Quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng nghề bộ quốc phòng trong bối cảnh đổi mới giáo dục

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN QUANG DŨNG

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
TẠI CÁC TRƯỜN G CAO ĐẲNG NGHỀ BỘ QUỐC PHÒNG
TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Hà Nội 2021


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN QUAN G DŨN G

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
TẠI CÁC TRƯỜN G CAO ĐẲNG NGHỀ BỘ QUỐC PHÒNG
TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số : 9 14.01.14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Vũ Bích Hiền

Hà Nội 2021


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án là
trung thực và chưa công bố trong bất kỳ cơng trình khoa học
nào khác.

Tác giả luận án

Trần Quang Dũng


LỜI CẢM ƠN
Để có được kết quả như ngày hơm nay, tôi xin bày tỏ lời cám ơn sâu
sắc đến PGS.TS.Nguyễn Vũ Bích Hiền, nhà khoa học đã tận tình hướng dẫn,
chỉ bảo cho tơi trong q trình thực hiện luận án.
Tôi xin cám ơn sâu sắc Ban Giám đốc Học viện Khoa Học Xã Hội, các
thầy cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục, các phòng ban của Học viện đã giúp đỡ
và tạo mọi điều kiện để tôi thực hiện luận án.
Tôi xin cám ơn chân thành các thầy cô ở các cấp hội đồng đánh giá luận
án đã chỉ bảo cho tôi những điều quý báu đề tơi hồn thiện luận án.
Tơi cũng xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến các trường cao đẳng nghề Bộ
Quốc phịng, đơn vị cơng tác của tơi cùng gia đình, bạn bè đã tận tình giúp đỡ
tơi trong q trình thực hiện luận án.
Hà Nội, ngày tháng năm 2021
Tác giả luận án

Trần Quang Dũng


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊ N CỨU VỀ QUẢN
LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG
NGHỀ...............................................................................................................9
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về hoạt động chuyên môn tại
trường cao đẳng, đại học.............................................................................9
1.2. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu về quản lý hoạt động
chun mơn tại trường cao đẳng, đại học.................................................14
Tiểu kết chương 1..........................................................................................23
Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
CHUYÊN MÔN TẠI CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ TRONG
BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC.............................................................25
2.1. Trường cao đẳng nghề và bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.......25
2.2. Hoạt động chuyên môn của trường cao đẳng nghề trong bối cảnh
đổi mới giáo dục.......................................................................................33
2.3. Quản lý hoạt động chuyên môn tại trường cao đẳng nghề trong
bối cảnh đổi mới giáo dục ....................................................................... 41
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động chuyên môn tại các
trường cao đẳng nghề đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục........................54
Tiểu kết chương 2..........................................................................................60
Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN
MÔN TẠI CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ, BỘ QUỐC PHÒNG
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC............................................61
3.1. Tổ chức và phương pháp nghiên cứu thực trạng..............................61
3.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng..........................................................70

3.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chuyên
môn tại các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng trong bối cảnh đổi
mới giáo dục............................................................................................101
3.4. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động tại các trường cao
đẳng nghề bộ Quốc phòng trong bối cảnh đổi mới giáo dục..................102
Tiểu kết chương 3........................................................................................106
Chương 4: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN
TẠI CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ BỘ QUỐC PHÒNG
TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC............................................108
4.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp.........................................................108
4.2. Các biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao
đẳng nghề Bộ Quốc Phòng trong bối cảnh đổi mới giáo dục.................109
4.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý hoạt động chun mơn tại
các
trường cao đẳng nghề Bộ Quốc phịng trong bối cảnh đổi mới giáo dục
......................................................................................................................128
4.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp......130
4.5. Thử nghiệm tác động một biện pháp..............................................134
Tiểu kết chương 4........................................................................................147
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.............................................................148
DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
LIÊ N QUAN ĐẾN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN ÁN...........153
TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................154
PHỤ LỤC.....................................................................................................161


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ vi êt tăt

BLĐ TBXH
CBQL

Chữ vi êt đúng
Bộ Lao động Thương binh xã
hội

Cán bộ quản lý

CNH-HĐH

Cơng nghiệp hóa - hiện đại hóa

ĐNGV

Đội ngũ giảng viên

GD-ĐT

Giáo dục - đào tạo

GV

Giáo viên

QLGD

Quản lý giáo dục

SV

Sinh viên

TCNL

Tiêu chuẩn năng lực

THPT

Trung học phổ thông


DANH MỤC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ

Bảng 3.1: Đặc điểm mẫu khách thể nghiên cứu..............................................61
Bảng 3.2: Độ tin cậy của thang đo..................................................................67
Bảng 3.3: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện hoạt động
dạy học......................................................................................................70
Bảng 3.4: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện hoạt động
đổi mới phương pháp dạy học...................................................................72
Bảng 3.5: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện hoạt động
hướng dẫn sinh viên làm khóa luận và thực tập........................................74
Bảng 3.6: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện hoạt động
học tập, bồi dưỡng, tự học của giảng viên.................................................76
Bảng 3.7: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện hoạt động
xây dựng chương trình, biên soạn giáo trình.............................................77
Bảng 3.8: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện hoạt động
nghiên cứu khoa học..................................................................................79
Bảng 3.9: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện hoạt động
hợp tác quốc tế...........................................................................................80

Bảng 3.10: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện lập kế
hoạch hoạt động chuyên
môn........................................................81
Bảng 3.11: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện tổ chức
bộ máy quản lý và tổ chức hoạt động chuyên môn của khoa....................83
Bảng 3.12: Đánh giá của cán bộ, giảng viên về mức độ thực hiện chỉ đạo
hoạt động hợp tác quốc tế..........................................................................85
Bảng 3.13: Mức độ thực hiện chỉ đạo thực hiện xây dựng chương trình
đào tạo của từng ngành, nghề theo từng trình độ đào tạo..........................86
Bảng 3.14: Mức độ thực hiện chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học...............88
Bảng 3.15:Mức độ thực hiện chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp dạy
học đối với giảng viên...............................................................................90


Bảng 3.16: Mức độ thực hiện chỉ đạo bồi dưỡng chuyên môn đối với
giảng viên..............................................................................................92
Bảng 3.17: Mức độ thực hiện chỉ đạo nghiên cứu khoa học đối với giảng viên..
94
Bảng 3.18: Mức độ thực hiện chỉ đạo hợp tác quốc tế....................................95
Bảng 3.19: Mức độ thực hiện chỉ đạo kiểm tra, đánh giá hoạt động
chuyên môn ......................................................................................... 96
Bảng 3.20: So sánh mức độ thực hiện nội dung quản lý hoạt động chuyên
môn .. 98
Bảng 3.21: So sánh mức độ thực hiện nội dung quản lý chỉ đạo thực hiện
hoạt động chuyên môn..........................................................................99
Bảng 3.22: Mối quan hệ giữa các nội dung quản lý hoạt động chuyên môn 100
Bảng 3.23: Thực trạng đánh giá của cán bộ quản lý, giảng viên về mức độ
ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý hoạt động chuyên môn...........101
Bảng 3.24: Mức độ thực hiện các nội dung quản lý hoạt động chuyên môn 103
Bảng 4.1: Đánh giá về tính cấp thiết của các biện pháp................................131

Bảng 4.2: Đánh giá về tính khả thi của các biện pháp..................................132
Bảng 4.3: Thực trạng kiến thức về tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động
chuyên môn của cán bộ quản lý trường cao đẳng nghề............139
Bảng 4.4: Thực trạng kĩ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên
môn của cán bộ quản lý trường cao đẳng nghề.........................141
Bảng 4.5: Thực trạng kiến thức về tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động
chuyên môn của cán bộ quản lý trường cao đẳng nghề............143
Bảng 4.6: Thực trạng kĩ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá hoạt động chuyên
môn của cán bộ quản lý trường cao đẳng nghề.........................145


MỞ ĐẦU
l.
Tính cấp thi ết của vấn đề nghiên cứu
Đất nước ta ngày càng hội nhập sâu và rộng với thế giới trên mọi lĩnh
vực. Việc ký kết hàng loạt các hiệp định thương mại (FTA) trong những năm
gần đây với các nước đã mở ra nhiều cơ hội và vận may cho đất nước, giúp
Việt Nam có điều kiện tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu trong lĩnh vực
kinh tế. Nhưng đồng hành với cơ hội thì cũng có nhiều thách thức đặt ra cho
đất nước ta trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, yêu cầu đặt ra đối với
Việt Nam đó là phải chuẩn bị lực lượng lao động có thể đáp ứng các tiêu
chuẩn cam kết quốc tế về thị trường lao động. Do vậy, vấn đề phát triển
nguồn nhân lực chất lượng đã được Đảng, Nhà nước, các bộ ban ngành trung
ương và các địa phương quan tâm. Đã có nhiều chủ trương, chính sách đổi
mới hệ thống giáo dục nghề nghiệp nhằm nâng cao chất lượng dạy nghề. Luật
Giáo dục nghề nghiệp (2014) đã chỉ rõ: “Đầu tư cho giáo dục nghề nghiệp
được ưu tiên trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, phát triển nhân lực,...
đầu tư nâng cao chất lượng đào tạo” [38].
Trường cao đẳng nghề thuộc hệ thống giáo dục nghề nghiệp với mục
tiêu chung là nhằm đào tạo nhân lực trực tiếp cho sản xuất, kinh doanh, dịch

vụ, có năng lực hành nghề tương ứng với trình độ đào tạo, có đạo đức, sức
khỏe, có trách nhiệm nghề nghiệp; có khả năng sáng tạo, thích ứng với môi
trường làm việc trong bối cảnh hội nhập quốc tế; bảo đảm nâng cao năng suất,
chất lượng lao động; tạo điều kiện cho người học sau khi hoàn thành khoa học
có khả năng tìm được việc làm, tự tạo việc làm hoặc học lên trình độ cao hơn.
Để thực hiện thành cơng mục tiêu chung này thì các trường cao đẳng nghề
cần phải chú trọng thực hiện tốt các hoạt động chuyên môn (hoạt động dạy
học, đổi mới phương pháp dạy học, hướng dẫn sinh viên thực tập, làm khóa
luận tốt nghiệp, nghiên cứu khoa học, hợp tác quốc tế,...).
Hệ thống các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc phòng trong những năm
qua đã nhận được sự quan tâm của Bộ Quốc phòng, Bộ Lao động TB&XH và
cơ quan các cấp. Ngày 23/05/2014, Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số
761/QĐ - TTg phê duyệt Đề án “Phát triển trường nghề chất lượng cao đến
năm
2020”. Để đáp ứng yêu cầu cơ sở giáo dục đào tạo nghề trọng điểm của Quốc
gia

1


và yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ cho sự
nghiệp
CNH
HĐH đất nước, các trường đã không ngừng đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ
các
hoạt
động của nhà trường và trọng tâm là hoạt động chuyên môn của nhà
trường.
Hoạt hoạt động chuyên môn là hoạt động xương sống, trụ cột của nhà
trường,

quyết định chất lượng đào tạo của các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc
phòng.
Do
vậy, trong những năm qua, các trường đã chú trọng vào việc đổi mới
đồng
bộ
các hoạt động chun mơn theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”, huy
động
sự
tham gia nhiều hơn nữa của các doanh nghiệp, cán bộ thực tiễn đang
công
tác,
làm việc tại các doanh nghiệp vào các hoạt động chuyên môn của
trường.
Do
vậy, hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc phòng
trong những năm qua đã đạt được những kết quả đáng kể góp phần nâng
cao
hiệu quả giáo dục và đào tạo của các nhà trường. Mặc dù đã đạt được
một
số
kết quả nhất định, song hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng
nghề
vẫn cịn có mặt hạn chế và gặp nhiều thách thức, chưa thực sự đáp ứng
được
yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Để hoạt động chun mơn có chất
lượng
và
có hiệu quả tốt thì rất cần quản lý một cách khoa học và phù hợp của
lãnh

đạo
các trường cao đẳng nghề. Do vậy, quản lý hoạt động chuyên môn tại
các
trường
cao đẳng nghề Bộ Quốc phòng trở thành một nội dung và nhiệm vụ quan
trọng
trong tổng thể công tác quản lý của các trường, bên cạnh các nhiệm vụ
giáo
dục
và quản lý giáo dục đã thực hiện. Quản lý hoạt động chuyên môn tại các
trường
cao đẳng nghề là nhiệm vụ quan trọng cần phải được các chủ thể quản lý
của
nhà
trường nhận thức đầy đủ, từ đó có kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, đảm bảo
các
điều
kiện triển khai các hoạt động chuyên môn phù hợp với đặc điểm sinh
viên,
điều
kiện cụ thể của nhà trường nhằm đạt được mục tiêu đề ra.

Các nghiên cứu theo hướng này đã được thực hiện dưới góc độ của khoa
học quản lý, tuy nhiên tập trung phần nhiều vào việc nghiên cứu về các hoạt
động chuyên môn cụ thể, và quản lý các hoạt động chuyên môn cụ thể tại các
trường cao đẳng nghề, các nghiên cứu về hoạt động chuyên môn và quản lý
hoạt
2

động chuyên môn tại trường cao đẳng nghề. Do vậy, nghiên cứu quản lý hoạt
động chuyên môn tại các trường cao đẳng nghề, cụ thể là các trường cao đẳng
nghề Bộ Quốc phòng là một chủ đề chưa được nghiên cứu một cách chuyên
sâu
và hệ thống.

3


Từ những lý do trên và hiện tại nghiên cứu sinh đang công tác tại một
đơn vị thực hiện nhiệm vụ giáo dục nghề nghiệp trực thuộc Bộ Quốc Phòng,
tác giả hiểu rõ sự bất cập này, nếu khơng có những chủ trương, biện pháp căn
bản thì hoạt động chuyên mơn khó có thể đáp ứng được u cầu. Nên nghiên
cứu sinh đã lựa chọn đề tài luận án là: “Quản lý hoạt động chuyên môn tại
các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng trong bối cảnh đổi mới giáo
dục ” làm đề tài luận án Tiến sĩ Quản lý giáo dục.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận, làm rõ thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn
các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng và các yếu tố ảnh hưởng tới quản
lý hoạt động này, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn
các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
1) Tổng quan các cơng trình nghiên cứu về quản lý hoạt động chuyên
môn tại trường cao đẳng nghề.
2) Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn trường
cao
đẳng nghề trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
3) Khảo sát, phân tích đánh giá thực trạng quản lý hoạt động chun

mơn
tại trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phịng trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
4) Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn tại các
trường
cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và th nghiệm
một biện pháp nhằm làm rõ tính khả thi và hiệu quả của biện pháp đề xuất.
3. Đối tượng, khách thể nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của các trường cao đẳng nghề
Bộ Quốc Phòng trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
3.2. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động chuyên môn của các trường cao đẳng nghề trong bối cảnh đổi
mới giáo dục.

4


3.3. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Căn cứ vào Thông tư số 46/2016/TT-BLĐ TBXH quy định về điều lệ
trường cao đẳng tại Điều 21 quy định cụ thể về khoa, bộ môn trực thuộc
trường.
Do vậy, nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc nghiên cứu hoạt động chuyên
môn
của các trường cao đẳng nghề và quản lý hoạt động chuyên môn của các
trường
cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
3.3.1. Giới hạn về nội dung
Nghiên cứu này giới hạn nghiên cứu về hoạt động chuyên môn của
trường cao đẳng nghề và quản lý hoạt động chuyên môn của trường cao đẳng
nghề. Cụ thể gồm các hoạt động sau: Hoạt động dạy học; Hoạt động đổi mới

phương pháp dạy học; Hoạt động hướng dẫn sinh viên làm khóa luận và thực
tập; Hoạt động học tập, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của giảng viên; Xây dựng
chương trình, biên soạn giáo trình; Nghiên cứu khoa học; Hợp tác quốc tế về
các hoạt động chuyên môn; Kiểm tra, đánh giá các hoạt động chuyên môn.
3.3.2. Giới hạn về khách thể khảo sát và địa bàn nghiên cứu
-Giới hạn về khách thể khảo sát:
Do điều kiện có hạn, nghiên cứu chỉ tiến hành khảo sát bằng phiếu hỏi
và đề cương phỏng vấn sâu trên tổng số là: 325 người. Cụ thể như sau:
Tổng số khách thể khảo sát thực trạng bằng phiếu hỏi là 305 người. Trong
đó
gồm có 105 cán bộ quản lý giáo dục; 200 giảng viên của 4 trường cao đẳng
nghề
thuộc Bộ Quốc Phịng đó là: Trường Cao đẳng nghề số 1; Trường Cao đẳng
nghề số 2; Trường Cao đẳng nghề số 4; Trường Cao đẳng nghề số 20.
Tổng số khách thể phỏng vấn sâu là: 35 người. Trong đó gồm có 15
người cán bộ quản lý, giảng viên (Số khách thể phỏng vấn sâu là CBQL và
giảng viên cũng là khách thể khảo sát thực trạng, được lựa chọn từ số khách
thể điều tra bằng bảng hỏi). Nghiên cứu cũng đã lựa chọn 20 sinh viên 4
trường cao đẳng nghề được nghiên cứu để tiến hành phỏng vấn sâu.
-Giới hạn về địa bàn khảo sát:
Do điều kiện về thời gian và nguồn lực có hạn nên trước mắt luận án
này
chỉ tập trung vào nghiên cứu quản lý hoạt động chuyên môn tại 4 trường cao
đẳng nghề thuộc Bộ Quốc Phịng đó là: Trường Cao đẳng nghề số 1; Trường
Cao đẳng nghề số 2; Trường Cao đẳng nghề số 4; Trường Cao đẳng nghề số
20.

5

4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Phương pháp luận nghiên cứu
-Tiếp cận hệ thống: Trong nghiên cứu này, việc tiếp cận hệ thống sẽ
giúp
định hướng cho việc xác lập các mối quan hệ giữa các thành tố trong một hệ
thống: giữa các nhiệm vụ của khoa; giữa quản lý hoạt động chuyên môn với
năng lực thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn của giảng viên; giữa các nội
dung
quản lý hoạt động chuyên môn tại trường cao đẳng nghề với nhau và mối quan
hệ giữa quản lý hoạt động chuyên môn tại trường cao đẳng nghề với bối cảnh
đổi mới giáo dục hiện nay; mối quan hệ và sự tác động qua lại của các yếu tố
chủ quan và khách quan đến hoạt động chuyên môn và quản lý hoạt động
chuyên môn tại trường cao đẳng nghề trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
-Tiếp cận chức năng quản lý: Nội dung quản lý hoạt động chuyên môn
tại
trường cao đẳng nghề do hiệu trưởng nhà trường là chủ thể chính quản lý hoạt
động này bao gồm: lập kế hoạch; Tổ chức bộ máy nhân sự quản lý hoạt động
chuyên môn, chỉ đạo điều khiển và kiểm tra đánh giá các hoạt động chuyên
môn
tại trường cao đẳng nghề trong bối cảnh đổi mới giáo dục. Thông qua 4 chức
năng quản lý của hiệu trưởng đối với hoạt động chuyên môn như trên sẽ góp
phần nâng cao hiệu quả hoạt động chuyên môn của các trường cao đẳng nghề
đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
-Tiếp cận hoạt động: Tiếp cận hoạt động trong quản lý hoạt động
chuyên
môn tại các trường cao đẳng nghề có nghĩa là, việc quản lí hoạt động chun
mơn tại các trường cao đẳng nghề cần quan tâm tới mục tiêu, nội dung,
phương
pháp, hình thức, điều kiện thực hiện các hoạt động chuyên môn,... các thành tố
này nằm trong một mối quan hệ lẫn nhau, tác động và ảnh hưởng lẫn nhau

trong
quá trình thực hiện hoạt động chuyên môn của các trường cao đẳng nghề. Tiếp
cận hoạt động trong quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng
nghề
là xem xét quản lý hoạt động chun mơn là một q trình vận động liên tục,
có
thay đổi theo cả chiều hướng tích cực và tiêu cực.
4.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể
Ở đây chúng tơi tập trung phân tích về phương pháp nghiên cứu văn
bản, tài liệu, các phương pháp còn lại (phương pháp 4.2.2. - 4.2.7) được trình
bày cụ thể tại chương 3 của luận án.

6


4.2.1. Phương pháp nghiên cứu văn bản, tài liệu
a. Mục đích của phương pháp
Nghiên cứu các văn bản tài liệu là cơ sở để xác định cách tiếp cận nghiên
cứu, công cụ nghiên cứu, xác định cơ sở lý luận của luận án, cũng như các
yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động chuyên môn của trường cao đẳng
nghề trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
b. Nộ ị dung của ph ương pháp
Tìm hiểu các nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nước về các vấn đề
sau: Khái niệm quản lý, quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng
nghề, nội dung hoạt động chuyên môn, nội dung quản lý hoạt động chuyên
môn tại các trường cao đẳng nghề. Các yếu tố ảnh hưởng quản lý hoạt động
chuyên môn tại các trường cao đẳng nghề trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
Tìm hiểu các quy định của nhà nước liên quan đến hoạt động chuyên môn
và quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc
Phòng

trong bối cảnh đổi mới giáo dục.
c. Cách thức thực h ịện phương pháp
Phân tích, trích dẫn các văn bản pháp qui của nhà nước có liên quan đến
quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng nghề trong bối cảnh đổi
mới giáo dục.
Phân tích, tổng hợp các tài liệu thứ cấp (các cơng trình nghiên cứu của các
tác
giả trong và ngồi nước).
Từ phân tích, tổng hợp các tài liệu, xác định cơ sở lý luận của đề tài luận án.
4.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi;
4.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu;
4.2.4. Phương pháp chuyên gia;
4.2.5. Phương pháp thử nghiệm;
4.2.6. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học.
4.3. Giả thuyết khoa học
Quản lý hoạt động chuyên môn các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc
Phòng đã đạt được hiệu quả nhất định. Tuy nhiên, đứng trước yêu cầu đổi mới
giáo dục hiện nay quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng
nghề Bộ Quốc Phòng còn bộc lộ một số hạn chế trong lập kế hoạch, tổ chức,

7


chỉ đạo và kiểm tra đánh giá hoạt động chuyên mơn tại các trường
cao
đẳng
nghề Bộ Quốc Phịng. Nếu đề xuất các giải pháp theo hướng tác động
vào
các
khâu yếu trong các chức năng quản lý hoạt động chun mơn thì sẽ góp

phần
nâng cao hiệu quả hoạt động chun mơn tại các trường cao đẳng nghề
Bộ
Quốc
Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
- về mặt lý luận: Luận án đã hệ thống và làm sâu sắc hơn lý luận về hoạt
động chuyên môn tại trường cao đẳng nghề và quản lý hoạt động chuyên môn
tại trường cao đẳng nghề. Cụ thể, đã hình thành được khung lý luận phù hợp
và tường minh về quản lý hoạt động chuyên môn tại trường cao đẳng nghề
dựa trên các cách tiếp cận phù hợp, trong đó dựa chính vào tiếp cận chức
năng quản lý để xác định các nội dung quản lý hoạt động chuyên môn tại
trường cao đẳng nghề và các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý hoạt động
chuyên môn thuộc trường cao đẳng nghề đáp ứng được yêu cầu đổi mới
giáo dục hiện nay.
- về mặt thực tiễn: Luận án đã khắc hoạ được bức tranh chung về thực
trạng hoạt động chuyên môn, quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường
cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và các yếu
tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động này. Kết quả nghiên cứu này đã cho phép
nhận diện chính xác trên bình diện tổng qt và ở những lát cắt cụ thể về kết
quả thực hiện quản lý hoạt động này cũng như các yếu tố ảnh hưởng tới nó.
Đây là những cứ liệu quan trọng cho nhiều nghiên cứu khác có liên quan.
Cùng với những đánh giá định tính về ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân của hạn
chế đã tạo lập cơ sở thực tiễn khách quan cho việc đề xuất 5 biện pháp quản
lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng đáp
ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục và thử nghiệm 1 biện pháp trong thực tiễn
thể hiện là những kiến giải có giá trị cả về lý luận và thực tiễn, có thể chuyển
giao vận dụng có hiệu quả trong các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phịng
góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động chuyên môn của các trường trong bối

cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.

8


6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Ý nghĩa lý luận: Kết quả nghiên cứu lý luận của luận án góp phần cụ
thể hóa và làm phong phú thêm các luận điểm lý luận về hoạt động chuyên
môn của trường cao đẳng nghề và quản lý hoạt động chuyên môn của trường
cao đẳng nghề đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Việc vận dụng tiếp cận
chức năng quản lý hình thành được khung lý thuyết về nội dung quản lý hoạt
động chuyên môn tại trường cao đẳng nghề đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
là đóng góp có giá trị lý luận của luận án.
- Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu thực tiễn của luận án được sử
dụng làm tài liệu tham khảo bổ ích phục vụ quản lý hoạt động chuyên mơn tại
các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phịng, góp phần nâng cao chất lượng
hoạt động chuyên môn tại các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng đáp ứng
yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.
7. Cơ cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, kiến nghị, danh mục các cơng trình cơng
bố, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan các cơng trình nghiên cứu về quản lý hoạt động
chuyên môn tại trường cao đẳng nghề.
Chương 2: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động chuyên môn tại trường
cao đẳng nghề đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
Chương 3: Kết quả nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động chuyên môn
tại các trường cao đẳng nghề Bộ Quốc Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo
dục.
Chương 4: Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn tại các trường cao
đẳng nghề Bộ Quốc Phòng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

9


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG CHUYÊN MÔN TẠI TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về hoạt độ ng chun mơn tại
trường
cao đẳng, đại học
Hoạt động chuyên môn tại các nhà trường nói chung và các trường cao
đẳng, đại học nghề nói riêng có vai trị đặc biệt quan trọng đối với sự tồn tại
và phát triển của các nhà trường trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Do
vậy, đã có rất nhiều nghiên cứu cụ thể của các nhà khoa học trên thế giới cũng
như ở Việt Nam nghiên cứu về vấn đề này. Hoạt động chuyên môn tại các
trường cao đẳng và đại học nói chung, trường nghề nói riêng bao gồm rất
nhiều hoạt động như: Hoạt động dạy học; Hoạt động đổi mới phương pháp
dạy học; Hoạt động hướng dẫn sinh viên làm khóa luận và thực tập; Hoạt
động học tập, bồi dưỡng, tự bồi dưỡng của giảng viên; Xây dựng chương
trình, biên soạn giáo trình; Nghiên cứu khoa học; Hợp tác quốc tế về các hoạt
động chuyên môn; Kiểm tra, đánh giá các hoạt động chun mơn. Các hoạt
động chun mơn này đều đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự tồn tại
và phát triển của các nhà trường. Do vậy, các nghiên cứu trên thế giới cũng
như ở Việt Nam về vấn đề này há đa dạng và phong phú.
- Hướng nghịên cứu về hoạt động đào tạo; hướng dân sinh v iên thực
tập,
làm khóa luận tốt nghiệp; liên kết doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động
trong đào tạo
Nghiên cứu về hoạt động đào tạo, hướng dẫn sinh viên thực tập, làm

khóa luận tốt nghiệp, và phối hợp với doanh nghiệp, đơn vị sử dụng lao động
trong hoạt động đào tạo là hướng nghiên cứu thu hút được sự quan tâm của
nhiều nhà khoa học trên thế giới và ở Việt Nam. Các nghiên cứu theo hướng
này tập trung vào việc nghiên cứu về vai trò, tầm quan trọng và lợi ích của
việc liên kết giữa nhà trường và đơn vị sử dụng lao động trong đào tạo; giải
pháp thúc đẩy liên kết giữa nhà trường và đơn vị lao động trong đào tạo đạt
hiệu quả; Đào tạo nhân lực cho các đơn vị sử dụng lao động. Dưới đây là các
nghiên cứu cụ thể theo hướng này.

1
0


Tác giả LSE Enterprise trong cơng trình nghiên cứu “Nghiên cứu về
hợp tác trường đại học và doanh nghiệp tại Mỹ” (Study on University Business Cooperation in the US). Tác giả đã khẳng định tính tất yếu của hợp
tác trường đại học và doanh nghiệp, đặc biệt đặt trong bối cảnh phát triển kinh
tế của Mỹ cũng như thế giới. Sự hợp tác này sẽ đem lại hiệu quả cao cho hoạt
động chuyên môn của các trường [78]. Cũng theo hướng nghiên cứu này, các
tác giả Davey, T., Baaken, T., Muros, V.G., & Meerman, A. đã công bố
nghiên cứu với tựa đề “Rào chắn và những khắc phục trong hợp tác giữa
trường đại học và doanh nghiệp ở Châu Âu” (Barriers and Drivers in
European University - Business Cooperation) đã chỉ ra thực trạng các mâu
thuẫn, các khó khăn mang tính rào cản trong hợp tác trường đại học và doanh
nghiệp; từ đó đề xuất các hướng khắc phục nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt
động hợp tác mang tính tất yếu đó [68].
Gắn kết trường cao đẳng, đại học với doanh nghiệp là hướng nghiên
cứu được nhiều tác giả quan tâm. Tác giả Trịnh Xuân Vũ đã tìm hiểu kinh
nghiệm đào tạo nhân lực của một số quốc gia trên thế giới như Mỹ, Nhật Bản
và một số nước phương Tây. Tác giả cho rằng, muốn có nguồn nhân lực chất
lượng tốt thì rất cần tới sự liên kết và phối hợp chặt chẽ trong quá trình đào

tạo [62]. Tác giả Đoàn Như Hùng khi nghiên cứu kinh nghiệm của các trường
đại học lớn trên thế giới như Mĩ, Đức, Nhật cũng khẳng định, việc hợp tác
giữa các trường cao đẳng, đại học với doanh nghiệp sẽ là điều kiện quyết định
chất lượng nguồn nhân lực của nhà trường đào tạo có đáp ứng được yêu cầu
nghề nghiệp của doanh nghiệp tuyển dụng hay không. Do vậy, các nhà trường
cần tăng cường hợp tác với doanh nghiệp để xây dựng chương trình hoạt động
chun mơn cho thật sự phù hợp [19]. Một số nghiên cứu đã khẳng định, mối
quan hệ giữa nhà trường với doanh nghiệp là mối quan hệ biện chứng, hữu
cơ, vô cùng mật thiết. Do vậy, cần phải thiết lập mối quan hệ hợp tác bền
vững giữa trường đại học với doanh nghiệp. Sự hợp tác đó sẽ mang lại lợi ích
cho cả hai bên và cho xã hội, sẽ xóa bỏ được khoảng cách giữa lí thuyết với
thực hành, giữa đào tạo với sử dụng, giữa tốt nghiệp với việc làm [24].

1
1


- Hướng nghiên cứu về hoạt động nghiên cứu khoa học:
Một trong những hoạt động chun mơn đóng vai trị chủ đạo tại các
trường cao đẳng và đại học nghề đó là hoạt động nghiên cứu khoa học. Hoạt
động nghiên cứu khoa học ở các trường cao đẳng và đại học nghề hướng tới
mục tiêu nghiên cứu để phục vụ đào tạo, ứng dụng triệt để các hoạt động
nghiên cứu vào hoạt động đào tạo và thực hành nghề cho sinh viên tại nhà
trường. Do vậy, các nghiên cứu về vấn đề này cũng tập trung nghiên cứu theo
các khía cạnh cơ bản như: vai trò của hoạt động nghiên cứu khoa học đối với
việc nâng cao chất lượng đào tạo và chất lượng đội ngũ giảng viên, sinh viên
của khoa trong trường đại học, cao đẳng; bồi dưỡng nâng cao năng lực nghiên
cứu khoa học cho giảng viên, sinh viên thuộc khoa, bộ môn trong trường cao
đẳng, đại học; Gắn kết nghiên cứu khoa học và đào tạo,...
Đi theo hướng nghiên cứu này có một số nhà khoa học trên thế giới

đã tiến hành các nghiên cứu cụ thể. Trước hết phải kể đến các nghiên cứu về
sư phạm ứng dụng trong lớp học. Tác giả Rawlinson, D., & Little, M. (2004)
đã bàn về nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng trong lớp học. Tác giả cho
rằng, giáo viên chính là người cần thực hiện các nghiên cứu khoa học ứng
dụng về khả năng học tập của học sinh và mối quan hệ của nó với phương
pháp dạy học của giáo viên. Tác giả cho rằng, việc giáo viên thực hiện nghiên
cứu khoa học về vấn đề này cho phép bản thân họ hiểu rõ hơn về phương
pháp dạy học và phương pháp sư phạm của bản thân trong q trình dạy học.
Từ đó, chính giáo viên sẽ có những biện pháp để thay đổi, phát triển phương
pháp dạy học của mình phù hợp và hiệu quả với nội dung tri thức muốn
truyền tải tới học sinh và với hiệu quả hoạt động dạy học [83].
Với mục tiêu gắn kết hoạt động nghiên cứu khoa học và đào tạo tại
các trường cao đẳng và đại học, tác giả Jane Robertson đã tiến hành nghiên
cứu tại các trường đại học ở New Zealand và cho biết: thông qua hoạt động
đào tạo có thể kích thích người học nảy sinh và hình thành các ý tưởng nghiên
cứu và hoạt động động đào tạo cũng chính là nơi cung cấp, tạo điều iện để
th nghiệm các ý tưởng nghiên cứu cũng như s dụng các ết quả nghiên cứu
trong thực tiễn. Do vậy, tại các nhà trường hoạt động nghiên cứu khoa học
được coi là hoạt động chun mơn có tầm quan trọng đặc biệt [73].

1
2


Các tác giả Amaratunga và Senaratne (2004) cho rằng, tại các nhà
trường cao đẳng và đại học phải xem nghiên cứu khoa học là hoạt động
chuyên môn quan trọng. Các giảng viên cần phải có hoạt động nghiên cứu
hiệu quả để áp dụng vào hoạt động giảng dạy của họ hiệu quả. Các trường cao
đẳng và đại học cần xem hoạt động nghiên cứu hoa học là hoạt động quan
trọng ngang bằng với hoạt động dạy học và cần phải cân đối một cách hợp lí

việc nghiên cứu và giảng dạy về khối lượng cơng việc để giảng viên có kinh
nghiệm nghiên cứu khoa học tham gia giảng dạy [65].
Tác giả Nguyễn Viết Sự (2006), đã cho rằng hoạt động nghiên cứu
khoa học có mối quan hệ mật thiết với hoạt động giảng dạy. Do vậy, các nhà
trường cao đẳng và đại học và đặc biệt là các trường đại học khối Sư phạm kĩ
thuật cần phải nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học cho giảng viên, xem
đây là hoạt động chuyên môn quan trọng của nhà trường [41].
Tác giả Nguyễn Cảnh Toàn (1996) [48], trong bài báo khoa học
“Phương pháp giáo dục tích cực: Bàn về “học” và “nghiên cứu khoa học” đã
chỉ ra vai trò và tầm quan trọng của nghiên cứu khoa học tại các khoa, tổ bộ
môn trong trường cao đẳng và đại học. Tác giả cũng cho rằng, nghiên cứu
khoa học là nhiệm vụ trọng tâm của khoa, tổ bộ môn các trường cao đẳng, đại
học hiện nay. Nghiên cứu khoa học cần được coi trọng và cần phải xem
nghiên cứu khoa học là một hoạt động học tập đặc biệt và đặc trưng của trường
cao đẳng và đại học. Cần gắn chặt giữa nghiên cứu khoa học và đào tạo, lấy
kết
quả nghiên cứu khoa học phục vụ hoạt động đào tạo và ngược lại.
Tác giả Trần Nam Tú (2018), với bài báo khoa học với tựa đề: “Nghiên
cứu
khoa học và biểu hiện chuyển giao kết quả nghiên cứu vào đào tạo của các
trường đại học khối Nông lâm”. Tác giả cho rằng, các tiêu chí của chuyển
giao kết quả nghiên cứu khoa học vào đào tạo rất đa dạng từ việc điều chỉnh
mục tiêu, chuẩn đầu ra, xây dựng học phần mới, chương trình đào tạo mới đến
thay đổi phương pháp dạy và học cũng như iểm tra, đánh giá. Tác giả cũng
chỉ ra các tiêu chí nhận biết/đánh giá chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa
học vào đào tạo, cụ thể: Điều chỉnh mục tiêu, chuẩn đầu ra chương trình đào
tạo; điều chỉnh cơ cấu học phần chương trình đào tạo, điều chỉnh nội dung
học phần của chương trình đào tạo, hình thành học phần mới, phát triển học

1

3


liệu, đổi mới phương pháp hình thức tổ chức dạy học, đánh giá kết
quả
học
tập của sinh viên, đổi mới phương pháp học tập của sinh viên [56].

Cùng nghiên cứu về vấn đề này, tác giả Lê Thị Thanh Chung (2003) [5,
tr.44-55] trong bài báo khoa học: “Nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học
cho SV các trường đại học” đã khẳng định rằng. Nhiệm vụ nghiên cứu khoa
học là nhiệm vụ quan trọng của sinh viên các trường cao đẳng và đại học.
Muốn nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học của sinh viên thì trước hết
các khoa, tổ bộ môn trực thuộc trường cao đẳng và đại học cần phải chú trọng
tới hoạt động này. Xem hoạt động nghiên cứu khoa học là nhiệm vụ trong tâm
trong hoạt động chuyên môn của khoa, tổ chuyên môn. Trên cơ sở đó, tổ
trưởng chun mơn, trưởng khoa có kế hoạch cụ thể, tổ chức chỉ đạo hoạt
động này sao cho phù hợp, hiệu quả, thu hút được đông đảo sinh viên và
giảng viên trong khoa tham gia.
Tác giả Trần Văn Nhung (2006), trong bài báo khoa học có tựa đề “Sinh
viên nghiên cứu khoa học - động lực chính để biến quá trình đào tạo thành quá
trình tự đào tạo” cho rằng nghiên cứu khoa học là nhiệm vụ đặc biệt của các
khoa, tổ bộ môn trường cao đẳng và đại học. Nâng cao chất lượng hoạt động
nghiên cứu khoa học cho giảng viên và sinh viên cũng đồng nghĩa với việc
nâng cao chất lượng đào tạo. Muốn nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học
tại trường cao đẳng và đại học thì vai trị đầu tiên và quan trọng nhất thuộc về
các khoa và tổ chuyên môn - nơi trực tiếp quản lý, tổ chức hoạt động nghiên
cứu khoa học cho giảng viên và sinh viên [33].
Một nghiên cứu khác đi theo hướng này và nhấn mạnh tới các giải pháp
nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học trong hệ thống các trường sư phạm kỹ

thuật Việt Nam đó là nghiên cứu của tác giả Nguyễn Viết Sự (2006) [40].
Trong nghiên cứu này, tác giả đã đề cập đến hệ thống các trường sư phạm kỹ
thuật và nhiệm vụ nghiên cứu khoa học tại các trường này. Tác giả cho rằng,
các trường cần phải xác định rõ hơn, có phương hướng cụ thể để thực hiện
nhiệm vụ nghiên cứu khoa học của nhà trường sao cho hiệu quả. Nghiên cứu
này cũng chỉ ra rằng, có mối quan hệ mật thiết giữa hoạt động đào tạo của nhà
trường và hoạt động nghiên cứu khoa học, đặc biệt là mối quan hệ về hiệu quả
và chất lượng giữa hai hoạt động này. Từ kết quả nghiên cứu, tác giả đã đề

1
4


xuất được các giải pháp cụ thể để nâng cao chất lượng nghiên cứu
khoa
học
tại hệ thống trường sư phạm kỹ thuật. Trong số các giải pháp được đưa ra
thì
giải pháp thuộc về chủ thể quản lý hoạt động nghiên cứu của khoa và
của
nhà
trường giữ vai trò quan trọng.

-Hướng nghiên cứu về tự ch ủ nghề nghiệp c ủa giảng viên:
Tự chủ nghề nghiệp của giảng viên đang là một xu hướng nghiên cứu
nhận
được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu thuộc nhiều ngành khoa học khác
nhau. Các nghiên cứu xem xét về vấn đề này dưới các khía cạnh như: Tự chủ
nghề nghiệp như là quyền của giảng viên; tự chủ nghề nghiệp như là năng lực
của giảng viên và các yếu tố ảnh hưởng tới tự chủ nghề nghiệp của giảng viên.

Tự chủ nghề nghiệp của giảng viên là phạm vi mà ở đó giảng viên được
phép tự điều khiển bản thân và môi trường công việc. Tác giả Kevin Dale
Gwaltney cũng cho rằng tự chủ nghề nghiệp của giảng viên chính là quyền tự
do hành động của họ trong khuôn khổ cho phép nhằm giúp giảng viên thực
hiện việc lập kế hoạch, lựa chọn hoạt động giảng dạy, tương tác xã hội phù
hợp với không gian lớp học và không gian nhà trường [77]. Tác giả Đặng
Xuân Hải với nghiên cứu “Tính tự chủ và tự chịu trách nhiệm của sinh viên
và giảng viên trong phương thức đào tạo theo học chế tín chỉ”. Tác giả cũng
đồng quan điểm với các nhà nghiên cứu nêu trên cho rằng, nếu giảng viên tự
chủ trong các hoạt động nghề nghiệp của mình thì họ sẽ tích cực và thực hiện
nhiệm vụ của người giảng viên hiệu quả hơn. Một số nhà nghiên cứu lại tập
trung vào việc nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng tới tự chủ nghề nghiệp của
giảng viên. Các yếu tố ảnh hưởng tới tự chủ nghề nghiệp của giảng viên đại
học bao gồm các yếu tố như: Sự sẵn sàng tham gia việc học tập tự chủ suốt
đời và động cơ thành tích như: Mong muốn trợ giúp sinh viên trong việc đạt
mục tiêu học tập, mong muốn cống hiến giá trị mới cho xã hội và cảm nhận
về thành quả học tập của sinh viên [13].
1.2. Tổng quan các cơng trình nghiên cứu về quản lý hoạt động chuyên
môn tại trường cao đẳng, đại học
Đi theo hướng nghiên cứu này, các tác giả đã tập trung vào nghiên cứu
lý luận và thực tiễn về quản lý hoạt động chuyên môn tại các nhà trường. Các
nghiên cứu tập trung vào việc nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng và đề

1
5


xuất giải pháp quản lý hoạt động chuyên môn của các trường cao
đẳng
và

đại
học, trong đó có các trường cao đẳng nghề. Cụ thể gồm: Hướng nghiên
cứu
về nâng cao năng lực quản lý khoa chuyên môn, tổ chuyên môn tại nhà
trường; Hướng nghiên cứu về quản lý các hoạt động chuyên mơn của
khoa,
tổ
chun mơn. Có thể nêu dẫn cụ thể về các hướng nghiên cứu sau đây.

- Hướng nghiên cứu về nâng cao năng lực quản lý hoạt động chuyên môn:
Công trình “Managing TVET to meet labor market demand” (Quản lý
giáo dục và đào tạo nghề kỹ thuật đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động)
của Richard Noonan [87]. Trong nghiên cứu này, tác giả đã trình bầy hệ thống
khái niệm về đào tạo nghề, thị trường lao động, quản lý giáo dục và đào tạo
nghề kỹ thuật, nhu cầu thị trường lao động. Đặc biệt, nghiên cứu đã phân tích
những đặc điểm của thị trường lao động đồng thời phân tích quy luật cung cầu
của thị trường lao động. Tác giả nhấn mạnh tới việc xác định nhu cầu về nhân
lực trong thị trường lao động để các trường quản lý đào tạo đáp ứng nhu cầu
của thị trường lao động. Để thực hiện được hiệu quả quản lý hoạt động này thì
vai trị của các khoa thuộc trường rất quan trọng. Các khoa chun mơn trong
nhà trường có vai trò quan trọng trong quản lý trực tiếp hoạt động đào tạo
nghề kỹ thuật đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. Trong đó, các hoạt
động quản lý trực tiếp của khoa chuyên môn để hoạt động này đạt được hiệu
quả đó là: Xây dựng và triển khai hoạt động đào tạo các ngành và chuyên
ngành tại khoa phải đáp ứng được nhu cầu thị trường lao động.
Công trình “Managing vocational training systems ”(Quản lý hệ thống
đào tạo nghề) của Vladimir Gasskov [91]. Nghiên cứu đã hệ thống hóa các
phương pháp quản lý, tổ chức hệ thống giáo dục nghề nghiệp công lập và đề
xuất khung năng lực quản lý cho các nhà quản trị viên cao cấp nhằm khuyến
khích họ tiến tới mức độ chuyên nghiệp cao nhất.

Serge Cơté trong cơng trình “L’ingénierie de la formation
professionnelle et technique” (Công nghệ đào tạo nghề kỹ thuật) [89] đã giới
thiệu chi tiết các nội dung quản lý đào tạo nghề từ chính sách vĩ mơ của nhà
nước đến triển khai đào tạo tại cơ sở. Trong đó, việc triển khai đào tạo nghề
kỹ thuật thì việc triển khai đào tạo tại cơ sở có vai trị quan trọng. Các khoa
thuộc trường, là đơn vị trực tiếp triển khai thực hiện các hoạt động đào tạo,

1
6