Tải Soạn Ngữ văn lớp 8: Bài Hai chữ nước nhà của Trần Tuấn Khải - Soạn bài Hai chữ nước nhà lớp 8

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Soạn bài Hai chữ nước nhà của Trần Tuấn Khải </b>
<b>I. Đọc - hiểu văn bản </b>

<b>Câu 1. Em có nhận xét gì về giọng điệu đoạn thơ này? Thể thơ truyền thống song thất lục</b>
<b>bát đã góp phần vào việc thể hiện giọng điệu đó như thế nào? </b>

Bài thơ Hai chữ nước nhà sáng tác theo thể song thất lục bát. Tác dụng của thể thơ trong việc
biểu hiện cảm xúc của bài thơ này là:

- Thể thơ song thất lục bát vốn là thể thơ cha ông chúng ta xưa dùng để viết ngâm khúc.

- Những vần trắc xô xát giữa câu, réo rắt, da diết, rất hợp để diễn đạt nỗi uất ức, nỗi căm giận, lời
mắng nhiếc, tiếng thở than, sự nghỉ ngơi, nỗi u sầu…

- Tâm trạng xã hội khoảng 1926 uất ức, bi tráng, điệu lục bát du dương êm hịa khơng đủ, mà địi
hỏi điệu thơ như song thất lục bát để toát, để thoát, để xé nỗi niềm uất đè nặng tâm hồn. (theo
Xuân Diệu)

<b>Câu 2. Đoạn thơ có thể chia làm 3 phần: 8 câu đầu, 20 câu tiếp theo và 8 câu cuối. Em hãy</b>
<b>tìm hiểu ý chính từng phần. </b>

Đoạn thơ có thể chia làm 3 phần: 8 câu đầu, 20 câu tiếp theo và 8 câu cuối, có những ý chính như
sau:

Phần 1: Tâm trạng của người cha trong cảnh ngộ éo le, đau đớn.
Phần 2: Cảnh đất nước trong nỗi đau thương, tang tóc.

Phần 3: Lời than về thế bất lực của người cha và lời trao gửi cho con.

Câu 3. Ở 8 câu đầu, hãy tìm và phân tích những chi tiết nghệ thuật biểu hiện các mặt:
- Bối cảnh không gian.

+ Cuộc chia li diễn ra ở nơi biên ải xa xơi, ảm đạm heo hút: «Ải Bắc, mây sầu, gió thảm». + Đây
cũng là nơi tận cùng của đất nước để rồi người cha chia biệt vĩnh viễn với quê hương, với Tổ
quốc mến yêu.

+ Tâm trạng ấy mang nặng màu tang tóc, thê lương và cảnh vật ấy lại càng như giục cơn sầu
trong lòng người.

+ Sức gợi cảm là ở đó, cho nên dù từ ngữ có cũ mịn, ước lệ, nó vẫn tạo được khơng khí chung
cho tồn bài.

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

+ Hồn cảnh thật éo le:

++ Cha bị giải sang Tàu, không mong ngày trở lại.

++ Con muốn đi theo để phụng dưỡng cha già cho tròn đạo hiếu.

++ Nhưng cha dặn lịng khun con trở lại để lo tính việc trả thù nhà, đền nợ nước.

+ Cả hai cha con đều đau đớn đến tột cùng vì nước mất nhà tan, cha con li biệt… Bởi vậy máu và
lệ hòa quyện là sự chân thực, sâu thẳm tận đáy lịng, khơng cịn sự sáo mịn nào cả.

- Trong bối cảnh không gian và tâm trạng ấy, lời khuyên của người cha có ý nghĩa như thế nào?
+ Lời khun răn, dặn dị có ý nghĩa như một lời trăng trối.

+ Nó thiêng liêng, xúc động khiến người nghe phải khắc cốt ghi tâm, bàn tay phải nắm chặt chi
gươm, trái tim phải có nhịp đập mạnh hơn lúc nào hết.

<b>Câu 4. Phân tích đoạn thơ thứ hai. </b>

- Tâm sự yêu nước của tác giả thể hiện qua những tình cảm nào? Ở năm 20 đầu thế kỉ XX, hiện
tình đất nước đang diễn ra rất đen tối. Một lũ «khác giống» tàn bạo đang gây nên biết bao «thảm
họa xương rừng máu rộng» và cảnh «xiêu tán hao mịn». Sức gợi cảm của bài thơ là ở những hình
ảnh làm đau nhói, xé buốt con tim.

+ Tác giả đã nhập vai người trong cuộc: Đó là một nạn nhân đang đi vào cõi chết nhưng vẫn
không quên kể tội ác quân xâm lược.

+ Tác giả nhập cuộc nên thể hiện cảm xúc chân thành với nỗi đau da diết làm xúc động tận đáy
lòng người đọc.

<b>Câu 5. Trong phần cuối đoạn thơ, người cha nói đến cái thế bất lực của mình và sự nghiệp</b>
<b>tổ tơng là để nhằm mục đích gì? Trong phần cuối đoạn thơ người cha nói đến cái thế bất</b>
<b>lực của mình: </b>

- Tuổi già sức yếu.
- Lỡ bước sa cơ.

- Đành chịu bó tay. Nhằm mục đích kích thích, hun đúc các ý chí thay cha gánh vác việc non
sông, đất nước.

Lời của người cha như tiếng kêu cứu, người con không thể thờ ơ vì sức nặng tình cảm cha con.
<b>Câu 6. Nghệ thuật. </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

Tuấn Khải đã sử dụng nhiều hình ảnh và từ ngữ có tính ước lệ, sáo mịn nhưng vẫn có sức truyền
cảm mạnh mẽ.

«Điệu song thất lục bát vốn là thể cha ơng chúng ta xưa dùng để viết ngâm khúc, những vần trắc
(yên vận) xô xát giữa câu, réo rắt, da diết, rất hợp để diễn đạt nỗi uất ức, nỗi căm giận, lời mắng
nhiếc, tiếng thở than, sự nghĩ ngợi, nỗi u sầu… Tâm trạng xã hội khoảng 1926 uất ức, bi tráng,

điệu lục bát du dương êm hịa khơng đủ, mà đòi hỏi điệu thơ như song thất lục bát để thoát, để xé
nỗi niềm uất đè nặng tâm hồn». (Xuân Diệu)

<b>Câu 7. Ý nghĩa. </b>

Bài thơ Hai chữ nước nhà là những cảm xúc chân thành, mãnh liệt, vừa gợi tả tâm trạng khắc
khoải, đau thương của nhân vật lịch sử, vừa «rung vào dây đàn yêu nước thương nòi của mọi
lòng người».

<b>II. Luyện tập </b>

Người ta nói thơ Trần Tuấn Khải sử dụng nhiều hình ảnh và từ ngữ có tính ước lệ, sáo mịn. Hãy
tìm trong đoạn thơ này một số hình ảnh, từ ngữ như thế và cho biết tạo sao nó vẫn có sức truyền
cảm mạnh mẽ.

Trong bài thơ Hai chữ nước nhà, Trần Tuấn Khải đã sử dụng nhiều hình ảnh và từ ngữ có tính
ước lệ, sáo mịn nhưng vẫn có sức truyền cảm mạnh mẽ.

Ví dụ: «Ải Bắc, mây sầu, gió thảm, hỗ thét, chim kêu, hạt máu nóng, hồn nước, Hồng lạc vong
quốc».

</div>

<!--links-->