(Luận văn thạc sĩ) tư tưởng hồ chí minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự và vận dụng trong giai đoạn hiện nay​

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN VIỆT HÙNG

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHÁT HUY VAI TRÒ
CỦA NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ AN NINH, TRẬT TỰ
VÀ VẬN DỤNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC

Hà Nội - 2020


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

NGUYỄN VIỆT HÙNG

TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHÁT HUY VAI TRÒ
CỦA NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ AN NINH, TRẬT TỰ
VÀ VẬN DỤNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Chuyên ngành: Hồ Chí Minh học
Mã số: 62 31 02 04

LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHÍNH TRỊ HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS, TS LẠI QUỐC KHÁNH

Hà Nội - 2020

LỜI CAM ĐOAN
Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nghiên cứu được trình bày trong luận án này là trung thực. Các trích dẫn trong
luận án đều đúng quy định.
Tác giả luận án

Nguyễn Việt Hùng


MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 3
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ...................................................................................................... 11
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án ................................... 11
1.2. Kết quả các nghiên cứu liên quan đến đề tài và những vấn đề luận án cần
tập trung nghiên cứu .......................................................................................................... 29
Chương 2: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA
NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ AN NINH, TRẬT TỰ ......................................... 34
2.1. Một số vấn đề lý luận .................................................................................... 34
2.2. Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của nhân dân trong
bảo vệ an ninh, trật tự ........................................................................................................ 45
2.3. Giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của nhân dân trong bảo
vệ an ninh, trật tự ............................................................................................................... 69
Chương 3: PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ
AN NINH, TRẬT TỰ THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH - THỰC TRẠNG,
NGUYÊN NHÂN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ............................................... 80
3.1. Thực trạng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự

theo tư tưởng Hồ Chí Minh giai đoạn 2005 - 2020 ....................................................... 80
3.2. Nguyên nhân của thành tựu, hạn chế và những vấn đề đặt ra ............... 112
Chương 4: PHƯƠNG HƯỚNG, GIẢI PHÁP TIẾP TỤC PHÁT HUY ... 130
VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN TRONG BẢO VỆ AN NINH, TRẬT TỰ
THEO TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH TRONG TÌNH HÌNH MỚI ....................... 130
4.1. Dự báo một số yếu tố tác động đến phát huy vai trò của nhân dân trong
bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh ..................................................... 130
4.2. Phương hướng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật
tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh ........................................................................................ 139

1


4.3. Giải pháp nhằm tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an
ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh ....................................................................... 143
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 180
DANH MỤC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN
ĐẾN LUẬN ÁN ......................................................................................................... 182
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................. 184
PHỤ LỤC ........................................................................................................ 199

2


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hồ Chí Minh đã để lại cho Đảng và nhân dân ta một hệ thống tư tưởng tồn
diện, sâu sắc. Trong đó, có tư tưởng về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ
an ninh, trật tự. Cách đây 65 năm, trên báo Nhân dân ngày 18-8-1955, Người xác
định “Nhiệm vụ của Cơng an là: Bảo vệ nhân dân, giữ gìn trật tự trị an, tẩy trừ

những kẻ gian tế” [96, tr.83]. Theo Người: “Muốn làm tròn nhiệm vụ nặng nề mà vẻ
vang ấy, Cơng an cần phải đồn kết nhân dân, tổ chức và giáo dục nhân dân, dựa
vào lực lượng rộng lớn của nhân dân. Nhân dân sẽ ra sức giúp Cơng an làm trịn
nhiệm vụ” [96, tr.84]. Qua thời gian, kết quả phát huy vai trò của nhân dân bảo vệ
an ninh, trật tự trong phong trào “Ba không”, “Ngũ liên gia bảo”, “Thập gia liên
báo”... trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp; phong trào “Bảo mật phòng
gian”, “Bảo vệ trị an”, “Phòng gian, phòng hỏa, phòng tai nạn”... trong thời kỳ
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất
nước là “Phong trào quần chúng bảo vệ an ninh Tổ quốc” và hiện nay là phong trào
toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc đã minh chứng cho tính đúng đắn của tư tưởng Hồ
Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Thực tiễn
minh chứng rằng, khi nào, nơi nào lực lượng Cơng an nhân dân tồn tâm, tồn ý
phục vụ nhân dân, tích cực tổ chức, giáo dục, động viên tập hợp lực lượng to lớn
của nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự và được nhân dân ủng hộ, giúp đỡ thì
nơi đó, khi đó lũ “gian tế” không thể lọt lưới, an ninh, trật tự được giữ vững, nhân
dân được sống trong mơi trường bình n, an toàn và lành mạnh.
Hiện nay, chúng ta đang thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh, trật tự trong
điều kiện kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng. Bối cảnh này
đã làm nảy sinh nhiều yếu tố tác động dẫn đến việc phát huy vai trò của nhân dân
trong bảo vệ an ninh, trật tự gặp rất nhiều khó khăn. Trước tình hình mới, bối cảnh
mới, lực lượng Công an nếu vẫn giữ lối tư duy cũ, sử dụng các phương pháp cũ đã
thành công trong điều kiện kinh tế thị trường chưa phát triển và đất nước chưa hội
nhập quốc tế sâu rộng thì khó có thể phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an

3


ninh, trật tự một cách hiệu quả. Thực tiễn nêu trên đặt ra yêu cầu bức thiết phải tiếp
tục nghiên cứu và vận dụng một cách đúng đắn, sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về
phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Thời gian vừa qua, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp về mọi mặt của Đảng, sự cố
gắng, quyết tâm của lực lượng Công an nhân dân, nền an ninh, trật tự của đất nước
được giữ vững. Tuy nhiên tình hình tội phạm, tệ an xã hội vẫn có những mặt diễn
biến phức tạp và tồn tại những nguy cơ đe dọa đến tính mạng, sức khỏe, cuộc sống
bình n, hạnh phúc của nhân dân. Các thế lực phản động trong nước đang câu kết
với bọn phản động và các thế lực thù địch ở bên ngoài ráo riết lợi dụng những vấn
đề nhạy cảm, sự chủ quan mất cảnh giác của chúng ta trên mọi lĩnh vực, nhất là các
lĩnh vực chính trị, kinh tế, dân tộc, tơn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống phá để
thực hiện âm mưu “diễn biến hịa bình”, “phi chính trị hóa” lực lượng vũ trang, xâm
nhập nội bộ, tác động chuyển hóa từ bên trong với phương thức, thủ đoạn ngày càng
tinh vi, xảo quyệt hơn. Tình hình tội phạm có tổ chức, hình thành các ổ, nhóm tội
phạm có xu hướng gia tăng; nhiều vụ trọng án kinh tế, chức vụ, buôn lậu, tham
nhũng lớn làm thiệt hại hàng nghìn tỉ đồng khơng những làm ảnh hưởng nghiêm
trọng đến công cuộc xây dựng đất nước mà còn là nguyên nhân làm mất niềm tin
của quần chúng nhân dân vào Đảng, chế độ và lực lượng chuyên trách bảo vệ an
ninh, trật tự. Không chỉ tìm cách hoạt động ngày càng tinh vi, xảo quyệt hịng vượt
qua sự kiểm sốt, điều tra của các cơ quan chức năng, các loại tội phạm có xu
hướng hoạt động ngày càng hoạt động manh động, tăng cường có hành vi chống
đối, phản kháng, đe dọa, sử dụng vũ khí nóng chống trả quyết liệt khi bị phát hiện...
Trước tình hình đó, để bảo vệ vững chắc nền an ninh, trật tự của Tổ quốc địi hỏi
khơng chỉ phát huy vai trị của cả hệ thống chính trị, trong đó lực lượng cơng an
nhân dân giữ vai trị nịng cốt, xung kích, tiên phong mà cịn đặt ra yêu cầu bức thiết
phải dựa vào nhân dân, phát huy vai trò to lớn của nhân dân tham gia bảo vệ an
ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
Cấp bách hơn nữa, cơng tác phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an
ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh thời gian qua bên cạnh những kết quả đạt

4

được vẫn cịn một số hạn chế cần nhanh chóng khắc phục. Có nơi, có lúc một số cấp
ủy, cán bộ, chiến sĩ chưa nhận thức hết ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát huy
vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự; công tác xây dựng nội dung và sử
dụng các phương pháp, hình thức phát huy vai trò của nhân dân còn chưa đạt kết
quả như mong muốn; lực lượng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh,
trật tự còn thiếu và yếu ở một số nơi, một số thời điểm; hiệu quả phát huy vai trò
của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự chưa cao, chưa huy động được đông đảo
quần chúng nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự. Tình trạng đó đã đặt ra yêu
cầu phải đẩy mạnh công tác nghiên cứu, tổng kết thực tiễn phát huy vai trò của nhân
dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Qua cơng tác này sẽ
cung cấp cho chúng ta một góc nhìn, góc đánh giá khách quan, khoa học về thực
trạng, nguyên nhân và xác định những vấn đề đặt ra để kịp thời xây dựng các giải
pháp nhằm tăng cường phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự
theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong thời gian tới.
Trước những yêu cầu khách quan phải nghiên cứu như vậy, mặc dù đã có
nhiều tác giả ở trong và ngồi lực lượng Cơng an quan tâm nghiên cứu, cơng bố một
số cơng trình khoa học liên quan với nhiều góc độ tiếp cận, phương pháp nghiên
cứu đạt kết quả nhiều mức khác nhau. Song, đến nay chưa có cơng trình khoa học
nào trực tiếp nghiên cứu một cách toàn diện, hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh về
phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự và vận dụng trong giai
đoạn hiện nay dưới góc độ tiếp cận, phương pháp nghiên cứu của ngành Chính trị
học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học. Vì vậy, đây là một vấn đề mới còn nhiều nội
dung cần được nghiên cứu làm rõ. Việc sử dụng góc độ tiếp cận và phương pháp
nghiên cứu của ngành Chính trị học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học sẽ góp phần
làm rõ hơn, đầy đủ hơn một cách khách quan tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai
trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Trên cơ sở đó làm khung lý luận giúp
cơ quan chức năng tiếp tục vận dụng đúng đắn, sáng tạo tư tưởng của Người để phát
huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự trong thời gian tới.

5

Vì những lý do trên, nghiên cứu sinh chọn đề tài: “Tư tưởng Hồ Chí Minh
về phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự và vận dụng trong
giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận án tiến sĩ ngành Chính trị học, chuyên ngành
Hồ Chí Minh học.
2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài nhằm làm sáng tỏ nội dung và vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự
vào trong bối cảnh, tình hình mới của đất nước.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Một là, tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án để chỉ ra
những vấn đề liên quan đến luận án đã được giải quyết trong các cơng trình khoa
học đã cơng bố. Trên cơ sở đó xác định những nội dung luận án cần tập trung
nghiên cứu.
Hai là, làm sáng tỏ những nội dung, giá trị cơ bản tư tưởng Hồ Chí Minh về
phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.
Ba là, vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để đánh giá thực trạng phát huy vai
trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự của lực lượng Công an nhân dân, chỉ
ra nguyên nhân của thành tựu, hạn chế và xác định những vấn đề đặt ra.
Bốn là, dự báo các nhân tố tác động, xác định phương hướng và đề xuất các
nhóm giải pháp nhằm tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh,
trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an
ninh, trật tự và thực tiễn phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự
của lực lượng Công an nhân dân theo tư tưởng Hồ Chí Minh.

6


3.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Luận án nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò
của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự - trong đó nội dung phát huy tập trung
vào phịng ngừa, phát hiện, đấu tranh với tội phạm và vi phạm pháp luật về trật tự,
an toàn xã hội. Đây là vấn đề chính khi sinh thời Hồ Chí Minh thường xuyên căn
dặn và trong giai đoạn hiện nay được Luật Công an nhân dân, Luật an ninh quốc gia
quy định. Trên cơ sở đó, nghiên cứu sinh vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để đánh
giá thực trạng, nguyên nhân, xác định vấn đề đặt ra và đề xuất phương hướng, giải
pháp tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự trong thời
gian tới theo tư tưởng Hồ Chí Minh tập trung vào chủ thể là lực lượng Công an
nhân dân. Bởi vì, trong tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như thực tiễn hiện nay, việc
phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự là trách nhiệm của nhiều
chủ thể, trong đó lực lượng Cơng an nhân dân được xác định là chủ thể chính, giữ
vai trị nịng cốt, xung kích, tiên phong.
Về thời gian: Nghiên cứu sinh vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy
vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự với tư cách là cơ sở lý luận, khung
lý thuyết để nghiên cứu thực trạng, nguyên nhân và xác định vấn đề đặt ra trong
phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự của lực lượng Công an
nhân dân giai đoạn 2005 - 2020. Đây là mốc thời gian từ khi Thủ tướng Chính phủ
ban hành Quyết định số 521/QĐ-TTg, ngày 13/6/2005 về Ngày Hội toàn dân bảo vệ
an ninh Tổ quốc. Trên cơ sở vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh và thực tiễn phát huy
vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, nghiên cứu sinh xác định phương
hướng và đề xuất các giải pháp để lực lượng Cơng an nhân dân tiếp tục phát huy vai
trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự với tầm nhìn đến năm 2025.
Về khơng gian: Luận án vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh để nghiên cứu thực
trạng, nguyên nhân, xác định vấn đề đặt ra và xây dựng phương hướng, giải pháp để
lực lượng Công an nhân dân tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an

ninh, trật tự trên phạm vi toàn quốc.

7


4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án được nghiên cứu trên cơ sở thế giới quan, phương pháp luận của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chủ trương, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định của Bộ Công an về phát huy vai
trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong luận án sử dụng những phương pháp nghiên cứu của khoa học chính
trị và phương pháp nghiên cứu khoa học liên ngành như: Phương pháp lơgic kết
hợp phương pháp lịch sử, phương pháp phân tích và phương pháp tổng hợp,
phương pháp so sánh, phương pháp chuyên gia để làm rõ những nội dung, giá trị
cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ
an ninh, trật tự.
Trong luận án sử dụng phương pháp thu thập và phân tích tài liệu, phương
pháp tổng kết thực tiễn, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp
nghiên cứu trường hợp điển hình để đánh giá kết quả, hạn chế của việc vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự
trên phạm vi toàn quốc. Đồng thời, luận án sử dụng thêm phương pháp điều tra xã
hội học với 1060 phiếu để khảo sát thực tiễn phát huy vai trò của nhân dân trong
bảo vệ an ninh, trật tự ở một số địa bàn trọng điểm về an ninh, trật tự, một số thành
phố lớn và một số tỉnh có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, tơn giáo để góp phần
kiểm chứng, cung cấp thêm bức tranh phong phú, đa dạng, tồn diện và chính xác
về thực trạng, nguyên nhân của việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an
ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh hiện nay.
Trong luận án cũng sử dụng các phương pháp phân tích dự báo, phương pháp

lập kế hoạch, phương pháp nêu giả thuyết để xác định phương hướng và đề xuất các
giải pháp.
Trong quá trình nghiên cứu, các phương pháp nêu trên có thể được sử dụng
độc lập hoặc được kết hợp với nhau nhằm giải quyết các nhiệm vụ của luận án.

8


5. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận án
Luận án hệ thống hóa và làm sáng tỏ nội dung, giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh
về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.
Luận án có những đánh giá mới so với các cơng trình khoa học đã cơng bố về
thực trạng, những vấn đề đặt ra và xác định phương hướng, giải pháp để lực lượng
Công an tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư
tưởng Hồ Chí Minh dưới góc độ tiếp cận và phương pháp nghiên cứu của ngành
Chính trị học.
6. Ý nghĩa của luận án
6.1. Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu luận án góp phần làm phong phú thêm nhận thức khoa
học về tư tưởng Hồ Chí Minh và một số vấn đề thực tiễn trên cơ sở vận dụng tư
tưởng Hồ Chí Minh.
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần cung cấp thêm những luận cứ, luận
chứng khoa học cho Đảng, Nhà nước đặc biệt là lực lượng Công an nhân dân nâng
cao nhận thức và thực tiễn hoạt động phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an
ninh, trật tự đáp ứng những yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới theo tưởng
Hồ Chí Minh.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Sau khi hồn thiện, luận án có thể được dùng làm tài liệu tham khảo phục vụ
cho công tác nghiên cứu, giảng dạy, học tập trong một số mơn học thuộc ngành
Chính trị học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học và ngành khoa học giáo dục an ninh.

Luận án sau khi hoàn hiện là tài liệu góp phần chứng minh giá trị bền vững
của tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật
tự. Đồng thời, kết quả nghiên cứu của luận án cũng góp phần nhỏ bé vào cơng cuộc
nghiên cứu, tun truyền, giáo dục, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong
cách Hồ Chí Minh dưới sự lãnh đạo của Đảng.

9


7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo và Phụ lục, luận
án được kết cấu thành 4 chương, 10 tiết:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
Chương 2: Tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong
bảo vệ an ninh, trật tự
Chương 3: Phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư
tưởng Hồ Chí Minh - thực trạng, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra
Chương 4: Phương hướng, giải pháp tiếp tục phát huy vai trò của nhân dân
trong bảo vệ an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh

10


Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án
1.1.1. Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân
trong bảo vệ an ninh, trật tự
Một là, nghiên cứu nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của

nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.
Đề tài khoa học cấp Nhà nước Tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ an ninh, trật
tự [53] của tác giả Phạm Văn Dần là một trong những cơng trình khoa học khá sớm
trong ngành Công an nghiên cứu nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ an ninh,
trật tự. Cơng trình này khơng chỉ có sự nghiên cứu nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh
về bảo vệ an ninh, trật tự mà cịn có những đánh giá, luận giải việc phát huy vai trò
của quần chúng nhân dân trong đấu tranh phòng, chống phản cách mạng, tội phạm,
bảo vệ an ninh, trật tự Tổ quốc.
Tác giả Nguyễn Đình Tập có luận án tiến sĩ Phát huy vai trị nhân dân bảo
vệ an ninh, trật tự hiện nay [127] bảo vệ tại Viện nghiên cứu chủ nghĩa Mác - Lênin
và tư tưởng Hồ Chí Minh. Trong đề tài của mình, tác giả xác định đối tượng, phạm
vi nghiên cứu là vấn đề có tính quy luật của việc phát huy vai trò của nhân dân
trong bảo vệ an ninh, trật tự. Do đó, luận án tập trung nghiên cứu, hệ thống hóa
những vấn đề có tính quy luật của việc phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ
an ninh, trật tự trong quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Viện Chiến lược và Khoa học Công an biên soạn cuốn sách Tư tưởng Hồ Chí
Minh về bảo vệ an ninh, trật tự [144]. Nội dung cuốn sách hệ thống hóa những quan
điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về bảo vệ an ninh, trật tự, trong đó khẳng định vai trị
to lớn của nhân dân như cái lưới “thiên la địa võng”, bọn tội phạm và các thế lực thù

11


địch không thể vượt qua cái lưới ấy. Cho nên, bảo vệ an ninh, trật tự phải dựa vào
dân, gần dân, phát huy vai trò của nhân dân.
Tác giả Hà Trọng Thà trong luận án tiến sĩ Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị
quần chúng nhân dân đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh tổ quốc ở Việt Nam hiện nay
[128] thuộc chuyên ngành chủ nghĩa duy vật biện chứng đã khái quát một số nội
dung về vai trò của nhân dân đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự của Tổ quốc

như: “Quần chúng nhân dân là chủ đất nước”; “quần chúng nhân dân là cơ sở của sự
nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc”; “quần chúng nhân dân là lực lượng cơ bản của sự
nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc”. Những kết quả nghiên cứu này của tác giả đạt
được trên cơ sở sử dụng phương pháp nghiên cứu và góc độ tiếp cận của ngành triết
học. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án này là tư tưởng Hồ Chí Minh về
vai trò của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc chứ không
phải tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh,
trật tự.
Tác giả Trần Đại Quang công bố cuốn sách Nhân dân cội nguồn sức mạnh
bảo vệ an ninh của Tổ quốc [112] gồm 44 bài viết, bài phát biểu tập trung xoay
quanh chủ đề xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc và một số nội
dung khác có liên quan. Ở một số nội dung, tác giả khẳng định quan điểm của Ðảng
và tư tưởng Hồ Chí Minh về sức mạnh, vai trò to lớn của quần chúng nhân dân
trong sự nghiệp cách mạng nói chung và trong giữ vững hịa bình, an ninh của đất
nước nói riêng; đề cập một số vấn đề lý luận - thực tiễn về đường lối, chủ trương,
chính sách, nguyên tắc, phương châm, biện pháp xây dựng và tổ chức phong trào
toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc lên một tầm cao mới; xây dựng thế trận an ninh
nhân dân, nền an ninh nhân dân vững chắc, góp phần vào cơng cuộc xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Tiếp tục, đánh giá vai trò to lớn của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an
ninh, trật tự, tác giả Trần Đại Quang có bài viết Thấm nhuần sâu sắc tư tưởng Hồ
Chí Minh về phong trào Tồn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc [113]. Trong bài viết
này, tác giả đã trích dẫn một số câu nói của Hồ Chí Minh để làm căn cứ khẳng định

12


quan điểm cơ bản, cốt lõi, nhất quán của Hồ Chí Minh về phong trào Tồn dân bảo
vệ an ninh Tổ quốc đó là: Nhân dân là lực lượng vĩ đại khơng ai có thể chiến thắng
được; nhân dân là nền tảng, sức mạnh to lớn trong cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh,

trật tự cho nên lực lượng Công an nhân dân phải gần gũi và dựa vào lực lượng của
tồn dân.
Cuốn sách Tư tưởng Hồ Chí Minh về Công an nhân dân [75] bên cạnh việc
tập trung làm rõ cơ sở, quá trình hình thành, phát triển và nội dung cơ bản của tư
tưởng Hồ Chí Minh về Cơng an nhân dân, bước đầu cũng đã có những nghiên cứu,
luận giải nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong bảo vệ an
ninh, trật tự qua một số luận điểm quan trọng như: “Nguyên tắc phải dựa vào dân
được Hồ Chí Minh khẳng định là nguyên tắc quan trọng bậc nhất trong công tác của
ngành Cơng an”. “Nhân dân có hàng triệu lỗ tai, con mắt của nhân dân chăng thành
“bức thiên la địa võng”, nên lũ mật thám khơng sao thốt được. Đáng chú ý, trong
cơng trình này, các tác giả khẳng định Hồ Chí Minh có những chỉ dẫn giúp lực lượng
Công an làm tốt công tác giáo dục, vận động quần chúng, phải thật sự nêu gương, để
phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.
Qua 10 chuyên đề trong cuốn sách Tư tưởng Hồ Chí Minh về Cơng an nhân
dân - Giá trị lý luận và thực tiễn [76] đã tập trung làm rõ tính cấp thiết của việc
nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về Cơng an nhân
dân; khẳng định những giá trị lý luận và thực tiễn của tư tưởng Hồ Chí Minh về Cơng
an nhân dân. Khi bàn về phong cách làm việc của người cán bộ, chiến sĩ Công an, các
tác giả đã nêu lên một ý khẳng định vai trò to lớn của nhân dân đó là: “Chủ tịch Hồ
Chí Minh nhắc nhở công an phải: Gần gũi nhân dân, dựa vào lực lượng của nhân dân,
xa rời nhân dân thì dù tài tình mấy cũng khơng làm gì được. Phải làm sao cho dân
yêu mến, phải nhớ rằng dân là chủ”. Kết quả nghiên cứu của cuốn sách góp phần
quan trọng cung cấp các luận cứ, luận chứng mặt khoa học góp phần làm rõ hơn nội
dung, giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về Cơng an nhân dân và bước đầu cũng có những
đánh giá, luận giải tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị và phát huy vai trị của nhân dân

13


trong bảo vệ an ninh, trật tự. Đây là tài liệu tham khảo giúp nghiên cứu sinh hoàn

thiện luận án của mình.
Bài viết Chủ tịch Hồ Chí Minh với tư tưởng nhân dân là nền tảng của sự
nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự [110] của tác giả Đặng Văn Phúc tập trung luận giải
những quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò to lớn của nhân dân trong sự nghiệp
bảo vệ an ninh, trật tự. Bước đầu, bài viết đã đề cập đến quan điểm của Hồ Chí
Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự khi cho rằng vai
trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự muốn thể hiện phải đặt dưới sự tổ
chức hướng dẫn, chỉ đạo của lực lượng Công an.
Trong cuốn sách Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy sức mạnh
của nhân dân trong xây dựng phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc hiện nay
[102], tác giả Bùi Văn Nam nêu nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về sức mạnh của
nhân dân trong sự nghiệp cách mạng và phát huy sức mạnh của nhân dân trong sự
nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự. Tuy nhiên, qua khảo cứu cho thấy, nội dung cuốn
sách thiên về luận giải tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của nhân dân
trong bảo vệ an ninh, trật tự. Khi luận giải tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai
trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, tác giả nêu một số quan điểm đáng
chú ý như: phải coi trọng công tác giáo dục, tổ chức, vận động quần chúng; xây
dựng lực lượng, đội ngũ cán bộ công an làm chủ thể để phát huy vai trò của nhân
dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Để làm rõ những nội dung nêu trên, tác giả đã sử
dụng góc tiếp cận và phương pháp của ngành khoa học giáo dục an ninh.
Luận án tiến sĩ Công tác vận động quần chúng bảo vệ an ninh, trật tự của lực
lượng Công an nhân dân thời kỳ đổi mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh, [139] thuộc
chuyên ngành Hồ Chí Minh học, tác giả Bùi Anh Tuấn đã xây dựng thành công hệ
thống khái niệm, tập trung phân tích, đánh giá, luận giải nội dung tư tưởng Hồ Chí
Minh về cơng tác vận động quần chúng của lực lượng Cơng an nhân dân từ mục đích,
nội dung, lực lượng, đối tượng, nguyên tắc, phương pháp tiến hành. Kết quả của luận
án góp phần cung cấp luận cứ, luận chứng làm sáng tỏ thêm tư tưởng Hồ Chí Minh

14

về công tác vận động quần chúng bảo vệ an ninh, trật tự của lực lượng Công an nhân
dân dưới góc độ tiếp cận của chun ngành Hồ Chí Minh học.
Bài viết Tư tưởng Hồ Chí Minh về Đảng lãnh đạo, phát huy vai trị của nhân
dân trong cơng tác bảo đảm an ninh, trật tự [131] của tác giả Nguyễn Văn Thành
đã đạt được một số kết quả nghiên cứu quan trọng khi cho rằng, Chủ tịch Hồ Chí
Minh ln khẳng định vai trị lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo đảm an ninh,
trật tự. Người thường xuyên căn dặn “đảng viên và lực lượng Công an nhân dân
phải luôn quan tâm lãnh đạo, phát huy vai trò nòng cốt của nhân dân trong sự
nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự”. Để phát huy vai trò của nhân dân, Hồ Chí Minh
quan tâm chăm lo xây dựng lực lượng Cơng an nhân dân ln thành kính với nhân
dân. Tư tưởng của Người đã trở thành hạt nhân, sợi chỉ đỏ xuyên suốt quá trình xây
dựng, chiến đấu và trưởng thành của lực lượng Công an nhân dân. Bài viết này là
tài liệu tham khảo có giá trị giúp nghiên cứu sinh hồn thành luận án của mình.
Tác giả Bùi Anh Tuấn, trong bài viết Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng lực
lượng Cơng an nhân dân cách mạng liên hệ mật thiết với nhân dân [142] đã nêu lên
một số nội dung căn dặn của Hồ Chí Minh đối với lực lượng Cơng an nhân dân để
tăng cường mối quan hệ với nhân dân như: “phải gần dân, phục vụ nhân dân”; xây
dựng đội ngũ cán bộ cơng an có đạo đức cách mạng, làm cơng an không phải làm
“quan cách mạng”, nâng cao bản lĩnh chính trị, tăng cường đồn kết với nhân dân.
Bài viết Góp phần làm rõ thêm tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò
của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự [108] của tác giả
Hồ Trọng Ngũ, tập trung làm rõ một số quan điểm của Hồ Chí Minh về tầm quan
trọng của việc phát huy vai trò của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an
ninh, trật tự quyết định thành bại của sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự; sự cần thiết
cán bộ, chiến sĩ công an phải phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh,
trật tự; “vấn đề trách nhiệm của đội ngũ cán bộ đảng là học tập nhân dân, phát huy
vai trò của quần chúng”; Bác đã giáo dục, hướng dẫn lực lượng Công an tư duy và
phương pháp dân vận khoa học, đúng đắn để hoàn thành nhiệm vụ. Bài viết này đã
góp phần bổ sung, hồn thiện, làm rõ thêm một số nội dung, giá trị của tư tưởng Hồ

15


Chí Minh về phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Đây là tài
liệu tham khảo giúp nghiên cứu sinh hoàn thiện luận án của mình.
Tác giả Việt kiều Nguyễn Đài Trang trong cuốn sách Hồ Chí Minh nhân văn
và phát triển [137] đã nêu ra một số luận điểm đáng chú ý về con người như: “Mưu
cầu hạnh phúc cho loài người, mưu phúc lợi cho xã hội” để làm rõ mục tiêu, lý
tưởng cách mạng của Hồ Chí Minh, quan điểm “lấy dân làm gốc” trong tư tưởng
của Người; quan điểm “lấy yếu thắng mạnh”; tầm quan trọng của phát triển nguồn
lực con người “vì ích lợi mười năm thì phải trồng cây, vì ích lợi trăm năm thì phải
trồng người”; “đồn kết, đoàn kết, đại đoàn kết”. Tác giả cho rằng Hồ Chí Minh đã
chỉ ra con đường cách mạng giành độc lập cho dân tộc, tự do, ấm no hạnh phúc cho
nhân dân và biết huy động được lực lượng cách mạng to lớn, biết hy sinh lợi ích
trước mắt để đứng lên đấu tranh để đạt được tương lai độc lập, tự do, hạnh phúc.
Cuốn sách Ho Chi Minh, a thinker [152] của tác giả Singo Sibata đã tập
trung chứng minh Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhà lý luận giỏi trên lĩnh vực chính trị,
quân sự, tư tưởng… Tác giả khẳng định “Cống hiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
thực sự mở ra một giai đoạn mới trong những lý luận về dân tộc và thuộc địa”. Sự
hiểu biết của Chủ tịch Hồ Chí Minh về chủ nghĩa thực dân là rất sâu sắc, cụ thể hơn
bất kỳ tài liệu nào. Sự hiểu biết, tố cáo chủ nghĩa thực dân bằng lý luận sắc sảo đó
đã góp phần thức tỉnh nhân dân các dân tộc thuộc địa đấu tranh giải phóng dân tộc.
Hồ Chí Minh đã có sự phát triển quyền lợi của con người thành quyền lợi của dân
tộc. Theo tác giả hiểu biết đó của Hồ Chí Minh khơng chỉ có giá trị trong q khứ,
hiện tại mà cịn có giá trị trong tương lai.
William J. Duiker, có tác phẩm Ho Chi Minh a life [155]. Trong tác phẩm
này, tác giả không những khẳng định vai trị, tầm ảnh hưởng của Hồ Chí Minh trong
thế kỷ XX mà cịn có đánh giá đáng chú ý về nghệ thuật lãnh đạo của Hồ Chí Minh
chính là sự thuyết phục chứ không phải việc áp đặt, mệnh lệnh. Mặc dù khơng có sự

đánh giá trực tiếp tới nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân
dân trong bảo vệ an ninh, trật tự, song sự đánh giá này của tác giả có giá trị tham
khảo giúp cho nghiên cứu sinh luận giải sâu sắc hơn phương pháp phát huy vai trò

16


của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự trong đó tập trung là phương pháp giáo
dục, dân vận trên cơ sở những chỉ dẫn mang tính thuyết phục của Hồ Chí Minh.
Các cơng trình nghiên cứu nêu trên ít nhiều có sự nghiên cứu nội dung tư
tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.
Một số cơng trình khoa học của các học giả nước ngoài chủ yếu nghiên cứu nội
dung tư tưởng Hồ Chí Minh về nhân dân, dân chủ, mục tiêu, phương pháp cách
mạng Hồ Chí Minh, đóng góp của Hồ Chí Minh đối với con đường cách mạng Việt
Nam. Song, đa số các cơng trình nghiên cứu được khảo sát tập trung nghiên cứu nội
dung tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự
chứ không đi sâu nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân
dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Kết quả nghiên cứu của những cơng trình khoa
học này đã cung cấp những góc độ luận giải nhiều chiều, nhiều góc cạnh, góp phần
làm rõ thêm nội dung, giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong
bảo vệ an ninh, trật tự. Đây là những tài liệu tham khảo hữu ích giúp nghiên cứu
sinh có thể luận giải, làm rõ một số nội dung trong đề tài của mình. Trong luận án,
nghiên cứu sinh sẽ hệ thống hóa tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân
dân trong bảo vệ an ninh, trật tự thành một hệ thống từ mục tiêu; nội dung; chủ thể;
đối tượng; phương pháp phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.
Ở từng nội dung hoặc tùy từng vấn đề, nghiên cứu sinh có thể đồng tình, kế thừa
hoặc có sự bổ sung, điều chỉnh, phân tích, luận giải trên cơ sở sử dụng phương pháp
nghiên cứu của ngành Chính trị học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học.
Hai là, nghiên cứu giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của
nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

Bài viết Giá trị nhân văn trong tư tưởng dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh
[106] của tác giả Ngơ Thị Bích Ngọc có một số luận giải về tính nhân văn trong tư
tưởng dân vận của Hồ Chí Minh. Tác giả cho rằng, trong tư tưởng dân vận Hồ Chí
Minh khơng những thấy tư tưởng tiến bộ, đúng đắn của chủ nghĩa Mác - Lênin về
vai trò của quần chúng nhân dân trong lịch sử mà cịn thấm đẫm những giá trị nhân
văn của văn hóa dân tộc. Điều này thể hiện phong phú ở quan điểm quần chúng,

17


quan niệm về nhân dân, tình yêu thương nhân dân, yêu thương con người, niềm tin
ở sức mạnh đại đoàn kết nhân dân, tinh thần, trách nhiệm hết sức phục vụ nhân dân.
Những luận giải trên của tác giả góp phần làm rõ giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về
phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự ở khía cạnh giá trị nhân
văn trong tư tưởng dân vận của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Trong cuốn sách Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị của nhân dân trong sự
nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh [79], tác giả Tô Lâm và cộng sự khẳng định giá trị tư
tưởng Hồ Chí Minh về vai trị của nhân dân trong sự nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh
qua một số luận điểm đáng chú ý như: Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị của nhân
dân trong sự nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh là tài sản tinh thần vô giá của dân tộc ta;
vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện hoàn cảnh cụ
thể của nước ta; chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc; là “kim chỉ nam” định hướng
cho Đảng ta đề ra đường lối, phương hướng phát huy vai trò của nhân dân trong sự
nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh đúng đắn khoa học; là nhân tố góp phần làm nên
những thắng lợi trong sự nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh trong quá khứ, hiện tại và
tương lai; là cơ sở để xây dựng mối quan hệ giữa lực lượng Công an nhân dân với
nhân dân trong sự nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh; tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị
của nhân dân trong sự nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh cho chúng ta niềm tin vào sự
tất thắng của sự nghiệp giữ gìn trật tự, an ninh trên nền tảng sức mạnh của nhân dân
trong thời đại mới.

Tác giả Nguyễn Cao Sơn trong bài viết Giá trị nhân văn Hồ Chí Minh về phát
huy vai trị của quần chúng nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự [122] đã chứng
minh những giá trị nhân văn Hồ Chí Minh trong phát huy vai trị của nhân dân trong
bảo vệ an ninh, trật tự như: Giữ vững an ninh cho nhân dân mục tiêu cao nhất của sự
nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự; trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự nhân dân vừa là
mục tiêu, vừa là chủ thể quan trọng không thể thiếu; giá trị nhân văn Hồ Chí Minh
được thể hiện qua hoạt động tuyên truyền, giáo dục lực lượng Công an nhân dân
nhằm phát huy vai trò là chủ và làm chủ của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an
ninh, trật tự. Qua khảo cứu cho thấy, đây là một trong những cơng trình khoa học đầu

18


tiên luận giải, chứng minh giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trị của nhân
dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Tuy nhiên, xuất phát từ mục đích nghiên cứu và
phạm vi nghiên cứu cho nên trong cơng trình này, tác giả mới tập trung nghiên cứu,
luận giải ở mức độ bước đầu giá trị nhân văn chứ khơng đánh giá, luận giải một cách
tồn diện những giá trị của tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân
trong bảo vệ an ninh, trật tự.
Tiếp tục nghiên cứu giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị của nhân dân
trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự, trong tác phẩm Tư tưởng Hồ Chí Minh về
vai trị của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự [81], tác giả Tơ Lâm có
sự đánh giá, phát triển thêm một số quan điểm như: “Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai
trị của nhân dân - sự đóng góp quan trọng vào kho tàng văn hóa của dân tộc”; “tư
tưởng Hồ Chí Minh về vai trị của nhân dân - nhân tố quan trọng làm nên những
thắng lợi trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự”; “tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị
của nhân dân - cơ sở để xây dựng thế trận lòng dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh,
trật tự”; “tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an
ninh, trật tự - cơ sở xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong giai đoạn hiện
nay”. Những đánh giá, nhận định của tác giả đã góp phần chứng minh, làm rõ giá trị

của tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Đây
là tài liệu tham khảo giúp nghiên cứu sinh trong quá trình đưa ra những đánh giá,
luận giải giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo
vệ an ninh, trật tự.
Luận án Giá trị nhân văn trong tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ an ninh, trật
tự [124] thuộc ngành Chính trị học, chuyên ngành Hồ Chí Minh học, đã nêu cơ sở,
nội dung và luận giải giá trị nhân văn trong tư tưởng Hồ Chí Minh về bảo vệ an ninh,
trật tự giai đoạn hiện nay. Trong đó, luận án có những đánh giá đáng chú ý như: “Yêu
thương con người, đấu tranh vì sự nghiệp giải phóng và phát triển của con người”; “Coi
trọng và phát huy sức mạnh của con người, của nhân dân”. Đó là những đánh giá có
giá trị tham khảo giúp nghiên cứu sinh hoàn thiện kết quả nghiên cứu giá trị tư
tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự.

19


Tác giả Bùi Anh Tuấn trong luận án tiến sĩ Công tác vận động quần chúng
bảo vệ an ninh, trật tự của lực lượng Công an nhân dân thời kỳ đổi mới theo tư tưởng
Hồ Chí Minh [141] thuộc chuyên ngành Hồ Chí Minh học có những đánh giá liên
quan đến giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ
an ninh, trật tự qua việc khẳng định giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về cơng tác vận
động quần chúng của lực lượng Công an nhân dân. Tác giả cho rằng: Tư tưởng Hồ
Chí Minh về cơng tác vận động quần chúng của lực lượng Công an nhân dân kết tinh
giá trị tư tưởng nhân văn của dân tộc và nhân loại; giá trị nền tảng, định hướng cho
Đảng, Nhà nước và lực lượng Công an nhân dân trong tổ chức vận động quần chúng
nhân dân bảo vệ an ninh, trật tự.
1.1.2. Nghiên cứu thực trạng phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ
an ninh, trật tự theo tư tưởng Hồ Chí Minh
Tác giả Nguyễn Đình Tập trong luận án tiễn sĩ Phát huy vai trò nhân dân
bảo vệ an ninh, trật tự hiện nay [127] đã đánh giá thực trạng phát huy vai trò nhân

dân bảo vệ an ninh, trật tự như: Đảng đề ra nhiều chủ trương, đường lối về phát huy
vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự. Thực hiện Chỉ thị 135/HĐBT ở
nhiều địa phương, nhân dân đã kiềm chế, áp đảo hành động của bọn lưu manh cơn
đồ. Tình trạng “người ngay sợ kẻ gian” ở nhiều nơi được khắc phục. Cuộc vận động
tồn dân cảm hóa, giáo dục người lầm lỗi đã phát triển ra nhiều địa phương trong cả
nước. Hình thức nhân dân tự quản về an ninh, trật tự đang phát triển, quận huyện
nào cũng xuất hiện những điển hình tiên tiến. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đã đạt
được do sự thiếu cảnh giác với diễn biến hịa bình đã ảnh hưởng đến khối đồn kết
nhất trí tồn dân. Bảo vệ an ninh chính trị, đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng
lực lượng toàn dân chưa được tổ chức và huy động tốt. Quyền của nhân dân “được
biết”, “được bàn”, “được kiểm tra” các hoạt động bảo vệ an ninh, trật tự chưa được
nghiên cứu cụ thể hóa để thực hiện. Cơng tác vận động nhân dân bảo vệ an ninh,
trật tự chưa ngang tầm. Hình thức tập hợp nhân dân đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự
còn chậm chuyển đổi cho phù hợp. Những hạn chế, thiếu sót của cán bộ làm ảnh
hưởng đến thái độ của nhân dân tham gia bảo vệ an ninh, trật tự. Có tình trạng trên,

20


về mặt khách quan là do âm mưu phá hoại của kẻ thù; do tác động của tình hình thế
giới, mặt trái của cơ chế thị trường… về mặt chủ quan, do công tác quản lý nội bộ
bị buông lỏng, cơng tác chính trị tư tưởng bất cập trước tình hình mới, việc chấp
hành pháp luật và kỷ cương khơng nghiêm, cán bộ, đảng viên không nghiêm túc tu
dưỡng đạo đức cách mạng, thiếu gương mẫu trước nhân dân.
Tác giả Hà Trọng Thà trong luận án tiến sĩ Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trị
quần chúng nhân dân đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc ở Việt Nam hiện
nay [128] đã khái quát quan điểm của Đảng Cộng sản và Nhà nước Việt Nam về
bảo vệ an ninh Tổ quốc trong tình hình mới; đánh giá kết quả vận dụng tư tưởng Hồ
Chí Minh về vai trò của quần chúng nhân dân đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ
quốc. Cùng với đó, tác giả nêu lên những hạn chế trong quá trình vận dụng tư tưởng

Hồ Chí Minh về vai trị của quần chúng nhân dân đối với sự nghiệp bảo vệ an ninh
Tổ quốc như: Hoạt động xây dựng, triển khai văn bản để phát huy vai trò của quần
chúng nhân dân còn hạn chế; công tác tuyên truyền, tổ chức, vận động chưa phát
huy hết vai trò to lớn của nhân dân; hoạt động phối hợp, chỉ đạo, triển khai phong
trào còn chưa đồng bộ ở một số địa phương, cơ quan, đơn vị; vai trị nịng cốt của
lực lượng Cơng an ở một số địa bàn chưa phát huy tốt. Tác giả cho rằng những hạn
chế đó là do cấp ủy, chính quyền ở một số địa phương, bộ, ngành, cơ quan, đơn vị
cịn coi nhẹ cơng tác dân vận vì khơng nhận thức đúng vai trị của quần chúng nhân
dân và công tác dân vận trong công cuộc đổi mới; sự phối hợp của các cơ quan, đơn
vị, ban ngành, đồn thể ở một số nơi khơng thường xun, chưa chặt chẽ, thiếu
hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc, chưa kịp thời sơ, tổng kết các phong trào đã triển
khai thực hiện; nhận thức về pháp luật và năng lực của lực lượng làm công tác tham
mưu và lực lượng thực tế ở cơ sở trực tiếp tham gia công tác xây dựng phong trào
còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ; một bộ phận nhân dân chưa
nhận thức hết ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tham gia phong trào toàn dân bảo vệ
an ninh Tổ quốc; kinh phí đầu tư cịn hạn hẹp, chưa đáp ứng yêu cầu.
Tác giả Phùng Văn Nam trong luận án tiến sĩ Vai trò của quần chúng nhân
dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc vùng Đông Nam Bộ [103] khi đánh giá

21


thực trạng vai trò của nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh Tổ quốc vùng Đông
Nam Bộ đã đánh giá khái qt tình hình kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh, trật tự
vùng Đông Nam Bộ. Tác giả cho rằng quần chúng nhân dân ở vùng Đông Nam Bộ
thể hiện rõ vai trị làm chủ của mình trong lĩnh vực bảo vệ an ninh Tổ quốc; hệ
thống chính trị cơ sở mà nịng cốt là lực lượng Cơng an nhân dân có những kế
hoạch cụ thể phát huy vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh, trật tự; thành quả
nổi bật đạt được là phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc phù hợp với đặc
điểm của khu vực, quần chúng nhân dân đã góp phần tích cực vào phịng, chống tội

phạm. Cùng với đó, tác giả cũng đưa ra một số hạn chế như: Một bộ phận không
nhỏ quần chúng nhân dân mất cảnh giác, chưa nhận thức đầy đủ về vai trò, trách
nhiệm tham gia bảo vệ an ninh, trật tự; ý thức chấp hành pháp luật còn hạn chế. Tác
giả cho rằng những thành tựu và hạn chế đó đều xuất phát từ nhiều nguyên nhân,
trong đó có cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. Như vậy, cơng trình này đã có
những đánh giá, đo lường về thực trạng vai trò của quần chúng nhân dân được thể
hiện trong phong trào Toàn dân bảo vệ vệ an ninh Tổ quốc trên phạm vi không gian
vùng Đông Nam Bộ. Những đánh giá đó đã góp phần làm rõ hơn, phong phú hơn
cho thực trạng vai trò của nhân dân trong bảo vệ an ninh Tổ quốc tại những vùng,
miền khác nhau.
Tác giả Vũ Đức Khiển và Phạm Duy Hoàng trong cuốn sách Vận dụng tư
tưởng dân vận của Hồ Chí Minh trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc
của lực lượng Công an nhân dân [73] tập trung phân tích sự vận dụng tư tưởng dân
vận của Hồ Chí Minh vào phong trào tồn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc ở việc “tin ở
dân, dựa vào nhân dân, phát huy sức mạnh của toàn dân là phương châm hành động
của Công an nhân dân”. Đồng thời, các tác giả nghiên cứu đúc rút ra một số bài học
kinh nghiệm trong quá trình vận dụng tư tưởng dân vận Hồ Chí Minh trong phong
trào tồn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc.
Tác giả Tô Lâm nghiên cứu thực trạng vai trò của nhân dân trong bảo vệ an
ninh, trật tự trong cuốn sách Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của nhân dân trong
bảo vệ an ninh, trật tự [80]. Trên cơ sở sử dụng phương pháp nghiên cứu của ngành

22