Bài 9: CÁCH LẬP DÀN Ý CỦA MỘT BÀI VĂN BIỂU CẢM
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.23 MB, 28 trang )
<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1></div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>
I/ NHỮNG CÁCH LẬP Ý
I/ NHỮNG CÁCH LẬP Ý
THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN
THƯỜNG GẶP CỦA BÀI VĂN
BiỂU CẢM:
BiỂU CẢM:
1.Liên hệ hiện tại với
1.Liên hệ hiện tại với
</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3></div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>
* Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:
* Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:
<i>_Trong đoạn văn vừa rồi có phải tác giả đang ở hiện </i>
<i>_Trong đoạn văn vừa rồi có phải tác giả đang ở hiện </i>
<i>tại nghĩ đến tương lai không? Câu văn nào nói đến </i>
<i>tại nghĩ đến tương lai khơng? Câu văn nào nói đến </i>
<i>điều đó?</i>
<i>điều đó?</i>
Tác giả đang ở hiện tại nghĩ đến tương lai: “ Các Tác giả đang ở hiện tại nghĩ đến tương lai: “ Các
em rồi đây lớn lên”
em rồi đây lớn lên” (mở bài)(mở bài)
<i>_Ở hiện tại tác giả muốn nói đến điều gì? Tương lai </i>
<i>_Ở hiện tại tác giả muốn nói đến điều gì? Tương lai </i>
<i>tác giả muốn nói đến điều gì? Và tác giả đã dùng </i>
<i>tác giả muốn nói đến điều gì? Và tác giả đã dùng </i>
<i>biện pháp nghệ thuật nào nói đến những điều đó?</i>
<i>biện pháp nghệ thuật nào nói đến những điều đó?</i>
Ở hiện tại tác giả nói đến hình ảnh cây tre. Tương Ở hiện tại tác giả nói đến hình ảnh cây tre. Tương
lai thì sắt, thép…Tác giả đã sử dụng phép liệt kê: “
lai thì sắt, thép…Tác giả đã sử dụng phép liệt kê: “
sắt, thép, xi măng cốt sắt, tre, nứa…”
</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>
*Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:
*Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:
<i>_ Giữa hình ảnh ở hiện tại và hình ảnh ở </i>
<i>_ Giữa hình ảnh ở hiện tại và hình ảnh ở </i>
<i>tương lai thì hình ảnh nào làm tác giả gợi </i>
<i>tương lai thì hình ảnh nào làm tác giả gợi </i>
<i>lên cảm xúc? Đó là những cảm xúc gì?</i>
<i>lên cảm xúc? Đó là những cảm xúc gì?</i>
Hình ảnh cây tre làm tác giả gợi lên Hình ảnh cây tre làm tác giả gợi lên
những cảm xúc:
những cảm xúc:
+Gắn bó: “cịn mãi”
+Gắn bó: “cịn mãi” (thân bài – đoạn 1).(thân bài – đoạn 1).
+Biết ơn: “Bóng mát, khúc nhạc tâm tình,
+Biết ơn: “Bóng mát, khúc nhạc tâm tình,
làm cổng chào,chiếc đu, sáo…”
làm cổng chào,chiếc đu, sáo…” (thân bài (thân bài
_ đoạn 2).
_ đoạn 2).
+Yêu thương: “nhũn nhặn, ngay thẳng,
+Yêu thương: “nhũn nhặn, ngay thẳng,
thủy chung, can đảm, hiền, cao quý”
thủy chung, can đảm, hiền, cao quý”
(thân bài _ đoạn 3).
</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>
*Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:
*Tìm hiểu bài tập 1 trang 117:
<i>_ Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ </i>
<i>_ Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ </i>
<i>thuật nào để biểu cảm lên những </i>
<i>thuật nào để biểu cảm lên những </i>
<i>cảm xúc ấy?</i>
<i>cảm xúc ấy?</i>
Liệt kê: “sắt, thép, xi măng cốt sắt, Liệt kê: “sắt, thép, xi măng cốt sắt,
tre, nứa…”
tre, nứa…”
Phép lặp: “còn mãi” ba lần.Phép lặp: “cịn mãi” ba lần.
Nhân hóa: “thủy chung, can đảm…” Nhân hóa: “thủy chung, can đảm…”
(kết bài)
(kết bài)
</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>
2. Hồi tưởng quá khứ suy nghĩ về
2. Hồi tưởng quá khứ suy nghĩ về
hiện tại:
hiện tại:
*Tìm hiểu bài tập 2 trang 118:
</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>
*Tìm hiểu bài tập 2 trang 118:
*Tìm hiểu bài tập 2 trang 118:
<i>_ Tác giả viết văn bản trên theo trình </i>
<i>_ Tác giả viết văn bản trên theo trình </i>
<i>tự thời gian như thế nào?</i>
<i>tự thời gian như thế nào?</i>
>Tác giả đang ở hiện tại nghĩ về quá
>Tác giả đang ở hiện tại nghĩ về quá
khứ: “đến bây giờ…tái sinh…”
khứ: “đến bây giờ…tái sinh…” (mở (mở
bài)
</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>
*Tìm hiểu bài tập 2 trang 118:
*Tìm hiểu bài tập 2 trang 118:
<i>_ Món đồ chơi làm tác giả say mê nhất là </i>
<i>_ Món đồ chơi làm tác giả say mê nhất là </i>
<i>gì? Tác giả say mê món đồ chơi đó thế </i>
<i>gì? Tác giả say mê món đồ chơi đó thế </i>
<i>nào?</i>
<i>nào?</i>
>Tác giả say mê con gà đất
>Tác giả say mê con gà đất (thân bài)(thân bài)
+Dáng vẻ: “đẹp mã, oai vệ, có kèn…”
+Dáng vẻ: “đẹp mã, oai vệ, có kèn…”
+Tình cảm gắn bó: “niềm vui diệu kì, cịn gì
+Tình cảm gắn bó: “niềm vui diệu kì, cịn gì
vui hơn, ấp nó…”
vui hơn, ấp nó…”
<i>_ Từ việc say mê đó đã gợi lên cảm xúc gì </i>
<i>_ Từ việc say mê đó đã gợi lên cảm xúc gì </i>
<i>trong lịng tác giả?</i>
<i>trong lịng tác giả?</i>
>Cảm xúc tình cảm thiêng liêng: “nỗi gì sâu
>Cảm xúc tình cảm thiêng liêng: “nỗi gì sâu
thẳm, giống như một linh hồn”
</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>
3. Tưởng tượng tình huống, hứa
3. Tưởng tượng tình huống, hứa
hẹn, mong ước:
hẹn, mong ước:
</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>
*Tìm hiểu bài tập 3 trang 119:
*Tìm hiểu bài tập 3 trang 119:
<i>_ Đoạn văn diễn biến theo trình tự thời gian như thế </i>
<i>_ Đoạn văn diễn biến theo trình tự thời gian như thế </i>
<i>nào?</i>
<i>nào?</i>
>Từ hiện tại nghĩ đến tương lai: “sau này”
>Từ hiện tại nghĩ đến tương lai: “sau này”
<i>_ Tác giả bày tỏ lịng u q cơ giáo như thế nào?</i>
<i>_ Tác giả bày tỏ lịng u q cơ giáo như thế nào?</i>
>Sẽ nhớ và tìm về cơ: “và em sẽ tìm gặp cơ giữa một
>Sẽ nhớ và tìm về cơ: “và em sẽ tìm gặp cơ giữa một
đám học trò nhỏ”
đám học trò nhỏ”
>Nghệ thuật liệt kê: “mệt nhọc và đau đớn; yêu
>Nghệ thuật liệt kê: “mệt nhọc và đau đớn; yêu
thương mọi người; cô đã thất vọng; cô đã lo lắng;
thương mọi người; cô đã thất vọng; cô đã lo lắng;
lấy làm sung sướng” thấy cơ hy sinh vì học trị và
lấy làm sung sướng” thấy cơ hy sinh vì học trị và
nhận ra tình cảm càng sâu sắc hơn > như một
nhận ra tình cảm càng sâu sắc hơn > như một
người mẹ.
</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12></div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>
*Tìm hiểu bài tập 4 trang 119:
*Tìm hiểu bài tập 4 trang 119:
<i>_ Tác giả đang ở Lũng Cú hay Cà </i>
<i>_ Tác giả đang ở Lũng Cú hay Cà </i>
<i>Mau?</i>
<i>Mau?</i>
>Tác giả đang ở Lũng Cú: “ngồi trên
>Tác giả đang ở Lũng Cú: “ngồi trên
núi cao mùa thu”
núi cao mùa thu”
_ Tác giả có tình cảm như thế nào
_ Tác giả có tình cảm như thế nào
đối với Lũng Cú?
đối với Lũng Cú?
>Tình cảm say mê thiên nhiên:
>Tình cảm say mê thiên nhiên:
“Chao ơi!...hết chỗ trữ tình…đời
“Chao ơi!...hết chỗ trữ tình…đời
</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>
*Tìm hiểu bài tập 4 trang 119:
*Tìm hiểu bài tập 4 trang 119:
<i>_Tác giả ngồi ở Lũng Cú nhớ về nơi nào? </i>
<i>_Tác giả ngồi ở Lũng Cú nhớ về nơi nào? </i>
<i>Nơi đó có gì để tác giả nhớ?</i>
<i>Nơi đó có gì để tác giả nhớ?</i>
>Tác giả nhớ về Cà Mau: “đất ngày càng
>Tác giả nhớ về Cà Mau: “đất ngày càng
lấn biển, chim, rạch, kênh, cù lao…”
lấn biển, chim, rạch, kênh, cù lao…”
<i>_Từ tình cảm đối với Lũng Cú và Cà Mau </i>
<i>_Từ tình cảm đối với Lũng Cú và Cà Mau </i>
<i>tác giả đã liên tưởng đến điều gì? Điều đó </i>
<i>tác giả đã liên tưởng đến điều gì? Điều đó </i>
<i>thể hiện tình cảm gì?</i>
<i>thể hiện tình cảm gì?</i>
>Tác giả liên tưởng đến một ngày đất nước
>Tác giả liên tưởng đến một ngày đất nước
thanh bình. Sẽ bay từ Cà Mau ra Lũng
thanh bình. Sẽ bay từ Cà Mau ra Lũng
Cú.
Cú.
>Tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất
>Tình yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất
nước.
</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>
4. Quan sát, suy ngẫm:
4. Quan sát, suy ngẫm:
*Tìm hiểu bài tập 5 trang 120:
</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>
*Tìm hiểu bài tập 5 trang 120:
*Tìm hiểu bài tập 5 trang 120:
<i>_Tầm quan sát của tác giả có theo </i>
<i>_Tầm quan sát của tác giả có theo </i>
<i>trình tự khơng gian và thời gian </i>
<i>trình tự khơng gian và thời gian </i>
<i>khơng? Hãy chia đoạn theo trình tự </i>
<i>khơng? Hãy chia đoạn theo trình tự </i>
<i>quan sát mà em nghĩ?</i>
<i>quan sát mà em nghĩ?</i>
Quan sát theo trình tự khơng gian Quan sát theo trình tự khơng gian
và thời gian:
và thời gian:
+Không gian: “Nhưng tôi…nâu đồng”
+Khơng gian: “Nhưng tơi…nâu đồng”
+Thời gian: “Cái bóng…thở dài”
</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>
*Tìm hiểu bài tập 5 trang 120:
*Tìm hiểu bài tập 5 trang 120:
<i>_Với tầm quan sát đó thì hình ảnh </i>
<i>_Với tầm quan sát đó thì hình ảnh </i>
<i>người U được tác giả suy ngẫm như </i>
<i>người U được tác giả suy ngẫm như </i>
<i>thế nào? Thể hiện tình cảm gì?</i>
<i>thế nào? Thể hiện tình cảm gì?</i>
>Theo khơng gian: “cái bóng đen đủi”
>Theo khơng gian: “cái bóng đen đủi”
tác giả thấy được số phận cực nhọc
tác giả thấy được số phận cực nhọc
của U nên thương U.
của U nên thương U.
>Theo thời gian: “mơ hồ yêu dấu, lớp
>Theo thời gian: “mơ hồ yêu dấu, lớp
lớp…ngậm ngùi đói khổ, thấp thỏm
lớp…ngậm ngùi đói khổ, thấp thỏm
chờ đợi…ngấn nước mắt…thở dài”
chờ đợi…ngấn nước mắt…thở dài”
nhận ra nỗi vất vả, gian truân của U
nhận ra nỗi vất vả, gian truân của U
nên thương U nhiều hơn.
</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>
*Tìm hiểu bài tập 5 trang 120:
*Tìm hiểu bài tập 5 trang 120:
<i>_Từ những sự quan sát đó tác giả đã </i>
<i>_Từ những sự quan sát đó tác giả đã </i>
<i>biểu hiện tình cảm như thế nào?</i>
<i>biểu hiện tình cảm như thế nào?</i>
>Cảm giác có lỗi vì khơng quan tâm
>Cảm giác có lỗi vì khơng quan tâm
đến U
đến U
>Quay về quan sát gương mặt U, với
>Quay về quan sát gương mặt U, với
những đặc điểm thấy U đã già: “tóc…
những đặc điểm thấy U đã già: “tóc…
lốm đốm, rụng…thưa; nhăn ở đuôi
lốm đốm, rụng…thưa; nhăn ở đuôi
con mắt…rạn khía; răng…khuyết”
con mắt…rạn khía; răng…khuyết”
thấy U đã già đi theo năm tháng và vì
thấy U đã già đi theo năm tháng và vì
quá cực nhọc, càng yêu thương U
quá cực nhọc, càng yêu thương U
nhiều hơn.
</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>
Để tạo ý cho bài văn biểu cảm, khơi nguồn Để tạo ý cho bài văn biểu cảm, khơi nguồn
cho mạch cảm xúc nảy sinh, người viết có
cho mạch cảm xúc nảy sinh, người viết có
thể hồi tưởng kỉ niệm quá khứ, suy nghĩ về
thể hồi tưởng kỉ niệm quá khứ, suy nghĩ về
hiện tại, mơ ước tới tương lai, tưởng tượng
hiện tại, mơ ước tới tương lai, tưởng tượng
những tình huống gợi cảm, hoặc vừa quan
những tình huống gợi cảm, hoặc vừa quan
sát vừa suy ngẫm, vừa thể hiện cảm xúc.
sát vừa suy ngẫm, vừa thể hiện cảm xúc.
Nhưng dù dùng cách gì thì tình cảm trong bài Nhưng dù dùng cách gì thì tình cảm trong bài
cũng phải chân thật và sự việc được nêu ra
cũng phải chân thật và sự việc được nêu ra
phải có trong kinh nghiệm. Được như thế bài
phải có trong kinh nghiệm. Được như thế bài
văn mới làm cho người đọc tin và đồng cảm.
văn mới làm cho người đọc tin và đồng cảm.
</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>
II/ LUYỆN TẬP:
II/ LUYỆN TẬP:
1.Tập lập ý bài văn biểu
1.Tập lập ý bài văn biểu
cảm theo các đề sau:
cảm theo các đề sau:
a) Cảm xúc về vườn nhà.
a) Cảm xúc về vườn nhà.
b) Cảm xúc về con vật ni (con bị,
b) Cảm xúc về con vật ni (con bị,
con chó, con mèo…)
con chó, con mèo…)
c) Cảm xúc về người thân.
c) Cảm xúc về người thân.
d) Cảm nghĩ về mái trường thân yêu.
</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>
2.Gợi ý về cách lập ý cho một số
2.Gợi ý về cách lập ý cho một số
đề:
đề:
b) Cảm xúc về con vật
b) Cảm xúc về con vật
nuôi.
</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>
b) Cảm xúc về con vật
b) Cảm xúc về con vật
nuôi.
nuôi.
*Liên hệ hiện tại với tương lai:
*Liên hệ hiện tại với tương lai:
_Xác định hình dung con vật mà em
_Xác định hình dung con vật mà em
muốn nói đến ở hiện tại.
muốn nói đến ở hiện tại.
_Trong tương lai nếu con vật đó
_Trong tương lai nếu con vật đó
khơng cịn nữa thì em sẽ nhớ đến
khơng cịn nữa thì em sẽ nhớ đến
những đặc điểm mà em yêu quý
những đặc điểm mà em u q
(hình dáng, tính cách).
(hình dáng, tính cách).
_Xác định tình cảm của em đối với
_Xác định tình cảm của em đối với
con vật đó.
</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>
b) Cảm xúc về con vật nuôi.
b) Cảm xúc về con vật nuôi.
*Hồi tưởng quá khứ, suy
*Hồi tưởng quá khứ, suy
nghĩ về hiện tại:
nghĩ về hiện tại:
_Xác định hình dung con vật mà em đã từng
_Xác định hình dung con vật mà em đã từng
ni, những đặc điểm (hình dáng, tính
ni, những đặc điểm (hình dáng, tính
cách) làm em nhớ mãi.
cách) làm em nhớ mãi.
_Bây giờ con vật đó có cịn tồn tại hay
_Bây giờ con vật đó có cịn tồn tại hay
khơng? Nếu cịn tồn tại thì có đặc điểm gì
khơng? Nếu cịn tồn tại thì có đặc điểm gì
khác? Nếu khơng cịn tồn tại thì điều gì ở
khác? Nếu khơng cịn tồn tại thì điều gì ở
quá khứ làm em nhớ đến con vật đó nhất.
q khứ làm em nhớ đến con vật đó nhất.
_Tình cảm đối với con vật ở q khứ đó cịn
_Tình cảm đối với con vật ở q khứ đó còn
mãi trong em đến bây giờ.
</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>
d) Cảm nghĩ về mái trường
d) Cảm nghĩ về mái trường
thân yêu:
</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>
d) Cảm nghĩ về mái trường
d) Cảm nghĩ về mái trường
thân yêu:
thân yêu:
*Tưởng tượng tình huống,
*Tưởng tượng tình huống,
hứa hẹn, mong ước:
hứa hẹn, mong ước:
_Đặt một tình huống có liên quan đến ngơi
_Đặt một tình huống có liên quan đến ngôi
trường (một buổi chào cờ, buổi lao động,
trường (một buổi chào cờ, buổi lao động,
hội trại). Nghĩ đến một tình huống khác
hội trại). Nghĩ đến một tình huống khác
tương tự nhưng khơng phải trên nền ngôi
tương tự nhưng không phải trên nền ngôi
trường để nhận ra sự khác biệt, để bộc lộ
trường để nhận ra sự khác biệt, để bộc lộ
cảm xúc.
cảm xúc.
_Cảm xúc sẽ ùa về là những cảm xúc nào?
_Cảm xúc sẽ ùa về là những cảm xúc nào?
Thơi thúc em làm gì?
Thơi thúc em làm gì?
_Qua những cảm xúc đó em sẽ nhận ra tình
_Qua những cảm xúc đó em sẽ nhận ra tình
cảm của em đối với ngơi trường mình.
</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>
d) Cảm nghĩ về mái trường
d) Cảm nghĩ về mái trường
thân yêu:
thân yêu:
*Quan sát, suy ngẫm:
*Quan sát, suy ngẫm:
_Nhìn vào một ngơi trường nào đó mà hình
_Nhìn vào một ngơi trường nào đó mà hình
dung đến một ngồi trường khác trong tuổi
dung đến một ngồi trường khác trong tuổi
thơ của em.
thơ của em.
_Suy ngẫm điều khác biệt giữa hai ngôi
_Suy ngẫm điều khác biệt giữa hai ngơi
trường đó. Điều gì nỗi bật tạo nên sự khác
trường đó. Điều gì nỗi bật tạo nên sự khác
biệt đó, từ đó biểu lộ cảm xúc.
biệt đó, từ đó biểu lộ cảm xúc.
_Biểu cảm tâm trạng của em khi những cảm
_Biểu cảm tâm trạng của em khi những cảm
xúc đó ùa về.
</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>
III/ DẶN DÒ:
III/ DẶN DÒ:
1. Học thuộc ghi nhớ:
1. Học thuộc ghi nhớ:
2. Làm bài tập ở nhà:
2. Làm bài tập ở nhà:
_Chia lớp làm 4 tổ
_Chia lớp làm 4 tổ
+Tổ 1: Làm đề b) theo hướng 3
+Tổ 1: Làm đề b) theo hướng 3
+Tổ 2: Làm đề b) theo hướng 4
+Tổ 2: Làm đề b) theo hướng 4
+Tổ 3: Làm đề d) theo hướng 1
+Tổ 3: Làm đề d) theo hướng 1
+Tổ 4: Làm đề d) theo hướng 2
</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28></div>
<!--links-->
