Marketing xã hội với việc giảm nghèo bền vững

i


LỜI CAM ĐOAN


Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu trong luận án là trung thực và
có nguồn gốc rõ ràng. Các kết quả nêu trong luận án
chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.

Nghiên cứu sinh



ii
MỤC LỤC


TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i
MỤC LỤC
..................................................................................................................ii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
...................................................................................ii
DANH MỤC BẢNG
.................................................................................................. iv

DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ ............................................................................... v
PHẦN MỞ ĐẦU
..................................................................................................1

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VẬN DỤNG MARKETING XÃ HỘI VÀO THỰC
HIỆN MỤC TIÊU GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG
................................11

1.1 Những nội dung cơ bản về marketing xã hội ................................................. 11
1.2 Nghèo đói và giảm nghèo bền vững............................................................... 32
1.3 Mô hình vận dụng marketing xã hội trong giảm nghèo bền vững ................. 59
Chương 2:
ĐÁNH GIÁ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG Ở VIỆT NAM THEO
CÁCH TIẾP CẬN VẬN DỤNG MARKETING XÃ HỘI
.................84

2.1 Tổng quan tình hình nghèo đói và các chính sách, chương trình giảm
nghèo ở việt nam ........................................................................................... 84
2.2 Đánh giá các chương trình, chính sách giảm nghèo theo quan điểm
marketing xã hội............................................................................................ 97
2.3 Đánh giá thực trạng nhận thức, hành vi của người dân................................ 114
2.4 Đánh giá thực trạng nhận thức, hành vi của các nhóm đối tác xã hội.......... 126
Chương 3:
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP VẬN DỤNG MARKETING XÃ HỘI
THỰC HIỆN MỤC TIÊU GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG
..................142

3.1 Quan điểm về giảm nghèo bền vững ........................................................... 142
3.2 Quan điểm vận dụng marketing xã hội vào giảm nghèo bền vững ............. 146

3.3 Giải pháp cơ bản vận dụng marketing xã hội trong giảm nghèo bền vững..155
KẾT LUẬN
................................................................................................. 186

TÀI LIỆU THAM KHẢO
................................................................................ 188

PHỤ LỤC



iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT



ADB Ngân hàng Phát triển châu Á
BHYT Bảo hiểm y tế
CPRGS Chiến lược toàn diện về tăng trưởng và giảm nghèo
DFID Cơ quan hợp tác quốc tế Anh
GTZ Cơ quan hợp tác kỹ thuật Đức
LDF Quỹ phát triển địa phương
LĐTBXH Lao động-Thương binh và Xã hội
LPMD Lập kế hoạch phát triển địa phương
MOLISA Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội
NHCSXH Ngân hàng chính sách xã hội
XHCN Xã hội chủ nghĩa
SIDA Cơ quan hợp tác quốc tế thuỵ Điển
TCTK Tổng cục Thống kê
UNDP Chương trình phát triển Liên hợp quốc

VHLSS Điều tra hộ gia đình Việt Nam
XĐGN Xoá đói giảm nghèo





iv
DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: So sánh giữa marketing xã hội với các chiến lược truyền thông liên quan ........29
Bảng 1.2: Biểu hiện về năng lực của chính quyền....................................................44
Bảng 1.3: Biểu hiện về bảo đảm an toàn ..................................................................46
Bảng 2.1: Nghèo đói phân theo khu vực thành thị, nông thôn qua các năm ............88
Bảng 2.2: Hệ số Gini theo khu vực, vùng qua các năm............................................91
Bảng 2.3: Nguyên nhân nghèo đói............................................................................92
Bảng 2.4: Tổng hợp đánh giá các giải pháp giảm nghèo ở Việt Nam......................96
Bảng 2.5: Sản phẩm marketing xã hội của chương trình..........................................98
Bảng 2.6: Chi phí chấp nhận thái độ, hành vi mới ở người nghèo .........................103
Bảng 2.7: Chi phí cảm nhận của người nghèo khi tiếp cận dịch vụ .......................104
Bảng 2.8: Thái độ vươn lên của các nhóm nghèo...................................................115
Bảng 2.9: Hành vi của người nghèo khi nhàn rỗi ...................................................116
Bảng 2.10: Kết quả thử nghiệm ..............................................................................117
Bảng 2.11: Nhận thức về vai trò, trách nhiệm trong giảm nghèo...........................118
Bảng 2.12: Đánh giá của người nghèo về mức độ dễ tiếp cận dịch vụ giảm nghèo......121
Bảng 2.13: Tỷ lệ ý kiến cho rằng có khó khăn trong việc tiếp cận chương trình...122
Bảng 2.14: Cảm nhận của người nghèo với các dịch vụ giảm nghèo.....................123
Bảng 2.15: Vai trò trong giảm nghèo phân theo cấp hành chính............................128
Bảng 2.16: Vai trò chính trong lĩnh vực giảm nghèo .............................................129
Bảng 2.17: Nhận định về cách tiếp cận giảm nghèo bền vững...............................130

Bảng 2.18: Biểu hiện đối với công tác giảm nghèo................................................133
Bảng 2.19: Xu hướng phân bổ nguồn lực cho giảm nghèo từ quan điểm của cán bộ...134
Bảng 2.20: Những chương trình giảm nghèo lớn đang thực hiện...........................137
Bảng 3.1: Nội dung thúc đẩy nhận thức, hành vi giảm nghèo bền vững theo từng
giai đoạn.................................................................................................157



v
DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ


Hình 1.1: Sơ đồ các giai đoạn của quá trình thay đổi ............................................... 15
Hình 1.2. Mức độ tác động của các chiến lược thay đổi nhận thức, hành vi............ 27
Hình 1.3: Vòng luẩn quẩn của nghèo đói và mối quan hệ của nó với tăng trưởng
kinh tế và phát triển xã hội ...................................................................... 35
Hình 1.4: Hoà nhập với thị trường là nền tảng để người nghèo thoát nghèo bền vững....39
Hình 1.5. Bốn trụ cột bảo đảm giảm nghèo bền vững .............................................. 41
Hình 1.6: Cơ chế thay đổi nhận thức, hành vi .......................................................... 51
Hình 1.7: Các nhóm yếu tố tác động đến động cơ hành động .................................. 53
Hình 1.8. Mô hình hoá cách tiếp cận vận dụng marketing xã hội vào giảm nghèo
bền vững .................................................................................................. 62
Hình 1.9: Quy trình xây dựng, thực hiện chương trình marketing xã hội ................ 65
Hình 1.10: Các cấp độ sản phẩm đối với người nghèo............................................. 71
Hình 1.11: Các cấp độ sản phẩm đối với nhóm đối tượng là đối tác xã hội............. 75
Đồ thị 2.1: Khoảng cách nghèo phân theo vùng năm 2006...................................... 90
Đồ thị 2.2: Phân phối thu nhập và chuẩn nghèo ...................................................... 93
Hình 2.2: Mối quan hệ và phương thức thực hiện LPMD và LDF......................... 101
Hình 2.3: Mô hình tổ chức của chương trình MTQGGN .................................... 105
Hình 2.4: Chi phí-lợi ích mà người nghèo gặp phải khi tiếp cận dịch vụ............... 122

Đồ thị 2.3: Nhận thức về nghèo đói ........................................................................ 127
Hình 3.1 Khung trình bày các giải pháp marketing xã hội vào giảm nghèo bền vững..156