Xây dựng bản đồ nhạy cảm môi trường đường bờ, ứng phó với sự cố tràn dầu trên địa bàn tỉnh cần giờ

B C NG TH
TR

NG

NG

H C C NG NGHI P THÀNH PH

PHAN VĂN T

H

CHÍ MINH

N

XÂY D NG B N
NH
C M M TR
NG
NG B
NG PHÓ V I S C TRÀN D U
TRÊN A BÀN HUY N C N G

Chuyên ngành: QU N LÝ T I NGU ÊN V M I TR
Mã chuyên ngành: 60.85.01.01

LU N VĂN TH C SĨ

THÀNH PH H CH MINH, NĂM 2018

NG


Cơng trình

c hồn thành t i Tr

ng

i h c C ng nghi p TP. H Ch Minh.

Ng

ih

ng d n khoa h c: TS. ào Nguy n Kh i

Ng

i ph n bi n 1: PGS. TS. Bùi Xuân An

Ng

i ph n bi n 2: TS. H Minh D ng

Lu n v n th c s

cb ov t iH i

ng ch m b o v Lu n v n th c s Tr

ng

h c C ng nghi p thành ph H Ch Minh ngày 01 tháng 8 n m 2018
Thành ph n H i
1. PGS. TS. Tr

ng ánh giá lu n v n th c s g m:
ng Thanh C nh

- Ch t ch H i

2. PGS. TS. Bùi Xuân An

- Ph n bi n 1

3. TS. H Minh D ng

- Ph n bi n 2

4. PGS. TS. inh

- y viên

i Gái

5. TS. Nguy n Thanh Bình

CH T CH H

ng

- Th ký

NG

VI N TR

NG VI N KHCN QLMT

i


TR

B C NG TH
NG
NG
H C C NG NGH
THÀNH PH H CH M NH

C NG HÒA XÃ H

CH NGHĨA V

T NAM

c l p - T do - H nh phúc

P

NHI M V LU N VĂN TH C SĨ
H tên h c viên: Phan V n Ti n

MSHV: 14000301

Ngày tháng n m sinh: 02/10/1985

N i sinh: Nam

Chuyên ngành: Qu n l tài nguyên và môi tr
. TÊN
TÀI:
Xây d ng b n
nh y c m m i tr
bàn huy n C n Gi .

ng

ng

nh

Mã chuyên ngành: 60.85.01.01

ng b , ng ph v i s c tràn d u tr n

NHI M V VÀ N DUNG
- Xây d ng các b n

nh y c m thành ph n nh : l p
v t l p tài nguyên nhân sinh.

ng b

a

l p tài nguyên sinh

- Xây d ng b n
nh y c m m i tr ng hoàn ch nh d a trên s t nh toán ch s nh y
c m ESI trong m i khu v c (ESI- Environmental Sensitivity Index).
- C p nh t k ho ch ng ph s c tràn d u tr n a bàn huy n C n Gi nh m m b o
ng ph k p th i và có hi u qu
i v i m i tr ng h p x y ra s c tràn d u
gi m
t i m c th p nh t thi t h i m i tr ng gi m nh h ng n các ngành kinh t và i
s ng ng i d n.
II. NGÀY GIAO NHI M V Theo Quy t nh s 3523/Q - HCN ngày 29 tháng
12 n m 2017
III. NGÀY HOÀN THÀNH NHI M V 29/6/2018
IV. NG

H

NG D N KHOA H C TS. ào Nguy n Kh i
Thành ph H Ch M nh ngày 29 tháng 6 n m 2018

NG

H

NG D N

CH NH

MB

M N ÀO T O

TS. ào Ngu n Kh
VI N TR

NG V

N KHCN QLMT

PGS.TS Lê Hùng Anh


L

C M

N

Trong su t quá trình h c t p nghiên c u t i Vi n Khoa h c C ng ngh và Qu n l
M i tr

ng thu c Tr

ng

i h c C ng nghi p thành ph H Ch Minh em xin

ch n thành cám n Quý th y c
mơn v m i tr

ã t n tình ch d y truy n

t ki n th c chuyên

ng cho em trong su t quá trình h c t p.

hoàn thành lu n v n này em xin ch n thành cám n th y h
Nguy n Kh i ã h t lòng giúp
ý ki n

nh h

ng

h

ng d n TS.

ào

ng d n và t o i u ki n thu n l i cùng nh ng

ng g p r t s u s c cho

tài nghiên c u và giúp em hoàn

thành các n i dung lu n v n t t nghi p này.
Em c ng xin

c bày t lòng cám n

n các anh ch c ng ch c t i

y ban nh n

dân huy n C n Gi c ng nh quý c quan c li n quan ã h t lòng t o i u ki n
thu n l i

ã giúp

em trong su t quá trình th c hi n lu n v n cao h c này.

H c

ên

Phan V n T n

i


TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ

Tràn d u là hi n t

ng x y ra trong ho t

ng tìm ki m th m dị, khai thác, v n

chuy n ch bi n ph n ph i tàng tr d u kh và các s n ph m c a chúng.
do d u g y thi t h i n ng n
nguy n n

c

th m kh c và nh h

t và các ho t

ng l u dài

nhi m

n h sinh thái tài

ng kinh t - xã h i.

C n Gi là m t huy n ngo i thành có l i th v v n t i bi n s ng r t l n. Tuy
nhi n

i

i v i l i th nêu trên, ho t

ng v n t i s ng bi n s kéo theo nh ng h

l y g y tr ng i ti m n nhi u nguy c v tràn d u do va ch m, tai n n s c giàn
khoan, hay do tàu thuy n th i ra trong quá trình neo
Ngoài ra, s c tràn d u g y
tr ng

u... là không th tránh kh i.

nhi m vùng c a s ng ven bi n

n các h sinh thái

nh h

ng nghiêm

c bi t là h sinh thái r ng ng p m n c a huy n C n

Gi .
B n

nh y c m m i tr

ng

ng b

c coi là m t c ng c t ch h p c a K

ho ch ng ph s c tràn d u nh m ph c v cho vi c nh n di n nh ng khu v c c
nguy c x y ra

nhi m cao nh ng khu v c nh y c m cao c n

ng a b o v ...

y là ngu n th ng tin nhanh nh t

ng c u k p th i theo t ng m c
tràn d u g y ra tr n
c m m i tr

ng

kh n ng s n c

a bàn huy n C n Gi . Do
ng b

a ra ph

ii

ng án ng n ng a

gi m thi u thi t h i do s c
vi c x y d ng “B n

ng ph v i s c tràn d u tr n

là c n thi t.

c u ti n phòng

nh y

a bàn huy n C n Gi


ABSTRACT
Oil spill is phenomenon that occurring in the activities of exploring, exploring,
exploiting, transporting, processing, distributing and storing petroleum and their
products. Oil pollution causes severe, catastrophic damage and long-term impacts
on ecosystems, water resources, land and socio-economic activities.
Can Gio is a suburban district with a great advantage of sea transport and river
transport. However, along with the above advantages, river-sea transport activities
will lead to impediments to potential imminent risks of oil spills due to collisions,
accidents, incident of drill rigs, or due to ships discharge while mooring… is
unavoidable. In addition, oil spill causes pollution in estuaries and coastal areas,
seriously affecting ecosystems, especially mangrove forest ecosystems in Can Gio
District.
The Coastal Environmental Sensitive Map is an integrated tool for the Oil Spill
Response Plan to identify high risk areas, high sensitive areas that should be
previously given to prevention, protection ... This is the fastest information source
to provide preventive measures, timely rescue in each level, available capacity to
minimize the damage caused by oil spill in Can Gio district. Therefore, the
construction of "Coastal Environmental Sensitivity Mapping, Response to Oil Spills
in Can Gio District" is needed.

iii


L
H c vi n xin cam oan k t qu
m i tr

ng

ng b

CAM OAN
t

c trong lu n v n

ng ph v i s c tràn d u tr n

tài: “B n

nh y c m

a bàn huy n C n Gi ” là

s n ph m nghiên c u tìm hi u c a riêng cá nhân h c viên. Trong toàn b n i dung
c a lu n v n nh ng i u

c trình bày là c a cá nh n h c viên ho c là

h p t nhi u ngu n tài li u. Các tài li u s li u tr ch d n
ràng

c t ng

c chú th ch ngu n rõ

áng tin c y và k t qu trình bày trong lu n v n là trung th c. N u sai h c

viên xin hoàn toàn ch u trách nhi m v i nhà tr

ng.

H c

ên

Phan V n T n

iv


M CL C
M C L C .............................................................................................................. v
DANH M C HÌNH NH ...................................................................................... ix
DANH M C B NG BI U ..................................................................................... x
DANH M C C C T
M
1.

VI T T T ........................................................................ xi

U ................................................................................................................ 1
tv n

........................................................................................................... 1

2. M c tiêu nghiên c u ............................................................................................ 2
2.1 M c tiêu t ng quát ..................................................................................... 2
2.2 M c tiêu c th .......................................................................................... 2
3.

it
3.1

ng và ph m vi nghiên c u ........................................................................ 3
it

ng nghiên c u ................................................................................ 3

3.2 Ph m vi nghiên c u ................................................................................... 3
4. Ý ngh a th c ti n c a

tài ................................................................................. 3

4.1 Ý ngh a khoa h c ....................................................................................... 3
4.2 Ý ngh a th c ti n........................................................................................ 3
CH

NG 1

T NG QUAN NGHIÊN C U ...................................................... 5

1.1 T ng quan v v n

tràn d u 1 ....................................................................... 5

1.1.1 Khái ni m v s c tràn d u .................................................................... 5
1.1.2 Các quá trình lan truy n d u.................................................................... 5
1.1.2.1 Quá trình lan t a ........................................................................... 5
1.1.2.2 Quá trình bay h i.......................................................................... 6
1.1.2.3 Q trình khuy ch tán .................................................................. 6
1.1.2.4 Q trình hịa tan .......................................................................... 6
1.1.2.5 Quá trình nh t

ng ..................................................................... 7

1.1.2.6 Quá trình l ng k t ......................................................................... 7
1.1.2.7 Quá trình oxy hóa ......................................................................... 7
1.1.2.8 Q trình phân h y sinh h c ......................................................... 8
1.1.3 Tác

ng c a d u tràn ............................................................................. 8

v


1.1.3.1

i v i a d ng sinh h c .............................................................. 9

1.1.3.2

i v i s c kh e con ng

1.1.3.3

i v i kinh t - xã h i............................................................... 10

1.2 Nghiên c u trong và ngoài n

i .......................................................... 9

c ...................................................................... 11

1.2.1 Ngoài n

c 2 ..................................................................................... 11

1.2.2 Trong n

c 3 ...................................................................................... 14

1.3 T ng quan khu v c nghiên c u 4 .................................................................. 16
1.3.1

c i m i u ki n t nhiên .................................................................. 16
1.3.1.1 V tr

a l khu v c nghiên c u ................................................. 16

1.3.1.2

c i m kh t

1.3.1.3

c i m

ng th y v n...................................................... 17

a hình,

ng b ...................................................... 20

1.3.2 i u ki n kinh t - xã h i ...................................................................... 22
1.3.2.1 T ng tr

ng kinh t .................................................................... 22

1.3.2.2 Dân s ........................................................................................ 23
1.3.2.3 B o v m i tr

ng và phòng tránh thiên tai, ng ph v i bi n

i

khí h u ................................................................................................... 23
1.3.2.4 Các ho t

ng vui ch i, gi i tr ................................................... 24

1.3.2.5 Các ho t

ng hàng h i .............................................................. 24

1.3.2.6 Các ho t

ng ng nghi p s d ng ngu n n

c bi n ................. 25

1.4 T ng quan s c tràn d u t i huy n C n Gi và ngu n ti m n 5 .................. 26
1.4.1 Th ng kê các s c tràn d u ã x y ra ................................................... 26
1.4.2 Các ngu n ti m n nguy c tràn d u ..................................................... 28
1.4.2.1 Các ngu n ti m n x y ra t i các tuy n hành trình hàng h i trên
sơng ....................................................................................................... 28
1.4.2.2 Các ngu n ti m n x y ra t i các c u c ng .................................. 28
1.4.2.3 Các ngu n ti m n x y ra trên b ............................................... 29
CH

NG 2

PH

2.1 Khái ni m b n
2.2 N i dung c a b n
2.3

NG PHÁP LU N NGHIÊN C U .................................... 31

nh y c m m i tr

ng .......................................................... 31

nh y c m m i tr

ng ...................................................... 32

ng b ........................................................................................................ 34

vi


2.4 Tài nguyên sinh v t.......................................................................................... 36
2.5 Tài nguyên nhân sinh ....................................................................................... 38
2.6. Ph

ng pháp nghiên c u ................................................................................ 39

2.6.1 Ph

ng pháp k th a thu th p và t ng h p tài li u ............................... 39

2.6.2 Ph

ng pháp i u tra kh o sát th c

2.6.3 Ph

ng pháp tham kh o

2.6.4 Ph

ng pháp ch s nh y c m m i tr

2.6.4.1 Ch s nh y c m

a ................................................ 40

ki n chuyên gia ........................................... 41
ng ESI ...................................... 41

ng b ......................................................... 42

2.6.4.2 Ch s nh y c m tài nguyên sinh h c .......................................... 52
2.6.4.3 Ch s nh y c m tài nguyên nhân sinh ........................................ 56
2.6.4.4 Ch s nh y c m m i tr
2.6.5 Ph
2.7 Xác
2.8 Các b
CH

ng pháp l p b n

ng....................................................... 60

........................................................................ 62

nh các vùng u tiên và vùng có th hy sinh............................................ 63
c x y d ng b n

NG 3

nh y c m ............................................................... 67

K T QU NGHIÊN C U .......................................................... 69

3.1 B n

nh y c m

3.2 B n

nh y c m tài nguyên sinh h c .............................................................. 73

3.2.1 M c

ng b huy n C n Gi ..................................................... 69

nh y c m.................................................................................. 73

3.2.2 Nh y c m

i v i tài nguyên sinh v t c kh n ng b

e d a khi c s c

tràn d u x y ra ............................................................................................... 74
3.2.3 Nh y c m a d ng sinh h c ................................................................... 76
3.3 B n

nh y c m tài nguyên nhân sinh ............................................................ 80

3.3.1 Tài nguyên thiên nhiên .......................................................................... 80
3.3.2 Tài nguyên nhân t o .............................................................................. 81
3.4 B n
3.5

nh y c m m i tr

ng

ng b khu v c huy n C n Gi ..................... 83

ng ph khi c s c tràn d u x y ra ............................................................... 84
3.5.1 K ho ch chi n l
3.5.2 Ho t

c............................................................................. 84

ng và ng ph hi n tr

ng ........................................................ 85

3.5.2.1 Các ho t

ng ng ph trên sông, ven b ................................... 85

2.5.2.2 Các ho t

ng ng ph trên b ................................................... 86

vii


3.5.3 Các ho t

ng qu n l

x l d u và rác th i d u thu h i ....................... 86

3.5.3.1 Kh o sát ánh giá các khu v c

a hình c a huy n C n Gi ...... 86

3.5.3.2 Xác nh các v tr c th l p k t c u và rác th i thu h i t i hi n
tr ng .................................................................................................... 86
3.5.3.3 Ph

ng án qu n l ch t th i t i hi n tr

ng ................................ 87

K T LU N VÀ KI N NGH ............................................................................... 88
1. K t lu n ............................................................................................................. 88
2. Ki n ngh ........................................................................................................... 88
TÀI LI U THAM KH O ..................................................................................... 89
PH L C.............................................................................................................. 90
Ph l c 1: M u báo cáo s c v tràn d u ............................................................. 90
Ph l c 2. Danh sách các n v

c T ng c c M i tr ng c p phép hành ngh
qu n l ch t th i nguy h i ...................................................................................... 96
LÝ L CH TR CH NGANG C A H C VIÊN ..................................................... 113

viii


DANH M C HÌNH NH
Hình 1.1 B n

huy n C n Gi ............................................................................ 17

Hình 1.2 Các nguyên nhân gây ra s c tràn d u ................................................... 27
Hình 1.3 Th ng kê lo i d u tràn và v tr x y ra s c ............................................ 27
Hình 2.1 Nguyên t c x y d ng b n

................................................................... 33

Hình 2.2 Tính tốn ch s ESI (NOAA 2002) ....................................................... 42
Hình 2.3 Ch d n s h a ........................................................................................ 55
Hình 2.4 Nguyên t t x y d ng b n
Hình 2.5 Quy trình th c hi n b n
Hình 3.1 B n

nh y c m

nh y c m m i tr

ng ................................. 61

nh y c m t ng h p ....................................... 63

ng b khu v c huy n C n Gi ............................... 71

Hình 3.2 Khu v c c th hy sinh........................................................................... 72
Hình 3.3 Ni hàu s ch t i bãi hàu Vua hàu, huy n C n Gi ................................. 75
Hình 3.4 Tồn c nh r ng ng p m n C n Gi ......................................................... 77
Hình 3.5 B n

nh y c m tài nguyên sinh v t khu v c huy n C n Gi ................ 79

Hình 3.6 B n

nh y c m tài nguyên nhân sinh khu v c huy n C n Gi ............. 82

Hình 3.7 B n

nh y c m m i tr

ng

ng b khu v c huy n C n Gi ............ 83

ix


DANH M C B NG B
B ng 1.1 Cao

c a các d ng

a hình trên

U

a bàn huy n C n Gi [4] ................ 21

B ng 1.2 Th ng kê h th ng b n c ng c u c ng c a thành ph H Ch Minh 6 .. 29
B ng 2.1 Ph n lo i ESI

ng b

c tr ng theo NOAA [7] ................................. 43

B ng 2.2 K hi u màu s c cho ch s nh y c m

ng b

7 ................................ 45

B ng 2.3 B ng ch s nh y c m
ng b quy nh màu s c theo ch s ESI
(Guidelines 3.0) [8] ................................................................................ 46
B ng 2.4 Ch s nh y c m tài nguyên sinh h c quy nh màu s c theo ch s ESI
(Guidelines 3.0) [8] ................................................................................ 52
B ng 2.5 Các vùng nh y c m tài nguyên sinh h c 7 ............................................ 53
B ng 2.6 Các v tr nh y c m tài nguyên thiên nhiên sinh h c 7 .......................... 54
B ng 2.7 Ch s nh y c m tài nguy n con ng

i s d ng 7 ................................. 57

B ng 2.8 Ch s nh y c m tài nguy n nh n sinh quy nh màu s c theo ch s ESI
(Guidelines 3.0) [8] ................................................................................ 58
B ng 2.9 Các vùng nh y c m tài nguy n con ng

i s d ng 7 ............................ 59

B ng 2.10 Các v tr nh y c m tài nguy n con ng

i s d ng 7 .......................... 60

B ng 3.1 Ph n lo i m c

nh y c m

ng b .................................................... 70

B ng 3.2 Ph n lo i tài nguyên nhân t o khu v c huy n C n Gi ........................... 81

x


DANH M C C C T
PSCTD

ng ph s c tràn d u

CTNH

Ch t th i nguy h i

TP

Thành ph

GIS

H th ng th ng tin

NTTS

Nuôi tr ng thu s n

BTNMT

B tài nguy n m i tr

ng

STNMT

S tài nguy n m i tr

ng

SCTD

S c tràn d u

B NCMT

B n

HST

H sinh thái

ESI

Ch s nh y c m

QLMT

Qu n l m i tr

KHCN

Khoa h c c ng ngh

al

nh y c m m i tr

ng

xi

ng

V

TT T


M
1.

t

U

n

Huy n C n Gi c v tr quan tr ng v an ninh - qu c phòng - m i tr
giao l u kinh t v i nhi u t nh trong khu v c.
nghi p-c ng bi n Hi p Ph
nghi p cho

a ph

c s là

ng c th

c bi t là m i liên h v i khu c ng

ng l c

phát tri n kinh t bi n và công

ng.

Huy n C n Gi c

ng b bi n dài h n 20km là i u ki n

phát tri n du l ch

sinh thái bi n kh n ng khai thác thu s n bi n r t l n c kh n ng nu i tr ng th y
s n nh : ni nghêu, sị, tơm sú và các lo i h i s n khác.
H th ng s ng ngòi dày

c thu n l i phát tri n giao th ng

sinh thái r ng ng p m n phong phú ã
Th gi i ngoài vi c

m b o m i tr

ng th y. H th ng

c c ng nh n và khu d tr sinh quy n
ng sinh thái cịn có th phát tri n các lo i

hình du l ch sinh thái. Ti m n ng v các lo i c y n qu

c s n và th y h i s n.

Kinh t phát tri n kéo theo s phát tri n c a giao th ng trong
ng th y. N c ng gây ra m i e d a

i v i m i tr

có th gây ra nh ng thi t h i l u dài t i m i tr
th k

ng n

c giao th ng

ng. M t s c tràn d u l n
c. Nh ng s c tràn d u c

n nh : s c tràn t giàn khoan d u ngoài kh i va ch m c a nh ng tàu ch

d u, tàu thuy n th i ra trong quá trình neo

u. Do

s c tràn d u rị r d u ra

sông, bi n s ngày m t t ng nhanh.
S c tràn d u g y
các h sinh thái.

nhi m vùng c a s ng ven bi n nh h

ng nghiêm tr ng

c bi t là h sinh thái r ng ng p m n vùng tri u bãi cát

và các r ng san hơ. Ơ nhi m d u làm gi m kh n ng s c ch ng
kh n ng kh i ph c c a các h sinh thái. Hàm l
màng d u làm gi m kh n ng trao
trong n

ng d u trong n

i oxy gi a kh ng kh và n

c làm cán c n i u hòa oxy trong h sinh thái b

n

m phá

t nh linh ho t và
c t ng cao các
c làm gi m oxy

o l n. H sinh thái bao

g m nhi u các vi sinh v t các v t ch t h u c giúp duy trì và t o ra các vi sinh v t
y là m i tr

ng s ng c a cá t m và các lồi th y sinh khi d u loang, nó s

1

làm các ngu n vi sinh này ch t i d n
Các s c tràn d u th
nh h

ng

nguy n

ng

n m i tr

n chu i th c n c a chúng b

nh h

ng.

l i h u qu r t nghiêm tr ng làm ô nhi m m i tr

ng

ng sinh thái tài nguyên th y sinh tài nguy n n

t trên m t khu v c khá r ng g y thi t h i

bi t là các ho t

ng c li n quan

n các ho t

c tài

ng kinh t

c

n khai thác và s d ng các d ng tài nguyên

th y s n.
kh c ph c

c tình hình trên, công tác xây d ng các ph

ng ph s c tràn d u ã và ang
nh y c m m i tr

ng

ng b

c quan t m m t cách

ng án quy trình
c bi t. Vì v y, “B n

ng ph v i s c tràn d u tr n

a bàn huy n

C n Gi ” là c n thi t.
2. M c t êu nghiên c u
2.1 M c t êu t ng quát
Xây d ng b n

nh y c m môi tr

ng

ng b ph c v c ng tác ng ph s c

tràn d u khu v c huy n C n Gi nh m m c
th i, ph i h p hi u qu m i tr
nh t thi t h i

i v i m i tr

ch ch

ng phòng tránh,

ng h p x y ra s c tràn d u

ng kinh t - xã h i và

i ph k p

gi m t i m c th p

i s ng c a nh n d n.

2.2 M c t êu c th
- Xây d ng các b n

nh y c m thành ph n nh : l p

ng b

l p tài nguyên sinh

v t l p tài nguyên nhân sinh
- Xây d ng b n

nh y c m m i tr

ng hoàn ch nh d a trên s t nh toán ch s

nh y c m ESI trong m i khu v c (ESI - Environmental Sensitivity Index)
-

xu t ph

Gi nh m

ng án ng phó khi có s c tràn d u x y ra tr n
m b o ng ph k p th i và có hi u qu

gi m t i m c th p nh t thi t h i m i tr
và

i s ng ng

ng gi m nh h

i d n.

2

a bàn huy n C n

i v i m i tr
ng

ng h p nh m

n các ngành kinh t


3.

t

3.1

ng à ph m
t

it
g nb

ngh ên c u

ng ngh ên c u

ng nghiên c u c a

tài là m i tr

ng

ng b

các s c tràn d u x y ra

trong s ng c a s ng ven bi n t các c s c kh n ng g y ra tràn d u trên

a ph n huy n C n Gi
3.2 Ph m

s c tai n n

n.

ngh ên c u

Ph m vi nghiên c u c a
ph m vi v ng n
c quy

m va và do d u t n i khác tr i d t

tài là ven h th ng sơng chính khu v c huy n C n Gi

c khu v c huy n C n Gi t nh theo m c n

c th y tri u l n nh t

nh nh sau:

- Ranh gi i v ph a bi n: bao g m v nh Gành Rái và v nh
- Ranh gi i trên sơng: sơng Xồi R p Nhà Bè

ng Tranh.

ng Tranh Mi Nai Ngã B y

Lòng Tàu, D a T c Dinh C u r ch T c R i.
- Ranh gi i c a nhánh s ng c a r ch vào các sông gi i h n b i o n th ng n i hai
i m b nh ra nh t

c a nhánh s ng c a r ch

4. Ý ngh a th c t n c a

.

tài

4.1 Ý ngh a khoa h c

K t qu nghiên c u c a

tài s là ngu n tài li u tham kh o và tin c y cho các

nghiên c u khác c liên quan, phù h p cho ào t o ngành Qu n l tài nguyên và
m i tr

ng n i chung.

ng g p v m t ph
n m i tr

ng pháp lu n trong vi c nghiên c u s c tràn d u tác

ng

ng b .

4.2 Ý ngh a th c t n
Xây d ng ngu n d li u nh y c m m i tr
d u tr n

ng

ng b

ng ph v i s c tràn

a bàn huy n C n Gi n i riêng và toàn thành ph H Ch Minh n i

chung.

3


Làm c s giúp các nhà ho ch

nh ch nh sách

a ra các ch nh sách qu n l phù

h p ng n ng a và x l k p th i các s c tràn d u x y ra.
C s khoa h c giúp các nhà qu n l
tràn d u

n m i tr

k thu t viên bi t

ng.

4

c nh h

ng c a s c


CH

NG 1

T NG QUAN NGH ÊN C U

1.1 T ng quan

n

1.1.1 Khái ni m

tràn d u [1]

s c tràn d u

S c tràn d u là hi n t

ng d u t các ph

ng ti n ch a v n chuy n khác nhau t

các cơng trình và các m d u thốt ra ngồi m i tr
thiên tai ho c do con ng
S c tràn d u

ng t nhiên do s c k thu t

i g y ra.

c bi t nghiêm tr ng là s c tràn d u x y ra v i kh i l

tràn ra trên di n r ng li n quan
tính m ng tài s n m i tr

n nhi u t nh thành ph

ng và

ng l n d u

e d a nghiêm tr ng

n

i s ng s c kh e c a nh n d n.

1.1.2 Các quá trình lan truy n d u
Khi m t v tràn d u x y ra d u nhanh ch ng lan t a trên m t bi n cùng v i các
i u ki n v s ng, gió, dịng ch y... s tr i qua các quá trình t
tr

ng và bi n

ng tác v i m i

i nh sau:

1.1.2.1 Quá trình lan t a
D u là ch t l ng c
bi n. Do

hòa tan r t th p trong n

c và h u nh kh ng tan trong n

khi c s x m nh p c a d u vào m i tr

d u ch y lan trên b m t n
12km2 m t n

c s x y ra hi n t

ng

c. Trong i u ki n t nh 1 t n d u có th lan ph k n

c m t gi t d u 0 5 gam c th t o ra m t màng d u 20 m2 v i

dày 0,001 mm, có kh n ng làm nhi m b n 1 t n n
di n t ch n

ng n

c

c. Quá trình lan t a s làm cho

c b nhi m b n do d u ngày càng r ng h n c ng làm t ng kh n ng

phân tán d u ra các khu v c khác g y kh kh n trong x l
giúp d u d b ph n h y trong t nhi n h n d

sinh v t.

5

i tác

ng c u song n c ng

ng c a các y u t v t l và


1.1.2.2 Quá trình bay h
Song song v i quá trình lan t a d u s b c h i t y thu c vào nhi t

s i và áp su t

riêng ph n c a hydro và cacbon trong d u m c ng nh các i u ki n bên ngoài:
nhi t

s ng t c

h i làm gi m kh i l
h i

gi và di n t ch ti p xúc gi a d u và khơng khí. T c
ng d u theo th i gian, gi m kh n ng b c cháy và t nh

ng th i quá trình b c h i c ng làm t ng

c

nh t và t tr ng ph n d u còn l i

làm cho t c

lan t a gi m. Quá trình b c h i s làm gi m các hàm l

d u

c nh ng s là nguyên nhân gây ra ô nhi m kh ng kh do d u.

trong n

bay

ng

cc a

1.1.2.3 Quá trình khuy ch tán
y là quá trình x y ra s xáo tr n gi a n

c và d u. Các v t d u ch u tác

ng c a

sóng, gió, dịng ch y t o thành các h t d u c k ch th

c khác nhau trong

h t

i u này làm di n t ch các b

nh và

b n t n t i trong m i tr

ng n

m t h t d u t ng lên, kích thích s l ng

c.

c các

ng d u xu ng áy ho c giúp cho kh

n ng ti p xúc c a h t d u v i các tác nh n oxy h a ph n h y d u t ng thúc
quá trình phân h y d u. Song quá trình này c ng thúc
d u

y s l ng

y

ng và tích t

áy và trong tr m t ch.

1.1.2.4 Q trình hịa tan
S hịa tan c a d u vào n

c ch gi i h n

ph thu c vào thành ph n d u m c

nh ng thành ph n nh . T c
lan truy n nhi t

hòa tan

c ng nh kh n ng

khu ch tán d u. Q trình hịa tan làm t ng kh n ng ph n h y sinh h c c a d u.
Song

y c ng là y u t làm t ng

c an

c gây mùi

u

c t nh

c h sinh thái

iv in

c làm thay

ng th c v t trong n

ng v t d u th m tr c ti p và t t vào c th sinh v t d n
l

ng th c ph m.

6

c.

i các t nh ch t
c bi t

iv i

n s suy gi m ch t


1.1.2.5 Quá trình nh t

ng

y là quá trình t o thành các h t keo gi a d u và n
d un

c: là h t keo có v là d u nh n là n

c. Lo i keo này c

c khá b n, khó v ra

c b bi n. Keo n

c t o ra do các h t d u c

ng h a làm gi m t c

chúng trong m i tr
ng l n

tách l i

c d u: h t keo c v là n

nh t cao d

i tác

c

ng l u c a s ng

bi n nh t là các lo i sóng v . Lo i keo này kém b n h n và d tách n
t

c làm t ng

nh t r t l n kh n ng bám d nh cao g y c n tr cho c ng

tác thu gom, khó làm s ch n
nhân là d u

c v i d u. Keo

c, các h t d u ng m n

th t ch kh i d u lên 3 - 4 l n. Các h t keo d u n
n

c và gi a n

c h n. Nh

ph n h y và phong hóa d u làm cho kh n ng t n t i c a

ng n

c kéo dài h n g y

nhi m l u dài ngu n n

i s ng c a các sinh v t và làm t ng s vi c ph i làm

c tác

phịng ch ng

nhi m.
1.1.2.6 Q trình l ng k t
Do t tr ng nh h n 1 nên d u m và các s n ph m d u m th
mà khơng t chìm xu ng áy. Các lo i nh t
c th sinh v t c th tr nên n ng h n n
ng d u c trong n

sinh thái áy và t ch t

c r i chìm d n. C ng c m t s h t l

dài cho v ng n
ô nhi m ngu n n

c do tác

ng xu ng áy. Quá trình l ng

c nh ng q trình tích l y s làm h i h

nhi m trong m i tr

v n có th n i lên l i m t n

c

ng sau khi h p th các v t ch t ho c

l ng, h p th ti p h t phân tán r i chìm d n l ng

ng làm gi m hàm l

ng n i lên m t n

ng. Ngoài ra, sau khi l ng k t d u

ng c a các y u t

áy g y ra

nhi m l u

c. S l ng k t c a d u c ng là nguyên nhân d u x m nh p và gây
c ng m.

1.1.2.7 Q trình oxy hóa
Trong th c t các hydrocacbon trong d u khá b n v ng v i oxy, d u m t n t i
trong n

c ho c kh ng kh b oxi hoá m t ph n r t nh (kho ng 1% kh il

Các quá trình này x y ra do oxy, ánh sáng m t tr i (tia c c t m c a ph n ng l
m t tr i) và

c xúc tác b ng m t s nguyên t (v d

ng).
ng

vanadi) và c ch (ch m

l i) c a các h p ch t l u hu nh t o thành các r i thành hydroperoxides và các s n

7


ph m

khác

nh : axit

cacboxylic…th

andehit,

xeton, peroxit,

ng c t nh hòa tan trong n

1.1.2.8 Q trình phân h

superoxit,

phenol,

axit

c.

s nh h c

Có nhi u ch ng th y vi sinh v t khác nhau c kh n ng ti u th m t o n nào
c a d u. M i lo i vi sinh ch c kh n ng ph n h y m t nhóm hydrocacbon c th
nào

. Tuy nhi n trong n

c s ng c r t nhi u ch ng vi khu n. Do

r t t lo i

hydrocacbon có th ch ng l i s ph n h y này. Các vi sinh v t c th ph n h y 0 03
- 0,5 g d u/ngày
v tb t

u ho t

ra m nh.

m tr n m i mét vu ng. Khi d u r i xu ng n

ng quá trình khuy ch tán x y ra t t thì quá trình n d u c ng x y

i u ki n các vi sinh n d u c th phát tri n

trên m t n

c ch ng vi sinh

c là ph i c oxy. Do

c d u d b ph n hu vi sinh cịn khi chìm xu ng áy thì khó b phân

h y theo ki u này. Kh n ng ph n h y sinh h c ph thu c vào các y u t :
- Thành ph n c a d u: thành ph n d u nh h
Các vi sinh n d u ho t
có nhi t

ng m nh

n ho t

ng c a vi sinh.

ng m nh nh t là nh ng vi sinh tiêu th

c ph n o n

s i t 40 - 200 C.

- Di n t ch d u tr i trên m t n

c: di n t ch càng r ng kh n ng d u b phân h y vi

sinh càng m nh.
- Nhi t
1.1.3 ác
Tác

m i tr

ng: nhi t

càng cao quá trình phân h y càng nhanh.

ng c a d u tràn

ng d u tràn

gây t n h i m i tr

i v i m i tr

ng bi n r t a d ng và ph c t p. D u tràn có th

ng s c kh e c ng

nh y c m c ng nh d n

ng kinh t - xã h i các ngu n tài nguyên

n vi c ph i th c hi n các ch

ng trình khơi ph c và làm

s ch t n kém và lâu dài. Bên ch u trách nhi m g y ra d u tràn ph i b i th
thi t h i v kinh t - xã h i và m i tr
nhi n. Các tác

ng các

ng c ng nh cho các ngu n tài nguyên thiên

ng d u tràn lên m i tr

nhau.

8

ng th hi n qua nhi u hình th c khác


1.1.3.1
Tác

a d ng s nh h c

ng c a d u tràn ra m i tr

ng

i v i a d ng sinh h c bao g m:

-D ug y

nhi m m i tr

b (tr ng

u trùng, sinh v t nh và sinh v t tr

trong n
tr

ng làm ch t các loài sinh v t s ng

c và làm t ng n ng

ng n

d u trong n

bi n s ng hay ven

ng thành…) do thi u oxy hòa tan
cg y

nhi m nghiêm tr ng t i m i

c

- T n th

ng m i tr

ng s ng (r ng ng p m n bãi cát, bãi l y bùn…);

- Gi m kh n ng sinh s n phát tri n và tác

ng lâu dài lên h sinh thái

- Gây ch t các loài sinh v t làm m i n cho các lo i sinh v t khác.
- Làm gi m a d ng ngu n gen các loài.
Theo kh o sát và th ng kê thì huy n C n Gi có các khu v c d b tác

ng nh t

vùng c a s ng, ven bi n:
Vùng ven bi n thu c h th ng các c a s ng giáp bi n nên t l u ã thi t l p
h th ng r ng tr ng ng p m n g m các lo i b n

c

c m m d an

c phi lao.

M i khi s c tràn d u x y ra cháy n là m i e d a nguy hi m nh t

i v i con

Th c v t d
1.1.3.2

ng

i tán lá r ng ng p m n r t phong phú.
s c kh

con ng

i. Ngoài ra các tác

- Tác

ng khác c a d u tràn

i v i s c kh e con ng

ng do tr c ti p ti p xúc bên ngoài v i d u: Có th b ung th

s ng t y viêm và l loét G y au
và có th t vong. Nguy c ung th
- Gây ô nhi m m i tr
ng v t và con ng
-D ug y

ng

t n

G y ng a

u s c chống, chóng m t ng t x u ngh t th
b nh t t.
c và khơng khí, làm nhi m

i.

nhi m ngu n n

i g m:

c m t ng m vào n

9

c.

c các loài th c v t


tránh tác

ng c a d u tràn

i v i s c kh e ng

i d n ph i tu n th nghiêm

ng t các bi n pháp an toàn khi ph i ti p xúc v i d u tràn, tránh s d ng các th c
ph m h i s n t vùng có s c tràn d u tác

ng cho

n khi c các k t lu n ch nh

th c c a c quan c th m quy n v s an toàn c a chúng.
1.1.3.3

k nh t - xã h

S c tràn d u g y nh h

ng nghiêm tr ng

n các ho t

ng kinh t

c bi t là

ngành nuôi tr ng - ánh b t th y s n và du l ch.
- Các ho t

ng ánh b t và nuôi tr ng th y s n:

S c tràn d u làm ô nhi m m i tr
gi m các loài th y s n
kinh t bi n và nh h

ng g y t n h i

c bi t là các loài cá.
ng tr c ti p

n các h sinh thái nên làm

y là thi t h i l n

n cu c s ng c a ng

i v i ngành

i d n khu v c b tác

ng.
S c tràn d u g y

nhi m m i tr

ng n

c m t và n

c ng m m c

c th kéo

dài nhi u n m do

c n ph i m t m t th i gian m i c th kh i ph c l i các ho t

ng nu i tr ng ánh b t t i khu v c.
- Ho t

ng du l ch:

Do i u ki n

c thù c a ngành du l ch g n li n v i m i tr

ng nên s b nh h

ng

không nh khi s c x y ra. D u gây ô nhi m, phá h y các h sinh thái t nhiên và
nhân t o làm gi m l

ng khách

n tham quan ngh d

ng.

- S n xu t n ng nghi p:
Tràn d u c th

nh h

ng tr c ti p ho c gián ti p

nghi p. D u tràn có th x m nh p vào
th ng n

c ng m g y nh h

nhi m ngu n n

cm t

n ho t

t n ng nghi p g y nhi m

ng l u dài

n ho t

y l i là ngu n cung c p n

nghi p.

10

ng s n xu t n ng
c th m vào h

ng s n xu t. D u cịn làm ơ
ct

i tiêu chính cho nơng


1.2 Nghiên c u trong à ngoà n
1.2.1 go

n

c

c [2]

Trên th gi i ã và ang x y ra nh ng v tràn d u g y h u qu nghiêm tr ng c th
i m qua m t s v

nhi m d u i n hình th i gian g n

tàu ch d u Tasman Spirit m c c n và n t làm
b v , tràn 28.000 t n d u th
Katrina làm v nhi u

y nh : Ngày 28/7/2003

i làm m t trong s 4 b n ch a d u

t i c ng Karachi, Pakistan; Tháng 8-9/2005, bão

ng ng d n d u b n ch a và nhà máy công nghi p khi n

7 tri u gallon tràn trên bi n, t i bang Louisiana c a Hoa K

Ngày 20-24/4/2010,

dàn khoan d u Deepwater Hori on (BP) b n và chìm khi n 60.000 thùng d u th
b tràn m i ngày t i v nh Mexico, Hoa K ….
Hi n nay trên th gi i ã có r t nhi u nghiên c u v v n
ch s nh y c m m i tr

tràn d u c ng nh v

ng ESI (Environmental Sensitivity Index), m t s nghiên

c u i n hình nh :
Trong d án PIATAM Mar (Sou a Filho và c ng s ) vi c t nh toán ch s nh y
c m m i tr

ng cho khu v c duyên h i Amazon

t ra nh m t thách th c. Duyên

h i Ama on bao g m c c a s ng c a h th ng s ng l n nh t th gi i và h th ng
r ng ng p m n liên t c nh t c ng nh s bi n

ng liên t c v

th y v n. Sau khi xem xét các y u t và v n

tràn d u

c ng s
m i tr

ã xây d ng bi u

bi n

ng các y u t theo m a và h n 64 k ch b n

ng theo b ng ph n lo i ch s

NOAA(2002). Cùng v i nh ng h

ng d n

d u trên bi n và tràn d u vào b nh : B n
T ch c Hàng h i Qu c t (IMO) H
tr

ng c a T ch c Kh t

d n v tác

a t ng và

Braxin, Souza Filho và

ng do s c tràn d u k t h p ph n t ch d li u GIS

nh y c m m i tr

c i m

thành l p b n

nh y c m

x y d ng b n

nh y c m ng ph s c tràn d u c a

11

nh y c m m i

ng h c Hoa K (NOAA) 2002 H

ng sinh h c c a tràn d u c a Hi p h i B o v m i tr

nghi p d u kh (IPIECA) 2000.

c a

ng ph s c tràn

ng d n x y d ng B n

ng và H i D

ng b

ng

ng c a C ng