skkn một số biện pháp giúp đỡ học sinh lớp 2 đọc chậm, viết chậm

A.ĐẶT VẤN ĐỀ
Trong giáo dục phổ thơng nói chung và ở trường Tiểu học nói riêng, mơn học
Tiếng Việt là một mơn quan trọng, chiếm vị trí chủ yếu trong chương trình. Mơn
Tiếng Việt vừa là mơn học cung cấp cho học sinh một khối lượng kiến thức cơ
bản nhằm đáp ứng được mục tiêu, nhiệm vụ của từng bài học, vừa là công cụ để
học tập tất cả các môn học khác. Trẻ em muốn nắm được kĩ năng học tập, trước
hết cần học tiếng mẹ đẻ- chìa khóa của nhận thức, của sự phát triển trí tuệ đúng
đắn, nó cần thiết cho tất cả các em khi bước vào cuộc sống.
Mơn Tiếng Việt trong chương trình học tập ở bậc Tiểu học có nhiệm vụ hình
thành năng lực hoạt động ngơn ngữ cho học sinh, trong đó phân mơn Tập đọc
lớp 2 có tầm quan trọng đặc biệt trong chương trình mơn Tiếng Việt, đọc trở
thành một địi hỏi cơ bản đầu tiên đối với mỗi người đi học.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lý luận của vấn đề
Tập đọc là một phân mơn có vị trí quan trọng trong chương trình Tiếng Việt ở
Tiểu học. Phân môn Tập đọc trau dồi cho học sinh kiến thức Tiếng Việt, kiến
thức văn học, kiến thức đời sống tình cảm và kiến thức thẩm mĩ. Qua việc đọc
học sinh chiếm lĩnh được tri thức văn hóa của dân tộc, tiếp thu nền văn minh
của nhân loại. Phân môn tập đọc khơng những đảm nhiệm việc hình thành và
phát triển cho học sinh kĩ năng đọc mà còn phát triển cho các em vốn từ ngữ
phong phú, tạo điều kiện cho các em học tốt các phân môn khác.
Đọc là một khả năng không thể thiếu được của con người trong thời đại văn
minh. Các em phải học đọc sau đó các em phải đọc để học. Đọc giúp các em
chiếm lĩnh được ngôn ngữ để dùng trong giao tiếp và học tập.Việc dạy đọc sẽ
giúp các em hiểu bài hơn, bồi dưỡng các em biết yêu cái thiện, cái đẹp, tránh xa


cái ác đồng thời dạy cho các em biết suy nghĩ lơgic cũng như biết tư duy hình
ảnh. Phân mơn Tập đọc có nhiệm vụ phát triển năng lực trí tuệ, những phẩm
chất tốt đẹp của người học sinh, rèn luyện tư duy giáo dục thẩm mỹ và giáo dục
các em lịng u q giữ gìn Tiếng Việt, trên cơ sở đó tạo điều kiện để các em

học tập các mơn học khác để phát triển tồn diện.
Người giáo viên trực tiếp giảng dạy cần có biện pháp để giúp học sinh đọc
đúng, đọc hay, giúp học sinh hiểu được đọc có lợi cho các em cả cuộc đời. Việc
giảng dạy Tập đọc với mong muốn giúp học sinh tiếp thu tri thức một cách chủ
động, tích cực, giúp các em phát triển vốn từ, đọc hiểu và tiến tới đọc hay. Học
sinh yêu quý Tiếng Việt sẽ được biểu hiện trong hành động cụ thể về khả năng
nói đúng, viết đúng Tiếng Việt.
II. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu
Năm học 2017 - 2018 tôi được nhà trường phân công giảng dạy và chủ
nhiệm lớp 2A.
Qua khảo sát thực tế tơi nhận thấy ở lớp 2A có nhiều em tiếp thu môn Tiếng
Việt chưa nhanh, đọc chậm, viết chậm và sai nhiều lỗi cơ bản khi đọc và viết.
Tôi đã gần gũi các em và đã tìm hiểu có một số nguyên nhân như sau:
- Một số học sinh còn nhút nhát, thiếu tự tin nên đọc nhỏ, đọc chậm.
- Học sinh tiếp thu môn Tiếng Việt chưa nhanh, chưa tích cực học tập, chưa
hứng thú với mơn học.
- Học sinh chưa có kĩ năng để học phân mơn này.
- Một số học sinh khơng thích học, cịn ham chơi.
- Một số gia đình HS chưa thực sự quan tâm đến việc học của con em mình,
chưa mua đầy đủ SGK, đồ dùng học tập cho con.


- Kĩ năng đọc thành tiếng chưa được SGK chú trọng, khơng có chỉ dẫn về đọc
thành tiếng. Điều này làm cho GV gặp nhiều khó khăn vì khơng có cái chuẩn
chung để hướng dẫn HS đọc đúng, đọc hay. Học sinh phải thụ động theo cách
đọc của thầy, cô mà khơng có khả năng làm việc độc lập với SGK.
- Chất lượng đọc phụ thuộc phần lớn vào GV. Nếu GV đọc khơng đúng, khơng
hay thì ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng đọc của HS.
- Một số GV khơng biết sửa lỗi phát âm cho HS, khơng có biện pháp luyện cho
HS đọc to, đọc lưu loát và đọc diễn cảm.

- Đồ dùng trực quan phục vụ cho dạy và học còn hạn chế. Chủ yếu là tranh ảnh
ở SGK.
- GV dạy cịn nơn nóng, muốn học sinh phải hiểu ngay kiến thức mà chưa hình
thành kĩ năng, kĩ xảo cho các em.
- Phương pháp của GV còn cứng nhắc, rập khuôn, chưa linh hoạt giữa các đối
tượng học sinh.
- Việc đổi mới PPDH của giáo viên chưa thành thục, chưa quan tâm đầy đủ tới
những học sinh có khó khăn trong học tập.
- Học sinh chưa có phương pháp học, chưa tự chủ động tiếp thu kiến thức.
- Nhiều HS đọc chưa đúng, chưa hay, chưa cảm thụ được nghệ thuật của các tác
phẩm văn học trong SGK.
- Vì học phân mơn tập đọc chưa tốt nên ảnh hưởng lớn đến chất lượng học môn
Tiếng Việt và các mơn khác.
- HS đọc chưa tốt sẽ thiệt thịi, khơng theo kịp kiến thức của chương trình học
lớp 2.


Từ thực trạng như vậy, để học sinh học tốt phân môn tập đọc, tôi đã mạnh dạn
đề ra một số biện pháp và giải pháp để khắc phục tình trạng trên.
III.Các giải pháp và tổ chức thực hiện
1. Xác định và nắm vững mục tiêu, nội dung từng bài của phân môn Tập
đọc
- GV cần xác định cụ thể mục tiêu của từng bài học thì mới có thể chủ động lựa
chọn phương pháp dạy học, chủ động tiến hành từng bước trên lớp.
- Khi xác định cụ thể mục tiêu của từng bài tập đọc, GV phải chỉ ra được tốc độ
đọc, những nội dung luyện đọc đúng, luyện đọc diễn cảm, luyện đọc hiểu. Xác
định nội dung dạy học càng cụ thể, chi tiết bao nhiêu thì việc tiến hành giờ dạy
càng có hiệu quả bấy nhiêu.
- Khi xác định mục tiêu, nội dung dạy học của từng bài, GV phải chú ý đến tính
mức độ, vừa sức của nội dung dạy học và các kĩ năng, phải phù hợp với đối

tượng học sinh và các điều kiện dạy học thì việc dạy học mới có hiệu quả.
- Mục tiêu, nội dung dạy học tập đọc còn được dùng để kiểm tra, đánh giá chất
lượng giờ dạy.
- Nắm chắc được mục tiêu, nội dung dạy học của từng bài thì trong giờ lên lớp
GV khơng phải lệ thuộc vào Kế hoạch bài học. Trong giờ học GV chỉ tập trung
sức lực, trí tuệ để tổ chức, hướng dẫn học sinh chiếm lĩnh tri thức.
- Mục tiêu luyện tập phải rõ ràng, trực quan, cụ thể.
- Việc xác định nội dung dạy học của giáo viên cũng còn phải đảm bảo tính hệ
thống và đáp ứng yêu cầu: dạy nội dung bài mới dựa trên kiến thức, kĩ năng của
học sinh đạt được ở bài học trước và đảm bảo vừa đủ để tiếp thu bài học tiếp
theo, từng bước đạt được yêu cầu cơ bản nêu trong chương trình mơn học.


- Nêu những yêu cầu cần chuẩn bị về thiết bị, đồ dùng dạy và học của giáo
viên, học sinh; dự kiến hình thức, tổ chức hoạt động học tập đảm bảo phù hợp
với từng nhóm đối tượng học sinh.
2. Nắm vững đặc điểm và trình độ học của học sinh trong lớp
Để làm tốt phần này, tơi đã tìm hiểu điều kiện, hoàn cảnh, khả năng học tập
của từng đối tượng học sinh trong lớp và yêu cầu cần đạt ghi trong tài liệu để
xác định nội dung cụ thể của từng bài học, xác định cách hướng dẫn cho từng
nhóm đối tượng học sinh.
- Trước hết, người GV cần hiểu rõ học sinh của mình, cần nắm vững các đối
tượng học sinh trong lớp, hiểu rõ học sinh có hứng thú với bài tập đọc nào, phát
âm có gì sai chuẩn, khó phát âm những từ ngữ nào trong bài, khó đọc đúng, đọc
hay câu nào.
Ví dụ :
Trong bài “Quả tim khỉ” (SGK Tiếng Việt 2, tập 2, trang 50 )
GV cần hiểu rõ học sinh thường đọc sai các từ ngữ: leo trèo, quẫy mạnh, sần
sùi, nhọn hoắt, lưỡi cưa, trấn tĩnh…để hướng dẫn học sinh đọc đúng.
Cần hướng dẫn học sinh đọc đúng câu: “ Chuyện quan trọng vậy// mà bạn

chẳng báo trước.// Quả tim tôi để ở nhà,// mau đưa tôi về,//tôi sẽ lấy tim dâng
lên vua của bạn.//”
- Khi dạy phần đọc hiểu, GV cần biết được học sinh chưa hiểu, khó hiểu những
từ ngữ nào, nội dung nào trong bài. Sự hiểu biết này giúp giáo viên xác định
tính vừa sức, phù hợp với đối tượng học sinh.
- Đồng thời với việc nắm trình độ đọc chung của cả lớp thì mỗi học sinh là một
cá thể riêng biệt. GV cần biết rõ giọng đọc của em nào có lợi thế khi đọc bài


này, giọng đọc của em nào chưa phù hợp khi đọc bài này, những câu hỏi nào các
em sẽ thích thú và dễ dàng trả lời được, với em nào là quá khó. GV cần hiểu HS
để tạo điều kiện cho việc phát triển năng lực đọc của từng HS.
3. Luyện kĩ năng đọc cho giáo viên
- GV phải có vốn sống, năng lực cảm thụ văn học để có thể thâm nhập vào tác
phẩm, hiểu được nội dung nghệ thuật của các văn bản trong SGK.
- Muốn HS đọc tốt, trước hết GV phải đọc tốt. Để đọc dúng, đọc hay, Gv phải
có lịng ham muốn đọc hay và có ý thức tự điều chỉnh để mình đọc đúng hơn,
đọc hay hơn, có ý thức trau chuốt giọng đọc của mình để dạy đọc có hiệu quả.
- GV cần làm chủ được âm thanh giọng đọc của mình. Khơng những phát âm
đúng mà phải đọc đủ lớn, biết làm chủ ngữ điệu, cường độ, cao độ để đọc diễn
cảm. GV cần có kĩ năng đọc thành thục.
- GV phải đọc bài tập đọc với đúng giọng cần thiết; biết xác định được từ, câu
quan trọng đến việc hiểu được ý nghĩa, tình cảm của văn bản.
Ví dụ :
Khi đọc mẫu và hướng dẫn HS đọc bài:
Tôm Càng và Cá Con( SGK Tiếng Việt 2, Tập 2, trang 68)
GV cần đọc mẫu và hướng dẫn HS như sau:
+ Giọng đọc tồn bài: Giọng thong thả, nhẹ nhàng. Đoạn Tơm Càng cứu Cá
Con đọc với giọng hơi nhanh, hồi hộp.
+ Nhấn giọng các từ ngữ: nhấn giọng ở những từ ngữ tả đặc điểm, tài riêng

của mỗi con vật .


+ Đọc đúng các từ ngữ: nắc nỏm, ngắt, quẹo, uốn đuôi, đỏ ngầu, ngách đá…
- GV phải lựa chọn từ ngữ, câu, đoạn để luyện đọc sao cho tiết kiệm thời gian
luyện tập, cần tập trung vào các lỗi của HS.
Khi lập kế hoạch bài học, GV cần xác định được những kĩ năng đọc cần có và
luyện cho mình thành thục những kĩ năng đọc này. GV phải tự làm trước những
gì mà HS phải làm trên lớp: đọc thành tiếng, luyện phát âm, ngắt nhịp, luyện
đọc diễn cảm, trả lời câu hỏi về nội dung bài…Cần đánh dấu những từ, ngữ, câu
cần luyện đọc, câu quan trọng cần dạy nội dung, để khi lên lớp GV có thể dễ
dàng nhớ được nội dung dạy học.
- GV cần tích cực học hỏi đồng nghiệp, tìm hiểu tài liệu để nâng cao tay nghề;
cần nhiệt tình tham gia dự giờ, thao giảng, biết cách sử dụng thiết bị dạy học, tự
làm thêm thiết bị dạy học để bài dạy thêm sinh động, lôi cuốn các em, các em sẽ
tiếp thu bài học tốt hơn. Biết cung cấp chọn lọc vừa phải kiến thức theo chủ đề,
song cũng phải biết lựa chọn từ ngữ; những từ xa lạ không cần thiết với vùng
địa lý, với cuộc sống hằng ngày của HS chỉ mang tính chất cung cấp để tham
khảo, khi cần dùng tới. Coi trong nguyên tắc dạy học vừa sức nhằm phát huy
tiềm lực và năng khiếu Tiếng việt ở mỗi HS.
- GV cần áp dụng kiến thức học được của bản thân vào giảng dạy từ đó bản thân
phải thực sự đổi mới PPDH để nâng cao chất lượng đọc của HS.
- GV phải biết nghe HS đọc và nhanh chóng nhận ra những gì HS đọc đúng
mẫu, những gì HS đọc sai.GV cần biết để chữa lỗi phát âm cho HS, có biện
pháp cho HS đọc to, đọc lưu loát và đọc diễn cảm.
4. Luyện đọc thành tiếng cho học sinh
GV cần tổ chức các hoạt động dạy học trên lớp một cách linh hoạt, phù hợp
với từng đối tượng học sinh nhằm đảm bảo yêu cầu phát triển năng lực cá nhân

và đạt hiệu quả thiết thực sau mỗi tiết dạy. Đổi mới phương pháp quản lý lớp
học bằng các biện pháp giáo dục tích cực. Bồi dưỡng hứng thú học tập cho học
sinh bằng nhiều cách.
GV cần có lời động viên, khích lệ các em, sự vui mừng của các em thể hiện
rõ trên nét mặt khi được cô khen. Tạo môi trường học tập lành mạnh như: múa
hát sân trường, tham gia các hoạt động ngoài giờ lên lớp… đề các em thêm
mạnh dạn, tự tin hơn.
a, Chuẩn bị cho việc đọc
- Tư thế ngồi đọc: Hướng dẫn cho HS ngồi ngay ngắn, khoảng cách từ mắt dến
sách nên nằm trong khoảng 30cm- 35cm, cổ và đầu thẳng.
- Tư thế đứng đọc: ở lớp, khi được cô giáo gọi đọc, HS phải bình tĩnh, tự tin
đứng dậy, khơng hấp tấp đọc ngay mà cần có sự chuẩn bị, cần đứng thẳng
người, cổ thẳng, hai chân rộng bằng vai theo tư thế nghỉ. Tư thế đàng hoàng,
thoải mái, sách được mở rộng và cầm bằng hai tay.
b,Luyện đọc to
Vì các em thiếu tự tin, chưa quen giao tiếp nên nhiều em đọc quá nhỏ. GV cần
khuyến khích HS đọc với giọng đủ lớn cho cô giáo và tất cả các bạn trong lớp
đều nghe rõ.
c, Luyện đọc đúng
Đọc đúng là đọc một cách chính xác, khơng có lỗi, khơng đọc thừa, khơng sót
tiếng. Đọc đúng các âm, các thanh, đúng trọng âm, ngắt nghỉ hơi đúng chỗ.
- Học sinh cần đọc đúng các phụ âm đầu, âm chính và âm cuối, đọc đúng các
thanh.


Ví dụ :
+ trơi chảy: Cần đọc đúng phụ âm đầu tr, ch; khơng đọc chơi trảy
+ cây mía : cần đọc đúng tiếng mía; khơng đọc cây mí
- Đọc đúng tiết tấu, đọc đúng chỗ ngắt hơi, nghỉ hơi, ngữ điệu của câu. HS phải
biết dựa vào nghĩa, quan hệ ngữ pháp để ngắt hơi cho đúng. GV cần luyện để

HS khơng tách từ ra làm hai.
Ví dụ :
+ Câu Chim véo von mãi rồi mới bay về bầu trời xanh thẳm.( Bài Chim sơn ca
và bông cúc trắng - SGK Tiếng Việt 2 tập 2, trang 23)
Ngắt nghỉ đúng là:
Chim véo von mãi/ rồi mới bay về bầu trời xanh thẳm.//
Không ngắt nghỉ như sau:
Chim véo von mãi rồi/ mới bay về bầu trời xanh thẳm.//
Chim véo von /mãi rồi mới bay về bầu trời xanh thẳm.//
+ Câu : Cúc sung sướng khôn tả.( Bài Chim sơn ca và bông cúc trắng - SGK
Tiếng Việt 2 tập 2, trang 23) cần đọc liền mạch cả câu, không ngắt câu:
Cúc sung/ sướng khôn tả
Cúc sung sướng khôn/ tả
- Ngắt hơi phải phù hợp với dấu câu, nghỉ hơi ít ở dấu phẩy, nghỉ lâu hơn ở dấu
chấm, lên giọng ở cuối câu hỏi, hạ giọng ở cuối câu kể, thay đổi giọng cho phù
hợp với tình cảm cần diễn đạt trong câu cảm.


d,Luyện đọc lưu lốt, trơi chảy
- Hướng dẫn HS đọc đúng tộc độ đọc.
- HS thường đọc chậm, GV cần điều chỉnh theo chuẩn trình độ tối thiểu về tốc
độ đọc và khả năng đọc của lớp mình.
Ví dụ :
- Đến đầu HKII , học sinh lớp hai đã phải đọc rõ ràng, trôi chảy bài tập đọc đã
học: phát âm rõ ràng, biết ngừng nghỉ sau các dấu câu, giữa các cụm từ, tốc độ
đọc khoảng 40 tiếng/ phút.
- Đến cuối HKII , HS đọc rõ ràng, rành mạch, phát âm rõ, tốc độ đọc khoảng 50
tiếng/ phút.
- Tốc độ đọc cịn phụ thuộc vào độ khó của bài đọc. Những bài có nội dung khó
hiểu cần đọc chậm hơn những bài có nội dung đơn giản, thơ đọc chậm hơn văn

xuôi.
e, Luyện đọc diễn cảm
- Cần xác định giọng đọc chung của tồn bài. Qua tìm hiểu nội dung của bài đọc
sẽ giúp HS xác định giọng đọc chung của cả bài.
- HS cần được luyện tập nhiều lần ( Đọc theo nhóm, cá nhân, cả lớp). Từ đó GV
và HS cùng tìm ra những chỗ khó đọc và tìm ra giọng đọc hợp lý.
- Cường độ luyện tập phải cao. Luyện càng nhiều càng tốt. Một nội dung luyện
tập phải được nhắc đi, nhắc lại nhiều lần, được cũng cố nhiều lần thành kĩ năng,
kĩ xảo cho học sinh.
IV. Kiểm nghiệm


Qua quá trình giảng dạy đến giữa học kì hai, áp dụng và thực hiện một số
biện pháp trên vào thực tế giảng dạy ở lớp 2A, Trường Tiểu học tơi đã có một
số kết quả như sau: học sinh đã nắm bắt được các yêu cầu cần đạt, đọc trôi chảy,
rõ ràng, mạch lạc, ngắt nghỉ đúng nhịp, bước đầu biết đọc phân vai, thể hiện
được lời nhân vật. Một số học sinh đã biết đọc hay; thể hiện được tình cảm của
bài văn, bài thơ. Với việc phối hợp nhiều phương pháp, tổ chức các trị chơi đã
kích thích hứng thú học tập và sự tập trung cao độ trong học tập của học sinh.
Các em tiếp thu bài tốt, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh,
giúp các em học tập một cách tự nhiên, nhẹ nhàng và hiệu quả. Chất lượng học
sinh học môn Tiếng Việt nâng lên rõ rệt. Câu văn của các em ít có từ dùng sai
hơn. Đặc biệt rèn luyện kĩ năng nói, diễn đạt của các em rất mạch lạc, phong
phú, tự nhiên.
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
1. Kết luận:
Với phân môn Tập đọc, để học sinh lớp 2 bước đầu biết đọc đúng, đọc hay, có
được vốn từ phong phú, dùng từ tương đối chuẩn xác, có chọn lọc thì khơng thể
“nhồi nhét” một cách cứng nhắc kiến thức vào đầu học sinh mà đòi hỏi cả giáo
viên và học sinh phải kiên trì. Học sinh phải thực hành nhiều tạo thói quen, từ

đó hình thành kĩ năng, kĩ xảo. Tùy theo từng bài, từng đối tượng học sinh để có
những phương pháp và những hình thức khác nhau thích hợp giúp học sinh nắm
vững kiến thức.
2. Đề xuất
+ Đối với giáo viên: Đọc là một trong bốn kĩ năng cơ bản của Tiếng Việt, mỗi
giáo viên cần phải có trình độ hiểu biết sâu rộng, có tri thức khoa học, có năng
lực sư phạm thực sự cùng với lòng say mê nghề nghiệp. Vận dụng linh hoạt các
hình thức dạy học, khuyến khích động viên những cố gắng nhỏ bé của học sinh


để các em tự tin hơn khi đọc bài. Quan tâm đến mọi đối tượng học sinh . Giáo
viên phải tự trau dồi kiến thức để có từ ngữ phong phú, ngôn ngữ phải chuẩn
xác, diễn đạt rõ ràng, mạch lạc, trong sáng, gần gũi đời sống ngôn ngữ của các
em.
+ Đối với học sinh: Học sinh phải tích cực học tập, chuẩn bị bài trước khi đến
lớp. Chuẩn bị đầy đủ SGK và đồ dùng học tập của các mơn học.Tích cực tham
gia các hoạt động trên lớp, rèn luyện cho mình phương pháp học tập tích cực,
bản lĩnh tự tin, biết ứng xử thơng minh các tình huống trong cuộc sống.
+ Đối với nhà trường: nhà trường cần đầu tư cơ sở vật chất và các phương tiện
dạy học, tài liệu tham khảo phục vụ kịp thời cho giáo viên dạy học. từng bước
hiện đại hóa các phương tiện dạy học trong nhà trường tiểu học.
Trên đây là một vài suy nghĩ của bản tơi trong q trình dạy học phân mơn
Tập đọc. Rất mong được sự góp ý của các đồng nghiệp, hội đồng khoa học nhà
trường và các cấp lãnh đạo để sáng kiến của tôi ngày càng hồn thiện
hơn.

Tơi xin chân thành cảm ơn!