SKKN Đổi mổi việc quản lý thiết bị dạy học cấp THCS

Phần I:
ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Cơ sở lý luận:
Cấp trung học cơ sở là cơ sở giáo dục của bậc trung học, là cầu nối
giữa bậc tiểu học và bậc trung học của hệ thống giáo dục quốc dân. Giáo
dục trung học cơ sở nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả
của giáo dục tiểu học, có trình độ học vấn phổ thơng cơ sở và những hiểu
biết ban đầu về kỹ thuật và hướng nghiệp để tiếp tục học trung học phổ
thông, trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động.
Hiện nay chúng ta đang tiến hành đổi mới nội dung chương trình sách giáo
khoa, do đó ta phải đổi mới phương pháp dạy học để phù hợp với nội dung
chương trình mới đó. Phương pháp dạy học mới phải phát huy tính tích cực
tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp
học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng
kiến thức vào thực tiễn tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú
học tập cho học sinh. Thiết bị dạy học là tiền đề quan trọng của việc thực
hiện phương pháp dạy học. Thiết bị dạy học ở các trường rất phong phú, đa
dạng và phức tạp. Muốn sử dụng thiết bị dạy học có hiệu quả vào mục tiêu
dạy học cần phải tăng cường cơng tác quản lý thiết bị dạy học. Nó là thành
tố quan trọng đảm bảo phương pháp, chất lượng dạy học. Trong cơ cấu của
quá trình dạy học thì nội dung, phương pháp và phương tiện dạy học gắn bó
chặt chẽ với nhau. Nó là cầu nối giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa học và

Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


hành. Cao hơn của việc “Học đi đôi với hành” là “Học bằng hành”, là một
nguyên tắc của một nền giáo dục hiện đại. Đây là một biện pháp quan trọng
nhằm trực tiếp tác động tích cực đến chất lượng dạy và học.
2. Cơ sở thực tiễn:

Qua thực tế công tác ở trường tôi, việc thực hiện đổi mới phương pháp
dạy học và sử dụng thiết bị dạy học bước đầu đã có sự thành cơng nhưng
cịn nhiều bất cập, cịn nhiều giáo viên chậm đổi mới, ít sử dụng thiết bị dạy
học. Để đáp ứng được mục tiêu giáo dục trong giai đoạn mới và trước sự
phát triển như vũ bão của khoa học cơng nghệ hiện nay, địi hỏi toàn ngành
giáo dục chúng ta phải nâng cao chất lượng giáo dục hơn nữa, phải đổi mới
triệt để phương pháp dạy học, nhất thiết phải sử dụng các thiết bị dạy học
trong các giờ dạy. Việc quản lý và sử dụng thiết bị dạy học đặt ra cho các
trường phải có biện pháp quản lý, sử dụng, bảo quản hiệu quả và chất
lượng. Bản thân tôi là người làm công tác quản lý giáo dục tôi mạnh dạn
nêu nên “ Đổi mới việc quản lý thiết bị dạy học cấp THCS ”.
Phần II:
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU
1. Một số vấn đề lý luận về cơ sở vật chất - thiết bị dạy học

Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học là tất cả các phương tiện vật chất cần
thiết để giáo viên và học sinh tiến hành và tổ chức hợp lý có hiệu quả
chương trình giáo dục nhằm đạt được mục tiêu giáo dục.
- Cơ sở vật chất thiết bị dạy học có tính phong phú, đa dạng, phức tạp
cả về loại hình, cấu trúc, địi hỏi cao về điều kiện bảo quản và sử dụng.
- Cơ sở vật chất của nhà trường là một bộ phận cấu thành về phương
diện tổ chức của giáo dục. Sự phát triển giáo dục có thể đánh giá thơng qua
trình độ trang thiết bị và việc sử dụng chúng trong quá trình học tập giảng
dạy như thế nào.
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học là thành tố quan trọng đảm bảo
phương pháp, chất lượng dạy và học. Trong cơ cấu của quá trình dạy học thì

nội dung, phương pháp và phương diện dạy học gắn bó chặt chẽ với nhau.
Nó là phương tiện, là đối tượng, là tiền đề của nhận thức.
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học là tiền đề quan trọng cho việc đổi
mới và cải tiến phương pháp dạy học.
- Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học cho phép giáo viên tăng khối lượng
kiến thức giảm thời gian đáng kể cho những đơn vị kiến thức, tạo ra sự lôi
cuốn và hứng thú trong việc học tập của học sinh đồng thời rèn luyện kỹ
năng, kỹ xảo cho cả người học lẫn người dạy.
2. Một số nội dung quản lý cơ sở vật chất - thiết bị dạy học
2.1. Xây dựng kế hoạch dài hạn, trung hạn và ngắn hạn cho công tác
xây dựng cơ sở vật chất - thiết bị dạy học.
- Nâng cao trình độ lý luận nhận thức và hiểu biết về công tác cơ sở vật
chất - thiết bị dạy học cho cán bộ giáo viên.

Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


- Tăng cường công tác tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra việc xây dựng, bảo
quản và sử dụng cơ sở vật chất - thiết bị dạy học.
- Có quy định về việc đưa trang thiết bị vào sử dụng trong các giờ học.
Xây dựng nề nếp dạy và học theo hướng kết hợp học thông qua thực
nghiệm.
2.2. Tăng cường sử dụng thiết bị dạy học.
- Nhà trường cơ những quy định chặt chẽ trong việc giảng dạy các
phòng học bộ môn, sử dụng thiết bị dạy học như: đăng ký học phịng học bộ
mơn; đăng ký sử dụng thiết bị dạy học. Việc đăng ký này phải trước 1 ngày
với nhân viên quản lý phịng học bộ mơn, nhân viên quản lý thiết bị.
- Nhà trường quy định với mọi giáo viên phải dùng có hiệu quả mọi
thiết bị vốn có.
- Lãnh đạo thường xuyên kiểm tra việc đăng ký và việc giảng dạy theo

đăng ký của giáo viên.
2.3. Quản lý về mặt hành chính thiết bị dạy học chặt chẽ, hợp lý và
khoa học.
Thiết bị dạy học một mặt là phương tiện, là đối tượng của giảng dạy và
học tập, mặt khác đó là những đối tượng vật chất cụ thể cho nên có thể tốt,
xấu, hư hỏng, mất mát hoặc giảm chất lượng. Do vậy việc bảo quản chặt
chẽ, hợp lý và khoa học là rất cần thiết.
2.4. Coi trọng việc tự làm đồ dùng dạy học và động viên mọi thành
viên của tập thể sư phạm tham gia xây dựng, quản lý, sử dụng thiết bị dạy
học.
Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


II/ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC TẠI
ĐƠN VỊ
1. Giai đoạn trước khi đổi mới giáo dục:
Trong giai đoạn này ngành giáo dục đào tạo chưa thực hiện đổi mới
chương trình sách giáo khoa, chưa đổi mới phương pháp dạy học theo
hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Giáo viên
chủ yếu dạy theo lối thầy chủ động truyền thụ kiến thức, trò bị động nắm
bắt kiến thức, nên việc sử dụng thiết bị dạy học trên lớp là việc làm hiếm
thấy, nếu có chỉ xảy ra ở các mơn Hóa, Sinh với các dụng cụ thí nghiệm
hoặc ở các môn Sử, Địa với các bản đồ, lược đồ hoặc chỉ có bảng phụ mà
thơi. Cá biệt cịn có những giáo viên không biết tên thiết bị dạy học là gì,
khơng biết cách sử dụng.
Các trường khơng phải là trường chuẩn quốc gia thì khơng có phịng
thiết bị thí nghiệm, nhân viên văn phịng làm cơng tác kiêm nhiệm quản
ln phịng thiết bị thí nghiệm. Cơng tác bảo quản thiết bị dạy học bị lơ là,
bng lỏng dẫn tới tình trạng thiết bị hư hỏng xuống cấp nếu cịn thì cũng
không sử dụng được. Cán bộ quản lý thực sự không coi trọng việc quản lý

và sử dụng thiết bị dạy học.
2. Giai đoạn sau đổi mới giáo dục
Bắt đầu từ năm học 2002 - 2003 ngành giáo dục - đào tạo tiến hành đổi
mới nội dung và phương pháp dạy học bắt buộc mọi giáo viên lên lớp phải
sử dụng thiết bị dạy học, bắt buộc các trường phải xây dựng phịng thiết bị
thí nghiệm, phịng bộ mơn. Điều đó đã làm cho cán bộ quản lý các trường

Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


gặp nhiều lúng túng, chưa có biện pháp chỉ đạo, quản lý và sử dụng thiết bị
dạy học.
Khi thiết bị được cấp trên đưa về là chuyển vào phịng khơng sắp xếp
theo thứ tự, không chia theo môn. Khi giáo viên sử dụng là phải tìm rất tốn
thời gian, có khi tìm cả ngày mới thấy thiết bị mình cần. Các thiết bị dạy
học không được bảo quản tốt dẫn tới tình trạng bị hỏng, giảm chất lượng.
Điều đó đã khiến cho nhiều giáo viên chỉ ghi đăng kí sử dụng thiết bị dạy
học trong sổ mà không sử dụng khi giảng dạy. Việc quản lý, sử dụng thiết bị
dạy học của cán bộ quản lý gặp rất nhiều khó khăn vì chỉ được làm trên lý
thuyết. Các tổ trưởng khi ký duyệt giáo án của giáo viên lơ là trong việc
kiểm tra sử dụng thiết bị dạy học chỉ đến khi BGH kiểm tra việc sử dụng
thiết bị dạy học của giáo viên thì mới kí.
Cán bộ quản lý chưa có kinh nghiệm trong vấn đề chỉ đạo quản lý sử
dụng thiết bị dạy học chính vì thế việc sử dụng của giáo viên còn gặp chăng
hay chớ, sử dụng thì sử dụng cịn khơng sử dụng thì thơi. Phịng thiết bị thí
nghiệm khơng khác gì một kho chứa, ở trường nhỏ các mơn chỉ có một bộ
thiết bị đã thế, các trường lớn có 2 bộ thì quả là vấn đề đáng bàn!
III/ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP
1. Những căn cứ đề xuất các biện pháp
Đảng ta đã xác định “Giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Ngay từ Đại

hội IX Đảng ta đã đề ra nhiệm vụ cho ngành giáo dục “Tạo sự chuyển biến
cơ bản toàn diện trong phát triển giáo dục, thực hiện chuẩn hóa, hiện đại
hóa, xã hội hóa; tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới
nội dung và phương pháp dạy học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lý
Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


giáo dục”. Thực hiện nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII và nghị quyết Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ X, trong mục tiêu phát triển giáo dục giai đoạn
2000 - 2010, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã đề ra 7 nhóm giải pháp lớn trong đó
“Đổi mới chương trình giáo dục phát triển đội ngũ giáo viên là các giải
pháp trọng tâm, đổi mới quản lý giáo dục là khâu đột phá”.
Qua thực tiễn công tác ở cơ sở chúng tôi thấy rằng ngoại trừ các trường
chuẩn quốc gia thì vấn đề quản lý sử dụng thiết bị dạy học ở các trường còn
lại là vấn đề nan giải. Đặc biệt là với những trường lớn thì vấn đề này càng
nan giải hơn vì số lượng giáo viên đông, số thiết bị dạy học nhiều gấp 2 lần
các trường nhỏ. Từ bức xúc đó chúng tơi đã đề ra các biện pháp quản lý sử
dụng thiết bị dạy học một cách thiết thực để đạt hiệu quả cao nhất.
2. Các biện pháp
2.1. Xây dựng kế hoạch sử dụng thiết bị dạy học:
- BGH chúng tôi bắt buộc tất cả các giáo viên dạy phải biết sử dụng
thiết bị dạy học phải ghi rõ tên thiết bị dạy học vào giáo án ở phần chuẩn
bị. Việc sử dụng thiết bị dạy học là thực hiện quy chế chuyên môn, nếu giáo
viên nào cố tình vi phạm sẽ bị xử lý kỷ luật. Các đồng chí tổ trưởng khi ký
duyệt giáo án phải kiểm tra khâu chuẩn bị của giáo viên đồng thời phải ký
duyệt vào sổ đăng ký mượn đồ dùng dạy học trong tuần.
- Chúng tôi cũng lên lịch cho tất cả các giáo viên mượn thiết bị dạy
học vào chiều ngày thứ 5 hàng tuần. Gắn việc sinh hoạt chuyên môn với
việc sử dụng thiết bị dạy học.
- BGH chúng tôi cũng đề ra kế hoạch thi làm đồ dùng dạy học ở các tổ

chuyên môn và thi sử dụng thiết bị dạy học, phát động sâu rộng trong giáo

Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


viên việc sử dụng thường xuyên thiết bị dạy học. Chúng tơi đề ra các mức
thưởng thích đáng để kịp thời động viên khen thưởng các giáo viên có sáng
kiến hay và có thành tích trong việc làm đồ dùng dạy học và thi sử dụng
thiết bị dạy học.
- BGH chúng tôi tăng cường công tác dự giờ, thăm lớp để kiểm tra
việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên.
2.2 Phân loại thiết bị dạy học theo môn:
- Sắp xếp các loại thiết bị dạy học, tranh ảnh, bản đồ theo khối, theo
môn.
- Phân công các giáo viên trực tiếp dạy môn sắp xếp theo thứ tự các
tiết dạy.
- Đánh số ở ngoài hộp và đánh số lên vị trí để các thiết bị đó.
- Dùng các ký tự chữ cái để đánh lên các giá để thiết bị hoặc tủ đựng
thiết bị.
Khi phân loại các thiết bị và đánh số vị trí giúp giáo viên dễ tìm khi sử
dụng. Và công tác kiểm tra việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên rất
dễ dàng vì nó bị khuyết ở vị trí của nó trên giá mà ta khơng cần theo dõi sổ
mượn của phịng thiết bị thí nghiệm.
2.3. Lập sổ ghi tên các thiết bị theo mơn, khối lớp và tiết dạy.
Ghi rõ vị trí của thiết bị đó ở giá (hoặc tủ) nào, ở vị trí số mấy, đồng
thời ghi tên các tiết dạy (theo phân phối chương trình) sử dụng thiết bị đó
theo mẫu.

SỔ GHI TÊN THIẾT BỊ DẠY HỌC KHỐI ...
Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn

Mơn: ...
STT

Vị trí
Giá/tủ
Số

Tên TBDH

Dạy tiết

1
2
3
4
Ví dụ: Muốn tìm “kính hiển vi” giáo viên dạy môn Sinh 6 chỉ cần mở
sổ ghi thiết bị môn Sinh 6, tra ở cột tên thiết bị “kính hiển vi” giáo viên sẽ
tìm ra tủ đựng và cột ghi vị trí để kính hoặc nhìn vào tiết dạy cũng có thể
tìm được thiết bị.
SỔ GHI TÊN THIẾT BỊ DẠY HỌC KHỐI 6
Mơn: Sinh 6
STT

Tên TBDH

1
2
3

Kính hiển vi

Vị trí
Giá/tủ
Số
B
8

Dạy tiết
6

Như vậy giáo viên chỉ cần đến giá (tủ) B và đến vị trí số 8 lấy kính.
Sổ ghi tên thiết bị dạy học cũng giúp cho cán bộ quản lý dễ dàng hơn
trong khâu kiểm tra sự sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên.
Ví dụ: BGH muốn kiểm tra việc sử dụng thiết bị của mơn Vật lý 9 tiết
6 có sử dụng các thiết bị dạy học nào và giáo viên có đăng ký mượn và sử
dụng khơng thì cán bộ quản lý chỉ cần tra sổ tên thiết bị xem Vật lý 9 tiết 6
có những thiết bị nào sử dụng, xem sổ đăng ký mượn thiết bị và lên kiểm tra
tiết dạy của giáo viên.
Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


2.4. Lập sổ nhật ký sử dụng đồ dùng dạy học để giúp nhân viên thiết bị
thí nghiệm theo dõi, bảo quản thiết bị dạy học tốt hơn theo mẫu sau:
SỔ NHẬT KÝ SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC

Thứ/ngày

Họ và tên

CBGV

Môn Lớp Tên thiết bị

Dạy

Ký

Ngày Ký

tiết mượn

trả

trả

Lưu ý: Đối với sổ này thì việc đăng ký mượn thiết bị hết ngày nhân viên
thiết bị sẽ kẻ ngang để không ghi chèn vào tiếp

Ví dụ:
SỔ NHẬT KÝ SỬ DỤNG THIẾT BỊ DẠY HỌC

Thứ/ngày

Họ và tên

Dạy

Ký

Ngày Ký

Lý

6

Xe lăn

tiết mượn trả
trả
8
22/10

20/10/201 Văn C
Vũ Văn T Lý
0

6

Kính hiển

9

5

CBGV
Nguyễn

Mơn Lớp Tên thiết bị

23/10

vi

Sổ nhật ký sử dụng thiết bị dạy học giúp cho nhân viên thiết bị thí
nghiệm dễ dàng hơn trong khâu quản lý và bảo quản các thiết bị đó. Nó cịn
Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


giúp cho cán bộ quản lý biết giáo viên của mình có sử dụng thiết bị dạy học
đó hay khơng.
Sổ ghi tên các thiết bị dạy học và sổ nhật ký sử dụng thiết bị dạy học
có mối quan hệ hữu cơ với nhau mang tính thống nhất, đảm bảo độ khớp
với sổ đăng ký mượn sử dụng đồ dùng dạy học của giáo viên, độ khớp với
sổ đầu bài ở số tiết theo phân phối chương trình, độ khớp với giáo án của
giáo viên (ở phần chuẩn bị).
2.5 Cán bộ quản lý thường xuyên kiểm tra việc ghi sổ nhật ký của
nhân viên thiết bị thí nghiệm, sổ đăng ký mượn sử dụng đồ dùng dạy học
của giáo viên để có biện pháp điều chỉnh, sử lý kịp thời các giáo viên vi
phạm qui chế không sử dụng thiết bị dạy học trên lớp để góp phần tích cực
vào việc đổi mới phương pháp dạy học và để nâng cao chất lượng giáo dục.
Sau mỗi năm học phải có kế hoạch kiểm kê toàn bộ số thiết bị dạy học
hiện có, đánh giá chất lượng của các thiết bị dạy học để có phương án bổ
sung, thay thế cho các năm học tiếp theo.
* Qua gần 1 năm thực hiện các biện pháp trên trong việc chỉ đạo quản
lý và sử dụng thiết bị dạy học trong nhà trường tôi, kết quả cho thấy:
- 100% giáo viên dạy sử dụng thường xuyên thiết bị dạy học trong các
giờ dạy, khơng có giáo viên nào vi phạm quy chế trên.
- Việc sử dụng thường xuyên các thiết bị dạy học của giáo viên đã tạo
nên những giờ học hay, phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo học

tập của học sinh, rèn cho học sinh ý thức mạnh dạn và kết quả học tập của
học sinh được nâng lên. Đặc biệt các giờ như “hội giảng, thao giảng” đạt
kết quả tốt.
Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn


Phần III:
KẾT THÚC VẤN ĐỀ
Từ việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn quá trình chỉ đạo, quản lý và sử
dụng thiết bị dạy học ở trường tơi có thể rút ra một số kết luận cơ bản sau:
- Quản lý trường học là một khoa học nghệ thuật đòi hỏi người cán bộ
quản lý không ngừng tự nâng cao trình độ lao động của mình, từng bước cải
tiến lao động một cách khoa học, từ đó có khả năng tiếp cận và vận dụng
những kỹ năng quản lý vào thực tiễn để nâng cao chất lượng dạy và học.
- Người cán bộ quản lý phải gần gũi mọi người để nắm bắt được những
thơng tin chính xác, để rút ra được các quyết định kịp thời, đúng đắn trong
việc sử lý các công việc.
- Bên cạnh việc quản lý quá trình dạy và học, để nâng cao chất lượng
thì người cán bộ quản lý phải biết huy động tối đa cộng đồng tham gia đóng
góp vào sự nghiệp giáo dục, làm tốt cơng tác xã hội hóa giáo dục, xây dựng
cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học để đáp ứng được mục tiêu đổi mới giáo
dục hiện nay.
Việc chỉ đạo quản lý và sử dụng thiết bị dạy học tuy bước đầu đã có
kết quả khả quan song khơng tránh khỏi những thiếu sót, chúng tơi rất mong
được các đồng nghiệp đóng góp ý kiến bổ sung để nội dung của sáng kiến
này ngày càng hoàn thiện, từ đó có thể góp phần nâng cao chất lượng giảng
dạy trong trường học.
Đọi Sơn, ngày 05 tháng 04 năm 2011
Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn

Trường THCS Đọi Sơn

Người viết

Trần Hải Nam

Đơn vị: Trường THCS Đọi Sơn