Lời nói ẩn dụ, hình tượng hóa trong bài thơ Tre Việt Nam của nhà thơ Nguyễn Duy

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>LĨI NĨI AN DU, HÌNH Tl/ONG HỒ TRONO BÀI THO </b>

<i><b>TRE VIÈT NAM CÙA NHÀ THO NGUYÉN DUY </b></i>

<i><b>Bach Thanh Vàn </b></i>
<i>Khoa Tii'ng Viit va Vàn hoà Viit Nam cho ngudi nude ngoài </i>

<i>Trudng DH KHXH&NV, DHQG Ha Nói </i>

Nbà tho Nguyén Duy, sinh nàm 1948 tai Thanh Hồ, là mot cày
bùt tho nói lén kbà rd trong so nhùng nbà tho Viét Nam thdi chóng MI
(tùng doat giài nbà't cuòc tbi tho bào Vàn ngbè 1971 cùng vdi Hoàng
Nbuàn Cim, Làm Tbi MI Da, Nguyén Due Màu). Cho dén nay,
<i>Nguyén Duy dà lin lupt cịng bó nhiéu tàp tho riéng {Càt tràng, Anh </i>

<i>tràng. Bui, Me va Em, Dudng xa. Qua tàng. Ve...). Tho Nguyén Duy </i>

dupc ngudi dpc bào himg ddn nbàn vi mpi ngudi nbàn ra ò anh mot
bùt phàp tuoi mdi; tu tho kbồng dat, kh khoin, ngịn tu sinh dòng,
mang dàm dà'u à'n ngòn ngù dàn dà, ddi thudng... Nguyén Duy dàc biél
di dòm d tài su dung ngòn tu, "khiu ngù". Tuy ed lue dùa ept nbirng
dpc lén nghe rat thù vi va ngàm lai càng tbà'y ling dpng, sàu sic va
khòng pbài là kbòng ed vàn de dàng bàn.

Tùng là mot chièn si bò dòi tham già chién trudng, Nguyén Duy
ed mdt chat liéu song pbong phù, in dàu àn thdi kì chién tranb kbdi lùa.
Anh lai ed mot tu duy tho hién dai va rat sic sào. VI vày, Nguyén Duy
thuc su là mot cày bùt ed dàc trung riéng. Tho Nguyén Duy ed rat
nhiéu bài bay, dupc viét theo nhiéu thè loai, nhit là thè tho tu do. Tuy
nhién, trong bài viét này, chùng tdi chi xem xét mdt bài tho lue bàt nói
tièng éa nbà tho ma dà ed nhiéu thè he u tho anh tbc nàm long.
<i>Dị là bài Tre Viit Nam. </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

ngòn tu dàn dà giàn di cùng vdi Idi nói in du mang tinh bình tupng
hồ trong càc càu tho.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

này de dua vào bài tho nhu là mdt thù phàp tu su, mièu tà "su tình".
Ngay tu càu thù ba tàc già dà cho ta mot hlnh tucmg dep:

<i>Thàn gdy gugc, là mong manh </i>
<i>Ma sao nin luy nin thành tre cri? </i>

<i>Thành luy là mot su vàt cu thè dùng de mó là thè tran thdi xua </i>

-dóng thdi là mot biéu tupng bàt kbuà't éa dàn toc ta trong cc chién
chóng giàc ngoai xàm. Phd eó thành, làng ed luy. Thành luy di nhién
pbài dupc xày dung kién ed, cdng phu. Trong binh phàp dàn gian,
thành luy dupc bao bpc bdi "thành cao, bào sàu" va thudng ed nbihig u
cày ed thè giùp cho viéc che cbin, pbdng thù. Luy thành dd dupc bình
thành tu nhimg cày tre "thàn giy gudc, là mong manh" nghe qua co ve
chàng dién bình gì cho sue manh cà (Ma thuc tè, cày tre kia dùng là
mànb mai vdi nbihig ebùm là xanh pho pbit, mong manh bay Uong
gid chiéu). Càu bdi tao ra su tuong phàn ngac nhién dd tiép tue dupc
tàc già nbàc lai:

<i>Ò dàu tre cùng xanh tuai </i>
<i>Cho dù ddt sài dd vdi bgc màu </i>

Lai mdt ngbich li dupc dàt ra tu hién thuc: VI sao cày Uè vàn
xanh tòt trén mdt mànb dàt tồn dà vói càt sdì, vị'n chàng md màu.
vdn chàng là mói trudng tróng trpt tịt? Khi quan sàt nhùng luy tre
làng, ta thà'y dai da sd chùng dupc Uòng trén dàt càn eòi ven nhà, bò

ao, gd ddng. Tu bai càu bòi nhàp de này tàc già dà dàn chùng ta vào
càcb tu bién luàn, li giài bang bang loat càc blrih tupng i n du khàe, ril
chàn chat, vùa quen tbuóc gàn gùi, vùa mang rd net càcb ndi riéng ciia
tàc già:

<i>Cd gì dàu, ed gi dàu </i>

<i>Mdmàu chat it, don Idu hoà nhiéu </i>
<i>Ré siing khdng nggi ddt nghèo </i>
<i>Tre bao nhiiu ré bay nhiiu cdn cu </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

day. cin min hùt dinh dudng eùa dàt dà làm nén diéu kì diéu cho ddi
là nị vàn ln ln xanh tuoi va phàt trién vùng chic hon rat nhiéu
cày khàe trong nbOng boàn cành khàe ngbiet. Nd cùng gidng nhu
nhùng con ngudi eùa dàt Viét: nghèo khd, gian khó vàn khdng chiù lui,
khịng chiù khuit phue, vàn tón tai va phàt trién vdi sue song làu ben
nhò su dèo dai, chàm chi, chiù tbuong chiù khd... Dpc dén day, ed thè
ai dị nhó lai doan vàn éa Thép Mdi (trong tàc phim vùa ndi d trén):
Tre trdng thanh cao, giàn di, chi khi nhu ngudi. Dd cung là mot hình
<i>tupng chàn li dupc due rut ra tu ngàn ddi: Cà cdng mdi sàt ed ngày nin </i>
<i>kim; Cà gian lao mdi biét tùng bàch cdng/ Cà nggn lùa hùng mdi biét </i>
<i>thùc vàng cao (tue ngù). </i>

va nhùng càu tho tiép theo ve ra nhùng hlnh tupng tiép theo:
<i>Yiu nhiéu nang nò trdi xanh </i>

<i>Tre xanh khdng dùng khudt minh bdng ràm </i>
<i>Bao bùng thàn bgc Idy thàn </i>

<i>Tay dm, tay niu tre gdn nhau thém </i>

<i>Thuang nhau tre khdng driing </i>
<i>Luy thành tic dà md nin hai ngudi </i>
<i>Chàng may thàn gay cành rai </i>

<i>Vàn nguyén cài gdc truyén ddi cho mdng... </i>

Nbihig hình tupng ndi hình tupng ed già tri nhu nhimg thịng tin
lin lupt "ngim" khàng dinh nbihig phim chit dàng quy eùa con ngudi
<i>Viét Nam: hiin ngang bdt khudt khdng chiù cui minh (Tuò't guom </i>
<i>khòng chiù song quy - Td Hihi); biét thuang yiu dùm bgc làn nhau khi </i>
<i>hogn ngn; biét dodn kit de làm nin sue mgnh; biét giù gin gdc gàc </i>
<i>truyén thd'ng cho con chdu ngay ed khi gap tai ngn rùi ro, hogn ngn: </i>

<i>Chàng may thàn gay cành refi </i>

<i>Vdn nguyin cài gdc truyén ddi cho mdng </i>
Va dd làm nén su tiép ndi:

<i>Noi tre dàu chiù mgc cong </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Cài bay d Idi ndi hình tupng này là hai ddi tupng dùng cho in du
lai tuong ddng tdi mùc kì la. Tàc già dang ndi ve cày Uè, mot lồi cày
vó tri vị giàc ma cu nhu dang nói ve mèi con ngudi Viét Nam chùng
ta vày. Su trùng bop lo gich dd là nhd tài quan sàt tinh té eùa nhà tho
két hpp vdi Idi ndi giàu lién tudng. Thao tàc lién tudng tài tlnb tdi miic
ngudi dpc nhln ra dupc dung y in du eùa nhà tho ma chàng he thày
kbién cudng, gupng gao. Trai lai, bài tho din ngudi dpc bét su thù vj
này tdi thù vi khàe, bdi su khàm phà biéu trung i n du eùa nhà tha
chàng ed gì xa la vày ma vàn gay bit ngd ddi vdi ngudi dpc, nguòi
nghe. Dd thuc su là nhùng phàt bién trong tu duy va là nhùng sàng tao

trong nghé thuàt ngdn tu. Dpc Nguyén Duy chùng ta nhd lai nhiéu nhà
vàn khàe timg ndi ve tre. Nhung càcb ndi éa Ngun Duy khịng phài
vi thè ma trùng làp, nbàm chàn. Trai lai, nhd càcb sàp xép ngòn tir
trong càc càu lue bàt boi "phà khó", ngudi dpc càm nbàn ra mdt àng
tho tuoi mdi.

Mdt yéu td gdp nén thành cdng nùa éa bài tho, ve màt ngịn ngil
là tàc già dà su dung mot khó'i lupng ngịn tu rat giàn di, bàm sue, rit
<i>gin vdi Idi ndi dàn gian, nhu: thành va luy, ddt sài ddt vdi bgc màu, </i>

<i>nàng nò trdi xanh, phai nàng phai suang, manh ào càc, thàn bgc Idy </i>
<i>thàn... toàn là nhihig Idi nói ai ai cùng biéu. Va ci cùng gin két thùc </i>

bài tho là mot thành ngù rat dàc trung ve tre ma lai tiéu biéu che
<i>truyén thòng dao li tịt dep éa con ngudi Viét Nam: Tre già màng mgc </i>

<i>ed gi Ig ddul </i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

• TÀI LIÉU THAM KHÀO

<i>1. Dinh Trpng Late (1998), Phong càch hoc, NXB Ciào due. Ha Ndi. </i>
<i>2. Dò Hihi Cbàu (1981), Tu' vung ngù nghia tii'ng Viét, NXB Ciào </i>

due. Ha Nói.

<i>3. Hùu Dat (1996), Ngdn ngù tha Viét Nam, NXB Giào due. Ha </i>
Nói.

<i>4. Nguyén Phan Cành (1997), Ngdn ngQ tha, NXB Dai hpc & </i>
THCN, Ha Nói.

<i>5. Jakobson R (1996), Ngdn ngù va thi ca, Progress. M. </i>

<i>6. Vién Ngịn ngù bpc (Hồng Phé chù bién) (2005), Tu dién tii'ng </i>
<i>Viit, NXB Dà Ning. </i>

</div>

<!--links-->