NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CHO SỰ NGHIỆP Y TẾ

NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CHO SỰ
NGHIỆP Y TẾ
1.1- Khái niệm, đặc điểm chi NSNN cho sự nghiệp y tế.
Ngân sách Nhà nước Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt nam là một hệ
thống thống nhất, bao gồm: Ngân sách Trung ương và Ngân sách các cấp chính
quyền địa phương. Ngân sách các cấp được phân định cụ thể nguồn thu và nhiệm
vụ chi của cấp mình theo luật NSNN .
Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong dự
toán đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong
một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước.
Chi NSNN là việc phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm bảo thực
hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước theo những nguyên tắc nhất định.
Cơ cấu chi của NSNN bao gồm hai khoản chi lớn và chủ yếu đó là: Chi
cho đầu tư phát triển và chi thường xuyên. Chi thường xuyên của NSNN là quá
trình phân phối, sử dụng vốn từ quỹ NSNN để đáp ứng nhu cầu chi gắn với việc
thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên của Nhà nước về quản lý Kinh tế - Xã hội và
đảm bảo An ninh quốc phòng .
Xét theo từng lĩnh vực chi thì chi NSNN cho sự nghiệp y tế là khoản chi
thường xuyên cho các hoạt động văn xã. Từ đó, ta có thể hiểu: Chi NSNN cho sự
nghiệp y tế là thể hiện quan hệ phân phôí, sử dụng vốn từ quỹ NSNN nhằm duy trì
và phát triển sự nghiệp y tế. Chi NSNN cho sự nghiệp y tế có đặc điểm:
Chi NSNN cho sự nghiệp y tế cũng như các khoản chi thường xuyên
khác luôn mang tính ổn định khá rõ nét. Dù trong giai đoạn nào Nhà nước cũng
luôn phải chú ý đến việc chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân, phát triển sự nghiệp y
tế và nhiệm vụ của ngành y tế cũng mang tính ổn định thường xuyên, đó là các
hoạt động khám chữa bệnh, phòng bệnh dịch, y tế dự phòng, . . nhằm chăm sóc và
không ngừng năng cao sức khoẻ cho nhân dân. Những khoản chi cho sự nghiệp y
tế phát sinh một cách đều đặn thường xuyên, bao gồm: Các khoản chi cho con
người; chi cho nghiệp vụ chuyên môn; chi cho công tác quản lý hành chính; chi
cho mua sắm tài sản, sửa chữa lớn tài sản cố định hoặc xây dựng nhỏ. Chính vì
vậy, có thể nói chi NSNN cho sự nghiệp y tế mang tính ổn định khá rõ nét.

Xét về hình thức biểu hiện bên ngoài thì chi NSNN cho sự nghiệp y tế
mang tính chất tiêu dùng xã hội, kết quả của các hoạt động y tế không trực tiếp tạo
ra của cải vật chất cho xã hội mà chỉ nhằm phục vụ cho nhân dân. Nhưng xét về
lâu dài thì chi NSNN cho sự nghiệp y tế mang tính tích luỹ đặc biệt, mang lại hiệu
quả trong tương lai. Các khoản chi sẽ thúc đẩy sự phát triển của một quốc gia
không những về mặt kinh tế mà cả mặt xã hội. Trong thời đại ngày nay khi khoa
học công nghệ trở thành một trong những yếu tố sản xuất trực tiếp, hàm lượng chất
xám trong mỗi sản phẩm rất cao, một nền kinh tế tri thức, thì một quốc gia muốn
phát triển được thì phải quan tâm đến việc chăm sóc sức khoẻ, nâng cao trí tuệ cho
nhân dân, đặc biệt các quốc gia đang phát triển. Để đáp ứng đòi hỏi cấp thiết này
nhiệm vụ đặt ra đối với nhiều ngành, trong đó ngành y tế giữ vai trò quan trọng.
Do vậy, chi NSNN cho sự nghiệp y tế là một khoản chi mang tính tích luỹ đặc biệt.
Phạm vi và mức độ chi NSNN cho sự nghiệp y tế gắn chặt với cơ cấu, tổ
chức của bộ máy ngành y tế và sự lựa chọn của nhà nước trong việc cung cấp dịch
vụ y tế cho nhân dân. Khi Nhà nước là người duy nhất cung cấp dịch vụ y tế thì
mức độ chi NSNN cho sự nghiệp y tế là rất lớn. ở nước ta việc cung cấp dịch vụ y
tế được tổ chức theo bốn cấp: Cấp một là Bệnh viện Trung ương và các Bệnh viện
chuyên khoa do Bộ y tế trực tiếp quản lý; cấp hai là các Bệnh viện tỉnh; cấp ba là
các phòng khám đa khoa khu vực là các Bệnh viện huyện; cấp bốn là các trung tâm
y tế xã.
Tuy vậy, trong nền kinh tế thị trường Nhà nước không phải là người duy
nhất cung cấp dich vụ y tế mà những khoản thanh toán bằng tiền túi của các hộ gia
đình tăng mạnh, do đó, mức độ chi NSNN cho sự nghiệp y tế giảm đi rất nhiều khi
Nhà nước cung cấp dịch vụ y tế cho mọi đối tượng trong xã hội.
1.2-Vai trò và Nguyên tắc chi NSNN cho sự nghiệp y tế.
1.2.1-Vai trò.
Chi NSNN cho sự nhiệp y tế có ý nghĩa to lớn đối với quá trình phát triển
kinh tế của mỗi quốc gia, bên cạnh đó chi NSNN cho sự nghiệp y tế còn đóng vai
trò quan trọng trong việc thực hiện công bằng xã hội và giải quyết các vấn đề xã
hội.

Hoạt động của ngành y tế có ảnh hưởng lớn đến sức khoẻ của mỗi người
dân mà sức khoẻ là tiền đề tạo ra trí tuệ, tài sản quí giá nhất trong các tài sản.Trong
quá trình phát triển kinh tế xã hội ở mỗi quốc gia, quốc gia nào có lợi thế về nguồn
nhân lực ( Sức khoẻ và trình độ chuyên môn ) sẽ có lợi thế rất lớn trong quá trình
phát triển và xẽ phát triển nhanh hơn các quốc gia hạn chế về điều kiện này. Tốc
độ phát triển kinh tế xã hội phụ thuộc rất lớn vào trình độ, năng lực chuyên môn
của mỗi người lao động, đội ngũ lao động không nắm vững khoa học công nghệ
hiện đại, không có những phẩm chất nhân cách phù hợp với công việc thì rất khó
có thể nâng cao trình độ sản xuất và tốc độ phát triển kinh tế. Qua đó ta thấy chi
NSNN cho sự nghiệp y tế không chỉ là một dịch vụ xã hội đơn thuần mà nó có tác
động rất lớn đến sự phát triển của một quốc gia. Xuất phát từ vai trò kinh tế to lớn
của chi NSNN cho sự nghiệp y tế đòi hỏi có sự quản lý sao cho thật phù hợp để với
một khoản chi nhất định nhưng chất lượng và hiệu quả của hoạt động kinh tế mang
lại là lớn nhất.
Chi NSNN cho sự nghiệp y tế còn có một vai trò xã hội rất lớn và cũng rất
dễ nhận biết đó là thực hiện công bằng xã hội. Trong xã hội ta, sự phân biệt giàu
nghèo còn khá lớn đó cũng là một quy luật tất yếu của nền kinh tế vận hành theo
cơ chế thị trường. Những người giàu thì khả năng thanh toán bằng tiền túi của họ
cho dịch vụ y tế là rất cao, điều kiện chăm sóc sức khoẻ tốt. Bên cạnh đó còn một
tầng lớp người nghèo có nguy cơ bị thiệt thòi không được khám chữa bệnh khi ốm
đau.
Theo số liệu điều tra mức sống dân cư Việt nam có được chỉ ra rằng
những người sử dụng bệnh viện công chủ yếu thuộc nhóm 20% có thu nhập cao
nhất, còn những người sử dụng trạm y tế xã lại thuộc nhóm 20% nghèo nhất,
nguyên nhân của tình trạng này là hầu hết các bệnh viện đều đặt ở thành thị thuận
lợi hơn cho ngươì dân thành thị đến khám chữa bệnh, bên cạnh đó chi phí trực tiếp
của cá nhân cho việc sử dụng các dịch vụ ở bệnh viện là lớn nên thường những cá
nhân có thu nhập khá hơn sử dụng.
Do việc mở rộng phạm vi của Bảo hiểm y tế đã củng cố thêm tình trạng trên
vì các cá nhân có BHYT thường khá giả hơn những người không có BHYT, cơ

quan Bảo hiểm nói chung là thanh toán cho các chi phí bệnh viện chứ không trả
cho các chi phí khám bệnh tại các trạm y tế xã. Do đó, chi NSNN cho sự nghiệp y
tế là để đảm bảo cho mọi người dân đều được chăm sóc sức khoẻ ở một mức độ cơ
bản theo khả năng tối đa của NSNN. Thông qua các chính sách để hỗ trợ ưu tiên
cho người nghèo không có khả năng chi trả cho dịch vụ y tế cũng chính là đảm bảo
sự công bằng cho các thành viên trong xã hội.
Chi NSNN cho sự nghiệp y tế còn nhằm duy trì, phát triển những chủ
trương, chính sách và đường lối của Đảng và Nhà nước về chăm sóc sức khoẻ cho
nhân dân, hơn nữa đó cũng là chiến lược để đạt được mục tiêu về phát triển Kinh
tế, xã hội của Đảng và Nhà nước đã đề ra thông qua việc xác định cơ cấu, tỷ trọng
các khoản chi cho sự nghiệp y tế.
Qua chi NSNN cho nghiệp y tế, Nhà nước kiểm tra được việc sử dụng các
khoản chi cho hoạt động chăm sóc sức khoẻ nhân dân nói riêng và chi NSNN nói
chung, từ hoạt động kiểm tra đó sẽ tạo lòng tin cho nhân dân, thu hút được sự đóng
góp của các tầng lớp trong xã hội, đẩy mạnh xã hội hoá sự nghiệp y tế , phát huy
một cách tối đa hiệu quả các khoản chi của NSNN cho sự nghiệp y tế thực hiện
một cách tốt nhất các mục tiêu đã đề ra .
Trên đây là một số vai trò cơ bản của chi NSNN cho sự nghiệp y tế, song
để phát huy tốt các vai trò này thì đòi hỏi công tác quản lý chi NSNN cho sự
nghiệp y tế phải được tăng cường và hoàn thiện.
1.2.2-Nguyên tắc chi NSNN cho sự nghiệp y tế.
Chi NSNN cho sự nghiệp y tế là khoản chi thường xuyên của NSNN cho
nên quá trình tổ chức quản lý chi NSNN cho sự nghiệp y tế cũng phải tuân theo
nguyên tắc của các khoản chi thường xuyên nhằm nâng cao hiệu quả chi, tiết kiệm
chi NSNN trong điều kiện NSNN còn eo hẹp , đó là:
Nguyên tắc quản lý theo dự toán :
Chi NSNN cho sự nghiệp y tế phải được thực hiện theo dự toán,đây là
nguyên tắc bắt buộc của một chu trình Ngân sách. Mọi nhu cầu chi cho sự nghiệp y
tế phải được xác định trong dự toán kinh phí từ các đơn vị cơ sở. Thông qua các
bước xét duyệt cuả các cơ quan quyền lực Nhà nước từ thấp đến cao, sau đó quyết

định cuối cùng cho dự toán chi thường xuyên thuộc về Quốc hội. Quá trình tổ chức
thực hiện chi cho sự nghiệp y tế cũng phải căn cứ vào dự toán đã được duyệt mà
phân bổ và sử dụng, khâu cuối cùng là khâu quyết toán cũng phải lấy dự toán làm
căn cứ đối chiếu và so sánh.