Một số biện pháp nhằm tăng cường quản lý vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư xây dựng

Luận văn cuối khoá Học viện tài chính
Một số biện pháp nhằm tăng cờng quản lý vốn sự
nghiệp có tính chất đầu t xây dựng.
3.1. Xu hớng quản lý và phát triển vốn sự nghiệp có tính chất
đầu t XĐ đối với các Sở, Ban Ngành của thành phố Hà Nội.
Theo đà tăng trởng kinh tế xã hội, sự gia tăng của dân số và gia tăng
của mức sống, nhu cầu mở rộng, nâng cấp, cải tạo, sửa chữa cơ sở vật chất của
các đơn vị HCSN cũng không ngừng tăng lên, nhất là đối với các đơn vị sự
nghiệp.
Đồng thời, với chủ trơng u tiên chi ngân sách cho giáo dục - đào tạo, y tế,
khoa học công nghệ của Đảng và Nhà nớc (đã đợc đề cập đến trong văn kiện
Đại hội IX, pháp lệnh thủ đô, Luật ngân sách Nhà nớc 2002), chi cho phát triển
sự nghiệp giáo dục đào tạo, y tế nói chung và chi cho sửa chữa, cải tạo, mở
rộng, nâng cấp cơ sở vật chất của các ngành trên nói riêng sẽ lớn.
Thực trạng cơ sở vật chất của các cơ quan, đơn vị HCSN hiện nay còn yếu
kém. Mặc dù trong những năm vừa qua thành phố đã chú ý bố trí vốn để cải tạo,
sửa chữa, mở rộng, nâng cấp, nhng nhu cầu vẫn còn nhiều. Thực ra biện pháp
triệt để nhất là phải thay thế, xây mới những cơ sở vật chất này nhng do Nhà n-
ớc phải tập trung đầu t XDCB cho những công trình then chốt nên sửa chữa, cải
tạo, mở rộng, nâng cấp vẫn đợc sử dụng nh là giải pháp khả thi nhất hiện nay.
Với chủ trơng tiết kiệm chi ngân sách, cải cách tài chính công, Chính phủ
đã có quy định về khoán biên chế và chi quản lý hành chính cho các cơ quan
hành chính và quy định về giao quyền tự chủ tài chính cho các đơn vị sự nghiệp
có thu. Tuy nhiên, đối với khoản chi về sửa chữa, cải tạo, mở rộng, nâng cấp cơ
sở vật chất cách quản lý cha thay đổi gì nhiều, các đơn vị vẫn phải dựa chủ yếu
vào vốn ngân sách Nhà nớc cấp.
Vì các lý do trên, có thể nói rằng, trong thời gian ngắn hạn và trung hạn
vốn sự nghiệp có tính chất đầu t XD sẽ không giảm đi. Trong dài hạn, cần u tiên
tích luỹ vốn đầu t XD để đổi mới, thay thế một cách toàn diện, triệt để những cơ
1
Nguyễn Thanh Thơ - K40/01.02

1
Luận văn cuối khoá Học viện tài chính
sở hạ tầng cũ kĩ, lạc hậu, trang bị những cơ sở vật chất rộng rãi, khang trang,
hiện đại, đúng tiêu chuẩn cho các cơ quan, đơn vị HCSN.
Bên cạnh đó, đối với riêng ngành văn hoá - thông tin, vốn sự nghiệp có
tính chất đầu t XD vẫn cực kỳ cần thiết cả trong hiện tại và về tơng lai lâu dài
bởi vì nó không chỉ dừng để phục hồi, nâng cao giá trị những tài sản hiện tại mà
nó còn góp phần duy trì và gìn giữ những di sản của quá khứ, những di sản mà
nếu đi thì dù có đầu t bao nhiêu tiền của cũng không lấy lại đợc.
Trong Chơng trình Tổng thể Cải cách hành chính Nhà nớc, Cải cách bộ
máy quản lý và Cải cách thủ tục hành chính là hai nội dung quan trọng. Xu thế
cải cách là tăng cờng phân cấp quản lý, nâng cấp quyền tự chủ của các cơ quan,
đơn vị. Đối với thành phố Hà Nội hiện nay, công tác phân công, phân cấp quản
lý vốn sự nghiệp có tính chất đầu t XD đã và đang đợc thực hiện khá tốt. Vốn
đầu t XDCB đợc tập trung ở thành phố UBND nhờ đó tập trung đợc nguồn lực
đầu t cho những dự án quan trọng của Thành phố và thống nhất đợc quản lý.
Trong khi đó, phân cấp, uỷ quyền quản lý cho các sở, UBND Quận, Huyện,
Thành phố chủ yếu quản lý về quy hoạch, kế hoạch chung vì vậy phát huy đợc
sự chủ động trong việc bố trí những khoản chi nhỏ, giảm bớt thủ tục hành chính
và tận dụng đợc nguồn lực quản lý của các Sở, Quận, Huyện. Do những u điểm
này, và trong xu thế chung, việc phân cấp quản lý sẽ càng đợc tăng cờng.
Các đơn vị HCSN đã và sẽ ngày càng đợc chủ động trong việc sắp xếp
những khoản chi, sử dụng vốn ngân sách miễn là hoàn thành nhiệm vụ đợc giao
và tiết kiệm NSNN. Việc tăng quyền tự chủ sẽ giảm đợc các thủ tục phiền hà
xảy ra trong quá trình lập và chấp hành ngân sách, giúp thủ trởng cơ quan, đơn
vị phát huy khả năng và trách nhiệm trong việc quyết định các khoản chi cần
thiết đối với đơn vị mình. Hiện tại, mới chỉ có quy định về khoán biên chế và
chi phí quản lý hành chính cho các cơ quan hành chính và quy định về giao
quyền tự chủ tài chính cho các đơn vị sự nghiệp có thu. Nội dung cơ bản và
quan trọng nhất của hai quy định này là kinh phí trong năm chi không hết (do

tiết kiệm đợc, do thu) thì không phải nộp trả ngân sách mà đợc giữ lại đơn vị để
2
Nguyễn Thanh Thơ - K40/01.02
2
Luận văn cuối khoá Học viện tài chính
chi cho tăng lơng và tăng cờng cơ sở vật chất. Kinh phí đợc phép chuyển năm
sau là kinh phí Nhà nớc cấp cho hoạt động thờng xuyên của đơn vị và khoản thu
sự nghiệp. Thực tế áp dụng những quy định này ở thành phố Hà Nội, dù mới
trong thời gian cha lâu, đã cho thấy hiệu quả rõ rệt. Vì vậy cần có thể trong thời
gian tới các quy định mới sẽ đợc mở rộng nghiên cứu triển khai và áp dụng cho
các khoản chi khác nh chi sửa chữa, cải tạo, mở rộng, nâng cấp cơ sở vật chất.
3.2. Một số biện pháp nhằm tăng cờng quản lý vốn sự nghiệp
có tính chất đầu t XD đối với các Sở, Ban, Ngành của thành phố Hà
Nội.
3.2.1. Nâng cao chất lợng ở từng khâu của nội dung quản lý và trên cả
quá trình quản lý
3.2.1.1. Khâu lập và phân bổ kế hoạch vốn đầu t
Chất lợng khâu lập kế hoạch có ảnh hởng rất lớn đối với quá trình quản lý
vốn sự nghiệp có tính chất đầu t XD bởi vì đây là khâu đầu tiên của toàn bộ quá
trình. Tuy nhiên, công tác lập và phân bổ kế hoạch hiện nay cha tốt, còn tồn tại
hai hạn chế là không đúng thời hạn và cha đầy đủ, chính xác. Để khắc phục
những hạn chế này, cần thực hiện một số giải pháp sau:
Cơ quan tài chính lập và phân bổ kế hoạch vốn đầu t theo các giai đoạn
của trình tự đầu t. Có 3 loại kế hoạch: Kế hoạch vốn cho chuẩn bị đầu t, kế
hoạch vốn cho chuẩn bị thực hiện và kế hoạch vốn cho thực hiện đầu t. Với mỗi
loại kế hoạch này có các yêu cầu biện pháp khác nhau để nâng cao hiệu quả
quản lý.
Ngay từ đầu khi đơn vị lập dự toán chi ngân sách của mình, cơ quan tài
chính cần xem xét ngay danh mục xin kinh phí cho việc lập dự án.
- Đánh giá sơ bộ sự cần thiết của dự án đề xuất dựa trên những thông tin

đã nắm đợc về tình hình thực tế và những nhu cầu phát triển của đơn vị, của
ngành. Loại bỏ ngay những dự án không cần thiết hoặc cha cần thiết, những dự
án không phù hợp với chức năng nhiệm vụ của đơn vị hoặc với yêu cầu phát
triển ngành.
3
Nguyễn Thanh Thơ - K40/01.02
3
Luận văn cuối khoá Học viện tài chính
- Đánh giá mức hợp lý của vốn chuẩn bị đầu t của mỗi dự án nhất định để
điều chỉnh.
Nh vậy, không những tiết kiệm đợc khoản chi lập dự án đầu t mà còn hạn
chế đợc sự lãng phí nếu nh dự án đợc lập nhng không đợc quyết định đầu t.
Khi dự án đã có quyết định đầu t, cơ quan tài chính cần bố trí vốn cho việc
lập tổng dự toán, thiết kế kỹ thuật để chuẩn bị thực hiện đầu t. Vì dự án đã có
quyết định đầu t, công việc chuẩn bị thực hiện đầu t càng mau chóng tiến hành
thì công trình càng mau chóng đợc khởi công theo đúng tiến độ.
Đối với các dự án đã đợc phê duyệt thiết kế kỹ thuật và tổng dự toán, cơ
quan tài chính sẽ lập và thông báo kế hoạch vốn thực hiện đầu t dự án.
Kế hoạch năm và kế hoạch quý cần giao sát với nhu cầu vốn theo tiến độ
công trình, cần đánh giá khả năng giải ngân của công trình, qua đó bố trí vốn
kịp thời, hợp lý tránh đợc ứ đọng nguồn. ở đây có hai ý cần thực hiện. Một mặt
phải bố trí đủ vốn cho công trình để thi công theo đúng tiến độ, không để xảy ra
tình trạng tạm ngừng thi công do cha có vốn hoặc tình trạng đơn vị phải xin bổ
sung vốn nhiều lần. Mặt khác, kế hoạch vốn cần đợc bố trí đủ, không qua thừa
so với khả năng thực hiện của đơn vị, tránh việc bố trí nhiều vốn mà thực hiện
đợc ít, phải chuyển sang quý sau hoặc phải thu hồi lại khi hết hạn. Bố trí vốn
hợp lý không chỉ làm tăng hiệu quả sử dụng vốn đối với mỗi công trình mà nó
còn làm tăng khả năng cân đối vốn giữa các công trình và do đó làm tăng hiệu
quả sử dụng vốn sự nghiệp có tính chất đầu t XD nói chung. Để làm đợc điều
này cần căn cứ vào:

- Tổng dự toán và nhu cầu vốn theo tiêu tiến độ đã đợc duyệt
- Báo cáo tình hình thực hiện vốn đầu t của đơn vị và của KBNN.
- Tổng hợp dự toán và tình hình thực hiện dự toán của tất cả các dự án
Những yếu tố này đòi hỏi một hệ thống thông tin báo cáo đầy đủ, chính
xác kịp thời giữa cơ quan quản lý với đơn vị sử dụng vốn và giữa các cơ quan
quản lý với nhau. Đồng thời, nó cũng đòi hỏi khả năng tổng hợp, phân tích,
đánh giá tình hình của cán bộ quản lý.
4
Nguyễn Thanh Thơ - K40/01.02
4
Luận văn cuối khoá Học viện tài chính
Trong việc lập và phân bổ kế hoạch ngân sách đối với cả 3 loại kế hoạch
nêu trên đều phải lu ý những điểm sau.
- Bố trí danh mục vốn, kế hoạch vốn có trọng tâm, trọng điểm, u tiên cho
các dự án thuộc các ngành y tế, giáo dục vì xét về ý nghĩa xã hội, số lợng của
các công trình cần thực hiện và tính cấp thiết của cá công trình, hai ngành này
đều đứng đầu. Bố trí vốn có trọng tâm, trọng điểm, tránh tình trạng dàn trải vốn,
sửa chữa chắp vá chính là nhằm yếu tố hiệu quả tiết kiệm trong mục tiêu quản
lý vốn, đồng thời cũng đáp ứng đợc yêu cầu phát triển của mỗi ngành.
- Giao mức vốn hợp lý tức là trong đó các khoản mục chi và mức vốn phù
hợp cho mỗi khoản mục chi cần đợc giao càng chính xác và đầy đủ càng tốt.
Điều này mới nghe có vẻ mâu thuẫn với xu hớng tăng cờng quyền tự chủ của
các đơn vị nhng thực sự không phải nh vậy. Việc đa ra mức vốn hợp lý phải căn
cứ vào nhu cầu và tình hình thực tế của đơn vị, căn cứ vào dự toán của đơn vị và
có sự trao đổi, điều chỉnh nếu có bất đồng. Đó là quyền tự chủ của đơn vị. Ngợc
lại, cơ quan tài chính giao chính xác và đầy đủ các khoản mục chi là nhằm đa ra
một công cụ giám sát, bắt các đơn vị phải tự giác chi vốn theo đúng mục đích
(đúng nội dung của mỗi khoản mục), và đúng dự toán (đúng số vốn đợc giao
của mỗi khoản mục). Đặc biệt, đối với những hoạt động đã đợc lập kế hoạch tr-
ớc nh việc thực hiện các dự án đầu t, xây dựng thì việc bố trí vốn cụ thể theo các

mục chi lại càng tỏ ra thích hợp.
Thông thờng mọi ngời hay nghĩ đến việc cơ quan tài chính cần tính giảm
những khoản chi lớn quá mức cần thiết trong dự toán trình duyệt của đơn vị.
Tuy nhiên, xét khía cạnh khác, cơ quan tài chính cần có vốn cho đơn vị tính đầy
đủ, tính đúng giá các khoản chi cần thiết để giao dự toán cho chính xác, hạn chế
việc phải bổ sung dự toán sau này, tránh tình trạng bị động về vốn đối với các
chủ đầu t lẫn cơ quan quản lý cấp phát.
3.2.1.2. Khâu thanh toán vốn.
Thanh toán vốn chính là một khâu quan trọng để kiểm soát việc thực hiện
chi vốn ngân sách. Chất lợng của khâu thanh toán vốn phụ thuộc vào:
5
Nguyễn Thanh Thơ - K40/01.02
5
Luận văn cuối khoá Học viện tài chính
- Chất lợng khâu lập dự toán ban đầu
- Tình hình thực hiện thi công và hoàn thành khối lợng công trình theo tiến
độ của đơn vị.
- Chất lợng hệ thống thanh toán vốn của cơ quan tài chính và Kho bạc Nhà
nớc.
Hạn chế lớn nhất của khâu thanh toán vốn hiện nay là việc giải ngân chậm,
chi ngân sách bị dồn vào cuối năm.
Để đẩy nhanh tiến độ thi công hoàn thành công trình của các đơn vị, Sở
Tài chính Vật giá cần phối hợp với đơn vị chủ quản và các cơ quan có thẩm
quyền đôn đốc các đơn vị tiến hành thực hiện vốn đã đợc bố trí theo kế hoạch,
khắc phục tình trạng kế hoạch, khắc phục tình trạng kế hoạch vốn đã giao mà
không đợc chi hoặc tỷ lệ thực hiện kế hoạch quá thấp, hoặc việc dồn các khoản
chi vào cuối năm, ảnh hởng đến tiến độ công trình và gây khó khăn cho công
tác quyết toán của cơ quan tài chính.
Về phần mình, cơ quan quản lý thanh toán (kho bạc) cần kết hợp chặt chẽ
với cơ quan quản lý cấp phát (Sở Tài chính), thực hiện nhanh chóng việc chuyển

vốn, thanh toán vốn cho các đơn vị có đầy đủ hồ sơ thanh toán, hớng dẫn cho
các đơn vị còn thiếu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải ngân các công trình.
Đồng thời, hai cơ quan này cần tăng cờng chế độ thông tin báo cáo lẫn nhau để
kiểm soát các khoản chi, giám sát tiến độ và khối lợng thanh toán vốn, từ đó kịp
thời đốc thúc và phát hiện các sai sót.
Hiện nay, theo quy định mới của Luật Ngân sách 2002, Nghị định số
10/2002/NĐ - CP ngày 16/01/2002 của Chính phủ về cơ chế tài chính cho các
đơn vị sự nghiệp có thu, Quyết định số 192/2001/QĐ - TTg ngày 17/12/2001 về
việc mở rộng thí điểm khoán biên chế và kinh phí quản lý hành chính, hạn mức
kinh phí hoặc số kinh phí khoán của các cơ quan đơn vị nếu chi không hết (do
tiết kiệm hoặc tăng thu) và kinh phí chi hoạt động thờng xuyên, khoản thu sự
nghiệp (đối với đơn vị sự nghiệp có thu). Chi đâu t XDCB cơ bản không áp
dụng quy định này.
6
Nguyễn Thanh Thơ - K40/01.02
6
Luận văn cuối khoá Học viện tài chính
Đối với chi vốn sự nghiệp có tính chất đầu t XD, quy định tơng tự có thể
có tác dụng. Tuy nhiên cần lu ý điểm khác biệt. Hai quy định nêu trên là nhằm
khuyến khích các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp tiết kiệm chi quản lý
hành chính và tăng thu, vì vậy còn có quy định cho phép các cơ quan đơn vị này
sử dụng một phần kinh phí dôi ra để tăng lơng và đầu t tăng cờng cơ sở vật chất.
Đối với vốn sự nghiệp có tính chất đầu t XD, chỉ đợc dùng vào mục đích duy
nhất là chi cho công trình, dự án đang thực hiện và việc cho phép chuyển hạn
mức thừa sang năm sau chỉ là giải pháp tình thế cho các đơn vị do điều kiện
khách quan không thực hiện tốt kế hoạch vốn đã giao. Vì vậy để tránh tình
trạng bị lạm dụng cần phải kèm theo những quy định chặt chẽ hơn. Ví dụ có
giải trình về nguyên nhân không thực hiện đúng kế hoạch, vốn chuyển sang
năm sau phải đợc thực hiện xong trong một thời gian nhất định.
3.2.1.3. Khâu quyết toán.

Quyết toán là khâu kiểm tra cuối cùng đối với việc sử dụng vốn ngân sách.
Nó là điểm chốt, phát hiện những sai sót mà các khâu quản lý khác đã bỏ qua.
Vì vậy, yêu cầu đối với công tác quyết toán là phải chặt chẽ, chính xác, đúng
chế độ, đúng pháp luật. Hạn chế lớn nhất trong khâu quyết toán hiện nay là việc
các công trình chậm quyết toán và số quyết toán duyệt còn chênh lệch nhiều so
với quyết toán đơn vị. Để giải quyết vấn đề này, cần thực hiện các biện pháp
sau:
Các công trình đã thi công xong cần nhanh chóng lập báo cáo quyết toán.
Cơ quan tài chính cần có văn bản hớng dẫn cụ thể, tổ chức tập huấn về các trình
tự, thủ tục, hồ sơ quyết toán vốn sự nghiệp có tính chất đầu t xây dựng cơ bản
cho các cơ quan, đơn vị. Trong văn bản hớng dẫn nên có mục lu ý các sai sót
mà đơn vị hay mắc trong quá trình quyết toán nh các hồ sơ thủ tục bị thiếu,
quyết toán nhầm mục lục ngân sách, cách tính và điều chỉnh giá trị công trình
theo đơn giá thành phố quy định, thời hạn nộp báo cáo quyết toán. Nh vậy sẽ
hạn chế đợc các sai sót của đơn vị, đẩy nhanh tốc độ quyết toán.
Các đơn vị cần tự giác thực hiện nghiêm túc việc quyết toán thực hiện vón
đầu t năm, quyết toán hạng mục công trình hoàn thành và quyết toán công trình
7
Nguyễn Thanh Thơ - K40/01.02
7
Luận văn cuối khoá Học viện tài chính
hoàn thành. Nếu việc quyết toán thực hiện vốn đầu t năm, quyết toán hạng mục
công trình hoàn thành đợc thực hiện tốt thì việc quyết toán công trình hoàn
thành sẽ dễ dàng, nhanh chóng hơn.
Cơ quan tài chính cần thực hiện tốt các công việc.
- Phối hợp với Kho bạc Nhà nớc và cơ quan quản lý của chủ đầu t kiểm tra,
theo dõi tiến độ thanh quyết toán vốn theo kế hoạch, đôn đốc những đơn vị
chậm trễ.
- Tiến hành giải quyết thanh toán nhanh cho các đơn vị đã đủ thủ tục, hớng
dẫn bổ sung thủ tục cho các đơn vị còn thiếu.

- Thẩm tra giá trị khối lợng công việc hoàn thành đề nghị quyết toán so với
giá trúng thầu, dự toán đợc duyệt, các đơn giá, tiêu chuẩn, định mức quy định,
giá trị khối lợng tăng giảm và nguyên nhân.
- Thẩm tra các khoản chi phí khác bằng cách so sánh số vốn đề nghị quyết
toán của từng loại chi phí đã thực hiện so với dự toán đợc duyệt và chính sách
chế độ quy định về quản lý chi phí đầu t và xây dựng.
Công tác kiểm tra, thẩm tra nếu thực hiện tốt sẽ đạt đợc các mục đích:
- Nâng cao ý thức trách nhiệm của chủ đầu t
- Phát hiẹn các sai phạm
- Có đợc bản quyết toán công trình chính xác, tránh đợc việc sử dụng lãng
phí, thất thoát ngân sách.
- Đánh giá đợc chất lợng công tác quản lý vốn, quản lý dự án.
Điều kiện quan trọng để thực hiện tốt khâu quyết toán là phải có hệ thống
kế toán, kiểm toán mạnh và trong sạch. Điều này phụ thuộc vào các quy định
hiện hành của Nhà nớc và chất lợng nguồn nhân lực.
8
Nguyễn Thanh Thơ - K40/01.02
8