skkn một số KINH NGHIỆM THIẾT kế và GIẢNG dạy TIẾT ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN vào các môn học ở lớp 4 đạt HIỆU QUẢ

Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu

Sáng kiến kinh nghiệm

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: “ MỘT SỐ KINH NGHIỆM
THIẾT KẾ VÀ GIẢNG DẠY TIẾT ỨNG DỤNG CÔNG
NGHỆ THÔNG TIN VÀO CÁC MÔN HỌC Ở LỚP 4
ĐẠT HIỆU QUẢ”.
Kính gửi:
- Hội đồng thẩm định sáng kiến kinh nghiệm phòng GD&ĐT Định Quán.
- Hội đồng thẩm định sáng kiến kinh nghiệm sở GD&ĐT Đồng Nai.
- Họ và tên: Phạm Thị Hồng.
- Chức vụ: Giáo viên chủ nhiệm lớp 44.
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Chỉ thị 29/2001/CT-BGD&ĐT của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã nêu rõ:“Đẩy
mạnh Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục và đào tạo ở tất cả các cấp
học, bậc học, ngành học theo hướng dẫn học CNTT như là một công cụ hỗ trợ
đắc lực nhất cho đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập ở tất cả các mơn học.”.
Vì thế để thực hiện tốt đổi mới giáo dục phổ thông nói chung và giáo dục tiểu học
nói riêng đạt kết quả, việc ứng dụng CNTT vào dạy học có một vai trị tích cực.
CNTT mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức học
tập. Năm học 2008-2009 được chọn là: “Năm học đẩy mạnh ứng dụng CNTT
trong quản lí và dạy học”. Trong những năm gần đây thực hiện theo sự chỉ đạo của
Bộ GD&ĐT, phịng GD&ĐT Định Qn nói chung và trường TH Nguyễn Đình
Chiểu nói riêng đã có ngày càng nhiều GV biết áp dụng CNTT vào dạy học. Nhưng
bản thân tơi và nhiều GV khác gặp nhiều khó khăn trong việc thiết kế vì chưa biết
cách sưu tầm các thơng tin, tài liệu, hình ảnh và chưa có kĩ năng sử dụng các phần
mềm hỗ trợ cho việc thiết kế dẫn đến các tiết dạy có UDCNTT cịn sơ sài, đơn điệu
chỉ mang tính hình thức, đối phó. Vì thế HS chưa thực sự hứng thú, khơng phát huy
hết tính tích cực, chủ động sáng tạo trong các tiết học đó. Vì thế hiệu quả của các tiết
học có UDCNTT chưa cao. Qua q trình tìm tịi, học hỏi về kĩ năng thiết kế và sử

dụng các phần mềm hỗ trợ cho việc thiết kế giáo án điện tử và qua thực tế giảng dạy
ở trường, qua các đợt hội giảng, chuyên đề các cấp. Tôi đã học hỏi rất nhiều kinh
nghiệm trong việc thiết kế và giảng dạy bằng giáo án điện tử. Từ những lí do trên
mà tơi đã mạnh dạn chọn đề tài cho SKKN (Sáng kiến kinh nghiệm) của mình là
“Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy tiết ứng dụng CNTT đạt hiệu quả”.
II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ
TÀI:
1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm, chỉ đạo kịp thời của Phòng GD&ĐT, của BGH nhà trường.
- Bản thân GV tiếp tục áp dụng kinh nhiệm của năm học trước vào thực tế cho năm
học này và phát huy được những ưu điểm đồng thời thấy được những mặt còn hạn
chế trong việc ứng dụng CNTT vào tiết học.
- Bản thân GV u thích và tự tìm tịi, học hỏi cách thiết kế giáo án điện tử.
- Đa số HS đều thích thú, tiếp thu bài khá tốt khi học một tiết học ứng dụng CNTT.
2. Khó khăn:
1
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
GV: Phạm Thị Hồng
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
- Cơ sở vật chất nhà trường chưa đầy đủ, còn thiếu phòng dành riêng cho việc dạy
học giáo án điện tử.
- Kĩ năng sử dụng phần mềm hỗ trợ cho việc soạn giáo án điện tử của GV chưa
nhiều.
3. Số liệu thống kê:
Trước khi thực hiện đề tài, tôi đã thực hiện một số tiết dạy ở các môn học như:

Tiếng Việt, Lịch Sử, Địa Lí, Khoa Học, Đạo Đức…..có UDCNTT một cách đơn
giản, sơ sài. Tơi đã có một cuộc khảo sát nhỏ với 23 HS lớp tôi như sau:
1. Em cảm thấy thế nào khi được học bằng chương trình PowerPoint:
a) Rất thích thú.
b) Khơng thích lắm.
c) Bình thường.
2. Học xong tiết học bằng chương trình PowerPoint, em tiếp thu bài học:
a) Rất nhanh, dễ hiểu, khắc sâu kiến thức.
b) Dễ hiểu bài hơn tiết học truyền thống.
c) Bình thường như tiết học truyền thống.
3. Qua tiết học có ứng dụng CNTT em thấy:
a) Tiết học lôi cuốn, sinh động và hấp dẫn.
b) Tiết học lôi cuốn nhưng chưa sinh động.
c) Bình thường như tiết học truyền thống.
4. Em có thích học thường xun bằng chương trình PowerPoint:
a) Rất thích.
b) Khơng thích lắm.
c) Bình thường.
BẢNG THỐNG KÊ THĂM DỊ Ý KIẾN CỦA HS:
Câu

Chọn a

Chọn b

Chọn c

1
3 em (13%)
10 em (43,5%)

10 em (43,5%)
2
2 em (8,7%)
12 em (52,2%)
9 em (31,1%)
3
5 em (21,3%)
9 em (31,1%)
9 em (31,1%)
4
4 em (17,4%)
8 em (34,8%)
11em (47,8%)
III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI:
1. Cơ sở lí luận:
Ngày 30/9/2008 Bộ GD&ĐT có chỉ thị số 55/2008 CT-BGDĐT về việc:
“Tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục giai
đoạn 2008-2012”. Trong giai đoạn hiện nay, xu hướng dạy học hiện đại với sự kết
hợp những thành tựu CNTT đã và đang diễn ra một cách khá phổ biến ở các ngành
học, cấp học. Để con người Việt Nam nhanh chóng tiếp cận nền khoa học hiện đại
tiên tiến của thế giới và để mỗi HS nắm bắt được kho tàng kiến thức của nhân loại
thì việc ứng dụng CNTT là một điều hết sức quan trọng và cần thiết, đặc biệt là việc
thiết kế và thực hiện giảng dạy những tiết giáo án điện tử đạt hiệu quả. Đối với HS
lớp 4 nói riêng và HS tiểu học nói riêng thì việc hình thành kiến thức bằng phương
pháp trực quan sinh động sẽ đem lại hiệu quả cao. Vì vậy việc ứng dụng CNTT
trong dạy học cho HS lớp 4 nói riêng và HS tiểu học nói chung là một điều cần thiết
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

2


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
và hết sức quan trọng. Với sự phát triển của CNTT như hiện nay là điều kiện thuận
lợi cho GV ứng dụng chương trình PowerPoint vào việc thiết kế giáo án điện tử.
Trong thực tế hiện nay, một số GV thiết kế và giảng dạy tiết học Ứng dụng CNTT
cịn mang tính hình thức, sơ sài, GV chưa chú trọng khai thác hết những lợi thế và
hiệu quả mà một tiết dạy bằng CNTT có thể mang lại.
Q trình lĩnh hội kiến thức của HS là từ trực quan sinh động đến tư duy trừu
tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn. Vì vậy mỗi GV cần phải quan tâm đặc
biệt đến việc thiết kế và giảng dạy tiết ứng dụng CNTT đạt hiệu quả nhằm tạo điều
kiện cho HS phát huy tính sáng tạo, tích cực chủ động lĩnh hội kiến thức đó là một
yếu tố hết sức quan trọng và cần thiết trong việc đổi mới phương pháp dạy học hiện
nay.
2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài:
a) Xây dựng nội dung của đề tài.
Việc ứng dụng CNTT phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học là một
trong những hướng tích cực nhất, đem lại hiệu quả khá cao. Song để ứng dụng
CNTT có hiệu quả trong giảng dạy thì việc đầu tiên và quan trọng nhất đối với
người GV là khâu thiết kế và thực dạy trên lớp. Trước hết, tôi nghiên cứu kĩ nội
dung bài, xác định rõ yêu cầu của bài học theo chuẩn kiến thức kĩ năng các môn học,
tiếp đến là xây dựng hoạt động cụ thể trong tiết dạy. Để HS nắm được kiến thức
trọng tâm của bài trong từng hoạt động tơi tìm những hình ảnh minh họa, đoạn video
…để minh họa cho kiến thức đó. Trong năm học đầu khi UDCNTT trong dạy học tôi
chưa biết khai thác hết những lợi thế và hiệu quả mà một tiết dạy có UDCNTT có
thể mang lại. Từ thực tế trên tôi đã rút ra một những giải pháp giúp mình thiết kế

một giáo án điện tử mang lại hiệu quả cao như sau:
b) Về cách thiết kế.
- GV phải có kiến thức cơ bản về trình độ tin học, có kĩ năng sử dụng máy tính, soạn
thảo văn bản.
- Biết sử dụng phần mềm trình diễn PowerPoint ( để thiết kế bài giảng).
- GV phải có tư duy sáng tạo, nhạy bén và tính thẫm mĩ. Đặc biệt GV cần có niềm
say mê với việc thiết kế, biết khai thác các tư liệu bằng nhiều hình thức khác nhau
phù hợp với yêu cầu của bài dạy. Trước đây khi dạy tơi chỉ sử dụng những hình ảnh
trong SGK, nhưng qua kinh nghiệm có được tơi đã lên mạng chọn lọc những hình
ảnh liên quan đến nội dung bài học giúp HS hiểu rõ hơn nội dung bài học.
+ Ví dụ 1: Mơn Địa Lí lớp 4: bài “Biển, đảo và quần đảo”. Tôi đã khai thác rất
nhiều hình ảnh về biển đảo, quần đảo trên mạng, lựa chọn nhiều hình ảnh đẹp, mang
tính chất điển hình cho các vùng miền như: Vùng biển phía Bắc tơi chọn hình ảnh
quần đảo Cát Bà, Miền Trung là đảo Phú Q (Bình Thuận), vùng biển phía Nam là
đảo Phú Quốc.

Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

3


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu

Sáng kiến kinh nghiệm

Quần đảo Cát Bà

Đảo Phú Q
+ Ví dụ 2: Với mơn Tập Đọc bài: Ga-vrốt ngồi chiến lũy, ngồi hình ảnh minh họa
trong SGK, tơi đã lên mạng tìm hiểu và chọn hình ảnh minh họa chú bé Ga-vrốt và
cung cấp thông tin để giới thiệu thêm về nhân vật chính trong bài cho HS hiểu rõ
hơn.

Hình ảnh minh họa chú bé Ga-vrốt trong bài: Ga-vrốt ngoài chiến lũy.
- Đối với HS tiểu học GV khơng nên lạm dụng nhiều hình động, âm thanh trong
một Slide. Chỉ tạo hiệu ứng âm thanh khi thực sự cần thiết vì hiệu ứng âm thanh chỉ
là công cụ giúp GV làm rõ thêm thông tin chứ không thay GV thể hiện thông tin.
- Về màu sắc của nền hình: Cần tuân thủ nguyên tắc tương phản (contrast), chỉ
nên sử dụng chữ màu sậm (đen, xanh đậm, đỏ đậm…) trên nền trắng hay nền màu
sáng. Ngược lại, khi dùng màu nền sậm thì chỉ nên sử dụng chữ có màu sáng hay
trắng. Khơng nên sử dụng hình nền quá sặc sỡ, màu mè trong các Slide có nội dung
bài học.
- Về font chữ: Chỉ nên dùng các font chữ đậm, rõ và gọn (Arial, Tahoma, VNIHelve…) hạn chế dùng các font chữ có đi (VNI-times…) vì dễ mất nét khi trình
chiếu.
- Về size chữ: Giáo viên thường muốn chứa thật nhiều thông tin trên một Slide nên
hay có khuynh hướng dùng cỡ chữ nhỏ. Thực tế, trong kỹ thuật video, khi chiếu trên
màn hình TV (25 inches) cho vài người xem hay dùng máy chiếu Projector chiếu lên
màn cho khoảng 50 người xem thì size chữ thích hợp phải từ cỡ 28 trở lên mới đọc
rõ được.
- GV phải biết cách truy cập Internet và thu nhận các nguồn tư liệu trên mạng một
cách có chọn lọc. Tuy nhiên khơng phải hình ảnh nào lấy từ mạng Internet đều thỏa
4
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
GV: Phạm Thị Hồng
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
mãn ý muốn của chúng ta, GV phải biết cách xử lý màu sắc, cắt xén hình ảnh, các
đoạn phim, đoạn nhạc một cách hợp lí.
+ Ví dụ 1: Khi soạn mơn tập đọc bài: Ăng – co Vát, GV có thể lên mạng tìm được
nhiều hình ảnh khác nhau về Ăng – co Vát nhưng chỉ nên chọn hình ảnh về khu đền
chính, Ăng –co Vát lúc hồng hơn và lược đồ chỉ vị trí của Ăng –co Vát.

Khu đền chính của Ăng-co Vát
+ Ví dụ 2: Khi thiết kế mơn Tập Đọc, bài: Ga-vrốt ngoài chiến lũy. Để phần giới
thiệu bài hấp dẫn hơn tôi dùng phần mềm Sound Forge để cắt một đoạn của bài hát:
Anh Kim Đồng ( khoảng 20 giây) cho HS nghe và yêu cầu HS kể một số tấm gương
thiếu niên dũng cảm trong chiến đấu của nước ta. Sau đó GV liên hệ giới thiệu đến
chú bé Ga-vrốt là một thiếu niên liên lạc người Pháp dũng cảm trong chiến đấu.
- Biết sử dụng cơ bản các phần mềm biên tập hình ảnh, âm thanh, video như: Paint
(để chỉnh sửa hình ảnh), Sound Forge ( thu và chỉnh sửa âm thanh), window movie
maker, free Studio (để cắt các đoạn phim) hay phần mềm FastStone Capture để chụp
hình, quay phim màn hình máy tính …Biết sử dụng máy chụp hình kĩ thật số, máy
scaner, bút trình chiếu.
+ Ví dụ 1: Trong tiết dạy HĐNGLL, về chủ đề “Bảo vệ mơi trường” tơi đã dùng
máy chụp hình KTS chụp một số cảnh HS đang tham gia các hoạt động bảo vệ môi
trường như: Nhặt rác, trồng và chăm sóc cây xanh…để minh họa cho bài dạy của
mình.

Hình ảnh được chụp bằng máy chụp hình KTS để minh họa cho bài dạy.
+ Ví dụ 2: Khi dạy mơn Khoa Học bài: Vật dẫn nhiệt và vật cách nhiệt. Tôi đã quay
một đoạn phim ngắn minh họa cho HS thấy khi 2 soong thức ăn đang nấu sôi trên
bếp, 1 soong ta có thể dùng tay nhấc xuống, cịn 1 soong ta phải dùng khăn lót tay
nhấc xuống. Qua đoạn phim minh họa HS sẽ giải thích được soong thứ nhất có lớp

5
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
GV: Phạm Thị Hồng
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
nhựa bao quanh quai nồi, đó là vật cách nhiệt nên ta nhấc bằng tay khơng thấy nóng,
soong thứ hai do khơng có vật cách nhiệt nên ta phải dùng khăn lót tay để nhấc nồi
xuống. Từ đoạn phim minh họa đó HS sẽ khắc sâu kiến thức hơn.

Hình ảnh chụp từ đoạn phim minh họa cho bài: Vật dẫn nhiệt và vật cách nhiệt.
- Trong một Slide không nên sử dụng quá nhiều hiệu ứng, GV phải biết lựa chọn
cách xuất hiện hiệu ứng phù hợp với yêu cầu của nội dung bài trong từng Slide, có
thể chọn cách xuất hiện theo chế độ On click, With Previous, After Previous và tốc
độ hiệu ứng phù hợp. Đặc biệt tùy theo yêu cầu của từng nội dung bài học GV có thể
linh động, sáng tạo kết hợp thêm với hiệu ứng Until End of Slide (xuất hiện hiệu
ứng liên tục trong 1 Slide) nhằm làm nổi bật mảng kiến thức quan trọng của bài dạy.
Bên cạnh đó GV có thể kết hợp hiệu ứng xuất hiện (Entrance) với hiệu ứng thoát
(Exit) cho một số hoạt động phù hợp trong tiết dạy làm cho nội dung bài học nổi bật
hơn, HS sẽ nhớ và nắm nội dung bài tốt hơn.
+ Ví dụ 1: Đối với môn Khoa Học (Lớp 4), bài: Nguyên nhân làm nước bị ơ nhiễm,
Để HS hiểu được vì sao các mạch nước ngầm, nước từ giếng khoan lại bị nhiễm
bẩn tơi lấy hình ảnh các mũi tên từ AutoSapes chọn hiệu ứng xuất hiện liên tục trong
1 Slide theo đường thẳng HS sẽ dễ hiểu và nắm bài tốt hơn.

Những mũi tên màu
xanh và đỏ, GV chọn

hiệu ứng xuất hiện
liên tục, để HS thấy
được nước mưa bị
nhiễm bẩn ngấm vào
mạch nước ngầm.

Ví dụ 2: Khi dạy mơn Luyện từ và câu, bài: Mở rộng vốn từ: Đồ chơi- trò chơi.
Bài tập 1: Khi cho HS quan sát 6 tranh vẽ trong SGK được phóng to trên màn hình,
u cầu HS nêu tên các đồ chơi, trị chơi có trong hình. Sau đó GV chốt ý bằng cách
thiết kế các mũi tên với hiệu ứng xuất hiện (Entrance) và hiệu ứng thốt (Exit) chỉ
lại các đồ chơi, trị chơi cho HS quan sát trên màn hình.
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

6


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu

Sáng kiến kinh nghiệm

Những mũi
tên màu vàng
được thiết kế
bằng hiệu
ứng xuất hiện
kết hợp hiệu

ứng thốt.

Về hình ảnh: Cần chèn hình ảnh vào những nội dung cần thiết để qua hình ảnh đó
HS có thể khắc sâu kiến thức một cách chủ động, GV cũng không nên q lạm dụng
hình ảnh vào các Slide bởi vì nó có thể tạo hiệu ứng ngược.
+ Ví dụ 1: Đối với môn Khoa Học (Lớp 4), bài: Nguyên nhân làm nước bị ơ nhiễm.
GV phải sưu tầm được những hình ảnh về nguồn nước bị ô nhiễm ở địa phương trên
mạng Internet như: Nguồn nước bị ô nhiễm ở sông La Ngà do nước thải của công ty
men Mauri, sông Thị Vải do nước thải của công ty Vedan hay GV có thể dùng máy
chụp hình để chụp một số đoạn sông, suối, mương nước tại nơi HS ở. Qua những
hình ảnh này, HS có thể hiểu rõ hơn về tác hại của nguồn nước bị ơ nhiễm. Từ đó
các em sẽ nâng cao ý thức giữ gìn và bảo vệ nguồn nước ở địa phương mình.

Nước sơng La Ngà bị ơ nhiễm
Mương thốt nước bị ơ nhiễm
+ Ví dụ 2: Khi dạy môn Luyện từ và câu bài: Mở rộng vốn từ: Du lịch- Thám hiểm.
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

7


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
Đối với bài tập 2: Trị chơi Du lịch trên sơng, tơi chọn lọc những hình ảnh đẹp, mang
đặc trưng của một số con sông như: Sông Hồng, sông Đáy, sông Tiền, sông Hậu,
sông Lam…minh họa cho HS khắc sâu kiến thức bài. Với sơng Hồng tơi chọn hình

ảnh con sơng Hồng có nước sơng màu đỏ để HS hiểu được vì sao sơng đó tên gọi là
sơng Hồng, và sơng Hồng có màu đỏ là do phù sa bồi đắp. Với sông Lam, tơi chọn
hình ảnh con sơng Lam có nước màu xanh lam, …

Sơng Hồng
sơng Lam
- Về trình bày nội dung trên nền hình: Khơng nên sử dụng q nhiều chữ trong
một Slide, giáo viên khơng nên trình bày nội dung tràn lấp đầy nền hình từ trên
xuống từ trái qua phải, mà cần chừa ra khoảng trống đều hai bên và trên dưới theo tỷ
lệ thích hợp (thường là 1/5), để đảm bảo tính mỹ thuật, sự sắc nét và không mất chi
tiết khi chiếu lên màn.
- Đối với môn Lịch Sử và Địa Lí khi GV đưa bản đồ, lược đồ chỉ vị trí địa lí vv…
hay mơ phỏng các trận đánh Lịch sử, tôi thiết kế các mũi tên bằng hiệu ứng động để
chỉ vị trí hay hướng tấn công, rút lui của quân ta, quân địch. Đồng thời GV có thể
thiết kế thêm đồn qn di chuyển, như vậy sẽ tạo ra sự hấp dẫn giúp HS tiếp thu bài
dễ dàng hơn, nhớ lâu hơn.
+ Ví dụ 1: Khi dạy bài Chiến thắng Chi Lăng ( Môn: Lịch sử lớp 4 )
Tôi đã thiết kế các mũi tên chỉ hướng rút lui va tấn công của quân ta hay quân
địch, đồng thời thiết kế thêm đoàn quân di chuyển để HS khắc sâu kiến thức hơn.

GV thiết kế
bằng hiệu
ứng động

+ Ví dụ 2: Khi thiết kế bài: Cuộc khẩn hoang ở Đàng Trong ( Lịch Sử lớp 4)
Phần ranh giới ở Đàng Trong mà nhà Nguyễn khai phá được khi chiếu lược đồ lên
màn hình GV nên thiết kế hiệu ứng động cho phần ranh giới này.
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

8


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu

Sáng kiến kinh nghiệm

GV thiết
kế bằng
hiệu ứng
động
- Tùy theo từng môn học và nội dung từng bài dạy tơi có thể sử dụng đoạn phim,
hình ảnh cây cối, con vật, tư liệu thời sự hay trò chơi vào các hoạt động thích hợp.
+ VD1: Khi dạy tiết HĐNGLL chủ điểm tháng 5 là: Bác Hồ kính yêu.
Tôi cho HS xem một đoạn phim tư liệu ngắn về Bác Hồ và sau đó tổ chức cho HS
chơi trị chơi: Ơ chữ kì diệu để tìm hiểu rõ hơn về cuộc đời và sự nghiệp của Bác.
Ngoài ra, những tranh, ảnh hay đoạn phim minh họa dù hay nhưng mờ nhạt,
khơng rõ ràng thì cũng khơng nên sử dụng vì khơng có tác dụng cung cấp thơng tin
chính xác như ta mong muốn. Việc lạm dụng hoặc sự thiếu chọn lọc hình ảnh, âm
thanh trong khi biên soạn sẽ gây nhiễu cho quá trình lĩnh hội kiến thức của học sinh.
Cuối cùng, GV lưu trữ và tổ chức hệ thống tư liệu để có thể sử dụng chúng lâu dài
và cho những bài dạy khác về sau.
Khi GV thiết kế được một tiết giáo án điện tử theo những yêu cầu như trên thì
mỗi GV sẽ cảm thấy tự tin hơn khi lên lớp, khơng khí lớp học sẽ diễn ra sôi nổi, sinh
động. HS sẽ hứng thú và dễ dàng tiếp thu, lĩnh hội kiến thức trong quá trình học tập.
c) Về cách trình chiếu:
Song song với việc thiết kế một tiết giáo án điện tử có chất lượng thì quá trình

trình chiếu và giảng dạy cũng vô cùng quan trọng. Nếu như một giáo án được thiết
kế cơng phu, hồn hảo mà trong q trình giảng dạy GV không phối hợp nhịp
nhàng, nhuần nhuyễn khéo léo giữa phương pháp truyền thống và hiện đại trong các
hoạt động dạy học thì hiệu quả tiết học sẽ khơng như mong muốn. Vì vậy việc chuẩn
bị cho khâu trình chiếu trước và trong khi dạy cũng góp phần thiết thực trong việc
nâng cao hiệu quả tiết học. Bản thân tôi đã rút ra được một số kinh nghiệm trong
việc chuẩn bị và giảng dạy tiết học ứng dụng CNTT như sau:
- GV nên đặt tất cả các hình ảnh, tư liệu, phim, các file nhạc, cả bài giảng
PowerPoint vào một thư mục rồi đóng gói. Khi copy nên copy cả thư mục để các
đoạn phim, nhạc hiển thị khi copy vào máy tính khác.
- Trước khi trình chiếu GV nên cho chạy “thô” giáo án kiểm tra lại lần cuối để xem
các hiệu ứng hình ảnh, âm thanh, font chữ có đạt được hiệu quả cao nhất hay khơng?
Nội dung bài dạy đã cung cấp kiến thức cho HS và thời gian cho từng hoạt động đã
phù hợp chưa.
- Để tạo nên hiệu quả, khi sử dụng các đoạn phim câm, sơ đồ, bản đồ…lời nói của
GV phải đi liền với các hiệu ứng để cho kênh âm thanh và kênh hình ảnh ln kết
hợp nhuần nhuyễn với nhau.
9
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
GV: Phạm Thị Hồng
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
- Khi giáo viên trình chiếu Power Point thì nội dung trong mỗi slide không nên xuất
hiện dày đặc cùng lúc. Ta nên phân dịng hay phân đoạn thích hợp, cho xuất hiện
theo hiệu ứng thời gian tương ứng. Trường hợp có nội dung dài mà nhất thiết phải
xuất hiện trọn vẹn cùng lúc, ta trích xuất từng phần thích hợp để giảng, sau đó đưa

về lại trang có nội dung tổng thể, học sinh sẽ dễ hiểu hơn.
- Để hạn chế việc GV phải tiếp xúc với máy tính nhiều thì nên sử dụng bút trình
chiếu để có thể có thể chủ động chuyển Slide từ xa. Đồng thời vừa có đèn laser để
chỉ khoanh vùng những điểm cần nhấn mạnh trên màn hình.
- Khi sử dụng hình ảnh trực quan: GV nêu vấn đề trước khi cho HS xem phim
hoặc sơ đồ, bản đồ…trên cơ sở đó HS có thể khai thác và tự rút ra kết luận. Nếu làm
ngược lại thì những tư liệu mà GV đưa ra chỉ mang tính chất minh họa, khơng đem
lại hiệu quả cho bài học.
+ Ví dụ 1: Với mơn Địa Lí, bài: Dải đồng bằng duyên hải miền Trung. Khi cho HS
quan sát lược đồ và chỉ vị trí các đồng bằng miền Trung từ Bắc xuống Nam, tơi
khoanh vùng vị trí của các đồng bằng trên và thiết kế bằng hiệu ứng động cho HS dễ
quan sát.

GV thiết kế bằng
hiệu ứng động.

- Phần kiến thức cốt lõi sẽ được trình bày một cách ngắn gọn và cô đọng. Tuyệt đối
tránh lối phô diễn hình ảnh đơn thuần.
- Khi viết bảng, tên bài học, các đề mục và các ý trọng tâm phải được giữ lại ở tất
cả các slide. Tuy nhiên, ở những slide trình bày các câu hỏi thảo luận, các ví dụ, bài
tập... giáo viên có thể linh hoạt bỏ qua phần đó.
- GV khơng nên lạm dụng vào việc chạy chữ trên màn hình trong khi có thể sử dụng
bằng hình thức viết bảng hoặc nói. Màu chữ trong bài phải phù hợp theo tên bài, tiêu
đề, ý nhấn mạnh... Một điều chắc chắn nữa là giáo viên sau khi soạn xong bài dạy
của mình phải thuộc “Kịch bản” mà mình đã xây dựng.
- Trong quá trình sử dụng giáo án điện tử trong giảng dạy, có nhiều GV quên đi
kiến thức sách giáo khoa, có thể thiếu đi một nội dung nào đó của bài học. Vì thế
GV có thể in một bản lí thuyết chung gồm các Slide cho từng bài học, trong đó có
đầy đủ kiến thức, nội dung bài giảng và có sự phân bố thời gian hợp lí. GV vừa dạy
và nhìn vào đó nên quá trình giảng bài và trình diễn giáo án điện tử trên lớp đầy đủ

và chính xác hơn, khơng thiếu nội dung bài dạy.
- GV phải biết kết hợp hài hòa giữa phương pháp hiện đại và truyền thống như khi
trình chiếu GV khơng nên phụ thuộc vào máy chiếu, cần phải kết hợp các bảng phụ
10
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
GV: Phạm Thị Hồng
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
để minh họa hay bảng con, bảng trống cho HS thảo luận, làm bài tập hoặc phiếu
giao việc cho HS ...Thời gian còn lại GV quan sát lớp và giảng mở rộng để HS nắm
sâu hơn nội dung bài. Tùy theo môn học và nội dung từng bài dạy GV có thể viết
trên bảng đen các nội dung chính của bài. Đối với phân môn tập đọc, GV cần phải
viết bảng đen phần luyện đọc, tìm hiểu bài và nội dung chính của bài học chứ không
nên thiết kế sẵn và chiếu trên màn hình vì những từ ngữ phần luyện đọc phụ thuộc
vào cách đọc bài của HS. Trên màn hình GV chỉ nên thể hiện hình ảnh minh họa cho
bài học, tóm tắt ý từng đoạn và đoạn văn hay câu văn cần đọc diễn cảm.
- Đối với những phần GV khơng trình chiếu mà giảng giải, chốt ý hay mở rộng thì
trên màn hình nên để slide trắng (đối với những bài học có tóm tắt ý trên bảng đen);
hay để nội dung tóm tắt của bài chứ khơng nên để những hình ảnh khác làm phân
tán sự chú ý của HS.
- Khi trình chiếu, GV trình bày tất cả những gì mình nói và viết đều đem vào
Slide, thì đây là một điều hoàn toàn sai lầm. GV chỉ nên trình chiếu những nội dung
chính từng phần của bài dạy, phần kết luận, chốt ý của GV không nên trình chiếu lên
Slide.
- Trong trường hợp máy chiếu phải đặt qúa gần màn chiếu (do đặc điểm của phịng
học đó) lúc đó, nếu đã tăng độ Zoom của máy chiếu hết cỡ mà màn hình vẫn chưa

lớn như mong muốn thì GV phải biết cách hạ độ phân giải của máy tính xuống để
cho màn hình lớn thêm, bằng cách: lick phải vào Desktop (màn hình) chọn
Properties, xuất hiện bảng Display Properties, chọn thẻ Settings rồi hạ độ phân giải
tại mục Screen resolution, xong chọn Apply và OK ( Hình 1).

Hình 1.
- Máy móc chỉ là phương tiện giúp cho bài giảng hay hơn, sinh động hơn song nó
khơng là tất cả mà chỉ là phương tiện hỗ trợ cho GV truyền đạt kiến thức, nó khơng
thể thay thế sự chủ đạo của GV trên lớp được, chỉ có phương pháp giảng dạy làm
sao đạt hiệu quả mới là cần thiết. Hiệu quả tiết học vẫn tập trung vào vai trị của
người thầy. Người thầy khơng chỉ là người truyền thụ kiến thức mà còn phải biết
cách dẫn dắt HS tham gia tích cực bài giảng như thế nào và kết quả là phải xem HS
lĩnh hội được tri thức bao nhiêu.
IV. KẾT QUẢ:
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

11


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
Qua hơn hai năm tìm hiểu, học hỏi, áp dụng vào thực tiễn và đúc rút kinh
nghiệm: Thiết kế và giảng dạy tiết ứng dụng CNTT vào các môn học lớp 4 đạt
hiệu quả”. Bản thân tôi nhận thấy HS rất hứng thú với các tiết học có ứng dụng
CNTT. Các em đã thực sự phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của mình, HS
phát biểu nhiều hơn, khơng khí lớp học sôi nổi hơn, các em tiếp thu bài tốt hơn.

Đến cuối năm học vừa qua, sau khi tôi áp dụng kinh nghiệm của mình qua nhiều
tiết học cho 23 HS lớp tôi vào các môn học và bài học phù hợp. Tôi đã thực hiện lại
cuộc khảo sát và được kết quả như sau:
BẢNG THỐNG KÊ THĂM DÒ Ý KIẾN CỦA HS:
Câu

Chọn a

1
2
3
4

21 em (91,3%)
20 em (87%)
20 em (87%)
23 em (100%)

Chọn b

Chọn c

2 em (8,7%)
3 em (13%)
3 em (13%)
/

/
/
/

/

- Song song với việc HS hứng thú, tiếp thu bài tốt trong các tiết học có UDCNTT
thì chất lượng của HS lớp tôi được nâng cao rõ rệt cụ thể như sau:

T.
Việt

NĂM HỌC
GV chưa có kinh nghiệm khi ứng dụng CNTT
GV có kinh nghiệm khi ứng dụng CNTT
vào dạy học.
vào dạy học.
2008 – 2009
2009 – 2010
2010 – 2011
2011 – 2012
(sĩ số: 24)
(sĩ số: 23)
(sĩ số: 23)
(sĩ số: 23)
Giỏi
Khá
TB
Y
Giỏi Khá
TB
Y
Giỏi
Khá

TB
Y Giỏi
Khá
TB
5
8
9
2
6
9
7
1
8
8
7
/
10
9
4
20,8 33,3 37,5
8,3
25
37,5
29,2
4,3
34,8
34,8
30,4
43,5
39,1

17,4

Kh.
Học

5
20,8

11
45,8

9
37,5

/

7
29,2

9
39,1

7
29,2

/

9
39,1

10
43,5

4
17,4

/

12
52,2

9
39,1

2
8,6

L.SửĐ. Lí

4
16,7

8
33,3

12
50

/

6
25

9
39,1

8
34,8

/

8
34,8

11
47,8

4
17,4

/

11
47,8

10
43,5

2
8,6

MƠN

- Từ hiệu quả đạt được qua SKKN của mình, tơi đã chia sẻ kinh nghiệm với các
thành viên trong khối qua các buổi sinh hoạt tổ khối và đã được các thành viên khối
tơi áp dụng có hiệu quả. Đồng thời SKKN của tôi được BGH nhà trường triển khai,
nhân rộng cho các khối lớp còn lại. Trong năm học qua đã có một số tiết dạy có ứng
dụng CNTT của các khối lớp đạt hiệu quả khá cao.
Đối với bản thân tôi, sau mỗi lần thiết kế và thực dạy thành công một tiết học
bằng giáo án điện tử, tôi cảm thấy tự tin, hứng thú và đam mê hơn trong việc ứng
dụng CNTT vào dạy học. Qua đó GV có thể nâng cao kĩ năng sử dụng máy tính và
các phần mềm hỗ trợ trong dạy học.
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Để cho việc thiết kế và giảng dạy các mơn học lớp 4 có ứng dụng CNTT đạt
hiệu quả, tôi đã đúc rút được một số kinh nghiệm sau:
- Không phải bài học nào, kiến thức nào cũng làm được giáo án điện tử. Vì vậy GV
phải xây dựng kế hoạch lựa chọn bài phù hợp trong từng môn học ở cả năm học. Từ
Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

12

Y
/
/

Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
đó GV có thể định hướng và có ý tưởng cho việc thiết kế từng bài học. Khơng phải
tiết nào cũng cần có giáo án điện tử mà lãng quên đi giáo án truyền thống. GV phải
dựa vào lí luận, phương pháp và những quy tắc kĩ thuật nhất định thì mới có thể thiết
kế và giảng dạy một tiết học có ứng dụng CNTT đạt hiệu quả cao.
- Trong một tiết học GV phải biết ứng dụng CNTT đúng lúc, khoa học vào các hoạt
động của tiết học.
- GV cần phải đặt ra tình huống xử lí trước các sự cố như: Mất điện, máy hỏng, trơi
hình, mất âm thanh….
- Cần chỉnh mức âm lượng vừa đủ trong phòng nghe, tránh trường hợp âm thanh
chỉnh qúa lớn làm ảnh hưởng đến những lớp bên cạnh.
- Việc kết nối các thiết bị với nhau phải gọn gàng, khoa học, tránh tình trạng vướng
víu làm ảnh hưởng đến các hoạt động dạy và học của thầy và trò.
VI. KẾT LUẬN:
Thực hiện theo sự chỉ đạo của các cấp về việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ
thông tin trong dạy học. Trong những năm học vừa qua mặc dù cơ sở vật chất nhà
trường còn thiếu thốn nhưng tôi đã thiết kế và giảng dạy được nhiều tiết học có ứng
dụng CNTT để giảng dạy, dự thi GV dạy giỏi cấp huyện và làm chuyên đề cấp
trường, cấp cụm đạt hiệu quả khá cao. Đầu năm học 2010 - 2011 tôi được BGH nhà
trường phân cơng lên chun đề hướng dẫn GV tồn trường cách thiết kế một giáo
án bằng chương trình PowerPoint đạt hiệu quả. Qua những kinh nghiệm thực tiễn
bản thân tôi cảm nhận được sức mạnh to lớn của việc ứng dụng CNTT vào dạy học
nếu GV có sự sáng tạo, chịu khó tìm tịi và chọn lọc các tư liệu từ nhiều nguồn khác
nhau thì chắc chắn hiệu quả tiết học sẽ như mong muốn. Giáo án điện tử chỉ trợ giúp
cho việc giảng dạy của giáo viên. Chính vì vậy, việc truyền đạt kiến thức vẫn dựa
trên giao tiếp thầy- trị chứ khơng phải giao tiếp máy- người.
Dẫu biết rằng đối với thiết kế bài dạy trên máy vi tính, GV thường ngại nhất là
khâu kĩ thuật. Nhưng tôi nghĩ rằng, giờ học mà có sử dụng phương pháp trình chiếu
với cách thiết kế khá hồn hảo thì sẽ tạo ra khơng khí khác hẳn so với những tiết

giáo án điện tử soạn sơ sài, chiếu lệ. GV cần lưu ý rằng việc thiết kế bài dạy trên
máy vi tính chỉ là một trong những phương pháp nhằm đi đến mục tiêu bài học, nó
chưa phải là phương pháp tối ưu nhất mà GV cần phải biết phối hợp nhuần nhuyễn
nhiều phương pháp, hình thức khác nhau trong một tiết học nhằm tránh đi sự nhàm
chán cho HS. Như vậy sau mỗi bài học HS sẽ cảm thấy thú vị, mới mẻ, hấp dẫn và
lơi cuốn HS. Từ đó nâng cao được hiệu quả giờ dạy của GV và nâng cao được chất
lượng học tập của HS mà không bị sai lệch mục tiêu bài dạy.
Tôi tin rằng bản thân mỗi giáo viên nếu biết thiết kế và giảng dạy những tiết học
của lớp 4 có ứng dụng CNTT đạt hiệu quả đó là một cơng cụ hỗ trợ đắc lực góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện cho HS khối 4 nói riêng và HS tiểu học
nói chung.
VII. KIẾN NGHỊ:
- Nhà trường cần tổ chức một số buổi hướng dẫn GV về cách sử dụng các phần mềm
hỗ trợ cho việc thiết kế giáo án bằng chương trình PowerPoint để mỗi GV có thể tự
thiết kế giáo án cho mình.

Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

13


Trường TH: Nguyễn Đình Chiểu
Sáng kiến kinh nghiệm
- BGH nhà trường cần trang bị thêm một số máy móc hỗ trợ cho việc dạy giáo án
điện tử như: Lap top, bút trình chiếu, máy phát điện, màn hình LCD, máy chụp hình
KTS…

- BGH nhà trường cần bố trí một phịng riêng chuyên dạy bằng giáo án điện tử để đỡ
mất thời gian chuẩn bị cho GV.
Trên đây là là toàn bộ đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi về kinh
nghiệm:“Thiết kế và giảng dạy tiết ứng dụng CNTT vào các môn học ở lớp 4 đạt
hiệu quả?”. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của hội đồng thẩm định các cấp để
sáng kiến kinh nghiệm của tôi được hoàn thiện hơn.
VIII. TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Bài giảng PowerPoint của trường ĐHSP TP. Hồ Chí Minh - 2008.
- Tự học nhanh PowerPoint 2003-2007- NXB Văn Hóa TT.
- Chỉ thị số 55/2008 ngày 30/9/2008 CT-BGDĐT về việc: “Tăng cường giảng dạy,
đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục giai đoạn 2008-2012”.
XÁC NHẬN CỦA BGH

Người viết

Phạm Thị Hồng

Một số kinh nghiệm thiết kế và giảng dạy
tiết UDCNTT vào các môn học ở lớp 4
đạt hiệu quả.

GV: Phạm Thị Hồng

14