Giải đáp những câu hỏi về ô nhiễm không khí và sức khỏe

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Những tác động của ô nhiễm không khí bên ngồi đối với sức khỏe</b>

<b>Ơ nhiễm khơng khí bên ngồi đơ thị là một thuật ngữ cụ thể hơn đề cập đến ơ nhiễm khơng</b>
<b>khí bên ngồi mà dân cư sinh sống trong các khu vực đô thị, đặc biệt là trong và xung</b>
<b>quanh các thành phố phải chịu đựng.</b>

<b>Ơ nhiễm khơng khí bên ngồi và ơ nhiễm khơng khí bên ngồi đơ thị là gì?</b>

Ơ nhiễm khơng khí bên ngồi là một thuật ngữ rộng hơn được sử dụng để mơ tả ơ nhiễm khơng
khí trong mơi trường ngồi trời. Chất lượng khơng khí bên ngồi thấp xảy ra khi các chất ô
nhiễm đạt đến nồng độ đủ cao gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người và/hoặc mơi trường.
Ơ nhiễm khơng khí bên ngồi đơ thị là một thuật ngữ cụ thể hơn đề cập đến ơ nhiễm khơng khí
bên ngồi mà dân cư sinh sống trong các khu vực đô thị, đặc biệt là trong và xung quanh các
thành phố phải chịu đựng.

<b>Những hậu quả đối với sức khỏe của ơ nhiễm khơng khí bên ngồi là gì?</b>

Phơi nhiễm với mức độ ơ nhiễm khơng khí cao có thể gây ra nhiều hậu quả bất lợi về sức khỏe
khác nhau. Ơ nhiễm khơng khí làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh tim, đột quỵ
và ung thư phổi. Cả phơi nhiễm ngắn hạn và dài hạn với các chất ơ nhiễm khơng khí đều gây tác
động về sức khỏe.

Những người đang mang bệnh sẽ bị tác động nghiêm trọng hơn. Trẻ em, người già và người
nghèo dễ bị tổn thương hơn. Chất ô nhiễm có hại nhất cho sức khỏe – liên quan chặt chẽ với tử
vong quá sớm – là hạt mịn PM2.5 thâm nhập sâu vào đường phổi.

Mặc dù chất lượng khơng khí ở các nước có thu nhập cao nói chung đã được cải thiện trong
những thập kỷ qua, những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của ô nhiễm khơng khí dạng hạt, kể cả ở
mức tương đối thấp, vẫn là mối quan ngại về sức khỏe công cộng trên toàn cầu.

<b>Chất dạng hạt – PM2.5 và PM10 là gì?</b>

Chất dạng hạt hay viết tắt là PM là thuật ngữ chỉ các hạt được tìm thấy trong khơng khí, bao gồm
bụi, đất, bồ hóng, khói và các giọt chất lỏng. Nồng độ lớn của các hạt vật chất thường được phát
ra từ các nguồn như xe chạy dầu, đốt rác và hoa màu , và các nhà máy nhiệt điện chạy than.
Các hạt có đường kính nhỏ hơn 10 micromet (PM10) ảnh hưởng tới sức khỏe vì chúng có thể
được hít vào và tích tụ trong hệ hơ hấp.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

Năm 2016, theo cơ sở dữ liệu nói trên, các số liệu là 102,3 μg/m3 (đối với PM10) và 47,9 μg/m3
(đối với PM2.5) ở Hà Nội, và 89,8 μg/m3 (đối với PM10) và 42 μg/m3 (đối với PM2.5) ở Thành
phố Hồ Chí Minh.

<b>Gánh nặng bệnh tật từ ơ nhiễm khơng khí bên ngồi lớn như thế nào?</b>

Trên thế giới có 4,2 triệu ca tử vong sớm do ơ nhiễm khơng khí bên ngồi/xung quanh vào năm
2016. Khoảng 88% số ca tử vong này xảy ra ở các nước thu nhập thấp và trung bình.

<i><b>Phân tích theo vùng (các quốc gia có thu nhập thấp và trung bình):</b></i>

Đơng Nam Á: 1.332.000 ca tử vong.

Tây Thái Bình Dương : 1.255.000 ca tử vong
Châu Phi: 425.000 ca tử vong

Đông Địa Trung Hải: 319.000 ca tử vong
Châu Âu: 304.000 ca tử vong

Châu Mỹ: 164.000 ca tử vong

<i><b>Phân tích theo vùng (các quốc gia có thu nhập cao):</b></i>

Châu Âu: 205.000 ca tử vong

Châu Mỹ: 95.000 ca tử vong

Tây Thái Bình Dương: 82.000 ca tử vong

Eastern Mediterranean countries: 17.000 ca tử vong

<i><b>Phân tích theo quốc gia (Việt Nam và các nước lân cận):</b></i>

Trung Quốc: 2.184.202 ca tử vong
Philippines: 136.967 ca tử vong
Việt Nam: 60.000 ca tử vong
Campuchia: 15.525 ca tử vong
CHDCND Lào: 8.392 ca tử vong

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

WHO duy trì một cơ sở dữ liệu cơng cộng tồn cầu về ơ nhiễm khơng khí ngồi trời tại Đài Quan
trắc Y tế Tồn cầu (Global Health Observatory).

Cơ sở dữ liệu bao gồm mức độ ơ nhiễm khơng khí ngồi trời do PM2.5 và PM10 từ hơn 4000
thành phố ở 108 quốc gia trong những năm 2010-2016. Những thông số này được sử dụng làm
thông tin đầu vào nhằm ước tính mức độ phơi nhiễm bụi mịn trung bình hàng năm của dân số cả
ở thành thị và nông thôn.

Trong năm 2013, WHO đã thiết lập một hợp tác rộng rãi với Tổ chức Khí tượng Thế giới
(WMO), Chương trình Mơi trường Liên Hợp Quốc, các tổ chức lớn khác và các cơ quan LHQ,
các đại diện quốc gia và nhà nghiên cứu, được gọi là Diễn đàn Tồn cầu về Chất lượng Khơng
khí và Sức khỏe (gọi tắt “the Platform”).

Thành viên của Diễn đàn này nhóm họp một cách thường xuyên để xem xét các bằng chứng hiện
tại về ơ nhiễm khơng khí và sức khỏe bao gồm cả tài liệu dịch tễ học hiện tại về tỷ lệ tử vong và
bệnh tật do ơ nhiễm khơng khí; các phương pháp nâng cao chất lượng khơng khí và theo dõi sức

khỏe cũng như phân bổ nguồn; xác định các ưu tiên nghiên cứu và cơ hội hợp tác giữa các cơ
quan và tổ chức.

<b>WHO ứng phó thế nào với những ảnh hưởng của ơ nhiễm khơng khí bên ngồi đến sức</b>
<b>khỏe?</b>

Chức năng chính của WHO là xác định và giám sát các chất gây ơ nhiễm khơng khí có ảnh
hưởng lớn nhất đến sức khỏe con người. Việc này giúp các quốc gia thành viên của WHO tập
trung hành động theo cách hiệu quả nhất để ngăn chặn hoặc giảm thiểu những rủi ro sức khỏe.
Nhiệm vụ của WHO là xem xét và phân tích các bằng chứng khoa học đã có và sử dụng tư vấn
của chuyên gia để đưa ra kết luận về mức độ ảnh hưởng của các chất ô nhiễm khơng khí khác
nhau đến sức khỏe cũng như xác định các biện pháp hữu hiệu để giảm thiểu gánh nặng ơ nhiễm
khơng khí.

Ở Việt Nam, Cuộc họp chun đề nhóm đối tác y tế (HPG) vào ngày 27/12/2017 đã nhất trí
thành lập Nhóm cơng tác kỹ thuật liên ngành (TWG) về ơ nhiễm khơng khí nhằm nâng cao nhận
thức cộng đồng về ơ nhiễm khơng khí và tăng cường phối hợp và hợp tác, đồng thời khuyến
khích các sáng kiến bảo vệ sức khỏe công cộng khỏi các tác động của ơ nhiễm khơng khí, thơng
qua tăng cường năng lực giám sát và kiểm sốt chất lượng khơng khí ở Việt Nam và nâng cao
nhận thức của công chúng về vấn đề này.

<b>Những bước gì cần thực hiện để ngăn chặn các tác động của ơ nhiễm khơng khí bên ngoài</b>
<b>đến sức khỏe?</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

Các bước đi kèm thiết yếu bao gồm nâng cao nhận thức về gánh nặng bệnh tật cao từ ơ nhiễm
khơng khí bên ngồi và các nguồn chính gây ơ nhiễm, cũng như nêu bật tầm quan trọng của việc
thực hiện ngay các can thiệp theo từng quốc gia cụ thể. Ngoài ra, việc sử dụng giám sát hiệu quả
để đánh giá và truyền đạt tác động của các biện pháp can thiệp cũng là một công cụ quan trọng
trong việc nâng cao nhận thức. Các bước này có thể giúp thúc đẩy việc đề ra các chính sách
mang lại lợi ích cho sức khỏe, khí hậu và mơi trường.

Bản thân ngành y tế có vai trị ở cả cấp chính sách và đối với người bệnh để dự phòng các tác
động sức khỏe do ơ nhiễm khơng khí. Các chun gia y tế cơng cộng làm việc ở cấp chính sách
có thể ủng hộ lợi ích sức khỏe trong các chính sách liên quan đến ơ nhiễm khơng khí và y tế. Ở
cấp độ lâm sàng, các bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế cộng đồng có thể tư vấn người bệnh về
nguy cơ sức khỏe do ơ nhiễm khơng khí và các biện pháp can thiệp sẵn có để tự bảo vệ hoặc
giảm thiểu tác động do tiếp xúc với ô nhiễm không khí ở mức cao (ví dụ: ở trong nhà, các nhóm
dễ bị tổn thương giảm hoạt động trong các đợt ơ nhiễm khơng khí cao).

Q.8 WHO bảo vệ ý kiến rằng giảm ơ nhiễm khơng khí bên ngồi có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ
tử vong. Điều này có đúng khơng và có thể tìm thêm thơng tin ở đâu?

Bằng cách giảm nồng độ trung bình hàng năm trong khơng khí bên ngồi của PM10 từ 70 xuống
20 µg/m3 và PM2.5 từ 35 xuống 10 µg/m3, phù hợp với mục tiêu đề ra trong Hướng dẫn chất
lượng khơng khí của WHO 2005, có thể đạt được mức giảm 15% nguy cơ tử vong lâu dài.
( />

WHO ước tính 12,5% ca tử vong có thể được ngăn chặn bằng việc cải thiện chất lượng khơng
khí trên tồn thế giới. Mức độ ơ nhiễm khơng khí thấp hơn sẽ làm giảm gánh nặng bệnh đường
hô hấp và bệnh tim mạch, chi phí chăm sóc sức khỏe và năng suất lao động bị mất do bệnh tật,
cũng như tăng tuổi thọ của người dân địa phương.

Ngoài ra, những hành động làm giảm ơ nhiễm mơi trường khơng khí bên ngồi cũng sẽ cắt giảm
phát thải các chất ơ nhiễm khí hậu ngắn hạn, đặc biệt là các-bon đen – một thành phần chính của
khí thải bồ hóng từ các xe chạy dầu và các nguồn khác cũng như khí nhà kính (CO2), góp phần
tác động lâu dài đến biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu, bao gồm hạn hán và thời tiết khắc nghiệt
(gió bão, lũ lụt), có tác động bất lợi đối với sức khỏe ví dụ như các bệnh có nguồn gốc từ nước
và thực phẩm. Biến đổi khí hậu cũng làm tăng tỷ lệ mắc các bệnh do véc-tơ truyền như sốt xuất
huyết hoặc sốt rét.

<b>Các tác động đến y tế cơng cộng là gì?</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Phơi nhiễm với các chất gây ô nhiễm không khí phần lớn nằm ngồi sự kiểm sốt của cá nhân và
địi hỏi chính quyền ở cấp quốc gia, khu vực và thậm chí là quốc tế phải có hành động.

Ngành y tế có thể đóng vai trị trung tâm trong việc chủ trì tiến hành một phương pháp tiếp cận
đa ngành nhằm phịng ngừa tiếp xúc với ơ nhiễm khơng khí. Ngành y tế có thể tham gia và hỗ trợ
các ngành có liên quan khác (giao thơng, nhà ở, sản xuất năng lượng và công nghiệp) trong việc
xây dựng và thực hiện các chính sách dài hạn nhằm giảm thiểu nguy cơ ơ nhiễm khơng khí đối
với sức khỏe.

<b>Có những yếu tố nguy cơ nào khác gây ra những ca tử vong do ơ nhiễm khơng khí ngồi</b>
<b>trời?</b>

Tỷ lệ tử vong do bệnh tim thiếu máu cục bộ và đột quỵ cũng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố nguy
cơ như huyết áp cao, chế độ ăn không lành mạnh, thiếu hoạt động thể chất, hút thuốc và ơ nhiễm
khơng khí trong gia đình. Một số nguy cơ khác đối vớiviêm phổi ở trẻ em bao gồm bú sữa mẹ
khơng đầy đủ, thiếu cân, khói thuốc thụ động và ơ nhiễm khơng khí trong gia đình. Đối với ung
thư phổi và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hút thuốc lá và khói thuốc lá thụ động cũng là những
yếu tố nguy cơ chính. Những yếu tố nguy cơ này có thể góp phần gây tử vong do ơ nhiễm khơng
khí bên ngồi gây ra.

</div>

<!--links-->