Một số giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán độc lập tại các NHTM Việt Nam

Một số giải pháp đề xuất nhằm nâng cao chất lượng kiểm
toán độc lập tại các NHTM Việt Nam
1. Định hướng phát triển công tác kiểm toán độc lập trong lĩnh
vực ngân hàng thương mại ở Việt Nam trong thời gian tới.
1.1 Xu hướng phát triển của hoạt động NHTM Việt Nam trong
thời gian tới.
Toàn cầu hóa nền kinh tế đang diễn ra ở hầu hết các quốc gia trên thế giới.
Những quốc gia này lựa chọn chính sách kinh tế chính sách mở cửa và con đường
phát triển là con đường hội nhập. Hàng loạt các tổ chức, liên minh quốc tế và khu
vực đang được củng cố và phát triển mạnh như WTO, EU, ASEAN, APEC, ASEM,
NAFTA… Các tổ chức này đã tạo ra nhiều cơ hội cũng như tạo sự phát triển nền
kinh tế cho các nước thành viên nói riêng và nền kinh tế thế giới nói chung. Do
vậy, Việt Nam không nằm ngoài thực tế trên.
Hoạt động ngân hàng vốn rất nhạy cảm với sự thay đổi trong môi trường
kinh tế vì vậy, toàn cầu hóa nền kinh tế đã có ảnh hưởng sâu sắc tới lĩnh vực tài
chính ngân hàng Việt Nam.
Trong những năm gần đây, quan hệ hợp tác trong thương mại quốc tế giữa
Việt Nam và nhiều nước trên thế giới phát triển tốt đẹp. Hoạt động xuất, nhập khẩu
hàng hoá diễn ra liên tiếp làm gia tăng đáng kể lượng vốn giao dịch qua ngân hàng,
làm phong phú và đa dạng thêm các dịch vụ ngân hàng như đa dạng hóa về phương
thức thanh toán, chuyển tiền cho phù hợp với các dịch vụ phát triển của các ngân
hàng trên thế giới.
Chính sách mở cửa, hội nhập nền kinh tế kéo theo sự có mặt của nhiều ngân
hàng nước ngoài vào Việt Nam như: Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Singapore… làm
gia tăng mức độ canh trạnh trên thị trường tài chính ngân hàng. Thực tế naỳ đòi hỏi
các NHTM Việt Nam muốn tồn tại và phát triển phải tự đổi mới, tăng cường hiệu
quả hoạt động và nâng cao sức cạnh tranh mặc dù các NHTM Việt Nam sẽ gặp
không ít khó khăn trong qua trình đổi mới.
Sự gia nhập nền kinh tế Việt Nam của các ngân hàng nước ngoài đã tạo điều
kiện cho các NHTM Việt Nam họa hỏi kinh nghiệm quản lý và công nghệ ngân
hàng hiện đại trên thế giới để có thể đổi mới hoạt động tăng cường sức cạnh trạnh

của mình. Đông thời đòi hỏi các ngân hàng hoạt động phù hợp với những chuẩn
mực thông lệ chung của thế giới.
Như vậy, toàn cầu hóa nền kinh tế đã mang lại cho hệ thống NHTM Việt
Nam cả cơ hội và thách thức. Tuy nhiên, so với hệ thống ngân hàng của nhiều quốc
gia trên thế giới, hệ thống NHTM Việt Nam còn rất nhiều yếu kém cả về con người
lẫn công nghệ. Do vậy, cải cách hệ thống ngân hàng là một điều kiện tất yếu đối
với sự phát triển bền vững và hội nhập thành công. Việt Nam đã đưa ra chiến lược
cải cách hệ thống ngân hàng, hướng vào 5 biện pháp:
+ Tái cơ cấu các NHTMCP để củng cố năng lực hoạt động của các ngân
hàng này và đảm bảo chúng tuân thủ theo các tiêu chuẩn giám sát mới.
+ Tái cơ cấu các ngân hàng thương mại quốc doanh, đảm bảo chúng hoạt
động theo định hướng thị trường hơn và đáng tin cậy hơn.
+ Cải thiện khung pháp lý, điều tiết và giám sát ngân hàng trong đó có các
chuẩn mực kế toán.
+ Tạo một sân chơi bình đẳng cho tất cả các ngân hàng
+ Đào tạo nguồn nhân lực cho ngân hàng (cho cả công tác giám sát ngân
hàng và kinh doanh ngân hàng)
Với sự phát triển phức tạp như trên của hoạt đông ngân hàng, kiểm toán độc
lập ngân hàng ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Đối tượng
kiểm toán đa dạng hơn kéo theo hoạt động kiểm toán cũng trở nên khó khăn hơn.
1.2 Định hướng phát triển công tác kiểm toán độc lập ở Việt
Nam nói chung và trong lĩnh vực ngân hàng nói riêng.
Để phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cúng như
điường lối đổi mới kinh tế theo cơ chế thị trường, thực hiện tiến trình mở cửa hội
nhập, cần phải phát triển thị trường tài chính tiền tệ nói chung và thị trường kiểm
toán nói riêng. Mục tiêu chung của ngành kiểm toán Việt Nam từ nay đến 2010
phải phát triển về:
+ Quy mô: Tăng thêm số lượng công ty kiểm toán, mở rông quy mô từng
công ty, mở rộng số lượng khách hàng, đa dạng hóa dịch vị cung cấp và đạt tốc độ
tăng trưởng cao về doanh thu và lợi nhuận.

+ Chất lượng dịch vụ: Nâng cao năng lực chuyên môn chất lượng dịch vụ
cung cấp để giảm thiểu rủi ro nghề nghiệp, đầu tư công nghệ ký thuật dịch vụ như
chuẩn mực, quy trình kiểm toán, kiểm soát chất lượng dịch vụ cung cấp, nâng cao
kiếm thức quản lý nhà nước đối với hoạt động kiểm toán kế toán, thực hiện quốc tế
hóa đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp nhanh chóng đưa ngành kiểm toán Việt Nam
hòa nhập với thị trường khu vực ASEAN cũng như thị trường quốc tế tiến tới sự
công nhận của quốc tế.
Đây cũng là định hướng phát triển chung cho hoạt động kiểm toán độc lập
trong lĩnh vực ngân hàng. Hơn nữa đặt trong xu hướng vận động và phát triển của
haọt động ngân hàng, việc nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động và phát huy
được vai trò vốn có của kiểm toán độc lập trong lĩnh vực này là vô cùng quan trọng
và cấp thiết. Kiểm toán là một công cụ thị trường hiệu quả nâng cao tính công khai
minh bạch trong hoạt động ngân hàng, tăng cường kỷ luật thị trường, hỗ trợ giám
sát hoạt động của các ngân hàng. Điều này một mặt sẽ góp phần tích cực vào việc
xây dựng hệ thống ngân hàng hiệu quả lành mạnh, đồng thời nâng cao uy tín của
hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam với cộng đồng quốc tế.
Vấn đề đặt ra là làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán độc
lập báo cáo tài chính các ngân hàng thương mại.
Câu trả lời cho vấn đề này khônh chỉ phụ thuộc vào nỗ lực của các công ty
kiểm toán mà cần có giải pháp đồng bộ từ nhiều phía. Một thực tế hiện nay là các
công ty kiểm toán lớn của Việt Nam như VACO hay AASC, các công ty kiểm toán
nước ngoài hoạt động tại Việt Nam (chủ thể chính thực hiện kiểm toán báo cáo tài
chính các ngân hàng thương mại), trong một chừng mực nhất định đã đáp ứng
được yêu cầu về nhân sự, về kỹ thuật, quy trình nghiệp vụ… trong kiểm toán ngân
hàng. Nhưng hoạt động kiểm toán trong lĩnh vực này vẫn chưa thực sự đạt được
hiệu quả mong muốn. Nguyên nhân chủ yếu là do những tồn tại bất cập trong đối
tượng kiểm toán và trong môi trường hoạt động, ví dụ như nhyững bất cập liên
quan đến hệ thống chuẩn mực, mức độ công khai hóa trong nền kinh tế, sự thiếu
đồng bộ và chặt chẽ của môi trường pháp lý, sự yếu kém của hệ thống kiểm soát
nội bộ trong ngân hàng… Bản thân hệ thống ngân hàng và nền kinh tế nếu không

khắc phục được những tồn tại này cũng khó có thể phát triển và hội nhập thành
công.
Do đó, một hướng quan trọng để nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán độc
lập trong ngân hàng là khắc phục những tồn tạo bất cập kể trên. Điều này cũng
hoàn toàn phù hợp với xu hướng hội nhập để phát triển của nền kinh tế. Để làm
được điều đó, các công ty kiểm toán phải phát huy tích cực vai trò tư vấn và hỗ trợ
của mình, đồng thời không ngứng nâng cao chất luợng dịch vụ cung cấp, năng lực
hoạt động của mình để đáp ứng những yêu cầu mới, thích nghi kịp thời với những
điều kiện môi trường và một đối tượng kiểm toán đang thay đổi.
2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng
hoạt động kiểm toán độc lập các NHTM Việt Nam
2.1. Nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội
bộ các NHTM Việt Nam.
Nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống kiểm soát nội bộ bao gồm trong
đó việc cải thiện môi trường kiểm soát, nâng cao năng lực đánh giá và quản lý rủi
ro, thực hiện hiện đại hóa đồng bộ hệ thống thông thông tin ngân hàng, xây dưng
quy trình kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ và đăc biệt nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt
động của bộ phận kiểm toán nội bộ trong ngân hàng.
2.1.1. Cải thiện môi trường kiểm soát: Nhân tố bao trùm ảnh hưởng lớn
nhất tới môt trường kiểm soát là triết lý và phong cách điều hành của nhà quản lý
ngân hàng. Các nhà quản lý ngân hàng đã nhận thức được vai trò quan trọng của
HTKSNB trong ngân hàng, tuy nhiên, xây dựng và vận hành sao cho có hiệu quả
thì dường như họ chưa làm được. Để khắc phục được hạn chế này, các nhà quản lý
ngân hàng có thể học hỏi cách thức xây dựng, tổ chức và vận hành HTKSNB của
các ngân hàng khác trên thế giới và áp dụng cho phù hợp với điều kiện thực tế của
ngân hàng mình. Hoặc, các ngân hàng có thể tham khảo ý kiến đánh giá nhận xét
của chính nhân viên trong ngân hàng bởi họ là những người làm việc trong môi
trường kiểm soát của ngân hàng. Mặt khác, các ngân hàng có thể mạnh dạn sử
dụng những nhà lãnh đạo trẻ nhằm phát huy tính sáng tạo trong công việc và kết
hợp với những kinh nghiệm lâu năm của các nhà lãnh đạo lớn tuổi. Ngoài ra, đảm

bảo năng lực cho nhân viên, phân công công việc rõ ràng cụ thể,tránh sự chồng
chéo cũng là nhằm tạo ra một môi trường kiểm soát tốt góp phần nâng cao hiệu
quả của HTKSNB ngân hàng.
2.1.2. Nâng cao năng lực đánh giá và quản lý rủi ro: bao gồm các công
việc như sau:
- Thành lập riêng một bộ phận chuyên trách thực hiện việc quản lý rủi ro, quản trị
tài sản nợ và tài sản có. Bộ phận này trực thuộc Hội đồng quản trị ngân hàng có