skkn một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 6 tuổi ở trường mầm non

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là một trong những vấn đề then chốt hiện nay
trong việc giáo dục nhân cách con người. Theo xu hướng chung, giáo dục trên thế
giới đang quan tâm đến vấn đề giáo dục và trang bị cho thế hệ trẻ các kỹ năng sống,
các kỹ năng giao tiếp, ứng xử để giải quyết các vấn đề quan hệ xã hội để tự bảo vệ
mình, đồng thời hướng đến mơi trường giáo dục sự hồ hợp, hợp tác thân thiện cho
trẻ tên cơ sở các giá trị cuộc sống.
Trên thực tế cho thấy có khoảng cách giữa nhận thức và hành vi của con
người, có nhận thức chưa hẳn đã có hành vi đúng, cho nên kỹ năng sống chính là
nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, hành vi và thói quen tích cực,
lành mạnh. Kỹ năng sống góp phần thúc đẩy sự phát triển của xã hội và bảo vệ
quyền con người.
Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm
trong cuộc sống, trẻ biết được những điều nên làm và những điều không nên làm,
giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi
gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách
nhiệm và có cuộc sống hài hoà trong tương lai.
Nghiên cứu gần đây về sự phát triển của não trẻ cho thấy rằng khả năng giao
tiếp với mọi người, khả năng biết tự kiểm soát, thể hiện các cảm giác của mình, biết
cách ứng xử phù hợp với các yêu cầu, biết giải quyết các vấn đề cơ bản một cách tự
lập có những ảnh hưởng rất quan trọng đối với kết quả học tập của trẻ tại trường.
Vì vậy trong quá trình giáo dục phát triển nhân cách cho trẻ nếu các giá trị đích
thực của trẻ sớm được hình thành và tơn vinh các giá trị đích thực của mình thì trẻ
sẽ có một nhân cách phát triển tồn diện, bền vững, có khả năng thích ứng và
chống chọi với mọi biến động của xã hội, biết tự khẳng định mình trong cuộc sống.
Bộ Giáo dục - Đào tạo đã phát động phong trào“ Xây dựng trường học thân
thiện - học sinh tích cực” với những kế hoạch thống nhất từ Trung ương đến địa
1

phương; Phòng giáo dục huyện Yên Định cũng đã có kế hoạch cho từng năm học
với những biện pháp cụ thể để rèn kỹ năng sống cho học sinh một cách chung nhất
cho các bậc học, đây chính là những định hướng giúp giáo viên thực hiện như: Rèn
luyện kỹ năng ứng xử hợp lý với các tình huống trong cuộc sống, thói quen và kỹ
năng làm việc, sinh hoạt theo nhóm; rèn luyện sức khỏe và ý thức bảo vệ sức khỏe,
kỹ năng phòng, chống tai nạn giao thông, đuối nước và các tai nạn thương tích
khác; rèn luyện kỹ năng ứng xử văn hóa, chung sống hòa bình, phòng ngừa bạo lực
và các tệ nạn xã hội.
Đặc bệt đối với trẻ 5 - 6 tuổi giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là một vấn đề cấp
thiết và quan trọng để trang bị cho trẻ những kiến thức, kỹ năng sống cơ bản làm
hành trang cho trẻ bước vào học ở trường phổ thông.
Xác định được vai trò vị trí của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 - 6 tuổi ở
trường Mầm non, với cương vị là phó hiệu trưởng, tơi đã nghiên cứu mạnh dạn đưa
ra một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường Mầm non Thị
trấn Thống Nhất để phần nào giúp trẻ có được kỹ năng sống cơ bản phù hợp và
phát triển nhân cách trẻ một cách toàn diện.
II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1. Thực trạng
Trường Mầm non Thị trấn Thống Nhất được thành lập từ rất lâu, tiền thân là
nhà trẻ của Nơng trường Quốc doanh, sau đó là trường Mầm non Thị trấn Nông
trường Thống Nhất. Là thị trấn đặc thù nên nguồn kinh phí đầu tư cho nhà trường
còn rất khiêm tốn, cơ sử vật chất của nhà trường còn sơ sài chưa đáp ứng với yêu
cầu giáo dục.
Đến tháng 10/2009 Thị trấn Thống Nhất chính thức được thành lập, từ ngày
thành lập đến nay chính quyền địa phương đã và đang quan tâm đầu tư xây dựng
trường mới cho nhà trường để tiến tới xây dựng trường mầm non đạt chuẩn Quốc
gia.

2

Là một đơn vị nằm ở cách xa trung tâm huyện, dân cư ở rải rác khơng tập
trung, trình độ dân trí khơng đồng đều cho nên vấn đề nhận thức và quan tâm giáo
dục con em mình cũng khơng đồng bộ; một số gia đình có điều kiện thì cưng chiều
con cái, thích gì được nấy, còn phần lớn là công chức nhà nước và nông dân họ
dành nhiều thời gian vào lao động để mưu sinh mà ít có thời gian quan tâm đến con
cái, họ cho rằng trẻ còn nhỏ chỉ đưa đến trường mầm non là để gửi con để yên tâm
đi làm hoặc giao phó cho nhà trường chứ chưa nhận thức đúng đắn về vai trò, vị trí
của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ cho nên chất lượng giáo dục kỹ năng sống
chưa cao, có nhiều trẻ ở trường rất ngoan, tiếp thu kiến thức tốt nhưng về nhà lại rất
nghỗ ngược, hay quậy phá…
Ở nước ta Bộ Giáo dục - Đào tạo đã phát động phong trào “ Xây dựng
trường học thân thiện, học sinh tích cực” từ năm học 2008 - 2009, với yêu cầu tăng
cường sự tham gia một cách hứng thú của học sinh và cộng đồng trong các hoạt
động giáo dục trong nhà trường và tại cộng đồng với thái độ tự giác, chủ động và ý
thức sáng tạo. Trong năm nội dung thực hiện có nội dung rèn luyện kỹ năng sống
cho học sinh. Nhà trường đã triển khai đồng bộ, xong chưa có sự chỉ đạo sát sao và
chưa có những biện pháp, giải pháp tích cực để thực hiện.
Đối với giáo viên mầm non thường tập trung lo lắng cho những trẻ có những
vấn đề về hành vi và khả năng tập trung trong những năm tháng đầu tiên trẻ đến
trường. Đơn giản là vì những trẻ này thường khơng có tính kiên trì, khơng biết chú
ý lắng nghe và làm việc theo nhóm, điều này làm cho trẻ không thể tập trung lĩnh
hội những điều cơ giáo dạy! Vì vậy, giáo viên phải tốn rất nhiều thời gian vào đầu
năm học để giúp trẻ có được những kỹ năng sống cơ bản ở trường mầm non.
Nghi thức văn hóa trong ăn uống là một nét văn hóa mà trong thời đại cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa nhưng ít được quan tâm chú ý tới và ít người biết được
rằng: Văn hóa trong ăn uống là một trong những tiêu chí đánh giá nhân cánh của
con người. Vì thế, trẻ cần được rèn luyện kỹ năng thực hiện các nghi thức văn hóa
ăn uống.
3

Về phía các bậc cha mẹ trẻ em ln nóng vội trong việc dạy con; do đó, khi
trẻ về nhà mà chưa biết đọc, viết chữ, hoặc chưa biết làm tốn thì lo lắng một cách
thái q! Đồng thời lại chiều chuộng, cưng phụng con cái khiến trẻ khơng có kỹ
năng tự phục vụ, chỉ chú ý đến khâu dạy, và chú ý đến con mình ăn, uống như thế
nào, chứ khơng quan tâm đến trẻ có biết sử dụng những đồ dùng, vật dụng trong ăn
uống hay không? Và vì sao chúng ta cần những đồ dùng, vật dụng đó? Những đồ
dùng đó để làm gì? và như thế nào là ăn uống có văn hố
Đối với giáo viên mầm non một phần vì áp lực với phụ huynh quá lớn, một
phần vì sự ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy của lớp nên có phần còn xem nhẹ
việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, chưa có kế họach cụ thể mà chỉ dạy chung
chung đại khái.
Phong trào“ Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” tập trung
nhiều nội dung chung cho các bậc học, giáo viên chưa hiểu nhiều về nội dung phải
dạy trẻ lứa tuổi mầm non những kỹ năng sống cơ bản như thế nào, chưa biết vận
dụng từ những kế hoạch định hướng chung để rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ mầm
non.
Đa số giáo viên trẻ tuổi mới vào nghề nên chưa có nhiều kinh nghiệm trong
việc đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích sự chuyên cần, tích cực,
chủ động, sáng tạo và ý thức vươn lên, rèn luyện khả năng tự học của học sinh còn
gặp nhiều khó khăn; giáo viên trẻ tuổi có năng động, sáng tạo nhưng lại khó trong
cơng tác bồi dưỡng do nhận thức về nghề chưa sâu sắc lại do loại hình trường bán
công nên giáo viên mới thường không an tâm công tác.
Về phía trẻ: 100% trẻ 5 tuổi ra lớp, xong có một số trẻ 5 tuổi mới bắt đầu đến
trường nên trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn trong giao tiếp cũng như trong các
hoạt động của trường, của lớp. Mặt khác do trẻ ở nhà được cưng chiều nên trẻ chưa
có những kỹ năng đơn giản như: kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng
phối hợp...
2. Kết quả đạt được từ thực trạng trên: (Xem phụ lục 1)

4


Bảng kết quả thực trạng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5- 6 tuổi
Trường Mầm non Thị trấn Thống Nhất
Tổng

Số

số trẻ

trẻ

đến

khảo

trường

sát

Kỹ năng sống tự tin
Tốt
khá
Tỷ

Trung

20

50

Yếu

bình
ST

lệ

40

Kỹ năng giao tiếp

phá

ST

61

Kết quả giáo dục kỹ năng sống
Kỹ năng sống hợp tác
Kỹ năng học hỏi khám
Kỹ năng tự phục vụ

Tỷ

khá
ST

lệ

13

32.5

Tốt

7

Tỷ

ST

Tỷ

lệ

lệ

17.5 16

40

Trung

Yếu

bình
ST

Tỷ

khá
ST

lệ
15

37.5

Tốt

9

Tỷ

ST

Tỷ

Trung

Yếu

bình
ST

Tỷ

Tốt
khá

ST

Tỷ

lệ

lệ

lệ

lệ

22.5 15

37.5 15

37.5 10

25

ST

15

Tỷ

Trung

Yếu

bình
ST

Tỷ

lệ

lệ

37.5 16

40

Tốt
khá

ST

9

Tỷ

ST

Tỷ

lệ

lệ

22.5 22

55

Trung

Yếu

bình
ST

10

T

S

Tỷ

ỷ

T

lệ

lệ
25

8

20

5


B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CÁC GIẢI PHÁP CHUNG
Trong quá trình nghiên cứu đề tài và qua thực tế quản lý chỉ đạo thực hiện ở
nhà trường, tôi đã thực hiện các giải pháp chung để giải quyết vấn đề như sau:
1. Giúp giáo viên nhận thức sâu sắc về việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
2. Xác định những kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục trẻ ở lứa tuổi mầm
non
3. Xác định nhiệm vụ cơ bản đối với từng đối tượng trong việc dạy trẻ kỹ
năng sống.
4. Lập kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
5. Tuyên truyền với các bậc cha mẹ về giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trong
gia đình.
6. Tạo môi trường lành mạnh trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
7. Tổ chức các hoạt động tập thể vui tươi, lành mạnh trong nhà trường.
II. CÁC BIỆN PHÁP CỤ THỂ
1. Giúp giáo viên nhận thức sâu sắc về việc dạy trẻ kỹ năng sống.
Ngay từ đầu năm học, nhà trường tổ chức cho toàn thể giáo viên trong toàn
trường hội thảo về chủ đề năm học, học tập các chuyên đề, quán triệt các nội quy
quy chế của nhà trường, về vị trí, vai trò của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở
trường Mầm non, về thực trạng và giải pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở đơn
vị. giúp giáo viên nhận thức sâu sắc ý nghĩa phong trào“ Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực” do Bộ Giáo dục - Đào tạo phát động; qua đó giúp giáo
viên xác định cho mình nhiệm vụ và trách nhiệm phải giáo dục kỹ năng sống cho
trẻ như thế nào để trẻ phát triển nhân cách một cách tồn diện. Từ đó giáo viên đề

ra mục tiêu và kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho trẻ cho phù hợp với các kiến
thức văn hoá trong suốt năm học, trẻ sẽ học tốt nhất khi có được cách tiếp cận một
cách cân bằng, biết cách phát triển các kỹ năng nhận thức, cảm xúc và xã hội. Vì
thế, khi trẻ tiếp thu được những kỹ năng giao tiếp xã hội và các hành vi ứng xử cơ
6


bản trong nhóm bạn, thì trẻ sẽ nhanh chóng sẵn sàng và có khả năng tập trung vào
việc học văn hố một cách tốt nhất.
Vì vậy mà BGH phải xây dựng kế hoạch một cách cụ thể, bám sát chủ đề
năm học, tuỳ thuộc vào tình hình thực tế ở địa phương đề ra mục tiêu và nhiệm vụ
cho giáo viên thực hiện.
2. Xác định những kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục cho trẻ 5 - 6 tuổi.
Đối với đặc điểm phát triển tâm sinh lý trẻ em ở lứa tuổi mầm non thì có
nhiều kỹ năng quan trọng mà trẻ cần phải biết trước khi tập trung vào học văn hoá.
Thực tế kết quả của nhiều nghiên cứu đều cho thấy các kỹ năng quan trọng nhất trẻ
phải học vào thời gian đầu của năm học là chính là những kỹ năng sống như: sự
hợp tác, tự kiểm sốt, tính tự tin, tự lập, tò mò, ham hiểu biết, khả năng thấu hiểu
và giao tiếp, thích khám phá môi trường xung quanh... Việc xác định được các kỹ
năng sống cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng những nội
dung trọng tâm để dạy trẻ. Vì vậy mà tuỳ vào từng độ tuổi, từng đối tượng được
phân công phụ trách mà giáo viên xác định nhiệm vụ, nội dung giáo dục kỹ năng
sống cho trẻ cho phù hợp với yêu cầu và đặc điểm phát triển tâm sinh lý của trẻ.
Cụ thể là:
+ Kỹ năng sống tự tin : Một trong những kỹ năng đầu tiên mà giáo viên cần
chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm nhận
được mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với những người khác.
Kỹ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi.
+ Kỹ năng sống hợp tác: Trẻ ở độ tuổi 5 - 6 tuổi nhu cầu bạn bè của trẻ phát
triển mạnh. Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng

làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này. Khả
năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn, đồng thời
thoả mãn nhu cầu kết bạn của trẻ.
+ Kỹ năng thích tò mò, ham học hỏi, khả năng khám phá: Đây là một trong
những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này là sự khát khao được
7


học. Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để khêu gợi tính tò
mò tự nhiên của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt
động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường khêu gợi trí não nhiều hơn là những
thứ có thể đốn trước được. Đây là kỹ năng quan trọng để trẻ có thể tiếp thu kiến
thức ở bậc học phổ thông.
+ Kỹ năng tự phục vụ: Đây cũng là một kỹ năng không thể thiếu trong quả
trình giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, giúp trẻ ý thức được tinh thần lao động đơn
giản, không trông chờ ỷ lại vào người khác, phát huy tính tự lập trong cuộc sống
hàng ngày.
+ Kỹ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn đạt
ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến thức của
mình trong thế giới xung quanh nó. Đây là một kỹ năng cơ bản và khá quan trọng
đối với trẻ. Nó có vị trí chính yếu khi so với tất cả các kỹ năng khác như đọc, viết,
làm toán và nghiên cứu khoa học. Nếu trẻ cảm thấy thoải mái khi nói về một ý
tưởng hay chính kiến nào đó, trẻ sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn sàng tiếp nhận
những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp trẻ sẳn sàng học mọi thứ.
Ngoài ra, ở trường mần non giáo viên cần dạy trẻ nghi thức văn hóa trong ăn
uống qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự rửa
tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ dùng,
vật dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi vãi, nhai
nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời trước khi ăn,
cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén, thìa … hoặc biết giúp người

lớn dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất, không làm ảnh hưởng đến người xung
quanh. Biết tự bảo vệ mình trước những tình huống nguy hiểm…
3. Xác định nhiệm vụ cơ bản và phân công trách nhiệm trong việc giáo
dục kỹ năng sống cho trẻ.
3.1. Trách nhiệm của nhà trường

8


- Ban giám hiệu trao đổi bàn bạc để xác định mục tiêu của nhà trường phù
hợp với tiềm năng phát triển của trẻ và xây dựng kế hoạch năm học cho phù hợp độ
đặc điểm phát triển của trẻ và phù hợp với nội dung chương trình chăm sóc giáo
dục trẻ.
- Tạo điều kiện cho giáo viên tổ chức tốt các họat động ni dưỡng, chăm
sóc giáo dục trẻ theo thời gian biểu của nhà trường đã đề ra.
- Tập huấn cho giáo viên về các kỹ năng làm việc với cha mẹ, tạo cơ hội, tổ
chức nhiều hoạt động nhằm giúp giáo viên tăng cường phối hợp thống nhất với gia
đình để dạy trẻ kỹ năng sống đạt hiệu quả.
3.2. Nhiệm vụ của giáo viên
- Giáo viên cần tích cực đổi mới phương pháp giảng dạy nhằm khuyến khích
sự chuyên cần, tích cực của trẻ, giáo viên cần phải biết khai thác phát huy năng
khiếu, tiềm năng sáng tạo ở mỗi trẻ. Vì mỗi đứa trẻ là một nhân vật đặc biệt, phải
giáo dục trẻ như thế nào để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi tình huống của cuộc
sống.
- Thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc giáo dục trẻ một
cách thích hợp tn theo một số quan điểm: Giúp trẻ phát triển đồng đều các lĩnh
vực: thể chất, ngơn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẩm mỹ. Phát huy tính tích
cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tim tòi, biết vận dụng vốn kiến
thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh huống khác nhau.
- Giáo viên cần giúp trẻ có được những mối liên kết mật thiết với những bạn

khác trong lớp, trẻ biết chia sẻ chăm sóc, trẻ cần phải học về cách hành xử, biết
lắng nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình khi vào trong các nhóm trẻ khác
nhau, giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới. Điều này liên
quan tới việc đứa trẻ có cảm thấy thoải mái, tự tin hay không đối với mọi người
xung quanh, cũng như việc mọi người xung quanh chấp nhận đứa trẻ đó như thế
nào? Cần chuẩn bị cho trẻ sự tự tin, thoải mái trong mọi trường hợp nhất là trong
việc ăn uống để chúng ta không phải xấu hổ vì những hành vi khơng đẹp của trẻ.
9


- Thường xuyên liên hệ với phụ huynh để kịp thời nắm tình hình của trẻ, trao
đổi với phụ huyng những nội dung và biện pháp chăm sóc và giáo dục trẻ tại nhà,
bàn bạc cách giải quyết những khó khăn gặp phải.
- Trong quá trình thực hiện giáo viên phải chấp hành nghiêm túc sự phân
công chỉ đạo của BGH trao đổi thông tin, xin ý kiến chỉ đạo kịp thời khi gặp khó
khăn vướng mắc.
4. Xây dựng kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho trẻ:
Dựa vào các nội dung đã xác định, hướng dẫn giáo viên lập kế hoạch cụ thể
theo từng chủ đề, chủ điểm cho phù hợp với đặc điểm phát triển tâm sinh lý của trẻ
và phù hợp với nội dung chương trình chăm sóc giáo dục trẻ theo độ tuổi.
Ví dụ: Kế hoạch giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 - 6 tuổi
TT

CHỦ ĐỀ

NỘI DUNG
BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
- Giáo dục trẻ mạnh dạn, tự - Trò chuyện, gần gũi trẻ.
tin, gần gũi, nhường nhịn với - Tổ chức các hoạt động tập

1

Trường
Mầm non

bạn bè, biết chào hỏi lễ thể…
phép…

- Giáo dục trẻ biết lấy cất đồ

- Giáo dục trẻ kỹ năng tự dùng đúng nơi quy định,
phục vụ.
Giáo dục trẻ biết quan tâm
giúp đỡ người thân yêu, biết
2

Gia đình

thể hiện tình cảm, cảm xúc,
biết cách cư xử đúng mực với
các thành viên trong gia
đình…

biết tự chải đầu, rửa mặt…
- Trò chuyện, tìm hiểu về
gia đình trẻ.
- Tổ chức các hoạt động có
liên quan
- Tạo tình huống để trẻ phát
huy tính tích cực, thể hiện

cảm xúc…
Trên cơ sở kế hoạch đã xây dựng giáo viên phải đưa ra các biện pháp và hình
thức tổ chức phù hợp để thực hiện có hiệu quả như:

10


- Tạo nhiều cơ hội cho trẻ được chơi, được quan hệ trao đổi với bạn bè, với
cô giáo và tham gia vào các hoạt động giáo dục như vui chơi, âm nhạc, tạo hình,
phát triển ngơn ngữ…
- Tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm một cách hứng thú, sáng tạo và tích
cực trong các hoạt động hàng ngày.
- Tạo điều kiện để trẻ được tập luyện kỹ năng sống, thúc đẩy trẻ thay đổi các
giá trị, thái độ và hành vi trước đó của mình nhằm lựa chọn những giá trị hành vi
mới phù hợp.
- Khuyến khích trẻ vận dụng kiến thức và kỹ năng mới vào các tình huống
trong cuộc sống.
- Giáo viên cần tổ chức tốt các hoạt động , luôn chú ý lắng nghe để hiểu trẻ,
tôn trọng và tin tưởng trẻ.
- Động viên khen ngợi trẻ kịp thời khi trẻ thể hiện những kỹ năng sống phù
hợp.
- Tạo điều kiện cho trẻ được tham quan, tiếp xúc, quan sát môi trường xã hội
gần gũi xung quanh để trẻ được trải nghiệm các kỹ năng sống cơ bản.
- Phối hợp với gia đình, cộng đồng tạo mơi trường giáo dục an tồn lành
mạnh và thân thiện.
- Trong quá trình thực hiện giáo viên cần ghi chép theo dõi bằng nhật ký để
có biện pháp bồi dưỡng những trẻ cá biệt.
- Kết thúc mỗi chủ đề, chủ điểm giáo viên đánh giá sự phát triển của từng trẻ
5. Tuyên truyền, vận động các bậc phụ huynh quan tâm giáo dục kỹ

năng sống cho trẻ trong gia đình
- Ngay từ đầu năm học nhà trường tổ chức hội nghị phụ huynh học sinh để
tuyên truyền, vận động phụ huynh quan tâm tạo mọi điều kiện để nhà trường thực
hiện tốt kế hoạch đã đề ra.
- Tuyên truyền vận động phụ huynh tạo điều kiện để trẻ được đến trường
sớm và đi học đều đặn.
11


- Tuyên truyền để các bậc phụ huynh nhận thức sâu sắc về ý nghĩa của việc
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ dưới nhiều hình thức như: Phối hợp với các tổ chức
chính trị xã hội ở địa phương, qua các phương tiện thông tin đại chúng, sách báo,
pano, trao đổi trực tiếp với phụ huynh trong giờ đón trả trẻ…
- Giúp phụ huynh nhận thức được rằng, Cha mẹ có thể giúp trẻ phát triển kỹ
năng cảm xúc và xã hội bằng cách tạo ra các mối liên kết bạn bè tại gia đình. Bởi vì
trẻ ở độ tuổi này nhu cầu bạn bè của trẻ rất cao. Mối quan hệ này được trẻ duy trì
khi đến trường, khi có được mối liên kết với một trẻ nào đó trong lớp, các mối quan
hệ khác sẽ hình thành tiếp theo một cách dễ dàng hơn.
- Cha mẹ trẻ cần phối hợp với giáo viên một cách chặt chẽ và hợp lý bằng
việc tham gia tình nguyện vào quá trình giáo dục trong nhà trừơng. Cha mẹ nên
tham gia vào các buổi trao đổi với giáo viên, tham gia các buổi họp của nhà trường
và dự một số giờ học, dự các hoạt động ngoại khoá; chỉ bằng cách đó thơi cha mẹ
đã giúp trẻ hiểu rằng học là phải học cả đời.
- Cần giáo dục để trẻ cảm thấy thoải mái tự tin trong mọi tình huống của
cuộc sống. Nếu cha mẹ muốn giáo dục trẻ biết tự giữ kỷ luật, trước hết cần đánh
thức sự tự ý thức của trẻ, cố gắng khơi gợi để trẻ luôn nghĩ về bản thân mình một
cách tích cực và đừng bao giờ phá vỡ suy nghĩ tích cực về bản thân trẻ.
- Trong gia đình, việc dạy trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống rất cần
thiết. Để trẻ có được những kỹ xảo, thói quen sử dụng đồ dùng một cách chính xác
và thuần thục và khéo léo, không chỉ đòi hỏi trẻ phải thường xuyên luyện tập, mà

còn phải đáp ứng được những nhu cầu của trẻ, đó là cung cấp cho trẻ những mẫu
hành vi văn hóa, những hành vi đúng, đẹp, văn minh của chính cha mẹ và những
người xung quanh trẻ.
6. Tạo môi trường lành mạnh trong việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
6.1. Người lớn phải gương mẫu, là tấm gương sáng để trẻ noi theo
Đối với trẻ 5 - 6 tuổi trẻ rất thích bắt chước và muốn thể hiện mình vì vậy
mỗi hành vi, cử chỉ của người lớn phải chuẩn mực, đặc biệt là cô giáo. Đối với trẻ
12


cơ giáo là người tác động và có ảnh hưởng rất lớn đối với trẻ, vì vậy mà cơ giáo và
người lớn phải là tấm gương sáng cho trẻ noi theo.
6.2. Yêu thương, tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo an toàn
cho trẻ.
Trẻ ở lứa tuổi này cơ thể trẻ đang trên đà phát triển mạnh cả về tâm sinh lý
vì vậy mà trẻ cần được quan tâm chăm sóc một cách tỷ mỷ, chu đáo, phải đảm bảo
an toàn tuyệt đối cho trẻ để trẻ được phát triển tốt về mặt sinh lý. Mặt khác trẻ ở lứa
tuổi này trẻ rất dễ bị tổn thương về mặt tâm lý vì vậy phải tạo cho ln cảm thấy
cảm giác an toàn để trẻ tự tin trong mọi hoạt động. Trẻ cần được yêu thương, tôn
trọng và đối sử công bằng để tránh cho trẻ bị ảnh hưởng xấu đến tâm lý, tạo điều
kiện cho trẻ phát triển một cách toàn diện.
6.3. Tạo điều kiện tốt nhất cho trẻ vui chơi
Giáo viên cần tổ chức tốt hoạt động góc để trẻ được thể hiện mình qua các
thao tác vai tạo các tình huống chơi để trẻ được trải nghiệm và đưa ra cách xử lý
tình huống. Vì đối với trẻ chơi trò chơi có một vai trò rất quan trọng trong việc rèn
kỹ năng sống cho trẻ. Trẻ lớn lên, học hành và khám phá thông qua trò chơi. Các
hành động chơi đòi hỏi trẻ phải suy nghĩ, giải quyết các vấn đề, thực hành các ý
tưởng.
Ví dụ: Trò chơi đóng vai theo chủ đề: Bế em. Thông qua hành động chơi trẻ
được thể hiện vai chơi một cách tự nhiên thoải mái, được trải nghiệm thực tế từ đó

tạo cho trẻ có những tình cảm, cảm xúc và những kỹ năng sống cũng được hình
thành.
Trong chế độ sinh hoạt hàng ngày của trẻ giáo viên cũng cần tổ chức theo bài
bản trình tự và tạo ra tình huống thực tế để trẻ được tiếp cận.
6.4. Thường xuyên đọc sách, trò chuyện, kể chuyện cho trẻ nghe
- Giáo viên cần tranh thủ đọc sách cho trẻ nghe trong mọi tình huống như
những giờ hoạt động góc ở một nhóm nhỏ, hoặc đọc sách trẻ nghe trong giờ trưa
đối với những trẻ khó ngủ.
13


- Sưu tầm nhiều tranh ảnh, tổ chức cho trẻ làm sách, truyện tranh theo chủ đề
để trẻ được hoạt động, khám phá.
- Tăng cường kể cho trẻ nghe các câu chuyện cổ tích qua đó rèn luyện đạo
đức cho trẻ, giúp trẻ hồn thiện mình, biết đọc sách, dạy trẻ yêu thương bạn bè, yêu
thương con người. Tạo hứng thú cho trẻ nhỏ qua các truyện bằng tranh tùy theo lứa
tuổi, gợi mở tính tò mò, ham học hỏi, phát triển khả năng tích cực ở trẻ.
Ví dụ: Qua câu truyện Tấm cám giáo dục trẻ tình yêu thương con người,
sống hiền lành tốt bụng sẽ gặp nhiều điều tốt lành, người độc ác sẽ bị trừng trị đích
đáng.
- Trong gia đình, cha mẹ, anh chị lớn nên dành thời gian đọc sách cho trẻ
nghe, hoặc thống nhất giờ đọc sách của gia đình, vào giờ đó các thành viên trong
gia đình đều đọc sách, báo hoặc đọc một thứ gì đó của mình.
6.5. Động viên khích lệ trẻ để trẻ nói lên quan điểm của mình
Trong các hoạt động ở trường lớp hay ở trong gia đình nên động viên khích
lệ trẻ để trẻ nói lên quan điểm, ý nghĩ của mình về những gì mà trẻ cho là đúng
hoặc những suy nghĩ của trẻ về một sự việc nào đó, về những lựa chọn của mình, từ
đó phân tích, định hướng cho trẻ có nhận thức đúng và phù hợp với bối cảnh. Cố
gắng khơng chỉ trích các quyết định của trẻ. Việc này sẽ hình thành kỹ năng tự
kiểm sốt bản thân, rèn luyện tính tự tin cho trẻ khi tham gia các hoạt động và các

buổi thảo luận tại trường sau này.
6.5. Giúp trẻ phát triển sở thích của trẻ
Người lớn nên quan tâm tìm hiểu và khuyến khích trẻ nói lên ý thích của
mình và tại điều kiện cho trẻ phát huy những sở thích đúng đắn của trẻ, người lớn
có thể cung cấp thêm phương tiện để trẻ thực hiện ý thích đó.
Ví dụ như trẻ thích vẽ, ngồi việc cho trẻ học năng khiếu vẽ thì cơ giáo, cha
mẹ có thể cho trẻ thêm bút màu, giấy vẽ và hãy chỉ cho trẻ cách lưu giữ các bức
tranh để tạo thành một bộ sưu tập tranh vẽ của chính trẻ hoặc triển lãm tranh của trẻ
ở góc nhỏ trong nhà.
14


6.6. Giáo dục trẻ những nghi thức văn hóa trong ăn uống
Cho trẻ tham quan bếp ăn của trường, của gia đình Cụ thể: Trẻ được làm
quen với những đồ dùng, vật dụng khác nhau, (bộ đồ bếp, bộ đồ ăn, bộ đồ uống).
Sự sạch sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt ngăn nắp, ngay ngắn những
bộ đồ dùng, vật dụng, thái độ, ăn uống từ tốn, khơng vội vã, khơng khí cởi mở,
thoải mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ chịu… tất cả những yếu
tố trên sẽ giúp trẻ có thói quen tốt để hình thành kỷ năng tự phục vụ và ý nghĩa hơn
là kỹ năng sống tự lập sau này.
Giáo dục trẻ biết mời chào, rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, ăn uống có văn hố,
biết cách sử dụng các đồ dùng ăn uống; hơn nữa trẻ sẽ được dạy cách sử dụng các
đồ dùng đúng chức năng một cách chính xác và thuần thục.Việc này được thực hiện
trong giờ học, giờ sinh hoạt hàng ngày của trẻ tại lớp và trong bữa cơm gia đình.
6.7. Tạo mơi trường trong và ngoài lớp học sinh động, phù hợp
Trong lớp học trang trí đẹp, phải có khơng gian cho trẻ hoạt động, trang trí
lớp học phải được thay đổi và phù hợp theo chủ đề, chủ điểm, giáo viên khuyến
khích và tạo điều kiện để trẻ được cùng cơ trang trí lớp học, khuyến khích trẻ để trẻ
nêu lên ý tưởng của mình.
Ngồi sân trường tạo nhiều khơng gian cho trẻ tìm hiểu, khám phá như xây

dựng vườn cổ tích, vẽ tranh tường, sân chơi giao thơng, góc thiên nhiên… để thu
hút, kích thích sự tò mò ham hiểu biết ở trẻ.
7. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc tổ chức các hoạt động
tập thể trong nhà trường.
Nhà trường cần tổ chức các hoạt động văn nghệ, thể thao một cách thiết
thực, khuyến khích sự tham gia chủ động, tự giác của học sinh. Tổ chức các trò
chơi dân gian, các buổi tham quan, ngoại khoá và các hoạt động vui chơi giải trí
tích cực khác phù hợp với lứa tuổi.
Duy trì biện pháp tăng cường cho trẻ chơi các trò chơi dân gian trong giờ
hoạt động ngoài trời, trẻ được xem các kịch bản rối qua các câu chuyện cổ tích,
15


được trực tiếp chơi với các con rối, giao lưu thi hỏi đáp về nội dung các câu
chuyện.
Tổ chức tốt các hội thi cấp trường như: “Bé khéo tay”, “Bé khoẻ bé ngoan”;
“Bé thơng minh nhanh trí”; “Bé tập làm nội trợ”, “Bé với an tồ giao thơng và bảo
vệ mơi trường”…
Tạo điều kiện bồi dưỡng cho những trẻ có năng khiếu được phát huy tài năng
của mình.
Tổ chức các buổi giao lưu văn nghệ với các tổ chức đoàn thể ở địa phương.

C. KẾT THÚC VẤN ĐỀ
I. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ:
Từ cơ sở lý luận đến sơ sở thực tiễn của đề tài và dựa vào đặc điểm phát triển
tâm sinh lý lứa tuổi chúng ta có thể khảng định rằng “Giáo dục kỹ năng sống cho
trẻ Mẫu giáo 5 - 6 tuổi” là một vấn đề vô cùng quan trọng và được đặt lên vị trí
hàng đầu trong q trình chăm sóc giáo dục trẻ ở trường Mầm non để trang bị cho
trẻ các kỹ năng sống cơ bản (Các kỹ năng giao tiếp, ứng xử để giải quyết các vấn
đề xã hội, để tự bảo vệ mình…). Đồng thời hướng đến mơi trường giáo dục sự hồ

nhập, hợp tác thân thiện cho trẻ trên cơ sở các giá trị cuộc sống.
Xuất phát từ thực trạng “Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 - 6 tuổi” ở trường
Mầm non Thị trấn Thống Nhất còn nhiều hạn chế, chưa có sự quan tâm đúng mức
cũng như chưa có các giải pháp, biện pháp giáo dục phù hợp dẫn đến kết quả giáo
dục kỹ năng sống cho trẻ 5 - 6 tuổi đạt chưa cao.
Qua quá trình áp dụng sáng kiến kinh nghiệm vào thực tế ở trường Mầm non
Thị trấn Thống Nhất, được sự đồng thuận hợp tác của tập thể sư phạm, sự ủng hộ
tích cực của các bậc cha mẹ, với những biện pháp, giải pháp hữu hiệu, thiết thực đã
giúp nhà trường đạt được một số kết quả trong việc giáo dục trẻ 5 - 6 các kỹ năng
sống cơ bản thể hiện ở các kết quả sau:

16


Bảng kết quả giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5- 6 tuổi sau khi áp dụng những biện pháp, giải
pháp thực nghiệm
Trường Mầm non Thị trấn Thống Nhất
Tổng

Số

số trẻ

trẻ

đến

khảo

trường

sát

Kỹ năng sống tự tin

khá
Tỷ

Trung

35

87.5

Yếu

bình
ST

lệ
40

Kỹ năng giao tiếp

phá
Tốt
ST

61

Kết quả giáo dục kỹ năng sống
Kỹ năng sống hợp tác
Kỹ năng học hỏi khám
Kỹ năng tự phục vụ

Tỷ

12.5

Trung

khá
ST

lệ
5

Tốt

Tỷ

ST

lệ
0

Tỷ

bình
ST

lệ
38

95

Yếu

Tỷ

khá
ST

lệ
2

5

Tốt

Tỷ

ST

lệ
0

Tỷ

Trung

bình
ST

lệ
34

85

Yếu

Tỷ

khá
ST

lệ
6

15

Tốt

Tỷ

ST

lệ
0

Tỷ

Trung
bình
ST

lệ
40

100

Yếu

Tỷ

khá
ST

lệ
0

Tốt

Tỷ

ST

lệ
0

Tỷ

Trung
bình
ST

lệ
36

90

Yếu

4

T

S

Tỷ

ỷ

T

lệ

lệ
10

0

17


Nhìn vào kết quả đạt được qua quá trình áp dụng các biện pháp, giải pháp đã
nêu ở trên ta thấy kết quả đạt được khá cao và đáng khích lệ, tỷ lệ trẻ có các kỹ
năng sống cơ bản đạt khá tốt tăng lên rõ rệt, tỷ lệ trẻ yếu kém về kỹ năng sống
khơng còn.
100% trẻ có kỹ năng tự phục vụ đạt khá tốt.
90% trẻ có kỹ năng giao tiếp đạt khá tốt.
95% trẻ có ký năng sống hợp tác, biết chia sẻ với bạn bè đạt khá tốt…
Từ đó ta có thể kết luận rằng giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 - 6 tuổi là một
nhiệm vụ quan trọng và cấp thiết góp phần quyết định đến sự phát triển nhân cách
trẻ và chất lượng giáo dục của nhà trường, nếu như chúng ta có sự quan tâm đúng
mức và có những biện pháp, giái pháp tác động phù hợp và kịp thời sẽ giúp trẻ có
một nhân cách phát triển tồn diện, bền vững, có khả năng thích ứng với mọi biến
động của xã hội, biết tự khảng định mình trong cuộc sống.
Như vậy chúng ta có thể khảng định rằng giáo dục ký năng sống cho trẻ ở
lứa tuổi mầm non là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong q
trình chăm sóc giáo dục trẻ, nó quyết định đến việc hình thành và phát triển nhân
cách của trẻ. Đặc biệt là trẻ Mẫu giáo 5- 6 tuổi việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
giúp trẻ lĩnh hội những tri thức sơ đẳng ban đầu một cách tốt nhất, trang bị hành
trang cho trẻ bước vào học ở bậc học phổ thơng và phát triển tồn diện nhân cách
một con người.
II. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Điều cần làm trước hết người lớn phải là tấm gương sáng, yêu thương, tôn
trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo an tồn cho trẻ.
Việc học của trẻ nếu ln được người lớn khuyến khích, chia sẻ thì trẻ sẽ tự
tin vào năng lực của bản thân và chúng thường hy vọng vào tương lai nhiều hơn.
Tạo môi trường giáo dục an tồn lành mạnh, giúp trẻ tự tin thoải mái, tích

cực tham gia các hoạt động.

18


Tạo cơ hội để trẻ được tham gia nhiều hoạt động có ý nghĩa giáo dục kỹ năng
sống cho trẻ, giúp trẻ có cơ hội để thể hiện mình một cách tự nhiên.
Không nên yêu cầu trẻ phục tùng theo ý người lớn ngay lập tức vì sự phục
tùng một cách thái q khơng có sự thoả thuận giữa các bên khơng tạo điều kiện
phát triển tính tự lập ở trẻ.
Không yêu cầu những điều không phù hợp với lứa tuổi của trẻ vì những yêu
cầu ở trẻ phải thực hiện một hành vi chính chắn mà trẻ chưa có khả năng hoặc trẻ
phải làm các yêu cầu không mang tính thống nhất và liên tục trong việc cho phép
hoặc cấm đốn sẽ ảnh hưởng khơng tốt đến sự phát triển tính nhận thức ở trẻ.
Khơng nên gò ép áp đặt trẻ quá mức mà chỉ định hướng, giáo dục trẻ trẻ một
cách tự nhiên thoải mái, khơng nóng vội tránh cho trẻ những áp lực dẫn đến trẻ mắc
bệnh tự ti hoặc phản ứng lại.
Trên đây là một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 5 - 6 tuổi ở
trường Mầm non Thị trấn Thống Nhất, nhằm giúp trẻ có những kỹ năng sống cơ
bản ban đầu để trẻ bước vào học ở bậc học phổ thơng một cách tốt nhất góp phần
phát triển nhân cách trẻ một cách toàn diện.
Trong phạm vi đề tài, qua q trình nghiên cứu và thực hiện khơng tránh
khỏi những sai sót , tơi rất mong nhận được sự đánh giá nhận xét, góp ý kiến của
hội đồng khoa học để sáng kiến kinh nghiệm của tơi được hồn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn ./.
Đánh giá của hội đồng khoa học

Người viết sáng kiến

Trần Thị Bình

19