MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TẠI CÁC NHTM VIỆT NAM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TẠI CÁC NHTM VIỆT NAM
1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TRONG
LĨNH VỰC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Ở VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN
TỚI.
1.1 Xu hướng phát triển của hoạt động NHTM Việt Nam trong
thời gian tới.
Toàn cầu hóa nền kinh tế đang diễn ra ở hầu hết các quốc gia trên thế giới.
Những quốc gia này lựa chọn chính sách kinh tế chính sách mở cửa và con
đường phát triển là con đường hội nhập. Hàng loạt các tổ chức, liên minh quốc
tế và khu vực đang được củng cố và phát triển mạnh như WTO, EU, ASEAN,
APEC, ASEM, NAFTA… Các tổ chức này đã tạo ra nhiều cơ hội cũng như tạo
sự phát triển nền kinh tế cho các nước thành viên nói riêng và nền kinh tế thế
giới nói chung. Do vậy, Việt Nam không nằm ngoài thực tế trên.
Hoạt động ngân hàng vốn rất nhạy cảm với sự thay đổi trong môi trường
kinh tế vì vậy, toàn cầu hóa nền kinh tế đã có ảnh hưởng sâu sắc tới lĩnh vực tài
chính ngân hàng Việt Nam.
Trong những năm gần đây, quan hệ hợp tác trong thương mại quốc tế
giữa Việt Nam và nhiều nước trên thế giới phát triển tốt đẹp. Hoạt động xuất,
nhập khẩu hàng hoá diễn ra liên tiếp làm gia tăng đáng kể lượng vốn giao dịch
qua ngân hàng, làm phong phú và đa dạng thêm các dịch vụ ngân hàng như đa
dạng hóa về phương thức thanh toán, chuyển tiền cho phù hợp với các dịch vụ
phát triển của các ngân hàng trên thế giới.
Chính sách mở cửa, hội nhập nền kinh tế kéo theo sự có mặt của nhiều
ngân hàng nước ngoài vào Việt Nam như: Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc,
Singapore… làm gia tăng mức độ canh trạnh trên thị trường tài chính ngân
hàng. Thực tế naỳ đòi hỏi các NHTM Việt Nam muốn tồn tại và phát triển phải
tự đổi mới, tăng cường hiệu quả hoạt động và nâng cao sức cạnh tranh mặc dù
các NHTM Việt Nam sẽ gặp không ít khó khăn trong qua trình đổi mới.
Sự gia nhập nền kinh tế Việt Nam của các ngân hàng nước ngoài đã tạo
điều kiện cho các NHTM Việt Nam họa hỏi kinh nghiệm quản lý và công nghệ

ngân hàng hiện đại trên thế giới để có thể đổi mới hoạt động tăng cường sức
cạnh trạnh của mình. Đông thời đòi hỏi các ngân hàng hoạt động phù hợp với
những chuẩn mực thông lệ chung của thế giới.
Như vậy, toàn cầu hóa nền kinh tế đã mang lại cho hệ thống NHTM Việt
Nam cả cơ hội và thách thức. Tuy nhiên, so với hệ thống ngân hàng của nhiều
quốc gia trên thế giới, hệ thống NHTM Việt Nam còn rất nhiều yếu kém cả về
con người lẫn công nghệ. Do vậy, cải cách hệ thống ngân hàng là một điều kiện
tất yếu đối với sự phát triển bền vững và hội nhập thành công. Việt Nam đã đưa
ra chiến lược cải cách hệ thống ngân hàng, hướng vào 5 biện pháp:
+ Tái cơ cấu các NHTMCP để củng cố năng lực hoạt động của các ngân
hàng này và đảm bảo chúng tuân thủ theo các tiêu chuẩn giám sát mới.
+ Tái cơ cấu các ngân hàng thương mại quốc doanh, đảm bảo chúng hoạt
động theo định hướng thị trường hơn và đáng tin cậy hơn.
+ Cải thiện khung pháp lý, điều tiết và giám sát ngân hàng trong đó có
các chuẩn mực kế toán.
+ Tạo một sân chơi bình đẳng cho tất cả các ngân hàng
+ Đào tạo nguồn nhân lực cho ngân hàng (cho cả công tác giám sát ngân
hàng và kinh doanh ngân hàng)
Với sự phát triển phức tạp như trên của hoạt đông ngân hàng, kiểm toán
độc lập ngân hàng ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Đối
tượng kiểm toán đa dạng hơn kéo theo hoạt động kiểm toán cũng trở nên khó
khăn hơn.
1.2 Định hướng phát triển công tác kiểm toán độc lập ở Việt
Nam nói chung và trong lĩnh vực ngân hàng nói riêng.
Để phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cúng
như điường lối đổi mới kinh tế theo cơ chế thị trường, thực hiện tiến trình mở
cửa hội nhập, cần phải phát triển thị trường tài chính tiền tệ nói chung và thị
trường kiểm toán nói riêng. Mục tiêu chung của ngành kiểm toán Việt Nam từ
nay đến 2010 phải phát triển về:
+ Quy mô: Tăng thêm số lượng công ty kiểm toán, mở rông quy mô từng

công ty, mở rộng số lượng khách hàng, đa dạng hóa dịch vị cung cấp và đạt tốc
độ tăng trưởng cao về doanh thu và lợi nhuận.
+ Chất lượng dịch vụ: Nâng cao năng lực chuyên môn chất lượng dịch vụ
cung cấp để giảm thiểu rủi ro nghề nghiệp, đầu tư công nghệ ký thuật dịch vụ
như chuẩn mực, quy trình kiểm toán, kiểm soát chất lượng dịch vụ cung cấp,
nâng cao kiếm thức quản lý nhà nước đối với hoạt động kiểm toán kế toán, thực
hiện quốc tế hóa đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp nhanh chóng đưa ngành
kiểm toán Việt Nam hòa nhập với thị trường khu vực ASEAN cũng như thị
trường quốc tế tiến tới sự công nhận của quốc tế.
Đây cũng là định hướng phát triển chung cho hoạt động kiểm toán độc
lập trong lĩnh vực ngân hàng. Hơn nữa đặt trong xu hướng vận động và phát
triển của haọt động ngân hàng, việc nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động và
phát huy được vai trò vốn có của kiểm toán độc lập trong lĩnh vực này là vô
cùng quan trọng và cấp thiết. Kiểm toán là một công cụ thị trường hiệu quả
nâng cao tính công khai minh bạch trong hoạt động ngân hàng, tăng cường kỷ
luật thị trường, hỗ trợ giám sát hoạt động của các ngân hàng. Điều này một mặt
sẽ góp phần tích cực vào việc xây dựng hệ thống ngân hàng hiệu quả lành
mạnh, đồng thời nâng cao uy tín của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam
với cộng đồng quốc tế.
Vấn đề đặt ra là làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán
độc lập báo cáo tài chính các ngân hàng thương mại.
Câu trả lời cho vấn đề này khônh chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của các công
ty kiểm toán mà cần có giải pháp đồng bộ từ nhiều phía. Một thực tế hiện nay là
các công ty kiểm toán lớn của Việt Nam như VACO hay AASC, các công ty
kiểm toán nước ngoài hoạt động tại Việt Nam (chủ thể chính thực hiện kiểm
toán báo cáo tài chính các ngân hàng thương mại), trong một chừng mực nhất
định đã đáp ứng được yêu cầu về nhân sự, về kỹ thuật, quy trình nghiệp vụ…
trong kiểm toán ngân hàng. Nhưng hoạt động kiểm toán trong lĩnh vực này vẫn
chưa thực sự đạt được hiệu quả mong muốn. Nguyên nhân chủ yếu là do những
tồn tại bất cập trong đối tượng kiểm toán và trong môi trường hoạt động, ví dụ

như nhyững bất cập liên quan đến hệ thống chuẩn mực, mức độ công khai hóa
trong nền kinh tế, sự thiếu đồng bộ và chặt chẽ của môi trường pháp lý, sự yếu
kém của hệ thống kiểm soát nội bộ trong ngân hàng… Bản thân hệ thống ngân
hàng và nền kinh tế nếu không khắc phục được những tồn tại này cũng khó có
thể phát triển và hội nhập thành công.
Do đó, một hướng quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán
độc lập trong ngân hàng là khắc phục những tồn tạo bất cập kể trên. Điều này
cũng hoàn toàn phù hợp với xu hướng hội nhập để phát triển của nền kinh tế.
Để làm được điều đó, các công ty kiểm toán phải phát huy tích cực vai trò tư
vấn và hỗ trợ của mình, đồng thời không ngứng nâng cao chất luợng dịch vụ
cung cấp, năng lực hoạt động của mình để đáp ứng những yêu cầu mới, thích
nghi kịp thời với những điều kiện môi trường và một đối tượng kiểm toán đang
thay đổi.
2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng hoạt
động kiểm toán độc lập các NHTM Việt Nam
2.1. Nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ các
NHTM Việt Nam.
Nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ bao gồm trong
đó việc cải thiện môi trường kiểm soát, nâng cao năng lực đánh giá và quản lý
rủi ro, thực hiện hiện đại hóa đồng bộ hệ thống thông thông tin ngân hàng, xây
dưng quy trình kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ và đăc biệt nâng cao vai trò và hiệu
quả hoạt động của bộ phận kiểm toán nội bộ trong ngân hàng.
2.1.1. Cải thiện môi trường kiểm soát: Nhân tố bao trùm ảnh hưởng lớn nhất
tới môt trường kiểm soát là triết lý và phong cách điều hành của nhà quản lý
ngân hàng. Các nhà quản lý ngân hàng đã nhận thức được vai trò quan trọng
của HTKSNB trong ngân hàng, tuy nhiên, xây dựng và vận hành sao cho có
hiệu quả thì dường như họ chưa làm được. Để khắc phục được hạn chế này, các
nhà quản lý ngân hàng có thể học hỏi cách thức xây dựng, tổ chức và vận hành
HTKSNB của các ngân hàng khác trên thế giới và áp dụng cho phù hợp với
điều kiện thực tế của ngân hàng mình. Hoặc, các ngân hàng có thể tham khảo ý

kiến đánh giá nhận xét của chính nhân viên trong ngân hàng bởi họ là những
người làm việc trong môi trường kiểm soát của ngân hàng. Mặt khác, các ngân