Tải Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm môn Lịch sử lớp 4 - Mẫu sáng kiến kinh nghiệm lớp 4 môn Lịch sử

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>MỤC LỤC</b>

<b>Tên nội dung</b> <b>Trang</b>

<b>I. PHẦN MỞ ĐẦU</b>

1. Lí do chọn đề tài 1

2. Mục đích, nhiệm vụ 2

3. Đối tượng nghiên cứu 2

4. Phạm vi nghiên cứu 2

5. Phương pháp nghiên cứu 2

<b>II. PHẦN NỘI DUNG</b>

1. Cơ sở lí luận 2

2. Thực trạng 4

3. Những giải pháp, biện pháp tiến hành 6

a) Mục tiêu của giải pháp và biện pháp 6

b) Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp 6
b.1. Giúp giáo viên hiểu được ý nghĩa, vai trị của hoạt động nhóm 6
b.2. Xác định mục tiêu của hoạt động nhóm trong thiết kế bài soạn 7
b.3. Chuẩn bị hệ thống câu hỏi để tổ chức cho học siuh thảo luận 7
b.4. Quy trình thực hiện khi tiến hành thảo luận nhóm 8

b.5. Thay đổi hình thức dạy học theo nhóm 10

c) Điều kiện thực hiện các giải pháp, biện pháp 14

d) Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp 14

e) Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu 14

4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm 15

<b>III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ</b>

1. Kết luận 15

2. Kiến nghị 16

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>I. PHẦN MỞ ĐẦU</b>
<b>1. Lý do chọn đề tài</b>

Ta thấy rằng, việc dạy học lịch sử trong trường Tiểu học có nhiệm vụ vơ cùng
quan trọng cho việc giáo dục con người. Từ những kiến thức lịch sử, học sinh hiểu
biết quá khứ, hiểu biết cội nguồn lịch sử, truyền thống đấu tranh chống ngoại xâm
của dân tộc Việt Nam. Qua đó bồi dưỡng và phát triển ở học sinh những thái độ và
thói quen ham học hỏi, tìm hiểu và khám phá thế giới xung quanh; yêu thiên nhiên,
con người, đất nước và có ý thức bảo vệ cảnh quan thiên nhiên, các di sản văn hố
gần gũi với các em.

Mục tiêu chương trình phân môn Lịch sử lớp 4nhằm cung cấp cho học sinh
một số kiến thức cơ bản, thiết thực về: các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu

biểu, tương đối có hệ thống theo dịng thời gian của lịch sử Việt nam từ buổi đầu
dựng nước cho tới đầu thế kỉ XIX. Dạy lịch sử bước đầu hình thành và rèn luyện cho
học sinh các kĩ năng: quan sát sự vật, hiện tượng; thu thập, tìm kiếm tư liệu lịch sử từ
các nguồn khác nhau. Nêu thắc mắc, đặt câu hỏi trong q trình học tập và chọn
thơng tin để giải đáp. Nhận biết đúng các sự vật, sự kiện, hiện tượng lịch sử; trình
bày lại kết quả học tập bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ,... Vận dụng các kiến
thức đã học vào thực tiễn đời sống.

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

giải quyết những tình huống trong bài học. Khi học theo nhóm, học sinh có thể
cùng nhau đạt được những điều mà các em không làm được một mình mà phải giải
quyết bằng cách là mọi người trong nhóm đóng góp một phần hiểu biết của mình
rồi cả nhóm tập hợp thành một cách giải quyết tốt nhất nhiệm vụ nhận thức mà
giáo viên giao. Qua đó tính tích cực, chủ động của học sinh được phát huy đến cao
độ.

Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy hiện nay, phương pháp học theo nhóm v n
cịn một số giáo viên chưa nắm vững, ít khi thực hiện hoặc có thực hiện thì cũng
mang tính hình thức, chưa phát huy được hiệu quả tích cực của nó. Vì vậy nhiều năm
qua bản thân tơi tìm hiểu thực trạng về phương pháp học nhóm để tìm những giải
pháp nhằm nâng cao hiệu quả của phương pháp này, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục ở nhà trường phổ thông.

<i>Từ những nội dung phân tích trên, tơi mạnh dạn chọn đề tài Một số kinh</i>
<i>nghiệm nâng cao chất lượng trong dạy học thảo luận nhóm mơn Lịch sử lớp 4 làm</i>
đề tài nghiên cứu và thực hiện trong năm học này.

<b>2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài</b>
- Mục tiêu :

Nghiên cứu nội dung chương trình, mục tiêu của phân mơn Lịch sử mối quan

hệ các sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu theo dòng thời gian của lịch sử
Việt Nam từ buổi đầu dựng nước cho tới nửa đầu thế kỉ XIX. Thu nhập, tìm kiềm tư
liệu lịch sử từ các nguồn thông tin khác nhau giúp học sinh có hứng thú khi học Lịch
sử.

- Nhiệm vụ của đề tài :

Nghiên cứu phương pháp dạy học môn Lịch sử từ đó tìm ra phương pháp dạy
học phù hợp với đối tượng học sinh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

học sinh và làm nền tảng vững chắc cho những năm học tiếp theo.
<b>3. Đối tượng nghiên cứu</b>

Tất cả giáo viên và học sinh lớp 4, trường Tiểu học... huyện ...
-Tỉnh ...

<b>4. Phạm vi nghiên cứu</b>

Các dạng bài trong phân môn Lịch sử lớp 4.
Phương pháp dạy học theo nhóm.

<b>5. Phương pháp nghiên cứu</b>
Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
Phương pháp quan sát.

Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động (kết quả học tập của học sinh)
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.

Phương pháp phân tích, tổng hợp.
<b>II. PHẦN NỘI DUNG</b>

<b>1. Cơ sở lí luận</b>

Việc dạy Lịch sử trong nhà trường là cung cấp cho học sinh những kiến thức
cơ bản về lịch sử dân tộc qua các thời kì, giúp cho học sinh nhận thức được một cách
rõ ràng, sâu sắc sự phát triển của đất nước, của dân tộc. Thông qua những kiến thức
lịch sử, giáo viên phân tích các sự kiện lịch sử, làm cho học sinh nhận thức rõ động
lực phát triển của xã hội, thấy rõ vai trò của quần chúng nhân dân và của cá nhân
trong lịch sử. Bằng những sự kiện lịch sử, giáo viên chọn lọc, phân tích, tái hiện lại
q khứ đúng như nó đã từng tồn tại nhằm khắc sâu kiến thức lịch sử cho học sinh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Nhưng hiện nay, việc dạy học theo phương pháp thảo luận nhóm cịn gặp
một số hạn chế như sau:

Phần lớn các tiết có tổ chức thảo luận nhóm đều vượt quá thời gian một tiết
dạy hoặc để đảm bảo thời gian thì giáo viên cắt xén thời gian của các phần, các khâu
khác d n đến phân phối thời gian trong tiết dạy không hợp lí.

Thực hiện khơng đầy đủ các bước quy trình thảo luận nhóm như chỉ nêu câu
hỏi cho học sinh thảo luận rồi cho các nhóm báo cáo. Sau đó giáo viên nhận xét đúng,
sai, đầy đủ hay chưa đầy đủ nội dung của các nhóm và chốt ý. Làm như vậy sẽ thiếu
một bước quan trọng là cho học sinh trong nhóm hoặc các nhóm khác nhận xét, bổ
sung làm rõ vấn đề. Vì thế m i nhóm chỉ quan tâm đến câu hỏi của nhóm mình mà
khơng cần biết đến câu hỏi của nhóm khác d n đến kết quả là học sinh nhận thức
không đầy đủ nội dung bài học.

Một số giáo viên lại có quan niệm là tổ chức bao nhiêu nhóm thì phải đưa ra
bấy nhiêu câu hỏi. Vì thế, khi các nhóm thảo luận và lần lượt báo cáo xong số câu trả
lời giáo viên đưa ra, tổ chức cho các nhóm nhận xét, bổ sung chéo l n nhau, rồi giáo
viên chốt lại thì cũng sắp hết thời gian tiết học. Phần thảo luận nhóm kéo quá dài như

vậy sẽ gây nên tâm lí nhàm chán trong học sinh, tiết học rời rạc. Có giáo viên muốn
rút ngắn thời gian thảo luận nhóm để đảm bảo thời gian tiết dạy bằng cách đưa ra
những câu hỏi rất đơn giản ở dạng câu hỏi đóng (đúng, sai, có, khơng) hoặc nhìn
vào sách giáo khoa hay nhìn ảnh là đã biết được nội dung trả lời, làm cho hoạt động
thảo luận trở nên tẻ nhạt, mang tính hình thức. Học sinh trong nhóm khơng cần đóng
góp ý kiến, chỉ cần một mình thư ký hoặc nhóm trưởng mở sách giáo khoa, ghi lại
nội dung trả lời là xong, không cần phải xin ý kiến các bạn trong nhóm. Chưa có
hình thức biện pháp kích thích đối với những học sinh ít hợp tác hoặc học yếu tham
gia thảo luận nên trong nhóm chỉ có một số ít học sinh hoạt động.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

đứng vây quanh gây mất trật tự và chỉ mang tính hình thức.
<b>2. Thực trạng</b>

a) Thuận lợi, khó khăn
<i>- Thuận lợi:</i>

Ln được sự quan tâm của các cấp và nhà trường, tạo mọi điều kiện thuận lợi
cho giáo viên và học sinh về cơ sở vật chất. Đồ dùng dạy học cũng được trang bị
tương đối đầy đủ.

Bản thân đã dạy lớp Bốn nhiều năm cũng có chút ít kinh nghiệm trong giảng
dạy. Học sinh đã có ý thức học tập, ham học hỏi, chun cần.

Hiện nay đã có nhiều nguồn thơng tin, sách báo để giáo viên tham khảo,
nghiên cứu, tự học để nâng cao tay nghề. Nội dung chương trình đã được lựa chọn
biên soạn phù hợp với lứa tuổi học sinh và được sắp xếp theo dòng thời gian, giai
đoạn lịch sử giúp các em dễ dàng tiếp cận và ham thích học lịch sử.

Màu sắc, hình ảnh, kênh hình, kênh chữ,… trong sách giáo khoa sinh động,
hài hịa. Trong m i bài học có câu hỏi in nghiêng giúp giáo viên tổ chức cho học sinh

khai thác thông tin dễ dàng, cuối bài có phần nội dung bài học được in đậm bằng chữ
màu giúp học sinh dễ nhớ.

<i>- Khó khăn:</i>

Về giáo viên: Ngại dạy phân mơn Lịch sử do không nắm chắc các nhân vật, sự
kiện lịch sử.

Về học sinh: Đa số các em chỉ dành nhiều thời gian, tâm sức cho mơn Tốn và
mơn Tiếng Việt, chưa coi trọng học lịch sử, xem đây là phân môn phụ. Một số em
chưa hiểu được ý nghĩa của mơn học nên chưa có ý thức tìm tịi, nghiên cứu nguồn
sử liệu về lịch sử.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Sau khi thực hiện đề tài giáo viên u thích phân mơn này hơn, có nhiều hiểu
biết sâu hơn về nội dung chương trình, phương pháp dạy học theo nhóm và một số
kinh nghiệm trong dạy Lịch sử cho học sinh.

Học sinh u thích và quan tâm đều tất cả các mơn học, có hứng thú học và
tìm hiểu lịch sử, đặc biệt các em tự hào, yêu quý con người và đất nước Việt Nam
hơn.

<i>- Hạn chế</i>

Một số giáo viên còn lúng túng trong tổ chức học theo nhóm; chưa hướng d n
các em khai thác triệt để các kênh hình, kênh chữ sách giáo khoa, mới chỉ dừng lại
mức độ giới thiệu là chủ yếu.

c) Mặt mạnh, mặt yếu
<i>- Mặt mạnh</i>

Đa số giáo viên khối 4 đều có thể chủ động tổ chức được phương pháp dạy
học theo nhóm một cách thành thạo, tự tin.

Học sinh mạnh dạn, tự tin có thể làm nhóm trưởng hay phát thanh viên mà
khơng hề e ngại. Phát huy được tinh thần hợp tác, đồn kết giải quyết được tình
huống đưa ra. Giúp giáo viên tích lũy được vốn kiến thức về Lịch sử Việt Nam.

<i>- Mặt yếu</i>

Cách tổ chức dạy học theo nhóm của một số ít giáo viên v n cịn mang tính
hình thức, rập khn.

d) Ngun nhân

<i>- Ngun nhân của thành cơng</i>

Có cách tổ chức hoạt động nhóm khoa học, đúng đối tượng. Khai thác được
các thông tin trong bài học.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

Nhiều giáo viên chưa nắm được tư liệu, số liệu, nhân chứng, vật chứng cụ thể.
Trang thiết bị phục vụ cho môn học này chưa đầy đủ. Giáo viên chưa đi sâu
nghiên cứu tài liệu, chưa nhiệt tình trong các giờ dạy. Hình thức tổ chức thảo luận
nhóm cịn mang tính hình thức, rập khn. Bản thân giáo viên cịn xem nhẹ mơn học
này hơn Tốn, Tiếng Việt.

e) Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra.

Trường Tiểu học... nằm ngay trung tâm thị trấn Bn Trấp trình độ dân trí
tương đối cao. Chính vì lẽ đó mà việc quan tâm đến học tập của các cháu được cha
mẹ các em hết sức coi trọng nên việc nâng cao chất lượng giáo dục phần nào cũng

thuận lợi hơn, các em có đầy đủ điều kiện cho việc học. Nhiều em có tinh thần tự
giác, hợp tác cao, ham tìm hiểu về lịch sử dân tộc. Mặt khác nhiều học sinh có tâm lí
thích được làm nhóm trưởng, được thể hiện mình với các bạn. Đặc biệt các em rất
thích nghe, hiểu những trận đánh của cha ông ngày xưa nên rất thuận lợi cho giáo
viên dạy học phân môn này.

Giáo viên ln chủ động tìm tịi kiến thức qua sách, báo, mạng để phục vụ cho
tiết dạy. Nghiên cứu, thiết kế bài dạy phù hợp với đối tượng học sinh nên chất lượng
dạy học ngày một nâng cao.

Mặt khác, trong địa bàn v n cịn nhiều gia đình học sinh thuộc diện nghèo, đời
sống kinh tế cịn gặp nhiều khó khăn, bố mẹ đi làm ăn xa ít quan tâm theo dõi đến
việc học của con em mình. Trường có 2 điểm trường, trong đó phân hiệu Bn Trấp
hầu hết các em là học sinh dân tộc Ê-đê, một số em chưa nói rành tiếng Việt, nên
việc tiếp thu bài cũng gặp nhiều khó khăn. Các em chưa ý thức được tầm quan trọng
của việc học, chưa có khả năng tự học, tự rèn. Khả năng tư duy ở một số học sinh còn
hạn chế. Do vậy, việc tiếp thu bài, tính tự giác, khả năng quản lý, tổ chức của một số
em cịn hạn chế.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

kích thích được tính tự quản của các em. Chưa nghiên cứu hoạt động nào cần thảo
luận nhóm, hoạt động nào khơng cần thảo luận nhóm d n đến chất lượng thảo luận
nhóm nhiều lúc chưa cao.

<b>3. Giải pháp, biện pháp</b>

<b>a. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp</b>

Nhằm nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm trong giảng dạy phân mơn Lịch sử.
Trình bày được kết quả thảo luận nhóm bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ.
Xác định đầy đủ mục tiêu của từng bài học, từng hoạt động.

Vận dụng được các kiến thức đã học vào thực tiễn đời sống.
<b>b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp, biện pháp</b>

<i><b>b.1. Giúp giáo viên hiểu được ý nghĩa, vai trò của hoạt động nhóm</b></i>

Dạy học theo phương pháp thảo luận nhóm còn được gọi bằng những tên khác
nhau như: Dạy học hợp tác, Dạy học theo nhóm nhỏ. Đây là một PPDH mà "Học
sinh được phân chia thành từng nhóm nhỏ riêng biệt, chịu trách nghiệm về một mục
tiêu duy nhất, được thực hiện thông qua nhiệm vụ riêng biệt của từng người. Các
hoạt động cá nhân riêng biệt được tổ chức lại, liên kết hữu cơ với nhau nhằm thực
hiện một mục tiêu chung".

Phương pháp thảo luận nhóm được sử dụng nhằm giúp cho mọi học sinh tham
gia một cách chủ động vào quá trình học tập, tạo cơ hội cho các em có thể chia sẻ
kiến thức, kinh nghiệm, ý kiến để giải quyết các vấn đề có liên quan đến nội dung bài
học; tạo cơ hội cho các em được giao lưu, học hỏi l n nhau; cùng nhau hợp tác giải
quyết những nhiệm vụ chung. Kết quả làm việc của nhóm sẽ được trình bày và đánh
giá trước tồn lớp. Dạy học nhóm nếu được tổ chức tốt sẽ phát huy được tính tích
cực, tính trách nhiệm; phát triển năng lực cộng tác làm việc

và năng lực giao tiếp của học sinh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

viên không nên chia nhóm có số lượng nhiều vì như vậy các thành viên khơng có cơ
hội để thể hiện ý kiến của mình và giáo viên khó quản lý.

<i><b>b.2. Xác định mục tiêu của hoạt động nhóm trong thiết kế bài soạn</b></i>

Khi soạn bài, giáo viên cần nghiên cứu kĩ nội dung từng bài để xem thử bài
nào có thể vận dụng phương pháp dạy học theo nhóm.

Đối với các bài học có nội dung trừu tường hoặc hệ thống kênh hình nhiều,
câu hỏi có độ khó, có hướng mở địi hỏi cần phải nhiều thời gian và nhiều người
tham gia thảo luận, tranh cãi mới vỡ lẽ ra vấn đề thì giáo viên nên thiết kế để tổ chức
cho các em hoạt động nhóm.

Trước khi hoạt động nhóm vào một bài dạy giáo viên cần phải nắm được:
Mục tiêu của hoạt động nhóm trong bài này là gì ?

Hoạt động nào cần thảo luận nhóm ?
Hoạt động này cần bao nhiêu thời gian ?

Thời gian cịn lại đủ để hồn thành bài dạy không ?

Hoạt động này yêu cầu giáo viên và học sinh chuẩn bị những phương tiện,
thiết bị gì ?

Học sinh cần phải tham khảo trước những tài liệu gì ?

<i><b>b.3. Chuẩn bị hệ thống câu hỏi để tổ chức cho học siuh thảo luận</b></i>

Việc chuẩn bị câu hỏi cho các nhóm thảo luận là một khâu quan trọng. Nếu
như câu hỏi quá đơn giản sẽ làm cho thời gian thảo luận buồn tẻ và rất dễ đi đến tình
trạng thờ ơ của nhiều học sinh. Do đó, nên chuẩn bị những câu hỏi mở tức là câu
hỏi có nhiều hướng phát triển, nhiều cách lí giải, địi hỏi học sinh phải tư duy và trình
bày nhiều ý kiến, thậm chí có phần tranh luận để tìm ra kết quả đúng nhất thì mới lơi
cuốn được nhiều học sinh tham gia.

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

Nội dung thảo luận có thể lấy từ các câu hỏi khó trong sách giáo khoa hoặc khi
khai thác tình huống mâu thu n trong lúc giảng bài để cho học sinh thảo luận tìm

phương án giải quyết.

<i>Ví dụ: Khi dạy bài Nhà Lí dời đơ ra Thăng Long, giáo viên có thể cho học sinh</i>
<i>thảo luận câu hỏi: Vì sao Lí Thái tổ chọn vùng đất Đại La làm Kinh đô ?</i>

Các câu hỏi thảo luận nên cân nhắc kỹ và chuẩn bị trong phiếu học tập, hoặc
viết sẵn trong bảng phụ. Những câu hỏi cần phải tham khảo tài liệu mới trả lời được
thì giáo viên nên cho học sinh tham khảo thêm tài liệu. Cần lưu ý là mức độ và dung
lượng kiến thức trong m i câu hỏi phải tương đối đồng đều với nhau, tránh trường
hợp giao cho nhóm này câu hỏi quá dễ trong khi nhóm kia lại câu hỏi quá khó ( hoặc
giáo viên cho câu hỏi theo nhóm đối tượng học sinh sao cho phù hợp).

<i><b>b.4. Quy trình thực hiện khi tiến hành thảo luận nhóm</b></i>
<i>* Chia nhóm</i>

Trong tiết học, nếu có nhiều nội dung, ta nên thay đổi hình thức nhóm, tạo ra
cái mới, khơng khí học tập vui vẻ hơn. Giáo viên nên chú ý đặc điểm của học sinh
(trình độ, thái độ, tính cách, giới tính…) để cơ cấu nhóm cho phù hợp. Các hình thức
xếp nhóm cụ thể :

- Nhóm nhỏ (2 - 3 học sinh): Thường dùng khi cần học sinh trao đổi, thảo luận
những vấn đề cụ thể, đơn giản, thời gian ngắn.

- Nhóm ghép đơi : Dùng để nghiên cứu, phân tích, trao đổi về một số vấn đề
phức tạp địi hỏi có sự cộng tác cao.

- Nhóm 4 - 6 học sinh: Dùng khi học sinh trao đổi ý kiến hoặc thực hành một
cơng việc cụ thể địi hỏi n lực chung của cả nhóm khi tiến hành thảo luận.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

- Nhóm xuất phát và nhóm chuyên sâu: Dùng khi thu thập thông tin và các vấn

đề thảo luận, rèn luyện kỹ năng xử lý và trình bày thông tin.

Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, xếp từ 4 đến 6 học sinh vào một nhóm là hợp
lí, có hiệu quả nhất và nhanh nhất vì khi giáo viên u cầu thảo luận nhóm thì từng
cặp bàn (loại bàn 2 ch ngồi tương ứng với một nhóm 4 học sinh) quay lại với nhau
là xong, ít tốn thời gian di chuyển và không gây mất trật tự. Mặt khác, nhóm có ít học
sinh thì càng có ít học sinh chơi nên m i học sinh đều phải hoạt động, khơng có học
sinh đứng ngồi lề và có ít học sinh thì sự thống nhất ý kiến càng nhanh, đỡ tốn thời
gian.

Số lượng nhóm ít nhất phải gấp đơi số lượng câu hỏi thảo luận. Nghĩa là một
câu hỏi thì phải có ít nhất hai nhóm cùng thảo luận câu hỏi đó thì mới thực hiện được
khâu quan trọng tiếp theo là nhận xét đánh giá l n nhau giữa các nhóm. Nhóm này có
ý kiến thảo luận khác nhóm bạn, hoặc tìm ra đáp án hợp lí hơn nhóm bạn thì hoạt
động thảo luận mới sơi nổi.

<i>* Cử nhóm trưởng và thư kí điều hành hoạt động của nhóm</i>

Thường ngày từ các tiết học đầu năm, tơi đã hướng d n và tổ chức cho các em
hiểu được chức năng, nhiệm vụ của các thành viên trong hoạt động nhóm, cụ thể:

+ Trưởng nhóm : chỉ đạo, điều hành nhóm hoạt động.

+ Thư kí : Ghi lại kết quả của nhóm sau khi được thống nhất.
+ Báo cáo viên: trình bày trước lớp kết quả cơng việc của nhóm.

Báo cáo viên có thể là trưởng nhóm hoặc có thể là 01 thành viên bất kì có kĩ
năng nói tốt lên trình bày. Như vậy sẽ giúp các em tự tin, mạnh dạn và phấn khởi khi
được thực hiện nhiệm vụ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

viên đều được làm tổ trưởng, làm thư ký, làm báo cáo viên.
<i>* Giao việc cho các nhóm:</i>

Giáo viên phổ biến rõ các câu hỏi thảo luận cho từng nhóm đã được chuẩn bị
sẵn trong bảng nhóm hoặc phiếu học tập, giải thích rõ u cầu thực hiện cho từng
câu hỏi để học sinh đi đúng hướng và qui định thời gian thảo luận sao cho hợp lí

Nhiệm vụ giao cho m i nhóm phải rõ ràng, ngắn gọn, đủ để các thành viên
hiểu rõ về nhiệm vụ cụ thể của tổ mình phải làm gì, làm trong thời gian bao lâu; nếu
cần giáo viên có thể giải thích thêm một vài từ ngữ, khái niệm…, kiểm tra thử một
vài thành viên xem các em có hiểu được nhiệm vụ được giao hay chưa. Giáo viên
cần gợi ý cho các nhóm để các bạn lâu nay ít được phát biểu, ít được đề đạt ý kiến
của mình có quyền đưa ra câu trả lời trước nhất.

Trong thời gian các nhóm thảo luận, giáo viên tuyệt đối không được làm việc
riêng mà phải thường xuyên đi kiểm tra hoạt động của từng nhóm để nắm được em
nào hoạt động, em nào không hoạt động và lắng nghe các em trao đổi có đúng hướng
khơng để hướng d n kịp thời, cịn nếu phát hiện có thành viên trong nhóm khơng
tham gia hoạt động, giáo viên có thể u cầu em đó tham gia phát biểu.

Ví dụ: Theo em các bạn đưa ra ý kiến như vậy em có đồng ý khơng nếu
khơng em hãy đưa ra ý kiến của mình .

Nếu thấy nhóm nào gặp khó khăn, giáo viên không giải đáp thắc mắc ngay mà
chỉ nên giúp học sinh hướng tư duy hoặc cung cấp các nguồn dữ liệu, tư liệu cần thiết
cho việc làm sáng tỏ vấn đề.

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

sống ấm no. Giáo viên nên dành sự giúp đỡ cho các nhóm là như nhau. ( nếu các
nhóm có trình độ đồng đều ) Hoặc dành thời gian nhiều hơn cho một nhóm hay một
cá nhân nào đó tùy vào lực học của các em.

<i>* Tổ chức báo cáo:</i>

Hết thời gian thảo luận, giáo viên có thể u cầu bất kì em nào trong nhóm
trình bày kết quả thảo luận. Tùy nội dung câu hỏi, tùy điều kiện từng trường học sinh
có thể trình bày bằng nhiều cách khác nhau như dùng đèn chiếu, bảng phụ, giấy khổ
to hoặc kết hợp với chỉ lược đồ, tranh ảnh … Khi học sinh các nhóm lên trình bày
giáo viên khơng nên đưa ra câu hỏi chất vấn hoặc nhận xét đúng, sai ngay lập tức sẽ
làm cho học sinh lúng túng, mà phải để cho cả lớp cùng nhận xét.

Nếu bài dài, để tiết kiệm thời gian, m i câu hỏi thảo luận giáo viên chỉ u cầu
một vài nhóm trình bày (nếu các nhóm cùng thảo luận một câu hỏi), các nhóm khơng
được u cầu trình bày kết quả thì có nhiệm vụ nhận xét, bổ sung phần trình bày của
nhóm bạn nhằm đảm bảo tất cả có cơ hội đóng góp ý kiến trong tiết học, qua đó giáo
viên cũng đánh giá được kết quả làm việc của các nhóm. Khi học sinh các nhóm
khác nhận xét, bổ sung, giáo viên phải lắng nghe cẩn thận và ghi tóm tắt lên bảng
những điểm cơ bản của m i ý kiến phát biểu để phát hiện những mâu thu n giữa các
ý kiến, nếu có ý kiến khác nhau thì kịp thời nêu vấn đề cho học sinh giải quyết.

Khi các nhóm khơng cịn ý kiến bổ sung, giáo viên nên dành đủ một khoảng
thời gian để nhận xét các ý kiến của học sinh và thực hiện một quá trình phản hồi đầy
đủ và hồn chỉnh các thơng tin mà học sinh cần ghi nhớ, giáo viên nên chuẩn bị sẵn
trong bảng nhóm hoặc ghi bảng, sau đó đặt câu hỏi kiểm tra một số em, xem các em
đã nắm được vấn đề hay chưa. Cuối cùng, giáo viên cũng nên khuyến khích, động
viên học sinh tiếp tục tham gia phát biểu trong những lần sau bằng cách tỏ thái độ hài
lịng, thích thú, khen ngợi kịp thời những câu trả lời của học sinh, hoặc cho điểm
những học sinh xuất sắc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

<i>Hoạt động thảo luận nhóm cịn được thể hiện ở những trị chơi Lịch sử (trị</i>
<i>chơi ơ chữ, ai nhanh hơn ai cho nhóm 2 học sinh, trị chơi ngơi sao may mắn, theo</i>

<i>dịng lịch sử cho nhóm 4- 6 học sinh . . .), nhất là ở các bài dạy có áp dụng cơng nghệ</i>
thơng tin.

Để làm rõ hơn phần trình bày ở trên, tơi xin nêu một vài ví dụ cụ thể sau:
<i>Ví dụ 1: Khi dạy bài Chiến thắng Bạch Đằng do Ngô Quyền lãnh đạo (PPCT</i>
5)

Đối với bài này tôi cho học sinh thảo luận ở hoạt động 2
Ở hoạt động này học sinh cần đạt được hai mục tiêu:

- Biết kể lại những nét chính về diễn biến của trần Bạch Đằng, biết được ý
nghĩa trận Bạch Đằng

- Học sinh có khả năng phân tích, nhận xét, giải thích.

Trước tiên giáo viên cho học sinh tìm hiểu vì sao có trận Bạch Đằng

u cầu học sinh đọc sách giáo khoa từ Mũi tiến cơng chính đến hết bài và
phát phiếu học tập:

+ Ngô Quyền đã dùng kế gì để đánh giặc? Kết quả ra sao?

Giáo viên cho học sinh đọc sách giáo khoa, câu hỏi viết lên phiếu học tập.
Dự kiến thời gian thích hợp cho hoạt động nhóm: 2 phút

Chuẩn bị đồ dùng học tập: bảng phụ, phiếu học tập, bút dạ
Tổ chức nhóm: Tơi chia 6 nhóm, m i nhóm 5 em gồm 2 bàn
<i>Tiến hành hoạt động:</i>

Giáo viên nêu yêu cầu, giao nhiệm vụ

Phát phiếu học tập, bút, quy định thời gian hoàn thành hoạt động

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

Giáo viên đi quan sát hoạt động của từng nhóm để uốn nắn kịp thời.
Nhắc sắp hết thời gian.

<i>Kết thúc hoạt động:</i>

Giáo viên yêu cầu học sinh quay về vị trí ban đầu. Gọi đại diện một số nhóm
trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình.

u cầu học sinh nhóm này nhận xét kết quả thảo luận của nhóm bạn cho cả
lớp nghe. Nhóm khác có ý kiến bổ sung, nhận xét (hoặc ngược lại).

Giáo viên yêu cầu cả lớp bổ sung nếu thấy chưa đủ. Các ý kiến bổ sung giáo
viên ghi tóm tắt nhanh lên bảng.

Sau khi các nhóm trình bày xong và học sinh khơng cịn ý kiến, giáo viên
treo kết quả hoàn chỉnh và đối chiếu lại với kết quả thảo luận của từng nhóm để
nhận xét, khen ngợi những ý kiến bổ sung đúng.

Cuối cùng giáo viên có thể chốt phần này bằng câu hỏi:

Vậy Chiến thắng Bạch Đằng có ý nghĩa như thế nào đối với nước ta thời bấy
giờ ?

Học sinh trả lời được câu hỏi này xem như các em đã nắm được kiến thức của
phần này, thảo luận đạt kết quả.

<i>Ví dụ 2: Bài 17: Nhà Hậu Lê và việc tổ chức quản lí đất nước</i>

Khi thiết kế bài này, để học sinh nắm được sự kiện, nhân vật lịch sử tôi đã tổ
chức cho học sinh Trò chơi học tập theo nội dung: Nhà Hậu Lê đã tổ chức được
một bộ máy nhà nước quy củ và quản lí đất nước tương đối chặt chẽ.

Ở hoạt động này cần phải đạt được hai mục tiêu :

- Học sinh trình bày được Vua Lê Thánh Tơng đã làm gì để củng cố việc quản
lí đất nước.

- Biết phân tích, so sánh các sự kiện lịch sử bước đầu nhận thức về vai trò
của pháp luật.

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

Các câu hỏi để các nhóm suy nghĩ thảo luận được soạn trên bài giảng điện tử, cụ thể
như:

Câu 1: Nhà Hậu Lê ra đời trong hoàn cảnh nào ?

Câu 2: Vua Lê Thánh Tông đã làm gì để củng cố việc quản lí đất nước ?
Câu 3: Bộ luật Hồng Đức có những nội dung cơ bản nào ?

Câu 4: Bản đồ đầu tiên của nước ta có tên là gì ?
...

Dự kiến thời gian cho m i nhóm suy nghĩ trả lời là: 01 phút

Tổ chức nhóm: Tơi chia 5 nhóm, m i nhóm 4 - 6 em gồm 2 bàn quay mặt vào
nhau.

<i>Tiến hành hoạt động:</i>

u cầu các nhóm ngồi vào vị trí (Từng cặp bàn quay lại với nhau )

Giáo viên đưa ra luật chơi để nhóm thảo luận trả lời. Nhóm khác có ý kiến
bổ sung, nhận xét (hoặc ngược lại) nếu nhóm kia trả lời chưa chính xác.

Các nhóm trình bày xong và học sinh khơng cịn ý kiến, giáo viên treo kết
quả hoàn chỉnh và đối chiếu lại với kết quả thảo luận của từng nhóm để nhận xét.

Nếu cả 5 nhóm đều thảo luận và giành quyền trả lời đúng coi như hoạt động
nhóm đã có hiệu quả.

<i>Ví dụ 3: Dạy bài 7: Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân</i>

Khi thiết kế bài này tôi cho học sinh thảo luận ở hoạt động 1: Sau khi Ngô
Quyền mất, tình hình đất nước ta như thế nào ?

Ở hoạt động này cần phải đạt được hai mục tiêu :

- Học sinh nắm được những nét chính về sự kiện Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ
quân.

- Có kỹ năng phân tích tìm hiểu các thơng tin.

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

mất, sau đó biết được cơng lao thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh.
Tơi cho tiến hành hoạt động nhóm ở phần này bằng phiếu học tập:

<b>PHIẾU HỌC TẬP</b>

Câu 1. (Nhóm 1, 3, 5) Lập bảng so sánh tình hình đất nước ta trước và sau khi

thống nhất vào m u phiếu bài tập sau:

Thời gian

Các mặt Trước khi thống nhất Sau khi thống nhất
Đất nước

Triều đình
Đời sống của

nhân dân

Câu 2. (Nhóm 2,4,6) Đinh Bộ Lĩnh đã có cơng gì trong buổi đầu độc lập của đất
nước ?

Giáo viên yêu cầu học sinh đọc sách giáo khoa để hoàn thành phiếu học tập.
Dự kiến thời gian thích hợp cho hoạt động nhóm: 4 phút

Chuẩn bị: bảng phụ, phiếu học tập, bút dạ

Tổ chức nhóm: Tơi chia 6 nhóm, m i nhóm 2 bàn
<i>Tiến hành hoạt động:</i>

Giáo viên hướng d n và yêu cầu học sinh tiến hành thảo luận theo từng bước
tương tự như ví dụ trên.

u cầu nhóm này nhận xét bài làm của nhóm bạn cho cả lớp nghe.
Nhóm khác có ý kiến bổ sung, nhận xét (hoặc ngược lại).

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<i>Ví dụ 4: Dạy bài 27: Nhà Nguyễn thành lập</i>

Bài này tôi tiến hành thảo luận ở Hoạt động 3: Những điều gì cho thấy các vua
nhà Nguyễn không chịu chia sẻ quyền hành cho bất cứ ai và kiên quyết bảo vệ ngai
vàng của mình.

Ở hoạt động này cần đạt được mục tiêu :

- Biết được những chính sách cụ thể của các vua nhà Nguyễn để củng cố sự
thống trị.

- Học sinh có khả năng tư duy, so sánh phân tích, đánh giá được chính sách
quản lí xã hội rất chặt chẽ & tàn bạo nhà Nguyễn

Giáo viên cho học sinh thảo luận ở phần này bằng câu hỏi:

Phiếu học tập: (Nhóm 4) Nêu một số sự kiện để chứng minh rằng các vua nhà
Nguyễn không muốn chia sẻ quyền hành cho ai.

Giáo viên viết câu hỏi trên phiếu học tập cho học sinh thảo luận.
Dự kiến thời gian thích hợp cho hoạt động nhóm: 3 phút

Chuẩn bị: bảng phụ, phiếu học tập, bút dạ

Giáo viên hướng d n và yêu cầu học sinh thảo luận theo từng bước tương tự
như các ví dụ trên.

Cuối cùng giáo viên treo kết quả hoàn chỉnh và đối chiếu lại với kết quả thảo
luận của từng nhóm để nhận xét, khen gợi những ý kiến bổ sung đúng.

<b>c. Điều kiện để thực hiện giải pháp, biện pháp</b>

Giáo viên nghiên cứu sách giáo khoa, các tài liệu tham khảo để tìm hiểu thêm
thơng tin về các nhân vật và sự kiện lịch sử tiêu biểu trong các giai đoạn của chương
trình Lịch sử lớp 4. Vì nếu giáo viên khơng có những yếu tố trên sẽ khơng thể tìm tịi,
khám phá được những hoạt động những kiến thức cần thảo luận nhóm d n đến khi
dạy cho học sinh sẽ khơng có hiệu quả.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20>

giác, tự quản, biết hợp tác trong nhóm.

<b>d. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp</b>

Các giải pháp, biện pháp trong đề tài có mối quan hệ mật thiết với nhau, bổ trợ
cho nhau để thực hiện thành công đề tài đưa ra. Biện pháp 1 là tiền đề để thực hiện
các biện pháp 2,3,4,5. Các biện pháp sau bổ trợ để thực hiện biện pháp 1. Tuy nhiên
trong các biện pháp trên thì biện pháp 2 là biện pháp quan trọng nhất vì nó xác định
được mục nào cần thảo luận nhóm để đạt được mục tiêu bài học.

<b>e. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu</b>
<i>* Kết quả khảo nghiệm:</i>

Sau hai năm áp dụng các biện pháp nâng cao chất lượng thảo luận nhóm trong
phân môn Lịch sử 4 tôi thu được kết quả như sau :

<b>Thời gian</b> <b>TSHS</b>
<b>khối 4</b>

<b>u thích học lịch</b>
<b>sử; có khả năng</b>
<b>điều hành nhóm</b>

<b>hoạt động</b>

<b>Ý thức hợp tác</b>
<b>theo nhóm tốt</b>

<b>Chưa biết hợp</b>
<b>tác theo nhóm,</b>
<b>thiếu tinh thần</b>
<b>hợp tác; ngại</b>

<b>làm nhóm</b>
<b>trưởng, phát</b>

<b>thành viên.</b>

SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ SL Tỉ lệ

Trước khi thực

hiện đề tài 120 32 <i>26,7</i> 28 <i>23,3</i> 60 <i>50,0</i>

Sau khi áp dụng

đề tài 122 65 <i>53,5</i> 45 <i>36,9</i> 12 <i>9,8</i>

<i>* Giá trị khoa học:</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

chất lượng và lựa chọn hình thức tổ chức dạy học đúng đối tượng học sinh. Nhờ đó
chất lượng giáo dục của cả khối được nâng lên rõ rệt.

<b>4. Kết quả</b>

Những biện pháp được trình bày trên đây đã được đúc kết kinh nghiệm từ q
trình tơi làm giáo viên đứng lớp, được công tác trong một môi trường làm việc
nghiêm túc, chuyên nghiệp và cụ thể là trên thực tế kết quả học sinh của lớp mình.
Qua từng giai đoạn học, tơi nhận thấy thầy và trò hiểu nhau hơn. Bản thân các em
trong tiết học lịch sử luôn sự mạnh dạn tin tưởng đưa ý kiến, câu hỏi thắc mắc của
mình đến cho thầy, cho các bạn trong lớp. Điều này càng làm tơi phải khơng ngừng
tìm tịi, nghiên cứu kiến thức trước khi giải đáp cho các em. Đó cịn là động lực để tơi
tiếp tục hồn thiện tốt vai trò của người giáo viên trong thời đại mới.

<b>III. PHẦN KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ</b>
<b>1. Kết luận</b>

Dạy học đối với giáo viên chính là một sự rèn luyện tồn diện. Lịch Sử cũng là
phân mơn địi hỏi một trình độ hiểu biết và năng lực thực hành tồn diện. Vì thế,
muốn nâng cao hiệu quả thảo luận nhóm, giáo viên cần tự tìm tịi, nghiên cứu để cập
nhật cho mình những kiến thức về nội dung chương trình, về đổi mới phương pháp
dạy học, tìm ra những giải pháp tốt nhất, phù hợp với điều kiện thực tế giảng dạy ở
cơ sở, tạo ra cho học sinh có nề nếp, có thói quen làm việc theo nhóm.

Thầy tổ chức hoạt động tốt thì trị sẽ học tốt và chắc chắn hiệu quả của một hoạt
động thảo luận theo nhóm sẽ đạt được hiệu quả cao.

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

nhóm mình thảo luận. Đó là những vấn đề mà m i giáo viên nên chú ý khắc phục
trong quá trình dạy học để m i giờ học đạt hiệu quả cao hơn.

<b>2. Kiến nghị</b>

Đề nghị nhà trường trang bị thêm đồ dùng dạy học (tranh ảnh, lược đồ, biểu

đồ…) để phục vụ cho công tác dạy học tốt hơn.

Mua thêm các tài liệu tham khảo để bổ sung kiến thức mới

Trên đây là một số kinh nghiệm mà tôi đã đúc kết được trong quá trình nghiên
cứu và thực hiện tại đơn vị. Rất mong được sự đóng góp chân tình của các thành viên
trong Hội đồng sáng kiến kinh nghiệm các cấp để đề tài này được hồn thiện hơn
góp phần thực hiện có hiệu quả cao trong thời gian tiếp theo.

</div>

<!--links-->