Tự truyện Người cha im lặng: Phần 1

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (947.59 KB, 83 trang )

NGƯỜICHAIMLẶNG
Tá c giả : DoanBui
Dịch thuậ t: Thuận
Phá t hà nh: PhươngNamBook
Nhà xuat bả n: HộiNhàVăn
Ebook: nguyenthanh-cuibap
Thểloại: Vănhọc
Nguồntext:Waka

1
GIẤC MƠ

Mộ t đê m tô i mơ thay giọ ng nó i củ a cha tô i. Tô i đang cam

điệ n thoạ i. Ban đau, tô i khô ng nghe thay gı̀ cả . Chı̉ thoá ng mộ t
hơi thở, và i tieng lạ o xạ o ở đường dâ y. “A lô , cha đay phả i
khô ng?”. Chı́nh và o lú c ay thı̀ giọ ng nó i xuat hiệ n chang rõ từ
đâ u, mơ ho, xa xô i. Tô i đã lo là cuộ c nó i chuyệ n sẽ bị ngat. Tô i
dỏ ng tai ve phı́a giọ ng nó i ay, nó thậ t nhỏ và rè rè như the phá t
ra từ mộ t só ng radio nghe trộ m.
Giọ ng củ a cha tô i, tô i biet, mộ t thứ giọ ng phá t â m từ trong
họ ng được chuyen thà nh tram moi khi nó i tieng Phá p, như kieu
mộ t ca sı̃ có giọ ng nam trung co há t những not nhạ c thap nhat.
Nó cò n trở nê n xa lạ hơn nữa khi bị là m mé o đi bởi chiec má y
thu â m mà cha dù ng đe đọ c những bả n bá o cá o trong phò ng thı́
nghiệ m phâ n tı́ch y khoa nơi ô ng là m việ c:
Khoi u trung mô , khoi u trung bieu mô , nhieu te bà o bướu á c

xuat phá t từ tuyen có hạ ch nhâ n, có san te bà o chat khoang
nước.
Lú c nó i tieng Việ t, giọ ng cha tự nhiê n hơn. Nhưng van khien
tô i hoang mang. Cha nó i giọ ng Bac. Tô i thı̀ lạ i quen với giọ ng củ a
mẹ tô i, bà ngoạ i tô i, cá c dı̀ tô i, với cá ch phá t â m du dương và từ
trong mũ i củ a người Nam. Tô i có cả m giá c ngô n từ phá t ra từ
miệ ng cha rơi xuong giong như những viê n đá cuộ i có hı̀nh thù
kỳ lạ và sac nhọ n.
Cha ay à , trong nhà chú ng tô i nghe thay cha từ xa. Tieng ho
suyen và tieng củ a chai xịt chong hen Ventoline thường đen đe

đệ m và o ngô n từ củ a cha như mô -tı́p lặ p đi lặ p lạ i bướng bı̉nh
củ a mộ t bả n giao hưởng. Trong giac mơ ay củ a tô i, tô i nhậ n ra
những â m thanh đó . Mộ t thoá ng giọ ng, hơi thở đè lê n ngô n từ,
tieng phı̀ phò . Chı́nh cha tô i đay.
The là noi hoả ng sợ củ a tô i tan bien. Niem vui trà n ngậ p
trong tô i. Tựa như trong mộ t giac mộ ng ta được gặ p lạ i người
cha đã qua đời: vui sướng, ta bả o, o cha van đâ y cơ à , vậ y là á c
mộ ng qua roi, sao con mơ thay cha chet nhı̉, con nhớ cha quá đi
thô i!
Ðược nó i chuyệ n với cha, tô i mừng khô n xiet. Bı̀nh thường
moi khi tô i gọ i điệ n ve nhà và neu cha là người cam má y, tô i chı̉
nó i: “Chà o cha, cha khỏ e chứ?”, mộ t cá ch hờ hững, roi sau đó
dường như luô n luô n là câ u: “Cha chuyen má y cho mẹ được
khô ng?”. Cha tô i hay trả lời ngan gọ n: “Mẹ con khô ng có nhà ”,
hoặ c “Mẹ con mộ t tieng nữa mới ve”.
Trong giac mơ ay, tô i muon vớt vá t những cuộ c nó i chuyệ n
thường xuyê n bị thui chộ t củ a chú ng tô i, tô i hỏ i cha: “O, mà bâ y

giờ cha nó i được roi? Cuoi cù ng, cha lạ i có giọ ng roi!”. Tô i khô ng
nhớ cha đã nó i gı̀. Tô i chı̉ lang nghe giọ ng cha.
Tô i thức dậ y. Và bậ t khó c. Tô i lạ i cả m thay mộ t cụ c chı̀ nặ ng
đè lê n ngực, và biet rang sẽ khô ng bao giờ nghe thay giọ ng cha.
Cha van cò n đâ y, nhưng giọ ng cha đã chet.

2
AOA

Thá ng Chı́n nă m 2005. Trong nhà chú ng tô i, sự im lặ ng

mang mộ t né t riê ng, đó là tieng chuô ng điệ n thoạ i vang lê n ở
cho trong. Có những â m thanh tham và o ó c người ta, ó c củ a tô i
đã chuyen chú ng thà nh những not nhạ c, mộ t xướng â m phá t ra
từ bê n trong, tô i nghe thay hợp â m rê -la, rê -la đeu đặ n củ a tieng
cò i ô tô cả nh sá t, cò n hợp â m si-la, si-la rê n rı̉ và xé lò ng củ a cò i
xe cứu thương, si thı̀ đỏ như má u, la thı̀ trang như bệ nh việ n. Sự
im lặ ng củ a tô i vang lê n như mộ t not la. Not la nà y, cá c nhạ c sı̃
dù ng đe lê n dâ y trước khi chơi cù ng nhau mộ t bà i; not la nà y,
chú ng tô i luô n hò a hợp với nhau trong gia đı̀nh.
Hai ngà y cuoi tuan thá ng Chı́n ay, em gá i ú t củ a tô i, ta hã y gọ i
là Bù i 5 (đó là thứ bậ c củ a nó trong nhà ), đang ở nhà tô i tạ i
Paris. Cha mẹ tô i ở mộ t mı̀nh trong ngô i nhà ở Le Mans[1]. Tô i
và Bù i 5 gọ i điệ n cho mẹ liê n tụ c. Khô ng ai trả lời. Cuoi cù ng, mẹ
tô i nhac má y: Cha. Nhậ p việ n. Có van đe. Và tá ch mộ t cá i mẹ tô i
đặ t má y: Ðó là mộ t thó i quen củ a mẹ moi khi mẹ khô ng muon
nó i chuyệ n.

Mặ t trời đang lặ n ngoà i cửa kı́nh. Mộ t thứ á nh sá ng tuyệ t đẹ p
củ a những ngà y cuoi hạ là m gương mặ t củ a chú ng tô i và ng
ươm, nhưng đay khac khoả i đợi chờ. Cuoi cù ng thı̀ bó ng đê m
cũ ng trù m lê n tat cả . Chiec điệ n thoạ i nhı̀n chú ng tô i cham
cham. Gọ i điệ n, gọ i điệ n khô ng dứt. Và bao giờ cũ ng là not la củ a
tieng chuô ng ay. Cuoi cù ng thı̀ nghe thay giọ ng mẹ tô i. Né m ra
ba chữ: AVC.

AVC: tai bien mạ ch má u nã o.
Tai bien mạ ch má u nã o, hay tai bien nã o, xả y ra khi tuan hoà n
má u bị suy yeu, là m ả nh hưởng tới mộ t vù ng ı́t nhieu quan
trọ ng củ a bộ nã o. Nguyê n nhâ n củ a nó là do mộ t mạ ch má u bị
tac hay ngừng hoạ t độ ng, và gâ y ra cá i chet củ a những te bà o
than kinh do bị ngat ô xy cù ng cá c dưỡng chat can thiet cho
nhiệ m vụ củ a chú ng. Mức độ di hạ i củ a AVC phụ thuộ c và o vù ng
nã o bị ton thương. Mộ t trê n mười người mac AVC khỏ i bệ nh mà
khô ng bị hậ u quả gı̀.
Lú c bước và o “nhà ”, như chú ng tô i van gọ i ngô i nhà củ a cha
mẹ ở ngoạ i ô thà nh pho Le Mans, tô i có cả m giá c đang đi và o
thà nh Pompei ngù n ngụ t dung nham nú i lửa. Trong phò ng ngủ
củ a cha mẹ , đo đạ c vứt lung tung. Chiec that lưng củ a cha nam
dưới đat. Că n bep cũ ng bừa bộ n, con dao van đe nguyê n trê n
thớt. Chiec bap cả i bị bo phanh ra, khô lạ i. Bon cau chưa kịp giậ t
nước. Chı́nh trong toa-lé t mà cha tô i đã ngã vậ t xuong và được
mẹ tô i đỡ ve phò ng sau đó .
Trê n giường bệ nh việ n, cha nam đó , bat độ ng, thâ n the cam
đay ong. Tai bien thieu má u cụ c bộ . Thay đoi cau trú c mô . Nã o.

Di hạ i. Chú ng tô i khô ng hieu gı̀. Tı̀m cá c câ u trả lời trê n trang
Doctissimo. Van chang hieu gı̀. Ba ngà y lien cha trong trạ ng thá i
lơ mơ. Khi thức dậ y, ô ng bị liệ t bá n thâ n, toà n bộ phı́a phả i cơ
the bat độ ng. Mat giọ ng. Chú ng tô i tra cứu Internet và lạ c và o
mê cung dien đà n đe cậ p tới chủ đe nà y. Chú ng tô i tự an ủ i bang
thà nh ngữ kỳ diệ u, “sự đà n hoi củ a nã o bộ ”. Cơ quan đó có khả
nă ng tá i tạ o lạ i như loà i chim phượng hoà ng hoi sinh từ tà n tro
củ a nó . Cha tô i khô ng biet nó i nữa? Thı̀ cha sẽ họ c lạ i.
Con gá i nhỏ củ a tô i mới được sá u thá ng tuoi. Tô i van cò n cho
nó bú . Chú ng tô i bau vı́u và o nó . Cá i giọ ng thá nh thó t củ a nó
khien chú ng tô i khuâ y khỏ a. Tô i ngạ t thở trong bon bức tường,

đoi diệ n với thâ n the bat độ ng củ a cha tô i. Con gá i tô i cựa quậ y
là tô i lay cớ đe chuon, tô i quà ng lê n người nó cá i địu, lan nhanh
qua những hà nh lang củ a bệ nh việ n. Tô i chı̉ đợi lú c mẹ tô i bả o:
“Thô i, mı̀nh ve nhà , the tot cho con bé hơn”. Và tô i thở ra khi ve
tới că n nhà củ a cha mẹ tô i ở Le Mans. Hú t bụ i, rửa bá t, hay đi
chợ ở siê u thị Leclerc. Như the cuộ c song van tiep dien.
Cha tô i được chuyen đen Arche, mộ t trung tâ m phụ c hoi chức
nă ng. Ðe đi đen đó , phả i đi qua khu dâ n cư qui hoạ ch, siê u thị
Auchan, cửa hà ng nguyê n vậ t liệ u Castorama, cửa hà ng đo trẻ
em Bé bé 9, cửa hà ng giay La Halle, cửa hà ng quan á o Kiabi, cửa
hà ng đo go Fly, cửa hà ng the thao Decathlon. Tô i tự ru mı̀nh
trong quang cả nh đô thị gan gũ i nà y, những bı̀nh nguyê n thang,
những hı̀nh lậ p phương bang sat và bang nhựa đặ t cạ nh nhau,
mộ t trò chơi khong lo củ a hã ng Lego. Tô i tưởng tượng mı̀nh
đang ở nơi khá c, trong parking củ a cửa hà ng Ikea thị tran
Villers, củ a quá n ă n Flunch khu dâ n cư qui hoạ ch thị tran

Courboeuf, củ a cửa hà ng nguyê n vậ t liệ u Leroy Merlin thị tran
Jaux-Venette, bat kỳ cho nà o, trừ con đường dan đen Arche: Ðó
chı̉ là mộ t cơn á c mộ ng.
Trung tâ m phụ c hoi chức nă ng, bệ nh việ n, mọ i thứ lan trong
sương mù củ a bat hạ nh. Van những că n phò ng ay, những dã y
hà nh lang trang, chat nylon trả i sà n giả m thanh. Van mù i plastic
và mù i thuoc. Và van cả m giá c thời gian đang trô i mộ t cá ch khá c
biệ t. Những giờ phú t mem oặ t trı̀ trệ , le me, ue oả i. Ngâ y dạ i,
chú ng tô i nhac đi nhac lạ i những câ u hỏ i. Những “Tạ i sao”: Tạ i
sao lạ i là cha tô i? Tạ i sao lạ i lú c nà y? Những “Giá mà ”: Giá mà
bá c sı̃ khô ng cho phé p cha ă n muoi, giá mà bá c sı̃ cam cha uong
rượu vang, giá mà cha ă n kiê ng, giá mà cha gọ i ngay xe cứu
thương lú c ay, giá mà , giá mà …

Trong phò ng bệ nh củ a cha, tô i chới với trước sự im lặ ng như
mộ t bức tường vô hı̀nh củ a ô ng. Khi có đô ng người thı̀ cò n de.
Em trai tô i, cá c em tô i, chú ng tô i nó i chuyệ n với nhau bê n cạ nh
thâ n the bat độ ng củ a cha, chú ng tô i hỏ i roi chú ng tô i trả lời. Ðô i
khi tô i có cả m giá c cha đang ở trong mộ t lien thủ y tinh, như mộ t
con cá bơi vò ng vò ng trong nước, nhẹ tâ ng với mộ t ký ức ngan
ngủ i và chú ng tô i đang là m phien cha, như đá m trẻ nghịch
ngợm đi thă m be cá , va tay va châ n và o mặ t kı́nh, mặ c kệ những
tam bien cả nh bá o: “Hã y giữ im lặ ng cho độ ng vậ t”. Mộ t địa ngụ c
am ı̃, tieng củ a hà ng nghı̀n ngó n tay, ngó n châ n vang dộ i như
mộ t đoà n má y khoan bê tô ng.
Sá u thá ng trước, tô i nam ô m con gá i trong mộ t phò ng bệ nh
khá c, nó vừa ra khỏ i bụ ng tô i. Thời gian lú c đay trò n trịa, đay

đặ n. Giong như tat cả cá c bà mẹ , tô i độ c thoạ i với con, rı̀nh
những tieng thở, tieng khó c củ a nó . Tô i phỏ ng đoá n và tưởng
tượng những cuộ c hộ i thoạ i giữa hai mẹ con sau nà y. Và sự im
lặ ng lú c ay có mộ t ket cau rat đặ c biệ t – mù i vị tê dạ i củ a hạ nh
phú c.
Sự im lặ ng củ a cha tô i bâ y giờ là mộ t sự im lặ ng buon bã mà
ngô n từ và â m thanh đậ p và o roi vỡ vụ n. Ðe trá nh trong trả i,
chú ng tô i bậ t vô tuyen. Như là đang ở nhà . Nó khien chú ng tô i
yê n tâ m hơn. Thứ tieng độ ng u u, khô ng dứt ay tạ o nê n mộ t
cuon bă ng ghi â m ve thời thơ au củ a tô i. Moi khi hoi tưởng
những gương mặ t trong gia đı̀nh, tô i thường thay khô ng phả i
cả nh chú ng tô i đang trò chuyệ n quanh bà n ă n (chú ng tô i khô ng
ă n toi với cha), mà đang ngam cá i ô nhỏ ay, mat chú ng tô i cù ng
hướng ve mộ t phı́a, sá ng lê n trong á nh phớt xanh củ a mà n hı̀nh
trước mặ t.
Thı̉nh thoả ng, cha tô i đưa mộ t ngó n tay lê n như muon nó i
câ u gı̀. Chú ng tô i vộ i vặ n nhỏ vô tuyen. AOAO, cha phá t â m. Vừa

vô nghı̃a vừa thong thiet. AOAO AOAO. Cha khô ng tà i nà o nó i
được “có ” hay “khô ng”. Trong mat cha, chú ng tô i đọ c thay noi sợ
hã i cù ng cực khi cả m thay ngô n từ don thà nh cụ c và từ choi
phá t ra. Ngô n từ chen lan nhau, là m cha đau đớn, giong những
cá i gai trong miệ ng cha, như sỏ i nghien và o bà n châ n, và lú c nà o
cũ ng chı̉ phá t ra những â m thanh ay, những â m thanh chang có
nghı̃a gı̀: AOAAO. Hay AOOOOOA. Dù sao thı̀ cha cũ ng đặ t het
niem tin và o đó , cha thay đoi giọ ng điệ u cho những chữ A và
chữ O, chú ng nó thı̉nh thoả ng cũ ng khó chịu, mem mạ i, buon bã ,
giậ n dữ, giong như mộ t thang â m thu nhỏ chı̉ có hai not nhạ c, và

tạ o nê n những cuộ c trò chuyệ n bang A và O. Cha phá t cá u vı̀
người nghe khô ng hieu, nhưng sau mộ t thời gian thı̀ chú ng tô i
cũ ng mat cả kiê n nhan: “Cha chı̉ can nó i có hay khô ng thô i, cho
de!”. Gậ t đau, giơ ngó n tay cá i, chớp mat! Trong Chiec á o giá p và
con bướm[2], ô ng người bệ nh đó biet chớp mat, dù bị hộ i chứng
khó a trong bạ i liệ t hoà n toà n, vậ y cha là m ơn chớp mat cá i đi
nà o! – tat cả chú ng tô i đeu bat giá c nghı̃. Chú ng tô i rı̀nh từ phı́a
cha mộ t dau hiệ u, chı̉ mộ t dau hiệ u thô i, mộ t dau hiệ u cho phé p
chú ng tô i có the tin rang van có trao đoi qua lạ i giữa chú ng tô i
và cha. Nhưng chang có dau hiệ u nà o. The là thay vı̀ bực, chú ng
tô i lạ i bậ t vô tuyen to hơn. “Cha nhı̀n nà y, có chương trı̀nh
Nouvelle Star, cha thı́ch cô bé dự thi kia khô ng?”
Trong trung tâ m phụ c hoi chức nă ng nà y có những bệ nh
nhâ n cũ ng cù ng hoà n cả nh như cha tô i. Chan thương sọ nã o, tai
nạ n, liệ t bá n thâ n, liệ t hai chi dưới, liệ t tứ chi. Người già , người
trẻ , cha mẹ , ô ng bà , con trai, con gá i. Má y bá n đo uong tự độ ng
đặ t ở cuoi hà nh lang. Người ta nhı̀n nhau, thı̉nh thoả ng trao đoi
dă m ba câ u, mộ t so người đam chı̀m trong cô độ c, mat ngó đâ u
đâ u, châ n nặ ng trịch, tay moi het tú i á o nà y tú i quan kia tı̀m và i
đong xu đe trả mộ t ly cà phê tởm lợm, hoặ c mộ t thanh kẹ o Twix,

kẹ o Mars, đe lạ i trong miệ ng mộ t vị buon nô n: khô ng ai dá m tự
thú nhậ n với bả n thâ n nhưng người ta luô n cả m thay đó i khi ở
những cho như the nà y. Trong mộ t phò ng khá c có mộ t bệ nh
nhâ n goc Việ t cù ng vợ. Bà ta co trò chuyệ n với mẹ tô i bang cá ch
nó i và i câ u bang tieng Việ t.
“Mẹ nó i là mẹ khô ng hieu, mẹ là người Hoa”, mẹ tô i ke lạ i vẻ

dữ tợn.
Mẹ khô ng nó i ra nhưng tô i đã nghe thay cá i từ khien mẹ đau,
đó là mộ t thực vậ t, mẹ nghı̃ ve ô ng bệ nh nhâ n goc Việ t kia, mộ t
thực vậ t như mẹ van sợ người ta từ bâ y giờ sẽ nó i the ve cha,
cha đang câ m lặ ng và liệ t bá n thâ n như mộ t thực vậ t, vı̀ mẹ can
phả i là m người khá c đau và là m đau chı́nh mẹ : trong con tı́nh
kinh hoà ng ve bat hạ nh, người ta thường co bau vı́u và o những
so sá nh vớ van, phó ng to noi kho củ a thiê n hạ hò ng là m dịu đi
khon khó củ a mı̀nh. Ðó là mộ t trậ n đau bệ nh hoạ n mà người ta
tı́nh những thuậ n lợi, những bat lợi và tuoi thọ trung bı̀nh. Mộ t
trò xo so ngu xuan mà người ta đù a với những so liệ u thong kê
như đù a với những con so củ a trò tombola[3]: 20% những
người từng là nạ n nhâ n tai bien mạ ch má u nã o sẽ tá i phá t nă m
nă m sau. Ai trong so cá c bệ nh nhâ n củ a trung tâ m phụ c hoi
chức nă ng Arche sẽ là những kẻ may man thuộ c ve 80% cò n lạ i?
Và phả i lan từng trường hợp mộ t: bệ nh nhâ n phò ng 231 liệ t
toà n thâ n, khô ng the tự đi toa-lé t mộ t mı̀nh, bệ nh nhâ n phò ng
201 bị tai bien lú c mới 38 tuoi, thương quá , anh ta có hai con
nhỏ , bệ nh nhâ n phò ng 421 thı̀ coi như tiê u, tá i phá t sau tai bien
có may ngà y, hô n mê , roi xong luô n! Khô ng, khô ng nghi ngờ gı̀,
có the nó i so với họ thı̀ cha tô i cũ ng thoá t hiem khô ng đen noi
nà o.
Mẹ tô i phô trương sự im lặ ng củ a mı̀nh. Mẹ dù ng nó như á o
giá p chong lạ i noi buon. Mẹ thuộ c ve mộ t the hệ , mộ t nen vă n

hó a nơi người ta khô ng nó i ra lời. Nó i ra, nghı̃a là nhụ c nhã . Là
ho thẹ n. Là than vã n. Trò củ a kẻ yeu, củ a lũ nhà già u vô tı́ch sự.

Trò củ a “bọ n Tâ y”.
Ơ nhà chú ng tô i, chú ng tô i vững và ng lam. Và chú ng tô i luô n
im lặ ng. Chú ng tô i giữ im lặ ng trước những thứ vớ van nhat đen
những thứ nghiê m trọ ng nhat: Nợ nan, sé c khong, á n phạ t từ
tò a, hó a đơn tien điệ n khô ng trả , ly dị, mẹ đơn thâ n, tı̀nh dụ c
(Trời ơi, hã y giú p chú ng tô i thoá t khỏ i nó !), kinh nguyệ t, bệ nh
tậ t, những người đã chet, cá i chet.
Giữ the diệ n, đieu nà y hơn cả mộ t quy tac song. Ðó là mộ t kỷ
luậ t, mộ t triet lý, mộ t thứ the dụ c thường ngà y củ a tâ m hon. Tô i
chưa từng nghe cha mẹ tô i phà n nà n hoặ c ke le ve những thời
kỳ đau kho trong quá khứ. Họ cũ ng chang khoe khoang bao giờ.
Sức khỏ e, họ c hà nh, bang cap. Họ khô ng tặ ng chú ng tô i mộ t lời
khen. Như the có nguy cơ khien người ngoà i tọ c mạ ch.
“Chú c mừng, cá c chá u thà nh cô ng quá !” – Bạ n bè cha mẹ tô i
ho hởi nó i.
“Ơ, cũ ng vừa thô i, con cá i người khá c giỏ i hơn nhieu!”
Cha mẹ tô i từng mat tat cả . Rời Việ t Nam sang Phá p, họ bị rơi
xuong đá y củ a chiec thang xã hộ i, và o hạ ng nhụ c nhã củ a dâ n
nhậ p cư. Họ đau kho bởi nước Phá p tiep nhậ n họ và bo thı́ cho
họ , đieu mà trước kia họ chang bao giờ can tới. “Con biet khô ng,
bọ n Tâ y rat khinh mı̀nh”, mẹ tô i nhac đi nhac lạ i câ u nà y, trong
niem kiê u hã nh bị thương ton củ a mộ t kẻ nhậ p cư. Chưa ke cuộ c
cạ nh tranh kinh hoà ng giữa cá c đong hương người Việ t với
nhau: phả i chứng minh rang mı̀nh vượt qua hoà n cả nh, thà nh
cô ng hơn người, thang mọ i bat hạ nh.
Ðay là lý do mà mẹ tô i khô ng nó i gı̀ khi phả i đoi diệ n với bệ nh
tậ t củ a cha tô i. Khô ng nó i gı̀ với bat kỳ ai. Như the bang cá ch
giau giem sự thậ t, mẹ sẽ khien được nó bien khỏ i cuộ c đời nà y.

“Mẹ đã bá o cho cá c cô cá c bá c bê n cha chưa?”. “Roi, roi, mẹ đã
gọ i điệ n, đừng có lè o nhè o nữa, mẹ mệ t mỏ i the là đủ roi”. Mộ t
thá ng sau, mộ t người cô đã liê n lạ c với tô i, cô lo lang vı̀ khô ng có
tin gı̀ ve cha tô i. Tô i đà nh phả i ke cho cô chuyệ n gı̀ đã xả y ra và
cả m thay boi roi cho sự im lặ ng bay lâ u củ a gia đı̀nh mı̀nh.
Cha tô i trở ve nhà sau nhieu thá ng đieu trị trong trung tâ m
phụ c hoi chức nă ng. Con gá i tô i lớn lê n. Tô i bı̀nh tı̃nh lạ i, tin
tưởng rang nó và cha sẽ họ c được cá ch đe nó i chuyệ n với nhau.
Nhưng nó phá t â m những từ đau tiê n, bo, con rù a, hoa quả xay,
và đặ t những câ u đau tiê n. Cò n cha tô i thı̀ như người câ m. Chı̉
ap ú ng và i từ khô ng đoi. Bao giờ cũ ng bang cá i giọ ng mới có , cá i
giọ ng như vang từ đá y mo, củ a mộ t kẻ mat ngô n ngữ.
Trong vò ng mộ t hay hai nă m, giữa cha và chú ng tô i – nă m
người con củ a cha – ngô n ngữ quả là mộ t cuộ c chien đau. Bong
nhiê n, quan hệ trong nhà đả o ngược. Chú ng tô i ra lệ nh cho cha
phả i lao độ ng. Cò n cha thı̀ tỏ ý bat bı̀nh. Từ trước đen nay,
chú ng tô i luô n được nuô i dạ y trong tinh than tô n vinh lao độ ng
– “Tà i nă ng mà thieu co gang thı̀ chı̉ là mộ t trò vớ van”, cha hay
trı́ch câ u nà y củ a Brassens[4] đe nó i với chú ng tô i – giờ đâ y
chú ng tô i cả m thay bị cha phả n bộ i. Chú ng tô i bat cha lặ p đi lặ p
lạ i những bà i tậ p phá t â m. Cha noi cá u, cả m thay nhụ c nhã , và
gam gừ. Những â m thanh khô ng tà i nà o hieu noi. Chú ng giong
như những tieng rong từ bê n trong và khien chú ng tô i hoả ng sợ.
Mộ t hô m, chú ng tô i mời ve Le Mans mộ t cậ u bạ n củ a Bù i 2,
mộ t người sau khi thoá t khỏ i hô n mê , đã tự tậ p nuot, đi và nó i.
Chú ng tô i nghı̃ cậ u ay sẽ là mộ t tam gương đe cha noi theo, mộ t
sự độ ng viê n. Ay the mà , cuoi cù ng cậ u ay đã bỏ đi sau khi sậ p
cửa: “Bá c Bù i, neu bả n thâ n bá c khô ng co gang thı̀ sẽ khô ng bao
giờ có ket quả đâ u!”. Chú ng tô i cực kỳ phan nộ và lay là m hà i

lò ng vı̀ cậ u ay đã nó i thang sự thậ t cho cha. Chú ng tô i thậ m chı́

cò n hy vọ ng đieu nà y sẽ có tá c độ ng tới cha như mộ t cú soc
điệ n. Nhưng mọ i thứ đã trở nê n toi tệ hơn nữa. Khô ng khı́ trong
nhà ngộ p thở. Mẹ trá ch chú ng tô i là chưa là m đen đau đen đũ a.
Cò n cha thı̀ trá ch chú ng tô i đã tra tan mı̀nh.
The là chú ng tô i bỏ cuộ c. Chú ng tô i khô ng cò n tı̀m cá ch dạ y
cha nó i nữa. Moi khi ve nhà , chú ng tô i lạ i ngoi xem vô tuyen với
nhau. Sự im lặ ng, chua chá t là m sao, thậ t là de chịu.

3
MSN

Bù i 1, Le Mans, connected. Bù i 2, Bac Kinh, connected. Bù i

3, Le Mans, connected. Bù i 4, Darmstadt, connected. Bù i 5, Le
Mans, connected.
Bù i 2 – Chị gặ p cha chưa?
Bù i 1 – Roi.
Bù i 2 – Cha khỏ e khô ng?
Bù i 1 – Van the thô i. dismayed-smiley-whatsapp-1F616
Bù i 3 – Trung Quoc may giờ roi?
Bù i 2 – 3 giờ sá ng.
Bù i 5 – Mẹ nó i cha quê n tieng Phá p, nhưng lạ i nó i tieng Hoa

với giá o viê n luyệ n â m.
Bù i 4 – disappointed-emoji-whatsapp-1F625disappointedemoji-whatsapp-1F625

4
MẤT NGÔN NGỮ

Qua Google, tô i phá t hiệ n Paul Broca (1824 – 1880), bá c sı̃

chuyê n ve phau tı́ch, như cha tô i. Và bệ nh nhâ n noi tieng nhat
củ a ô ng: Me sừ “Tan”.
Cha tô i phá t â m được A và O. Me sừ “Tan”, tê n thậ t là
Leborgne, chı̉ phá t â m được moi “Tan”.
BáocáobệnháncủabácsĩBrocavềbệnhnhânLeborgne:
Ơng tachỉ cóthể phátâmđúng mộtâmduynhất vàthường
nhắclạihailầnliền.Trướcbấtkỳcâuhỏinào,ơngtacũngtrảlời
“tan,tan”,kèmtheolànhữngđộngtácbiểucảmrấtkhácnhau.
Ðólàlýdotạisao,cảbệnhviệngọiơngtalàmesừ“Tan”.
Ngay sau hô m me sừ “Tan” qua đời, Broca đã lay nã o củ a ô ng
ta và trı̀nh lê n Việ n Nhâ n chủ ng họ c. Bộ nã o nà y van cò n được
bà y trong mộ t bả o tà ng y họ c. Nhieu nhà y họ c đã lưu danh hậ u
the với tê n riê ng được đặ t cho mộ t că n bệ nh. Cá i tê n Paul Broca
đã được tặ ng cho mộ t vù ng trong nã o củ a loà i người: vù ng
Broca. Vù ng tạ o tı́n hiệ u ngô n ngữ.
Mat ngô n ngữ là mộ t că n bệ nh kỳ quặ c. Moi người mộ t kieu
khá c nhau. Có những người cuoi cù ng có the nó i gan như bı̀nh
thường. Có những người vat vả lam mới nó i được mộ t câ u. Có
những người khô ng nó i được nhưng lạ i viet được. Trê n cá c dien

đà n Internet, tô i cả m độ ng và cũ ng ghen tị khi đọ c những câ u
dà i tuy chı́nh tả đô i lú c chậ p choạ ng, đó là cá c bệ nh nhâ n mat
ngô n ngữ thuậ t lạ i cuộ c chien củ a họ với ngô n từ. Vù ng Broca
hieu het nhưng mat khả nă ng dien đạ t cho người khá c hieu.

Tương phả n với vù ng Broca là vù ng Wernicke – mang tê n
mộ t nhà bá c họ c nữa – cũ ng nam trong bá n cau trá i củ a nã o.
Vù ng nà y dà nh cho sự hieu. Neu người mac bệ nh mat ngô n ngữ
vù ng Broca thường im lı̀m, thı̀ người mac bệ nh mat ngô n ngữ
vù ng Wernicke lạ i ba hoa.
MấtngơnngữvùngWernicke.
NhữngngườimắcbệnhmấtngơnngữvùngWernickecókhả
năngdiễnđạt,nhưnglạigặpkhókhăntrongviệchiểungơnngữ
của người khác, thậm chí cả ngơn ngữ của chính họ. Vì vậy,
nhữnggìhọnóithườngkhơngcónghĩa.
Biệtngữcủangườimắcbệnhmấtngơnngữ
“Biệtngữ”hoặc“biệtngữcủangườimắcbệnhmấtngơnngữ”
là để chỉ trường hợp người mắc bệnh mất ngơn ngữ làm biến
dạnghaynhầmlẫnngơntừ,hoặctạoranhữngtừmới,ởmứcđộ
khiếnngườikháckhơnghiểuđượcnữa.
Chứngtháolờinói
Thường được gọi là “bệnh ỉa chảy lời nói”, xuất phát từ nhu
cầunóikhơngsaokìmhãmnổi,màkhơngcầnbiếtnhữnglờinói
racóýnghĩahaykhơng,lýdolàbởirốiloạnvùnghiểuvà/hoặc
vùngdiễnđạt.
Cha tô i thı̀ ngược lạ i, cha im lı̀m.
Giong như Ulysse lạ c loi trong vô và n chuyen đi, cha tô i vậ t vã
chè o chong giữa chứng bệ nh mat ngô n ngữ. Thı̉nh thoả ng và i

â m thanh phá t ra. O, O, A, To, Ta. Cha co dien đạ t cho chú ng tô i
biet cha muon gı̀. Cha khô ng cò n biet nó i cả những từ đơn giả n
là có hay khơng. Chı́nh vı̀ the mà mọ i việ c trở nê n phức tạ p.
Chú ng tô i khô ng hieu. Cha khô ng hieu là chú ng tô i khô ng hieu.
Cha cá u. Chú ng tô i cũ ng cá u. Chú ng tô i quă ng cho cha và i từ, hy

vọ ng trú ng ý cha. Ðó giong như mộ t vá n tennis thả m hạ i giữa
những người cụ t tay, trá i bó ng bay trê n sâ n mà khô ng ai đậ p lạ i.
Cha tô i như mộ t du khá ch mù , lang thang trong mien đat lạ ,
đi giữa những con đường lon nhon những tam bien mà cha chı̉
hieu phâ n nửa. Cha họ c cá ch tự dan đường theo kieu củ a mı̀nh.
Cha đọ c né t mặ t, á nh mat củ a người đoi diệ n. Ðô i khi, cha thử
vẽ . Cha cũ ng tậ p viet. Từ khi bị liệ t bá n thâ n, cha phả i dù ng tay
trá i, nê n chữ củ a cha run ray, khá c với kieu chữ viet ngoá y
nhưng tự tin củ a cha ngà y trước – kieu “chữ bá c sı̃” như người
ta van nó i.
Hơmnay,mộttrậnđộngđấtđãlàmtanhoangcảnướcNepal.
Khơng có tin tức gì về 70 cơng dân Pháp. Thị trường chứng
khoán Trung Quốc ngoẻo. Thị trường chứng khoán Trung Quốc
ngoẻo.ThịtrườngchứngkhoánTrungQuốcngoẻo.45.45.45.
Tô i đọ c những câ u vă n rời rạ c được viet noi tiep nhau het
trang nà y sang trang khá c. Cha đã ché p lạ i. Dưới dạ ng chı́nh tả .
Hoặ c theo mau giá o viê n dạ y phá t â m đưa cho. Chưa bao giờ
cha viet nhieu như trong những cuon vở nà y. Nhưng cha có hieu
gı̀ đâ u? Những từ cha viet chen lan nhau, é p và o nhau, dı́nh sá t
nhau trê n trang giay. Ðe là m gı̀, khi cha khô ng the viet cho
chú ng tô i?

Có the có mộ t mậ t mã nam trong những trang giay họ c trò u
á m nà y mà tô i khô ng nam được? Mộ t thô ng điệ p bı́ mậ t cha
muon gửi đen chú ng tô i? Ðô i khi, cha tậ p viet tê n riê ng củ a
chú ng tô i. Tô i nhı̀n thay tê n tô i, sau ca u na y: Franỗois Hollande
a quyet inh can thiệ p và o Mali”. Như the tô i sap thả o luậ n ve
van đe địa-chı́nh trị với cha.
Mới đau, hy vọ ng là sẽ tı̀m được cá ch nó i chuyệ n với cha,
chú ng tô i đã là m cho cha mộ t quyen so nhỏ trong đó có hı̀nh vẽ
cá c hà nh độ ng và vậ t dụ ng thường nhậ t. Như những chữ tượng

hı̀nh. Cha đô i khi mở ra. Nhưng đe được mộ t từ thı̀ phả i can rat
nhieu hı̀nh vẽ , nê n cuon so het rat nhanh. Và cha lạ i tiep tụ c
chè o lá i trê n đạ i dương câ m lặ ng củ a cha. Ðạ i dương thâ n thiet
với Baudelaire[5]. Sau mộ t cơn tai bien, Baudelaire đã bị chứng
mat ngô n ngữ.
Concủata,emcủata,
Hãynghĩvềnỗiêmdịu,
Ðếnmiềnkiachungsốngcùngnhau.
Cù ng nhau? Că n bệ nh mat ngô n ngữ, cá i được gọ i là “mien
kia” ay, mả nh đat xa xô i ay, là m gı̀ có “cù ng nhau”: Moi người
bệ nh bị cam tù giữa sự cô độ c củ a mı̀nh, bị bao vâ y bởi á nh nhı̀n
củ a kẻ khá c, bị tan cô ng bang tieng độ ng lan lộ n củ a những ai
“biet nó i”.
Baudelaire, người từng het sức nhà o nặ n ngô n từ, đã ket thú c
cuộ c đời lú c chı̉ nhà o được mộ t từ duy nhat. Thậ m chı́ khô ng
phả i là mộ t từ, mà mộ t thá n từ “Cré nom!”. Bạ n bè đen thă m ô ng,
Banville, Jules Vallè s, Leconte de Lisle lan lượt phủ phụ c bê n
đau giường ô ng. Họ khó c thương, hoả ng hot bởi mộ t noi kinh

hã i nhuom mà u tô n giá o, khi chứng kien thiê n tà i thi ca phả i
đá nh vậ t với những ngô n từ đã tron biệ t khỏ i ô ng. “Cré nom! Lú c
thı̀ dù ng đe chà o, lú c thı̀ đe chửi, tù y và o khi ta cho ô ng ay xem
mộ t vậ t hay tê n người mà ô ng thı́ch hay ghé t!”. Jules Vallè s giả i
thı́ch. “Cré nom! Cũ ng có the là lời cà u nhà u ngâ y ngô củ a sự
tuyệ t vọ ng! Ai mà biet?”.
Thé ophile Gautier nó i mộ t cá ch hã i hù ng: “Than Chet đã lởn
vởn quanh ô ng ay lâ u roi; mụ đặ t ngó n tay xương xau lê n trá n
củ a ô ng ay, và bệ nh liệ t đã khien cá i cơ the từng lanh lợi và rat
mem dẻ o kia trở nê n trơ lỳ. The roi mụ bỏ đi vı̀ tin chac rang nó
sẽ mã i mã i bat độ ng ở cho ay. Sau đó , mụ quay lạ i lay mat củ a
ô ng lời nó i, cù ng với bộ nhớ từ, đong thời lộ t luô n ngô n ngữ

khỏ i ý tưởng. Thậ t là mộ t cực hı̀nh khủ ng khiep! Hieu mà khô ng
trả lời được, và cả m thay ngô n từ trước đâ y từng thuan phụ c
giờ cứ bay đi như những đà n chim dạ i moi khi có ai thử tien lạ i
trò chuyệ n!”.
Ngô n từ như những con chim thanh nhã mà cha ngam trê n
cá c bức tranh khac Trung Hoa. Ngô n từ bay khỏ i trı́ tuệ củ a cha:
những con chim di trú , chú ng bay ve phı́a những châ n trời am
hơn, đe lạ i cha tô i mộ t mı̀nh với mù a đô ng vı̃nh vien củ a im
lặ ng.
Cá c chị em gá i củ a cha tới thă m cha lan đau trong trung tâ m
phụ c hoi chức nă ng. Lú c ve, họ khô ng khỏ i thot lê n bang tieng
Việ t: “Ke cũ ng buon cười thậ t. Anh ay chang nó i nữa, chı̉ khô ng
ngừng O A”. O A. Mộ t bộ xương ngô n ngữ, mộ t bả n nhạ c gom hai
not, mà mộ t dương cam thủ cụ t tay đậ p mộ t cá ch bướng bı̉nh và
vụ ng ve lê n mộ t phı́m đà n đã bị loi nhịp.

Maurice Ravel cũ ng bị mat ngô n ngữ. Nhà soạ n nhạ c van cò n
nhậ n ra được â m thanh và nhịp điệ u: Lo tai â m nhạ c khô ng phụ
thuộ c và o cù ng mộ t vù ng trong nã o như ngô n ngữ. Ngược lạ i,
Ravel khô ng the “đọ c” những not trước đâ y từng the hiệ n
những bả n giao hưởng tuyệ t vời củ a trı́ tuệ ô ng. Ong tham nghe
thay những bả n nhạ c đó nhưng khô ng cò n khả nă ng ché p lạ i
chú ng, hay chia sẻ chú ng.
Beethoven tiep tụ c soạ n nhạ c mặ c dù bị điec. Cò n Ravel thı̀
nı́n lặ ng. “Trong đau tô i có biet bao â m thanh, tô i chưa nó i ra và
cò n phả i nó i rat nhieu”, ô ng thon thức mộ t cá ch tuyệ t vọ ng.
Colette viet: “Ravel mat ngô n ngữ, hà nh độ ng viet, và sẽ chet
như bị bó p họ ng, nhưng cò n ý thức, bởi trong lò ng van trà n
ngậ p cá c hợp â m.”
________________________________________

5
LOST IN TRANSLATION[6]

Tô i tı̀m giọ ng nó i củ a cha. Trong trı́ nhớ củ a tô i, tô i hau như

chı̉ nghe thay giọ ng nó i củ a mẹ , hiệ n diệ n khap nơi. Cò n cha là
mộ t cá i bó ng im lı̀m, bị xó a.

“Có chứ, cha em có nó i mà . Chı̉ có em và cá c chị em củ a em,
con cá i củ a ô ng khô ng nghe ô ng thô i”, Benoit cha củ a cá c con gá i
tô i nó i với tô i.
Tô i phả n đoi. Lẽ nà o tô i lạ i sai?

“Ư thı̀ bọ n em khô ng nghe cha nó i.”
Cha họ c ở trường Việ t nê n sang Phá p mà van khô ng đoi được
phá t â m. Cá ch nó i tieng Phá p củ a cha khien chú ng tô i bực mı̀nh,
chú ng tô i suy nghı̃ và mơ cũ ng bang tieng Phá p. Chú ng tô i
khô ng đủ kiê n nhan đe nghe het những câ u cha nó i. Cha bả o cha
xau ho vı̀ chú ng tô i, con cá i cha đẻ ra mà khô ng biet nó i mộ t từ
tieng Việ t. Cha nà i nı̉ nhưng chang là m gı̀ được, chú ng tô i từ
choi ngô n ngữ nà y, chú ng tô i muon trở thà nh người Phá p như
những người khá c. Cha đà nh chịu. Han là khủ ng khiep khi bị
cả m giá c mı̀nh là kẻ xa lạ trong chı́nh gia đı̀nh mı̀nh, bị bậ t ra
ngoà i vı̀ nó i mộ t thứ tieng khô ng giong ai.
Cha đọ c rat ı́t sá ch Phá p, ngoà i Ba chàng ngự lâm pháo thủ
mà ô ng nộ i tô i đã đọ c cho cha ngà y trước. Chú ng tô i ngoi dá n
mat và o mà n hı̀nh vô tuyen củ a phò ng ngủ hay bep, xem Bervely
Hills[7]/ La grande Vadouille[8]/ phim truyen hı̀nh nhieu tậ p
chieu Chủ nhậ t trê n kê nh M6/ Le maillon faible[9]/ Star

Academy[10]/ Souslesoleil[11]. Vô tuyen đã khien chú ng tô i ngoi
lạ i bê n nhau, cha – người Việ t, chú ng tô i – người Phá p. Sau nà y
tô i khô ng cò n khoe chuyệ n nà y nữa. Tô i khá m phá ra sự khá c
nhau giữa những ai đọ c Télé7jours[12] (chú ng tô i) và những ai
đọ c Télérama[13] (cha mẹ củ a cá c bạ n tô i). Oi vô tuyen, giờ đâ y
tô i khô ng khoá i may, trừ kê nh Arte là tuyệ t vời, cá c kê nh cò n lạ i
là đo rá c rưởi, tô i thường tự hỏ i là m sao người ta có the mê
muộ i hà ng giờ trước những thứ ngu xuan như the. Và tô i ı̉m đi
cá c buoi toi nam ườn trong giường cha mẹ tô i vừa ă n khoai tâ y
chiê n vừa xem Buffy chiến đấu với ma cà rồng[14]: Cha tô i rat

thı́ch Buffy nhâ n vậ t nữ chı́nh.
Chı́nh bang tieng Việ t mà cha tı̀m lạ i giọ ng nó i thậ t củ a mı̀nh.
Bang tieng Việ t, cha đã nó i chuyệ n vă n chương và thi ca với bạ n
bè củ a cha. Ve the giới đó , ve giọ ng nó i từ tâ m hon củ a cha,
chú ng tô i chưa bao giờ biet mộ t cá i gı̀. Chú ng tô i đã khô ng
muon biet. Cha vừa cat lời nó i bang ngô n ngữ củ a mı̀nh là giọ ng
cha nặ ng hơn. Người đi ngang đường thı̉nh thoả ng ngoá i lạ i
nhı̀n. Lú c cò n bé tô i lay là m xau ho vı̀ đieu ay. Ngà y hô m nay, tô i
lạ i xau hoi vı̀ đã xau ho như the. Tat cả thieu niê n đeu choi bỏ
cha mẹ . Nhưng đoi với những đứa trẻ con nhà di dâ n thı̀ sự choi
bỏ ay cò n độ c á c hơn: Xau ho ve cha mẹ có nghı̃a là xau ho ve
nguon goc, xau ho ve cá i là m nê n con người mı̀nh, đơn giả n vậ y
thô i.
Cha tô i đặ t châ n đen Phá p lú c chưa đay đô i mươi. Khô ng biet
mộ t từ tieng Phá p nà o. Cha ghi danh và o khoa Y. Cha can man
đen nghe tat cả cá c mô n họ c mà chang hieu noi câ u nà o. Cha họ c
tat cả bả n in sao củ a khoa qua bă ng. Ngà y hô m nay, cha cũ ng rơi
và o tı̀nh trạ ng y hệ t như vậ y. Lạ c trong mộ t mien đat mà ngô n
ngữ củ a nó cha khô ng cò n hieu nữa. Nă ng lực tri thức củ a cha
khô ng được đem ra sử dụ ng. Lostin translation, lang thang vô

định giữa mộ t vũ trụ mà mọ i dau hiệ u đeu là bı́ mậ t với cha. Cha
co nó i và i từ. Bonjour. Bonne nuit.Ami[15]. Nhưng nó i chung là
cha cười mộ t cá ch dịu dà ng hoặ c giả vờ đang theo đuoi câ u
chuyệ n và thı̉nh thoả ng đệ m và o mộ t câ u cả m thá n “O!”.
IRM[16] đã nghiê n cứu hoạ t độ ng củ a bộ nã o dựa và o cá ch
cho nghe nhieu ngô n ngữ khá c nhau. Nã o trở nê n hoạ t bá t khá c

thường khi được nghe tieng mẹ đẻ . Ngược lạ i, nó rơi và o tı̀nh
trạ ng nghı̉ ngơi khi nghe những â m thanh quá xa lạ , vı́ dụ như
ngô n ngữ củ a vù ng Tamoul hay vù ng Fars. Lú c ay cha như bị kẹ t
trê n nú t off. Cha khien tô i nghı̃ tới những người di dâ n lậ u, vượt
qua cá c vù ng mien với những ngô n ngữ xa lạ , dao độ ng khô ng
ngừng từ sự khá c biệ t nà y đen sự khá c biệ t kia, chı̉ biet bá m và o
may từ có the hieu được: “Calaisse?[17] Calaisse? This way?”[18].
Ơ tuoi 73, cha trở lạ i là m mộ t kẻ tha hương như the, là m mộ t
du khá ch lang thang tı̀m lạ i mien quê đã mat. Họ c xong đá ng lẽ
cha phả i quay lạ i Việ t Nam nhưng cuộ c đời cha đã rẽ sang mộ t
loi khá c. Bien co thá ng Tư 1975. Cả cha lan mẹ đeu hieu là họ sẽ
khô ng quay ve nước nữa. Cha khô ng bao giờ chap nhậ n đieu ay.
Trong mộ t thời gian dà i, cha mac chứng mộ ng du. Ðê m nà o, cha
cũ ng thức dậ y roi cam lay chı̀a khó a xe hơi. Cha nó i: “Mı̀nh ve
nhà thô i”. Mẹ thı̀ thà o nho nhỏ : “Nhà mı̀nh đâ y mà anh, quay lạ i
ngủ đi”.
Khi đen cô ng sở, cha bao giờ cũ ng rat đâ u và o đay, thang như
mộ t chữ I. Nhưng vừa ve đen nhà là cha thay đoi ngay lậ p tức.
Cha cởi bộ “á o giá p”, bộ quan á o quá chậ t dù ng đe mặ c đi là m,
roi cứ the đe quê hương đã mat củ a cha tan chả y trong tâ m hon
như the đó là chı̀ lỏ ng. Quan đù i, á o may ô hoặ c pyjama, cha
ngoi ườn trong mộ t chiec ghe bà nh, tan ná t bởi ngà y thứ bao
nhiê u phả i đi sai đường. Ta xa quê hương như con sâu kẹt lối,
mộ t thi sı̃ Việ t Nam đã viet như the. Khi buộ c phả i choi bỏ ngô n

ngữ mẹ đẻ , kẻ tha hương là cha lạ i rời xa bả n thâ n mı̀nh hơn
mộ t chú t nữa?

Ðô i khi, thâ n the ta nó i hộ chı́nh ta. Khi cò n ở Việ t Nam, cha
khô ng bao giờ bị dị ứng hay hen. Tat cả những bệ nh nà y, ke cả
ho, cha đeu mac khi sang Phá p, như the cơ the củ a cha noi dậ y
chong lạ i những thứ xa lạ xung quanh, khı́ hậ u, ngô n ngữ.
Từ khi cha bị tai bien mạ ch má u nã o, dị ứng và hen bien mat.
Những chai xịt Ventoline chat đong khô ng dù ng đen: Cha het ho,
het khó thở, như the ngô n ngữ trong khi lan tron đã tự cởi bỏ
chiec á o ló t quá ngộ t ngạ t. Thậ m chı́ khuô n mặ t cha cũ ng thay
đoi. Trước tai bien, cha hơi bé o phị, da bị đỏ , song cau thả , quá
nhieu việ c, lo â u, mỡ trong má u, rượu vang. Că n bệ nh mat ngô n
ngữ đã dan đen mộ t thay đoi lớn trong cá c thó i quen ă n uong
củ a cha. Cha thon thả hơn, khuô n mặ t gọ n hơn, tó c bat đau đen
trở lạ i.
Triet gia Hy lạ p Pyrrhon d’Elis ca ngợi chứng mat ngô n ngữ
như con đường dan tới minh triet, bước đau tiê n đen tı̃nh tâ m
tuyệ t đoi. Sự dửng dưng củ a mộ t người khô ng cò n chú t xú c
độ ng nà o và cat đứt hoà n toà n với the giới xung quanh.
Ngam cha như mộ t nhâ n sư bat độ ng trước hı̀nh ả nh cá c
vù ng đat xa xô i trong chương trı̀nh truyen hı̀nh Planète, tô i tự
hỏ i có phả i cha đã trở thà nh mộ t người được giả i phó ng khỏ i cá i
nặ ng ne củ a ngô n từ, thứ ngô n từ mà ta khô ng the ké o ve phı́a
mı̀nh, thứ ngô n từ là m ton thương. Ngô n từ: mộ t tam lưới ngoat
ngoé o củ a ả o tưởng mà chú ng ta giă ng cho những kẻ chú ng ta
yê u.
Trong tieu thuyet Bảotàngcủaimlặng củ a Yô ko Ogawa[19],
những thay thuyet giá o ve im lặ ng trú an trong mộ t tu việ n xa
xô i nam trê n đı̉nh mộ t ngọ n nú i. Họ lặ ng lẽ là m cô ng việ c lang
nghe cá c bı́ mậ t củ a người khá c. Thâ n the họ trở thà nh mộ t cá i

kho chứa tat cả những ngô n từ đã khô ng the được nó i ra. Bao
nhiê u ngô n từ, bao nhiê u bı́ mậ t cha tô i đang an giau trong
người?
Những câ u hỏ i bậ t lê n. Khô ng có trả lời. Tô i nó i mộ t mı̀nh. Tô i
quyet khô ng từ bỏ cá c hộ i thoạ i mà cha và tô i chưa bao giờ có
với nhau. Tô i tiep tụ c hy vọ ng. Có the cha đã quê n tieng Phá p, có
the mộ t sá ng đẹ p trời nà o đó cha sẽ thức dậ y và nó i tieng Việ t?
Chú ng tô i đã đợi rat lâ u, nhưng chuyệ n đó đã khô ng xả y ra. The
nhưng, đô i khi, giọ ng nó i củ a cha bat ngờ trở lạ i. Khi cha nó i “đi
ngủ ” bang tieng Việ t, giọ ng cha trở lạ i đú ng như giọ ng mà chú ng
tô i từng biet. Thậ t khô ng biet đang nà o mà lan.
Mẹ tô i khô ng bao giờ chịu bó tay. Mẹ chien đau chong lạ i sự
im lặ ng củ a cha và những câ u chữ bieu lộ sự thậ t mộ t cá ch tà n
nhan. Vı́ dụ , từ “tà n tậ t” tá t và o mặ t mẹ như mộ t lời nhụ c mạ .
Khô ng có bệ nh, khô ng bị tà n tậ t, chang có gı̀ phả i thô ng bá o cả ,
mẹ tự tin nó i. Trong mộ t thời gian dà i, mẹ cương quyet khô ng
dá n và o kı́nh xe hơi cá i dau trò n ghi “Di chuyen khó khă n” mà
mẹ coi như mộ t ngô i sao và ng sá u cá nh ô nhụ c[20], mẹ cũ ng doi
với chiec xe đay, mẹ nó i “Cha van bước được mà !”, và thường
buộ c chú ng tô i phả i ngoi im. Roi, ngà y mộ t ngà y hai, mẹ cũ ng
tı̀m cá ch khien từ nà y dịu đi. “Tà n tậ t” khô ng cò n là mộ t câ u
chửi. The nhưng, khô ng bao giờ mẹ chap nhậ n sự thậ t rõ như
ban ngà y là cha khô ng nó i được và sẽ khô ng nó i được nữa. Với
mẹ , cha nó i mộ t ngô n ngữ khá c mà chú ng tô i khô ng có khả nă ng
hieu, vậ y thô i. Và the là , bả n chat thậ t thà và bướng bı̉nh, mẹ tự
cho mı̀nh vai trò phiê n dịch. Phiê n dịch ngô n ngữ củ a im lặ ng.
Ðô i lú c tô i đặ t câ u hỏ i ve cuộ c song thường nhậ t củ a cha và
mẹ . Cha thı̀ câ m, cò n mẹ thı̀ nó i nhieu. Mẹ vừa hỏ i vừa tự trả lời.
Giong như hai con gá i củ a tô i khi chú ng chơi Playmobil. Với mộ t

sự cứng đau đá ng khâ m phụ c, mẹ tiep tụ c đặ t cha tô i và o trung

tâ m củ a cá c cuộ c nó i chuyệ n. “Cha nó i rang, cha nghı̃ rang…”, mẹ
nhac đi nhac lạ i đay tin tưởng. Mẹ đưa điệ n thoạ i ve phı́a chú ng
tô i: “Nà y, cha muon nó i với con”. Mẹ huê nh hoang tran an cả nhà
rang từ giờ trở đi cha nó i và viet bang tieng Hoa pho thô ng. Roi
mẹ khoe những chữ Hoa mà cha vẽ tuyệ t đẹ p bởi cha tô lạ i
chú ng trê n những cuon tranh khac.
“Trước đâ y anh ay có biet nó i tieng Hoa bao giờ đâ u. Là m the
nà o mà bâ y giờ anh ay lạ i nó i và viet tieng Hoa được?”, mộ t cô
em gá i củ a cha hoang mang hỏ i lạ i.
Ravel cuoi đời thon thức: “Trong đau tô i có bao nhiê u â m
nhạ c. Tô i chưa nó i ra và có nhieu thứ phả i nó i ra.”
Cha tô i chưa nó i gı̀ với tô i. The nhưng tô i có nhieu chuyệ n
muon hỏ i cha.
________________________________________

Tự truyện Người cha im lặng: Phần 1

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về