ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI KẾ HOẠCH HOÁ PHỤC VỤ CHO PHÁT TRIỂN KINH TẾ – XÃ HỘI VIỆT NAM THỜI KỲ 2001- 2010 VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP

ĐỊNH HƯỚNG ĐỔI MỚI KẾ HOẠCH HOÁ PHỤC VỤ CHO PHÁT TRIỂN KINH TẾ –
XÃ HỘI VIỆT NAM THỜI KỲ 2001- 2010 VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
1. Định hướng đổi mới
a. Nâng cao chất, lượng hiệu quả kế hoạch hoá
Để nâng cao chất, hiệu quả của kế hoạch hoá đòi hỏi phải giải quyết mối
quan hệ giữa kế hoạch hoá theo ngành và kế hoạch hoá theo vùng lãnh thổ, việc kết
hợp giữa chiến lược theo ngành với chiến lược theo vùng lãnh thổ cũng như việc
kết hợp giữa quy hoạch, kế hoạch, các chương trình- dự án đầu tư phát triển theo
vùng lãnh thổ với quy hoạch , kế hoạch,…theo ngành phải hợp thành một hệ thống
nhất bảo đảm đầy đủ tính logic, tính hệ thống,…từ đó mới xác định được các mục
tiêu mang tính chất “nóng” cần giải quyết ngay, tránh được hiện tượng ràn trải mục
tiêu cũng như ràn trải đầu tư,… là một trong các nguyên nhân dẫn tới kế hoạch hoá
kém hiệu quả, gây thất thoát nguồn lực của Nhà nước. Để đạt được điều đó thì đòi
hỏi phải xây dựng được các chiến lược toàn diện cho không chỉ toàn bộ nền kinh tế
mà còn cho các ngành, các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, cũng vậy cần
phải xây dựng các quy hoạch theo đúng nghĩa của nó, cac kế hoạch, các chương
trình phát triển , các dự án phát triển toàn diện, hoàn chỉnh, hệ thống, lôgíc và hiệu
quả. Cần phải đặt mục tiêu hiệu quả của kế hoạch hoá nên hàng đầu.
b. kế hoạch hoá theo hướng thị trường:
Kế hoạch lấy thị trường làm mục tiêu và làm đối tượng. Kế hoạch là công
cụ trợ giúp việc ra quyết định, Nhà nước ta thực hiện quản lý trong đó có việc quản
lý kinh tế, quản lý thị trường. Trong quá trình lập cũng như thực hiện kế hoạch hoá
cần phải tính đến rất nhiều yếu tố , gồm các yếu tố khách quan chủ quan, cac yếu
tố kiểm soát được các yếu tố không kiểm soát được. Kế hoạch hoá phải được coi
như một kịch bản được lựa chọn trong đó có tính đến các điều kiện hiện tại và các
điều kiện trong tương lai đã được dự báo có căn cứ,…
a. Tập trung và phân cấp:
Để có được nội dung của kế hoạch hoá thật tốt, hiệu quả thì trược hết phải
phân định rõ vai trò, trách nhiệm của từng cấp, từng cơ quan chức năng trong quy
trình kế hoạch hoá nghĩa là phải làm rõ mối quan hệ giữa các cấp quản lý va mối
quan hệ giữa các khu vực kinh tế trong nền kinh tế, từ đó mới đảm bảo nội dung

của kế hoạch hoá đựơc tốt. Về mối quan hệ giữa các cấp quản lý thì nên thực hiện
nguyên tắc: việc gì cấp dưới không thể thực hiện được do tính chất của công việc
thì mới chuyển lên cấp trên, cấp trên phải luôn thực hiện việc kiểm tra, giám sát
thông qua các biện pháp thích hợp. Về mối quan hệ giữa khu vực kinh tế Nhà nước
với các khu vực kinh tế khác là hoàn toàn độc lập, bình đẳng trong cạnh tranh hơn
nữa việc thực hiện kế hoạch của các doanh nghiệp thuộc khu cực Nhà nước phải
được công bố, giải thích rõ ràng về ý nghĩa của các mục tiêu trong tương lai với sự
phát triển, chỉ rõ cách thức (công bố các chính sách, giải pháp,…) để đạt được các
mục tiêu (vai trò hướng dân của các cơ quan thực hiện kế hoạch). Phải đảm bảo
tính hấp dẫn về mặt kinh tế vơi các khu vực kinh tế khác, cac chính sách phải đảm
bạo tính hợp lý khuyến khich (không áp đặt) các doanh nghiệp thuộc các khu vưc
kinh tế khác hành động theo hướng đạt được mục tiêu đã đề ra.
b. Phát triển theo điểm và phát triển theo vùng: xuất phát từ nhiệm vụ phát
triển đồng đều giữa các vùng, hơn nữa trên thực tế hơn 10 thực hiện đổi mới chúng
ta thu được không ít những hiệu quả cũng như các hậu quả, một trong những hậu
quả mà chúng ta cần giải quyết, giải quyết ngay là vấn đề phát triển đồng đều vì
thực tế hố ngăn cách về phát triển giữa nông thôn và thành thị ơ Việt Nam ta ngày
càng dãn ra theo sự phát triển,…Để giải quyết vấn đề này phải có các chiến lược,
quy hoạch, kế hoạch, các chương trình , dự án đầu tư nhằm ưu tiên vùng kém phát
triển, có thể ưu tiên đầu tư của Nhà nước cho các vùng kém phát triển hoặc áp
dụng các chính sách ưu đãi ở mức độ cao hơn các vùng khác để thu hút vốn đầu tư
vào vùng ( chính sách mượn gà đẻ trứng của Đặng Tiểu Bình )
c. Kế hoạch hoá cơ cấu và ngành “mũi nhọn”: Về cơ cấu, sự chuyển dịch
cơ cấu kinh tế là quá trình tiến hoá tuần tự, mang tính nội tại, phải trải qua nhiều
giai đoạn. các tác động chỉ có thể đẩy nhanh hoặc rút ngắn quá trình đó chứ không
thể bỏ qua bất cứ một giai đoạn nào,…Về ngành “mũi nhọn”, ngành “mũi nhọn” là
một ngành kinh tế mà nha nươc cần đặc biệt lưu ý và ưu tiên hỗ trợ. Ngành “mũi
nhọn” phát triển sẽ đem lại lợi ích cho nhiều dân cư nhất, ngành “mũi nhọn” phải
đạt được ít nhất các tiêu chuẩn sau: chiếm tỷ trọng lớn trong tổng sản phẩm quốc
dân; có số lao động chiểm tỷ trọng lớn trong tổng số lao động của xã hội; có giá trị

chiếm tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu hoặc trong tốc độ gia tăng của
xuất khẩu. Việt Nam ngành mũi nhọn cho cả nước là ngành nông nghiệp, với các
vùng khác nhau thì có thể có các ngành mũi nhọn khác nhau và khác với ngành
“mũi nhọn” của quốc gia.
2. Một số kiến nghị
a. Tiếp tục đổi mới và hoàn thiện hệ thống các chỉ tiêu kế hoạch:
• Tiếp tục đổi mới theo hướng chú trọng các chỉ tiêu giá trị, chỉ tiêu định hướng.
Như phần trước đã khẳng định việc xác định các nút ưu tiên trong các mục tiêu của
kế hoạch hoá là chưa thực hiện được dẫ đến tình trạng trồng chéo, mâu thuẫn nhau
là một nguyên nhân làm thất thoát nguồn lực lực làm không hiệu quả. Đỏi hỏi phải
đẩy mạnh nghiên cứu, dự báo đối tượng của kế hoạch hoá một cách có hệ thống,
kỹ lưỡng,… cụ thể ở đây là đẩy mạnh nghiên cứu, dự báo về mọi mặt của đời sống
kinh tế – xã hội để xác định được các mục tiêu mang tính chất quyết định nhât ví
dụ như trong điều kiện Việt Nam hiện nay để phát triển thì trước hết phải đầu tư
phát triển các cơ sở hạ tầng cả về kinh tế lẫn xã hội ; xác định mục tiêu theo cây
mục tiêu; Nhà nước cần giám sát và quản lý các chỉ tiêu ở tầm vĩ mô, giảm hơn
nữa ( hơn thực tế hiện nay ) số lượng các chỉ tiêu hiện vật, chỉ giữ lại chỉ tiêu hiện
vất quan trọng nhất trong lĩnh vực công ích như điện năng, xây dựng, giao thông,
…
• Để đáp ứng yêu cầu biến động của thị trường, đòi hỏi phải đổi mới, mơ rộng
các chỉ tiêu sang các chỉ tiêu mang tính chất dự báo, định hướng, tham khảo,…
• Trong thời gian tới Quốc Hội chỉ nên thông qua các chỉ tiêu pháp lệnh ở tầm vĩ
mô như chỉ tiêu về tăng trưởng GDP, về tổng thu ngân sách, về tổng chi ngân sách,
về tổng số chi cho đầu tư phát triển từ ngân sách Nhà nước, mức bội chi ngân sách,
và về mức lạm phát,…
b. Xây dựng, phát triển chuyên sâu công tác dự báo, phân tích vĩ mô kinh tế – xã
hội:
Dự báo có thể nói là linh hồn của kế hoạch hoá, dự báo càng chính xác, có
độ tin cậy càng cao thì tính hiệu quả của kế hoạch hoá càng cao. Dự báo đúng xu
thế phát triển trên thês giới, trong khu vực và trong nước cũng như tìm ra các quy

luật nội tại hoạt động trong nền kinh tế – xã hội trong nước sẽ tạo điều kiện cho
việc kế hợp sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại… Muốn dự báo tốt thì công tác
phân tích vĩ mô phải thực hiện thật tốt, phản ánh cũng như nhận định đúng thưc
việc xẩy ra; cần sử dụng, nghiên cứu các phương pháp phân tích và dự báo mới, sử
dụng các công cụ dự báo hiện đại, để dự báo chính xác mọi mặt của đời sống xã
hội. Trong đó cần đặc biệt nhấn mạnh vào dự báo sự phát triển của khoa học kỹ
thuật,… Với Việt Nam ta hiện nay công việc cấp bách là cần thành lập các trung
tâm nghiên cứu và dự báo, phân tích vĩ mô để tìm ra các quy luật nội tại của nền
kinh tế nước nhà cụ thể như việc cấp bách là tìm ra mô hình phát triển cho toàn nền
kinh tế nói chung, cho các ngành, các lĩnh vực nói riêng,…
c. Chú trọng hơn nữa các mối quan hệ kinh tế đối ngoại:
Trong kế hoạch 1996 – 2000 do không chú trọng tới các yếu tố bên ngoài
nên mục tiêu kế hoạch đặt ra nhìn chung là không đạt được, ví dụ mục tiêu đặt ra là
tăng trưởng đạt 9% tới 10% nhưng thực tế đạt khoảng 6,7%. Trong tương lai xu thế
quốc tế hoá, toàn cầu hoá càng trở nên mạnh mẽ tiến tới nền kinh tế khu vực và
nền kinh tế toàn cầu, bất kỳ một sự thay đổi, biến động của một nền kinh tế của
một nước nào cũng đều có ảnh hưởng tới nền kinh tế các nước trong khu vực,
….Do đó trong những năm tới chúng ta phải xây dựng, thực hiện các kế hoạch đảm
bảo cho nền kinh tế chuyển từ nền kinh tế trong trạng thái hiện nay (thực chất là có
các quan hệ kinh tế với các nước) sang nền kinh tế hội nhập thực sự ( có nhiều hơn
nữa các mối quan hệ kinh tế lớn với bên ngoài, phi hàng rào thuế quan,…). Đặc
biệt là tới năm 2006 khi chúng ta thực sự bỏ hết hàng rào thuế quan thì điều gì sẽ
xảy ra và cần có kế hoạch gì trong tương lai để đảm bảo cho nền kinh tế phát triển
mạnh, ổn định và đi đúng hướng mà chúng ta đã chọn,..
d. Tăng cường công tác nghiên cứu, xây dựng thực hiện các chính sách
Chính sách là các công cụ thực hiện, triển khai kế hoạch hoá, chính sách bao
gồm 2 loại: một là các chính sách thể hiện là các công cụ trực tiếp; hai là các chính
sách thể hiện các công cụ gián tiếp
• Các công cụ chính sách trực tiếp là các chính sách được áp dụng trong nội bộ hệ
thống các cơ quan Nhà nước, do cơ quan Nhà nước các cấp thực hiện. Nó tác động

trực tiếp vào khu vực kinh tế Nhà nước và tác động gián tiếp tới các khu vực kinh
tế khác. Các công cụ này gồm: các chương trình- dự án phát triển, đầu tư của Nhà
nước, tín dụng Nhà nước, trợ cấp và hỗ trợ của Nhà nước,…
• Các công cụ chính sách gián tiếp: là các chính sách mà tự thân nó vận động,
thực hiện mà không cần việc tổ chức thực hiện của các cơ quan Nhà nước như
chính sách thuế, lãi suất chiết khấu, tỷ giá hối đoái,…Các chính sách này tạo ra