc núi
riờng. Vỡ vy ngi tin hnh hot ng thanh tra chuyờn ngnh khi thc hin hot ng
thanh tra ca mỡnh phi cú kin thc chuyờn mụn v ngnh, lnh vc ú, vn dng
nhng kin thc a ra nhng kt lun chớnh xỏc. Vớ d: thc hin hot ng
thanh tra v mụi trng trong lnh vc x lý nc thi, ngoi kin thc chung v qun lý
nh nc v phỏp lut, ũi hi Thanh tra viờn phi l ngi cú hiu bit nht nh v lnh
vc x lý nc thi, a ra c nhng bỏo cỏo kt qu ỳng n v nhng kin ngh
x lý phự hp i vi v vic thanh tra ú.
- Tin hnh thanh tra i vi cỏc i tng thuc phm vi qun lý nh nc chuyờn
ngnh chớnh l nhm hng ti mc tiờu thc hin cỏc ni dung qun lý hnh chớnh nh
nc theo ngnh, lnh vc chuyờn mụn.
Nhng kin ngh ca thanh tra chuyờn ngnh bao gi cng th hin tớnh cht tớnh
cht chuyờn mụn - k thut, t vic ỏnh giỏ c im, tỡnh hỡnh, nhng s kin n vic
ỏnh giỏ u im, khuyt im, nguyờn nhõn.
Quyt nh x lý v hu qu phỏp lý luụn gn vi tớnh cht chuyờn mụn k thut.
Vớ d: Sau khi tin hnh thanh tra v sinh an ton thc phm ti mt doanh nghip sn
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
11
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
xut bỏnh ko nu phỏt hin doanh nghip ú cú vi phm, Thanh tra viờn s bỏo cỏo kt
qu li vi Th trng c quan thanh tra v kin ngh bin phỏp x lý. Nhng kin ngh
v bin phỏp x lý i vi doanh nghip ú phi da trờn quy nh phỏp lut v ngnh,
lnh vc ú.
Nh vy, cú th thy tớnh cht chuyờn mụn k thut ó chi phi ton b hot
ng ca thanh tra chuyờn ngnh trong qun lý hnh chớnh nh nc.
Th hai, i tng ca thanh tra chuyờn ngnh l bt k c quan, t chc, n v, cỏ
nhõn no thc hin cỏc cụng vic liờn quan v trong phm vi ca c quan qun lý
ngnh, lnh vc ú:

Nhng i tng ca thanh tra chuyờn ngnh cú th khụng ph thuc v mt t
chc i vi ch th thc hin thanh tra chuyờn ngnh tuy nhiờn vỡ h thc hin nhng
hot ng liờn quan n ngnh, lnh vc m cỏc c quan ny qun lý nờn theo quy nh
ca phỏp lut h vn l i tng thanh tra ca cỏc c quan thanh tra chuyờn ngnh. Bi
hot ng thanh tra chuyờn ngnh c thc hin khụng da trờn c s ca mi liờn h
ph thuc v t chc m xut phỏt t thm quyn qun lý theo ngnh, lnh vc theo quy
nh ca phỏp lut. Vỡ vy, i tng ca thanh tra chuyờn ngnh ch yu l cỏc n v
kinh t, t chc v cỏ nhõn trong xó hi. Vớ d: Khi thc hin hot ng thanh tra chuyờn
ngnh xõy dng, B xõy dng s c thc hin i vi tt c cỏc n v, t chc, cỏ
nhõn hot ng trong lnh vc ny m khụng k nhng i tng ny cú ph thuc v
mt t chc vi B hay khụng.
c im ny ca thanh tra chuyờn ngnh chớnh l mt im khỏc bit so vi thanh
tra hnh chớnh (mt loi hỡnh hot ng thanh tra khỏc ca Thanh tra Nh nc). i
tng ca thanh tra hnh chớnh phi l nhng c quan, t chc, cỏ nhõn cú mi liờn h
ph thuc v mt t chc vi c quan thc hin hot ng thanh tra. S khỏc bit ny
suy cho cựng xut phỏt t tớnh cht ca hai hot ng thanh tra ny. Thanh tra hnh
chớnh l hot ng thanh tra ca c quan qun lý hnh chớnh nh nc theo cp hnh
chớnh i vi vic thc hin chớnh sỏch, phỏp lut, nhim v ca c quan, t chc, cỏ
nhõn thuc quyn qun lý trc tip. Trong khi thanh tra chuyờn ngnh li l hot ng
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
12
Lª Mai Trang HC31A LuËt hµnh chÝnh – Thanh tra vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o
thanh tra của cơ quan quản lý hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực đối với các cơ
quan, tố chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp luật, những quy định về chuyên môn –
kỹ thuật, quy tắc quản lý của ngành, lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý. Như vậy, có thể
thấy phạm vi đối tượng của thanh tra chuyên ngành là rộng hơn so với đối tượng của
thanh tra hành chính.
Qua việc tìm hiểu sự ra đời của Thanh tra chuyên ngành cũng như đặc điểm của
nó, chúng ta có thể đưa ra định nghĩa Thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành
chính nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá của các cơ quan quản lý hành chính

theo ngành, lĩnh vực đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp hành pháp
luật, những quy định về chuyên môn, kỹ thuật, quy tắc quản lý của ngành, lĩnh vực
thuộc thẩm quyền quản lý của mình.
1.2.2 Vai trò thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nước
Trong quản lý hành chính nhà nước, vai trò của thanh tra chuyên ngành được thể
hiện như sau:
 Thanh tra chuyên ngành là công cụ không thể thiếu trong quản lý hành chính
nhà nước:
Để quản lý mọi mặt của đời sống xã hội, Nhà nước phải ban hành những kế hoạch,
chính sách, pháp luật. Mỗi lĩnh vực quản lý bao gồm hai nội dung là quản lý việc thực
hiện cơ chế, chính sách, pháp luật nói chung và quản lý việc thực hiện các quy định pháp
luật về quy trình, quy phạm liên quan chặt chẽ đến chuyên môn, kỹ thuật nói riêng. Tuy
nhiên, sự phân định này cũng ở một chừng mực nhất định trong nhiều trường hợp khó
xác định ranh giới rõ ràng. Chính sách, kế hoạch có đúng đắn và phù hợp với thực tiễn
đến mấy cũng có thể nó không được thực hiện một cách nghiêm chỉnh nếu không có
hoạt động thanh tra, kiểm tra. Các nhà quản lý và các đối tượng quản lý đều có thể mắc
sai lầm và do đó, công tác thanh tra chuyên ngành cho phép phát hiện và xử phạt vi
phạm hành chính - các vi phạm trước khi nó trở thành nghiêm trọng.
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thanh tra chuyªn ngµnh trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ë ViÖt Nam hiÖn nay
13
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Mt khỏc, khụng phi tt c nhng k hoch, chớnh sỏch, phỏp lut Nh nc ban
hnh u ỳng n v hp lý. Thụng qua hot ng thanh tra chuyờn ngnh s giỳp phỏt
hin nhng sai sút, bt hp lý ca nhng k hoch, chớnh sỏch, a ra nhng xut,
kin ngh cỏc bin phỏp nhm hon thin ch trng, chớnh sỏch, nõng cao hiu qu ca
qun lý hnh chớnh nh nc.
Cựng vi s phỏt trin ca xó hi thỡ cỏc lnh vc ca i sng cng ngy cng tr
nờn a dng hn v phc tp hn. Chỳng luụn luụn vn ng khụng ngng. cỏc bin
phỏp qun lý, chớnh sỏch qun lý phỏt huy c hiu qu thỡ chớnh nú phi phự hp vi
iu kin kinh t, xó hi trong tng thi k. Hot ng thanh tra chuyờn ngnh ca mi

ngnh, lnh vc gúp phn phỏt hin nhng thay i v d bỏo v nhng vn s phỏt
sinh cú bin phỏp phũng nga kp thi. Do ú, thanh tra chuyờn ngnh giỳp cỏc c
quan qun lý theo sỏt v i phú mt cỏch kp thi vi s thay i ca mụi trng chớnh
tr, kinh t, vn húa v xó hi.
Phi núi thờm rng, so vi thanh tra hnh chớnh, vai trũ ca thanh tra chuyờn ngnh
th hin rt rừ mi quan h gia Nh nc v xó hi. Vỡ thanh tra hnh chớnh, theo qui
nh ca Lut Thanh tra, l hot ng thanh tra ca c quan qun lý hnh chớnh nh
nc theo cp hnh chớnh i vi vic thc hin chớnh sỏch, phỏp lut, nhim v ca c
quan, t chc, cỏ nhõn thuc quyn qun lý trc tip. Nh vy, thanh tra hnh chớnh l
hot ng thanh tra trong ni b b mỏy nh nc; l thanh tra ca c quan cp trờn i
vi c quan, n v, cỏ nhõn cp di (thuc quyn qun lý trc tip); l thanh tra ca
ch th qun lý ny vi ch th qun lý khỏc. Thanh tra hnh chớnh vỡ vy m nú mang
tớnh giỏm sỏt ni b (c hiu theo ngha rng l ni b ca b mỏy nh nc hay b
mỏy cỏc c quan hnh chớnh nh nc). Mc ớch c th ca hot ng thanh tra hnh
chớnh l lm trong sch b mỏy, bo m k cng, k lut trong qun lý, iu hnh.
Cũn i vi Thanh tra chuyờn ngnh, theo Lut Thanh tra l hot ng thanh tra ca c
quan qun lý hnh chớnh nh nc theo ngnh, lnh vc i vi c quan, t chc, cỏ
nhõn trong vic chp hnh phỏp lut, nhng quy nh v chuyờn mụn k thut, quy tc
ca ngnh, lnh vc thuc thm quyn qun lý. Nh vy, mc ớch ca Thanh tra chuyờn
ngnh l bo m s chp hnh phỏp lut ca mi c quan, t chc, cỏ nhõn, bo m
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
14
Lª Mai Trang HC31A LuËt hµnh chÝnh – Thanh tra vµ gi¶i quyÕt khiÕu n¹i, tè c¸o
trật tự, kỷ cương trong hoạt động sản xuất, kinh doanh cũng như trong mọi lĩnh vực khác
của đời sống kinh tế - xã hội. Đối tượng của nó gồm tất cả các cơ quan, tổ chức, cá nhân
hoạt động trong ngành, lĩnh vực thuộc phạm vi thẩm quyền cơ quan quản lý hành chính
đó.
Tóm lại, có thể thấy hoạt động thanh tra chuyên ngành thể hiện rất rõ mối quan hệ
giữa Nhà nước và xã hội, nó góp phần rất lớn trong việc thực hiện nhiệm vụ của quản lý
hành chính nhà nước theo ngành, lĩnh vực.

 Thanh tra chuyên ngành góp phần thực hiện chủ trương đổi mới kinh tế của
Đảng và Nhà nước:
Nền kinh tế hàng hóa theo định hướng Xã hội chủ nghĩa mà nước ta đang xây dựng
đã thể hiện được những ưu thế rất lớn như: thúc đẩy quá trình xã hội hóa sản xuất nhanh
chóng làm cho sự phân công lao động, chuyên môn hóa sản xuất ngày càng sâu sắc, hình
thành nên các mối liên hệ kinh tế và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các doanh nghiệp và
người sản xuất, tạo tiền đề cho sự hợp tác lao động ngày càng chặt chẽ. Kéo theo đó thì
lực lượng sản xuất cũng phát triển, người sản xuất năng động hơn, họ luôn tìm cách cải
tiến kỹ thuật, tiết kiệm nâng cao năng suất lao động, luôn cải tiến chất lượng và hình
thức mẫu mã… Nền kinh tế hàng hóa ở nước ta cũng góp phần làm thúc đẩy quá trình
tích tụ và tập trung sản xuất. Các mối quan hệ được giải phóng khỏi sự trói buộc của nền
kinh tế khép kín đã từng kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất, tạo điều kiện cần
thiết cho việc tổ chức và quản lý kinh tế ở trình độ cao.
Tuy nhiên, nền kinh tế hàng hóa vận động theo cơ chế thị trường này cũng có
những khuyết tật như tình trạng vì lợi nhuận bất chấp pháp luật, hiện tượng bất bình
đẳng gia tăng, môi trường bị hủy hoại… Trong khi Việt Nam đang trong quá trình
chuyển đổi từ cơ chế quản lý kinh tế cũ sang cơ chế quản lý kinh tế mới đã xuất hiện
hiện tượng chạy theo đồng tiền, coi nhẹ giá trị đạo đức, coi thường pháp luật, chỉ muốn
khai thác lợi ích từ Nhà nước, từ nền kinh tế bằng mọi cách và không muốn làm tròn
nghĩa vụ, trách nhiệm của mình. Điều này đã gây ra cản trở cho sự phát triển kinh tế - xã
hội. Các lực lượng thanh tra chuyên ngành trong các lĩnh vực của nền kinh tế đã góp
Hoµn thiÖn ph¸p luËt vÒ thanh tra chuyªn ngµnh trong qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ë ViÖt Nam hiÖn nay
15
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
phn to ln trong vic phỏt hin v x lý vi phm, lm hn ch nhng mt tiờu cc ca
c ch th trng, bo v mụi trng kinh t - xó hi phỏt trin lnh mnh.
Nn kinh t th trng nc ta ang trong giai on phỏt trin bc u, nhiu quan
h kinh t c hỡnh thnh, tớnh cht phc tp ca cỏc quan h kinh t ngy cng tng,
do ú ũi hi thỏi qun lý hnh chớnh nh nc v kinh t - xó hi phi c nõng lờn
mt bc. Thanh tra chuyờn ngnh va l biu hin, va thỳc y s phõn cụng v

chuyờn mụn húa cụng tỏc qun lý hnh chớnh nh nc, ỏp ng nhu cu, ũi hi bc
xỳc ca nn kinh t.
Mt trong nhng gii phỏp phỏt trin nn kinh t hng húa nc ta hin nay ó
y mnh quỏ trỡnh a dng húa cỏc hỡnh thc s hu, hỡnh thnh v phỏt trin ng b
cỏc loi th trng. Hin nay, h thng phỏp lut nc ta cha thc s hon chnh, ng
b, cú nhng quan h kinh t cha c phỏp lut iu chnh, do vy ó xut hin nhiu
sai phm v nhng cỏch lm tựy tin nh hng quyn li ca ch th khỏc trong nn
kinh t. ng viờn thu hỳt cỏc ngun nhõn lc phc v cho mc tiờu phỏt trin kinh
t, xó hi ca t nc ũi hi phi cú mụi trng kinh doanh bỡnh ng, cnh tranh
lnh mnh trong ú bỡnh ng v mt phỏp lý c t lờn hng u. Nhng vi phm
phỏp lut, vi phm quy trỡnh, quy phm ca nhiu lnh vc, ngnh ngh chuyờn mụn
phi c phỏt hin v x lý nghiờm minh theo phỏp lut, cú nh vy mi bo v li ớch
ca Nh nc, quyn li chớnh ỏng, hp phỏp ca nh kinh doanh v ngi tiờu dựng,
m bo trt t kinh doanh. Do ú ũi hi lc lng thanh tra phi cú chuyờn mụn,
nghip v, khụng ngoi ai khỏc ú chớnh l thanh tra chuyờn ngnh [9; tr2].
Thụng qua vic lm lnh mnh mụi trng kinh doanh, Thanh tra chuyờn ngnh
cũn gúp phn m rng quan h kinh t vi nc ngoi, thu hỳt vn u t nc ngoi
vo nc ta.
Thanh tra chuyờn ngnh gúp phn cng c nguyờn tc qun lý theo ngnh, chc
nng kt hp vi qun lý theo a phng:
õy l nguyờn tc c thự trong qun lý hnh chớnh nh nc, m bo cho tớnh
ton din ca hot ng qun lý qun lý hnh chớnh nh nc. Nguyờn tc ny th hin
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
16
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
mi quan h gia hai loi c quan hnh chớnh nh nc l c quan hnh chớnh nh nc
cú thm quyn chung a phng v c quan hnh chớnh nh nc cú thm quyn
chuyờn mụn.
- C quan hnh chớnh nh nc cú thm quyn chung l c quan cú chc nng qun
lý i vi tt c cỏc ngnh, lnh vc phỏt sinh trong i sng kinh t - xó hi trờn phm vi

lónh th nht nh theo s phõn vch a gii hnh chớnh ca Nh nc.
- C quan hnh chớnh nh nc cú thm quyn chuyờn mụn l c quan cú chc nng
qun lý hnh chớnh nh nc theo ngnh, lnh vc. Cỏc c quan ny c thnh lp
giỳp cho c quan hnh chớnh cú thm quyn chung thc hin tt hot ng qun lý hnh
chớnh nh nc ca mỡnh.
S hỡnh thnh c quan qun lý cú thm quyn chuyờn mụn l kt qu ca quỏ trỡnh
chuyờn mụn hoỏ cỏc cụng vic qun lý hnh chớnh nh nc. Trong mi quan h vi c
quan hnh chớnh nh nc cú thm quyn chung mi cp nht nh thỡ c quan hnh
chớnh nh nc cú thm quyn chuyờn mụn l c quan trc thuc, cú nhim v giỳp c
quan qun lý cú thm quyn chung thc hin nhim v qun lý ca mỡnh trong lnh vc
qun lý phõn cụng. Thanh tra chuyờn ngnh l cụng c qun lý hnh chớnh nh nc
trong ngnh, lnh vc chuyờn mụn. Hot ng thanh tra chuyờn ngnh c tin hnh
thng xuyờn cú vai trũ ht sc quan trng giỳp cỏc c quan qun lý hnh chớnh nh
nc cú thm quyn chuyờn mụn kim soỏt mt cỏch cht ch i tng qun lý, phỏt
hin kp thi nhng sai phm trong lnh vc c phõn cụng qun lý, cú bin phỏp x lý
kp thi. Ngoi ra thanh tra chuyờn ngnh cũn giỳp phỏt hin nhng chng chộo trong
cụng tỏc qun lý gia cỏc ngnh, lnh vc vi nhau tng bc xỏc nh ranh gii
qun lý ca cỏc c quan qun lý cú thm quyn chuyờn mụn. Cỏc c quan qun lý hnh
chớnh nh nc cú thm quyn chuyờn mụn lm trũn nhim v ca mỡnh nh vy hot
ng qun lý theo lónh th s c thc hin tt.
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
17
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
CHNG 2: THC TRNG T CHC V HOT NG CA THANH TRA
CHUYấN NGNH TRONG QUN Lí HNH CHNH NH NC.
2.1 Cỏc c quan thanh tra c thnh lp theo ngnh, lnh vc
Ngy 23 thỏng 11 nm 1945, Ch tch H Chớ Minh ký sc lnh s 64/SL, thnh
lp Ban thanh tra c bit. ỏnh du s ra i ca Thanh tra Vit Nam.
T khi ra i cho n khi cú phỏp lnh thanh tra nm 1990, khỏi nim thanh tra
chuyờn ngnh cha h c cp n trong hot ng thanh tra Nh nc. Tuy nhiờn,

xut phỏt t nhu cu thc t khỏch quan, hot ng thanh tra chuyờn ngnh ó xut hin
kộo theo ú ũi hi phỏp lut cng cn cú nhng quy nh to c s phỏp lý cho hot
ng ny. Chớnh vỡ vy, Lut Thanh tra nm 2004 ó ra i thay th cho Phỏp lnh
Thanh tra 1990, ln u tiờn khỏi nim thanh tra nh nc ó c nh ngha mt cỏch
c th, v hot ng thanh tra nh nc cng ó c phõn thnh hai mng hot ng
chớnh l: thanh tra hnh chớnh v thanh tra chuyờn ngnh. S phõn chia ny l hon ton
phự hp vi yờu cu ca thc tin hot ng thanh tra, ỏp ng cụng tỏc qun lý hnh
chớnh nh nc. Cựng vi s ra i ca thanh tra chuyờn ngnh trong Lut thanh tra thỡ
nhng quy nh v t chc i vi cỏc c quan thanh tra thc hin hot ng thanh tra
chuyờn ngnh cng ó c Lut Thanh tra v cỏc vn bn hng dn thi hnh cp
n. C th hin nay cỏc c quan thc hin hot ng thanh tra chuyờn ngnh c
thnh lp c quan qun lý theo ngnh, lnh vc.
2.1.1 Thanh tra b:
Theo khon 1 iu 24 Lut Thanh tra nm 2004 v khon 1 iu 12 Ngh nh
41/2005/N-CP ngy 25 thỏng 3 nm 2005 quy nh chi tit v hng dn thi hnh mt
s iu ca Lut Thanh tra (Ngh nh 41/2005/N-CP) thỡ: Thanh tra b l c quan
ca b, cú trỏch nhim giỳp B trng qun lý nh nc v cụng tỏc thanh tra, thc hin
nhim v, quyn hn thanh tra hnh chớnh v thanh tra chuyờn ngnh.
V v trớ, chc nng ca Thanh tra b:
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
18
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Cú th thy xột v v trớ trong h thng c quan hnh chớnh nh nc thỡ thanh tra
b l c quan ca B, thc hin cụng tỏc thanh tra bao gm c thanh tra hnh chớnh v
thanh tra chuyờn ngnh.
V nhim v, quyn hn:
thc hin cụng tỏc thanh tra ca mỡnh trong ú cú hot ng thanh tra chuyờn
ngnh, theo quy nh ti iu 25 Lut Thanh tra v iu 13 Ngh nh 41/2005/N-CP
Thanh tra b cú nhng nhim v, quyn hn sau:
- Thanh tra vic chp hnh phỏp lut chuyờn ngnh ca c quan, t chc, cỏ nhõn

trong phm vi qun lý nh nc theo ngnh, lnh vc do b ph trỏch.
- X pht vi phm hnh chớnh theo quy nh ca phỏp lut v x lý vi phm hnh
chớnh.
- Thanh tra v vic khỏc do B trng giao.
- Hng dn nghip v thanh tra chuyờn ngnh i vi Thanh tra s; hng dn
kim tra cỏc n v thuc b thc hin quy nh ca phỏp lut v cụng tỏc thanh tra.
- Thụng bỏo, bỏo cỏo kt qu v cụng tỏc thanh tra, gii quyt khiu ni, t cỏo,
chng tham nhng thuc phm vi qun lý nh nc ca b.
- Kin ngh vi c quan nh nc cú thm quyn ỡnh ch vic thi hnh hoc hu
b nhng quy nh trỏi vi phỏp lut c phỏt hin qua cụng tỏc thanh tra.
- Theo dừi, kim tra, ụn c vic thc hin cỏc kt lun, kin ngh, quyt nh x
lý v thanh tra ca Thanh tra b.
- Tng kt, rỳt kinh nghim, xõy dng nghip v thanh tra trong phm vi qun lý
nh nc ca Thanh tra b.
- Trng tp cỏn b, cụng chc ca c quan, n v cú liờn quan tham gia on
thanh tra.
- Thc hin nhim v, quyn hn khỏc theo quy nh ca phỏp lut.
V vn c cu t chc ca Thanh tra b:
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
19
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Thanh tra b cú Chỏnh thanh tra, Phú Chỏnh thanh tra v Thanh tra viờn. Chỏnh
thanh tra b do B trng b nhim, min nhim v cỏch chc sau khi thng nht vi
Tng thanh tra (khon 2 iu 24 Lut Thanh tra).
Theo quy nh ti khon 2 iu 12 Ngh nh 41/2005 B trng s quyt nh c
cu t chc ca b mỡnh. Quy nh ny ca phỏp lut l hon ton hp lý, bi tớnh cht
ca mi ngnh, lnh vc trong qun lý hnh chớnh nh nc l khụng ging nhau vỡ vy
cn quy nh cho mi B quyn quyt nh trong vic a ra mt c cu t chc phự
hp vi ngnh, lnh vc qun lý m bo thc hin hiu qu hot ng thanh tra nh
nc.

2.1.2 Thanh tra s:
Theo khon 1 iu 27 Lut Thanh tra nm 2004 v khon 1 iu 16 Ngh nh
41/2006/N-CP thỡ: Thanh tra s l c quan ca s, cú trỏch nhim giỳp Giỏm c s
thc hin nhim v, quyn hn thanh tra hnh chớnh v thanh tra chuyờn ngnh trong
phm vi nhim v, quyn hn ca Giỏm c s.
V v trớ, chc nng ca thanh tra s:
Trong h thng c quan hnh chớnh nh nc thỡ thanh tra s c phỏp lut xỏc
nh c th l c quan ca S, thc hin cụng tỏc thanh tra bao gm c thanh tra hnh
chớnh v thanh tra chuyờn ngnh.
V nhim v, quyn hn:
thc hin cụng tỏc thanh tra ca mỡnh trong ú cú hot ng thanh tra chuyờn
ngnh, theo quy nh ti iu 28 Lut Thanh tra v iu 17 Ngh nh 41/2005/N-CP
Thanh tra s cú nhng nhim v, quyn hn sau:
- Thanh tra vic chp hnh phỏp lut chuyờn ngnh ca c quan, t chc, cỏ nhõn
trong lnh vc qun lý do s ph trỏch.
- X pht vi phm hnh chớnh theo quy nh ca phỏp lut v x lý vi phm hnh
chớnh.
- Thanh tra v vic khỏc do Giỏm c s giao.
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
20
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
- Hng dn, kim tra cỏc n v thuc s thc hin cỏc quy nh ca phỏp lut v
cụng tỏc thanh tra.
- Tng hp, bỏo cỏo kt qu v cụng tỏc thanh tra, gii quyt khiu ni, t cỏo,
chng tham nhng thuc phm vi qun lý ca s.
- Kin ngh vi c quan nh nc cú thm quyn ỡnh ch vic thi hnh hoc hu
b nhng quy nh trỏi vi vn bn phỏp lut ca Nh nc c phỏt hin qua cụng tỏc
thanh tra.
- Theo dừi, kim tra, ụn c vic thc hin cỏc kt lun, kin ngh, quyt nh x
lý v thanh tra ca Thanh tra s.

- Hng dn, kim tra cỏc n v thuc S thc hin cỏc quy nh ca phỏp lut v
thanh tra; phi hp vi Th trng cỏc c quan, n v thuc S ch o, hng dn v
t chc, hot ng thanh tra ni b trong cỏc c quan, n v ú.
- Yờu cu c quan, n v cú liờn quan c cỏn b, cụng chc tham gia cỏc on
thanh tra.
- Thc hin nhim v, quyn hn khỏc theo quy nh ca phỏp lut.
V c cu t chc:
Thanh tra s cú Chỏnh thanh tra, Phú Chỏnh thanh tra v Thanh tra viờn.
Chỏnh thanh tra s do Giỏm c s b nhim, min nhim, cỏch chc sau khi thng
nht vi Chỏnh thanh tra tnh.
Theo khon 3 iu 16 Nghi nh 41/2005/N-CP thỡ vic thnh lp Thanh tra s do
Giỏm c s thng nht vi Chỏnh thanh tra tnh trỡnh Ch tch y ban nhõn dõn cp
tnh quyt nh.
2.2 Nhng ni dung c bn ca hot ng thanh tra chuyờn ngnh
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
21
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
2.2.1 Chun b tin hnh thanh tra:
a) Ra quyt nh thanh tra:
õy l cụng vic bt u m u cho bt k mt hot ng thanh tra. Hot ng
thanh tra chuyờn ngnh cng ch c tin hnh trờn c s cú quyt nh thanh tra ca
ngi cú thm quyn theo quy nh ca phỏp lut. Theo quy nh ti khon 1 iu 47
Lut Thanh tra thỡ Chỏnh thanh tra b, Chỏnh thanh tra s hoc trong trng hp xột
thy cn thit B trng, Giỏm c s l ngi cú thm quyn ra quyt nh thanh tra
chuyờn ngnh. Ngoi nhng ngi cú thm quyn ra quyt nh thanh tra trờn thỡ
Chớnh ph s quy nh ngi cú thm quyn ra quyt nh thanh tra trong mt s ngnh,
lnh vc (khon 2 iu 47 Lut Thanh tra). Khi ra quyt nh thanh tra, ngi cú thm
quyn phi da vo mt trong nhng cn c ti di õy:
- Chng trỡnh, k hoch thanh tra ó c phờ duyt;
- Yờu cu ca Th trng c quan qun lý nh nc;

- Khi phỏt hin cú du hiu vi phm phỏp lut.
Trờn c s ca nhng cn c ny, ngi cú thm quyn s ban hnh quyt nh
thanh tra. Quyt nh thanh tra l vn bn phỏp lý, phi cú cỏc ni dung theo quy nh
ti iu 37 ca Lut Thanh tra. Quyt nh thanh tra chuyờn ngnh s do on thanh tra
hoc do Thanh tra viờn chuyờn ngnh tin hnh hot ng thanh tra c lp thc hin.
Khi ban hnh quyt nh thanh tra, im cn lu ý l vic xỏc nh thi hn thc
hin thanh tra chuyờn ngnh. Thi hn ny c tớnh t ngy cụng b quyt nh thanh
tra n khi kt thỳc v vic thanh tra ti ni c thanh tra v phi c ghi rừ trong
quyt nh thanh tra. Phự hp vi nguyờn tc kp thi ca hot ng thanh tra, trỏnh
nhng biu hin ca s tựy tin cú th xy ra, m bo quyn li ca i tng thanh
tra, hn ch nhng nh hng i vi sn xut, cụng tỏc ca c s ni tin hnh thanh
tra, phỏp lut v thanh tra cú quy nh c th thi hn mt cuc thanh tra chuyờn ngnh
t chc theo on thanh tra khụng kộo di quỏ 30 ngy v trong trng hp cn thit cú
th gia hn mt ln khụng quỏ 30 ngy. i vi cuc thanh tra chuyờn ngnh do Thanh
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
22
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
tra viờn chuyờn ngnh tin hnh thanh tra c lp thỡ thi hn tin hnh thanh tra do
ngi cú thm quyn ra quyt nh thanh tra xỏc nh.
b) Lp k hoch thanh tra chuyờn ngnh v chun b mt s ni dung khỏc cho hot ng
thanh tra chuyờn ngnh:
K hoch thanh tra l c s trc tip tin hnh hot ng thanh tra. ng thi nú
l c cn c ngi ra quyt nh thanh tra kim tra, theo dừi tin thc hin hot
ng thanh tra núi chung. Trng on thanh tra t chc cho on thanh tra hp xõy
dng k hoch. Nu hot ng thanh tra chuyờn ngnh do Thanh tra viờn c lp thc
hin thỡ Thanh tra viờn ú phi xõy dng cng thanh tra lm c s t chc thc hin
hot ng thanh tra. K hoch thanh tra phi cú nhng ni dung sau õy:
- Ni dung ch yu cn thanh tra;
- Nhim v c th ca tng cỏn b thanh tra;
- Phõn b thi gian chun b, thi gian tin hnh v thi gian kt thỳc ỳng thi hn

c quy nh trong quyt nh thanh tra.
Nhm m bo cho hot ng thanh tra chuyờn ngnh t c hiu qu thc t,
on thanh tra hoc thanh tra viờn chuyờn ngnh cn phi t chc tt cụng vic chun b
cho hot ng thanh tra chuyờn ngnh. Cụng vic chun b cng c th, chu ỏo thỡ hiu
qu thc hin hot ng thanh tra cng cao. Cụng vic ny bao gm mt s ni dung c
th sau:
- Kim tra vic hon tt cỏc th tc hnh chớnh chun b tin hnh hot ng
thanh tra chuyờn ngnh;
- Chun b y c s vt cht, phng tin m bo cho hot ng thanh tra;
- Chun b cỏc vn bn, ti liu cn thit khỏc cho hot ng thanh tra;
- Tp hun nghip v thanh tra cho cỏc cỏn b tham gia thanh tra trong trng hp
cn thit.
2.2.2 Tin hnh hot ng thanh tra
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
23
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Trờn c s quyt nh thanh tra, on thanh tra hoc thanh tra viờn chuyờn ngnh
chu trỏch nhim t chc hot ng thanh tra chuyờn ngnh. Cn c vo k hoch hoc
cng thanh tra, on thanh tra hoc Thanh tra viờn chuyờn ngnh ln lt tin hnh
cỏc cụng vic ca mỡnh. Cỏc bc tin hnh hot ng thanh tra chuyờn ngnh bao gm:
Cụng b quyt nh thanh tra cho i tng thanh tra ti a im thanh tra:
Ngi cụng b quyt nh thanh tra l ngi ó ký quyt nh thanh tra. Ngi ú
cú th y quyn bng vn bn cho Trng on thanh tra hoc Thanh tra viờn chuyờn
ngnh cụng b quyt nh. Vic cụng b quyt nh thanh tra phi c lp thnh vn
bn.
Tin hnh hot ng thanh tra:
Sau khi cụng b quyt nh thanh tra, Trng on Thanh tra hoc Thanh tra viờn
chuyờn ngnh lm vic c th vi i tng thanh tra thng nht v ni dung v thi
gian thanh tra h cú iu kin sp xp v b trớ thi gian v ngi cú trỏch nhim lm
vic vi on Thanh tra hoc Thanh tra viờn chuyờn ngnh. Cụng vic thanh tra thụng

thng c tin hnh trong gi hnh chớnh ti ni c thanh tra. Trng hp khỏc
phi c s ng ý ca ngi cú thm quyn. Trong quỏ trỡnh thanh tra, mt trong
nhng cụng vic quan trng m on thanh tra hoc Thanh tra viờn chuyờn ngnh phi
thc hin l thu thp, xem xột, kim tra ỏnh giỏ chng c lm c s cho cỏc kt lun,
kin ngh v quyt nh thanh tra. Tin hnh hot ng ny ũi hi cỏc cỏn b thanh tra
phi s dng cỏc bin phỏp nghip v nh: kim tra cỏc vn bn v quyt nh qun lý
trong quỏ trỡnh t chc thc hin cụng tỏc ca n v, kim tra bng, biu v s sỏch,
kim tra chng t, cụng tỏc kim kờ, thc hin trng cu giỏm nh ly li khai nhõn
chng....
Kt qu lm vic trong quỏ trỡnh thanh tra bao gi cng phi c th hin bng
biờn bn. Biờn bn c c li cho i tng thanh tra nghe v h c yờu cu ký tờn
vo biờn bn.
2.2.3 Bỏo cỏo kt qu thanh tra, kt lun thanh tra v quyt nh x lý v vic thanh
tra.
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
24
Lê Mai Trang HC31A Luật hành chính Thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo
Bỏo cỏo kt qu thanh tra:
Sau khi kt thỳc hot ng thanh tra, on thanh tra hoc Thanh tra viờn chuyờn
ngnh tin hnh thanh tra c lp cú trỏch nhim ra vn bn bỏo cỏo v kt qu thanh
tra. Theo quy nh ca phỏp lut hin hnh thỡ trong thi hn 15 ngy k t ngy kt
thỳc vic thanh tra Trng on thanh tra phi cú bỏo cỏo kt qu thanh tra; trong
trng hp Thanh tra viờn chuyờn ngnh thc hin thanh tra c lp, kt qu vic nhim
v phõn cụng phi c bỏo cỏo vi Chỏnh thanh tra. Bỏo cỏo kt qu thanh tra l cn
c giỳp ngi cú thm quyn xem xột a ra cỏc kt lun chớnh thc v v vic thanh
tra. Vỡ vy, theo iu 41 Lut Thanh tra, bỏo cỏo kt qu thanh tra cn phn ỏnh nhng
ni dung sau õy:
- Kt lun c th v tng ni dung ó tin hnh thanh tra;
- Xỏc nh rừ tớnh cht, mc vi phm, nguyờn nhõn, trỏch nhim ca c quan, t
chc, cỏ nhõn cú hnh vi vi phm (nu cú);

- í kin khỏc nhau gia thnh viờn on thanh tra vi Trng on thanh tra v
ni dung bỏo cỏo kt qu thanh tra (nu cú);
- Cỏc bin phỏp x lý theo thm quyn ó c ỏp dng; kin ngh cỏc bin phỏp x
lý.
Kt lun thanh tra:
Kt lun thanh tra l mt vn bn mang tớnh phỏp lý do ngi ra quyt nh thanh tra
ban hnh. õy l c s phỏp lý cỏc c quan nh nc cú thm quyn quyt nh x lý
v vic. Kt lun thanh tra phi khỏch quan, trung thc, phn ỏnh chớnh xỏc hot ng
ca i tng thanh tra, ch nhng u, khuyt im ca i tng thanh tra. Trờn c s
ú, a ra cỏc xut, kin ngh vi c quan nh nc cú thm quyn v vic x lý i
tng thanh tra, hon thin c ch, chớnh sỏch, phỏp lut.
- Vic son tho kt lun thanh tra phi tuõn theo th tc sau õy:
+ Trờn c s bỏo cỏo thanh tra ca Trng on Thanh tra hoc Thanh tra viờn
chuyờn ngnh tin hnh hot ng thanh tra c lp, ngi ra quyt nh thanh tra phi
Hoàn thiện pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong quản lý hành chính nhà nớc ở Việt Nam hiện nay
25