TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU Thái độ đối với việc bảo tồn và phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người dân Bản Pakết và Bản Lè

TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU Thái độ đối với việc bảo tồn và phát
triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người dân Bản Pakết và Bản Lè
I. VÀI NÉT VỀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU.

Khách thể (mẫu) nghiên cứu của đề tài là 30 người thuộc đồng bào dân tộc
Thái ở 2 bản: Bản Pakết và bản Lè thuộc Phường Trung Tâm – Thị xã Nghĩa Lộ –
Tỉnh Yên Bái trong đó số lượng cụ thể là 27 nữ và 3 nam. 30 khách thể này thuộc
30 hộ gia đình khác nhau, được chọn lựa ngẫu nhiên từ hơn 160 hộ gia đình của hai
bản trên . Trong số 30 khách thể này thì có 25 người là gia đình làm nghề dệt thổ
cảm và 5 người gia đình không làm nghề này. Việc xác định mẫu ở cả những gia
đình làm nghề và gia đình không làm nghề là để người viết thu được những số liệu
nhiều chiều về thái độ của họ đối với nghề và việc bảo tồn và phát triển nghề.
+ Về lứa tuổi: 30 khách thể đều thuộc lứa tuổi từ 15 đến 40.
+ Về trình độ văn hoá: hầu hết họ chỉ có trình độ THCS, số lượng khách thể
có trình độ PTTH rất thấp (3/30 = 10%) và không ai có trình độ đại học.
+ Tất cả các khách thể đều thuộc gia đình làm nghề nông nhưng trong đó có
3 người theo nghề buôn bán song song bên cạnh nghề nông của gia đìnhvà mặt
hàng buôn bán chính của họ là sản phẩm thổ cẩm.
Hầu hết các khách thể mà đề tài nghiên cứu là phụ nữ Thái nên đối với họ,
dệt thổ cẩm là công việc được coi là mang tính truyền thống. Dù hiện tại có làm
nghề hay không làm nghề thì họ vẫn nhận thức được sự tồn tại của nghề này tại địa
phương là từ rất lâu đời rồi. Tuy vậy, do trình độ nhận thức hạn chế – như mặt
bằng chung của dân trí địa phương – và sự không đồng đều nên họ có những hiểu
biết khác nhau về vai trò và ý nghĩa của nghề, của việc phát triển nghề hiện nay.
Việc tiến hành điều tra ở mẫu nghiên cứu được nhóm thực hiện chủ yếu theo
phương thức phỏng vấn sâu, sử dụng các câu hỏi linh hoạt khác nhau nhưng có
cùng một nội dung sao cho phù hợp với từng đối tượng mẫu. Sau khi thu thập
thông tin, nhóm nghiên cứu dựa trên các câu hỏi cùng nội dung ấy để xây dung
thành bộ câu hỏi chuẩn được tập hợp làm phiếu điều tra. Trên thực tế, mỗi câu hỏi
của phiếu điều tra đã được nhóm nghiên cứu sử dụng triển khai theo nhiều hình
thức, cách đặt vấn đề, cách hỏi khác nhau nhưng đều hướng vào một nội dung

chính để mẫu nghiên cứu dễ dàng tiếp nhận và cung cấp thông tin chính xác hơn.
Ngoài ra, để phục vụ cho việc đề xuất các ý kiến và kiến nghị cho bản báo
cáo, nhóm nghiên cứu có thực hiện việc trao đổi, phỏng vấn với một số lãnh đạo
của Huyện Văn Chấn – Yên Bái để có cái nhìn thực tế khách quan hơn về mẫu
nghiên cứu cũng như về nghề đồng thời hiểu biết thêm về một số chính sách của
chính quyền địa phương trong vấn đề nhóm quan tâm. Tất nhiên, những người
được phỏng vấn này đã cung cấp cho tôi nhiều ý kiến quý báu phục vụ cho việc
hoàn thành bản báo cáo nhưng họ không thuộc vào khách thể nghiên cứu của đề tài
nên nhữngý kiến của họ không được đưa vào bảng xử lý số liệu. Điều này góp
phần đảm bảo cho việc thu thập và trình bày chính xác số liệu thực tế nhưng cũng
không làm mất đi những đóng góp khách quan cho đề tài.
II. TIẾN TRÌNH NGHIÊN CỨU.
2.1. Xây dựng đề cương và cơ sở lý luận.
- Nghiên cứu các nguồn tài liệu có liên quan đến đề tài.
- Phác thảo ra những nội dung chính của phần lý luận.
- Trao đổi trực tiếp với giáo viên hướng dẫn và xin ý kiến để hoàn thiện đề cương
về phần lý luận.
2.2. Xây dựng bảng hỏi.
- Dựa trên nội dung cơ sở lý lụân tập hợp và tham khảo được.
- Tham khảo ý kiến của giáo viên hướng dẫn.
- Hoàn thành bảng hỏi chính thức theo hình thức phỏng vấn sâu.
2.3. Tiến hành điều tra.
- Tiếp xúc với các khách thể đã xác định trong mẫu nghiên cứu, sử dụng các câu
hỏi phỏng vấn sâu theo nền chung của bảng câu hỏi.
2.4. Xử lý số liệu.
Dùng phương pháp thống kê toán học để tiến hành xử lý số liệu trên cơ sở những ý
kiến thu được sau khi tập hợp lại thành từng nội dung cụ thể như trình bày trong
bảng hỏi.
Dựa vào phần cơ sở lý luận và nội dung của những câu hỏi mà nhóm nghiên
cứu đã sử dụng, số liệu được xử lý theo các vấn đề cụ thể nằm trong cấu trúc của

thái độ: Nhận thức – xúc cảm, tình cảm – hành vi.
* Phần nhận thức: Để tìm hiểu nhận thức của khách thể đối với vấn đề bảo tồn và
phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống, nhóm nghiên cứu tiến hành xem xét các
khía cạnh sau.
- Nhận thức của người dân đối với nghề dệt thổ cẩm của dân tộc mình: về xuất xứ
nghề, quá trình tồn tại và phát triển nghề.
- Nhận thức của người dân đối với vai trò và tầm quan trọng của nghề trong đời
sống cá nhân và cộng đồng.
- Nhận thức của người dân đối với việc bảo tồn và phát triển nghề dệt thổ cẩm
truyền thống
* Phần xúc cảm – tình cảm: Trong phần này nhóm nghiên cứu đi sâu vào tìm hiểu
các khía cạnh sau:
- Xúc cảm, tình cảm của người dân đối với nghề dệt thổ cẩm.
Xúc cảm, tình cảm của người dân trước thái độ lãnh đạm của giới trẻ với nghề dệt
thổ cẩm
- Xúc cảm, tình cảm của người dân đổi với việc bảo tồn và phát triển nghề dệt thổ
cẩm truyền thống.
* Phần hành vi: Thành tố hành vi trong cấu trúc thái độ được phân tích chủ yếu
theo các tiêu chí sau:
- Sự tham gia hoạt động sản xuát nghề dệt thổ cẩm của người dân.
- Hành vi tiêu dùng sản phẩm vải thổ cẩm của người dân.
- Hành vi tham gia vào việc bảo tồn và phát triển nghề dệt thổ cẩm của người dân.
Như vậy, thực trạng “Thái độ đối với việc bảo tồn và phát triển nghề dệt thổ cẩm
của người dân bản Pakết và bản Lè – Phường Trung Tâm – Thị xã Nghĩa Lộ –
Tỉnh Yên Bái” sẽ được tổng hợp trên cơ sở thu thập ý kiến, phân tích và đánh giá
về ba mặt cơ bản: Nhận thức – xúc cảm, tình cảm – hành vi. Trong cấu trúc bảng
hỏi và trong nội dung cụ thể của phỏng vấn sâu, mỗi thành tố của cấu trúc thái độ
sẽ được làm rõ theo từng vấn đề khác nhau thể hiện ở những câu hỏi khác nhau.
Điều này sẽ giúp nhóm nghiên cứu thu được các ý kiến số liệu thực tế, chính xác,
khách quan và đầy đủ nhất.

III. GIẢI TRÌNH NGHIÊN CỨU
Trước khi tham gia vào quá trình thực tập thực tế, do chưa có được những
thông tin đầy đủ về địa bàn thực tập nên nhóm chúng em đã dự định triển khai đề
tài nghiên cứu của mình là “Các phương thức quảng cáo sản phẩm thủ công truyền
thống của làng nghề truyền thống ở địa phương”. Tuy nhiên khi tiếp xúc với địa
phương bàn nghiên cứu, chúng em nhận thấy thực chất nghề dệt thổ cẩm truyền
thống ở địa bàn không phải được tổ chức theo tính chất làng nghề mà theo tính
chất cá lẻ, hộ gia đình. Thực chất, đồng bào người Thái ở 2 bản Pakết và bản Lè
thuộc Thị xã Nghĩa Lộ có nghề dệt thổ cẩm truyền thống nhưng hầu hết họ chỉ
thực hiện hoạt động sản xuất với quy mô nhỏ, hình thức sản xuất manh mún, chủ
yếu là sản xuất có tính chất hộ gia đình như một sinh hoạt văn hoá lâu đời, tự cung
tự cấp là chính rồi sau đó mới là đem ra chợ bán chứ chưa có sự tổ chức để tạo
thành làng nghề. Chính vì vậy, người dân hoàn toàn không có chút hiểu biết quan
tâm về các hình thức, phương thức quảng cáo sản phẩm cũng như hầu hết không có
ý định về việc sử dụng quảng cáo cho sản phẩm truyền thống của mình một cách
hiệu quả. Trước tình hình đó, nhóm thực tập đã có sự họp bàn và thống nhất về sự
thay đổi đề tài cho phù hợp tình hình. Trên cơ sở nhận thấy giá trị và vai trò của
nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người dân địa phương đôi với đời sống của họ
cũng như sự tham khảo ý kiến của các giáo viên có mặt trong đoàn thực tập, chúng
em đã quyết định tìm hiểu về việc bảo tồn và phát triển nghề ở địa phương này.
Qua trao đổi với các nhóm nghiên cứu khác cũng làm cùng mảng đề tài về nghề dệt
thổ cẩm truyền thống, chúng em đã tiến hành phác thảo những nội dung chính cần
lấy ý kiến và thực hiện điều tra đối với mẫu nghiên cứu. Sau đợt thực tập, dựa trên
những thông tin thu được và tham khảo thêm ý kiến của các giáo viên hướng dẫn,
nhóm nghiên cứu đã đi đến quyết định chọn tên đề tài cho báo cáo thực tập của
mình là: “Thái độ đối với việc bảo tồn và phát triển nghề dệt thổ cẩm truyền thống
của người dân Bản Pakết và Bản Lè – Phường Trung Tâm – Thị xã Nghĩa Lộ –
Tỉnh Yên Bái”.
Có thể, do có sự thay đổi đề tài một cách không định trước nên trong quá
trình nghiên cứu chúng em chưa có sự chẩn bị trước thật chu đáo, kĩ càng và chi

tiết. Tuy nhiên, với tinh thần làm việc nghiên cứu nghiêm túc có trách nhiệm cũng
như sự giúp đỡ tận tình của các giáo viên có mặt trong đoàn thực tập, các giáo viên
hướng dẫn, các bạn thuộc các nhóm đề tài khác nhau và đặc biệt là sự giúp đỡ
đóng góp ý kiến rất tận tình của các đồng chí lãnh đạo địa phương và bà con dân
tộc thái ở địa bàn thực tập nên đề tài của chúng em đã hoàn thành đúng chương
trình. Chắc chắn nó chưa thể hoàn toàn hoàn thiện nhưng chúng em hi vọng nó sẽ
góp phần nào đó vào việc nghiên cứu và kiến nghị về vấn dề bảo tồn và phát triển
nghề dệt thổ cẩm ở thị xã Nghĩa Lộ nói riêng và nền văn hoá Việt Nam nói chung.
Bởi nói cho cùng, đây chính là một trong những giá trị truyền thống làm nên bản
sắc văn hoá Việt Nam hàng nghìn năm nay.