CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HSG TỈNH ĐÀN GHITAR CỦA LORCA

Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

CHUYÊN ĐỀ BỒI DƯỠNG HSG TỈNH

PHẦN II.
ÔN LUYỆN TÁC PHẨM VĂN HỌC
THÔNG QUA LUYỆN ĐỀ

TÁC PHẨM: ĐÀN GHITA CỦA LORCA (THANH THẢO)

1


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

Đề 1
Về bài Đàn ghi ta của Lorca có ý kiến cho rằng :” Bài thơ đã để lại ám ảnh
sâu sắc trong lòng người đọc về cái chết kinh hoàng của Lorca. Tuy nhiên ấn
tượng sau cùng không phải là cái thảm khốc mà chính là sự bất tử của người
nghệ sĩ Lorca“. Qua hình tượng người nghệ sĩ Lorca, anh/ chị hãy làm sáng tỏ
nhận định trên, từ đó liên hệ với bi kịch của Vũ Như Tô trong tác phẩm Vĩnh
biệt Cửu Trùng Đài của Nguyễn Huy Tưởng.
Gợi ý
1.GT
- Bài thơ để lại ám ảnh sâu sắc về cái chết kinh hoàng của Lorca
- Tuy nhiên ấn tượng sau cùng không phải là cái thảm khốc mà chính là sự bất
tử của người nghệ sĩ Lorca :
2.CM
2.1.Lorca và cái chết thảm khốc
– Thanh Thảo đã ghi lại những giây phút bi phẫn nhất trong cuộc đời Lorca
khi ơng bị phát xít giết hại và ném xác xuống giếng để phi tang

Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du
– Chàng nghệ sĩ “đi như người mộng du” giữa bầy ác quỷ, tiếng hát nghêu
ngao và tiếng đàn của chàng “bỗng kinh hồng”, “đứt ngang giây”, chỉ cịn
lại, chỉ nhìn thấy “áo choàng bê bết đỏ”.
– Ở đây nhà thơ như nhập thân v hình tượng, đồng thời cũng tự phân thân
để trải nghiệm đến tận cùng hai tâm trạng- tâm trạng của Lorca và tâm trạng
của dân tộc Tây Ban Nha mà Lorca là đại diện ưu tú. Nỗi kinh hoàng của dân
2


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

tộc Tây Ban Nha không chỉ là vì cái chết của Lorca mà cịn vì cách ứng xử tàn
bạo, vô nhân đạo trước khát vọng tự do của con người.
– Ở khổ thơ đầu, hình ảnh “áo choàng đỏ gắt” gợi ra cốt cách tự do và tính
cách dữ dội, phong cách anh hùng và cá tính nghệ sĩ thì ở khổ thơ này, hình
ảnh “áo choàng bê bết đỏ” lại gợi tấm thảm kịch của con người mang khát
vọng tự do. “Áo choàng đỏ gắt” là một biểu tượng có chức năng khái quát,
“áo choàng bê bết đỏ” lại là một sự kiện cụ thể (Lorca bị điệu về bãi bắn)
=> Thanh Thảo không đi sâu miêu tả sự kiện Lorca bị giết mà chỉ gợi một ấn
tượng dữ dội về nó để biêt hiện cảm xúc đau đớn của chính mình và gợi nỗi
đau trong lịng người đọc.
tiếng ghi-ta nâu
bầu trời cơ gái ấy
tiếng ghi-ta lá xanh biết mấy

tiếng ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan
tiếng ghi-ta ròng ròng
máu chảy
Lor-ca đã ngã xuống trước làn đạn của bè lũ phát xít dã man, đã để lại một
“bầu trời” thương nhớ mênh mông cho “cô gái ấy”, cho người yêu (nàng Anna Ma-ri-a)! “Tiếng ghi ta nâu”, “tiếng ghi ta lá xanh” là biểu tượng cho một
tâm hồn nghệ sĩ mang một tình yêu tha thiết và yêu đời, gắn bó với quê
hương, với nhân dân. Sau loạt đạn của quân thù, một tài năng đã bị huỷ diệt;
tiếng đàn bị “vỡ tan” như bọt nước, bị “đứt ngang dây”, với bao máu đỏ chảy
“ròng ròng”. Thanh Thảo qua các ẩn dụ, so sánh, tượng trưng và điệp ngữ đã
tạo nên những vần thơ giàu hình tượng và biểu cảm, bộc lộ nỗi tiếc thương
Lor-ca, một thiên tài bị cái ác sát hại.
2.2.Lorca và sự bất tử
– Câu thơ “không ai chôn cất tiếng đàn” viết theo lối tượng trưng diễn tả tình
thế bi thảm của Lorca, không ai dám chôn cất một nghười bị hành hình, song
3


Chun đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

cũng chính nó khẳng định sức sống kì diệu của tiếng đàn nói riêng, của những
sáng tạo nghệ thuật nói chung mà Lorca để lại. Người nghệ sĩ tạo nên tiếng
đàn có thể bị vùi dập, bị giết hại nhưng nghệ thuật thì khơng thể bị hủy diệt.
– Sắc thái khẳng định này càng rõ hơn trong hình ảnh so sánh “tiếng đàn như
cỏ mọc hoang”. Cỏ mọc hoang là loại cỏ không được nuôi trồng , chăm sóc
vẫn tự mọc, tự sống.Đây là hình ảnh ẩn dụ biểu tượng cho sức sống kiên
cường, mãnh liệt, bền bỉ. Ví tiếng đàn như cỏ mọc hoang , nhà thơ khẳng định
niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của tiếng đàn, của người nghệ sĩ, của nghệ
thuật chân chính.
– Hình ảnh “Giọt nước mắt vầng trăng/Long lanh trong đáy giếng” gợi nhiều
liên tưởng. Hình ảnh “vầng trăng” xuất hiện hai lần đều không phải như

những thực thể của thế giới khách quan mà như một biểu tượng gắn liền với
những năng lượng tinh thần đặc biệt. Lần thứ nhất, trăng xuất hiện trong trạng
thái “chếnh choáng” rất nghệ sĩ. Lần thứ hai lại được gợi ra trong một nỗi đau
rất con người mà cũng thẳm sâu như chính vũ trụ- nơi trăng kia hiện diện. Ở
câu thơ này, vầng trăng trước hết thuộc về vụ trụ bát ngát với ánh sáng dịu
dàng và vẻ đẹp mĩ lệ. Đối lập với vầng trăng là đáy giếng- nơi kẻ thù ném xác
Lorca hịng xố dấu vết tội ác, nơi tăm tối mịt mùng, không sao soi thấu được,
nơi lưu giữ hiện thân của đau thương và tội ác xấu xa. Hai hình ảnh tương
phản này gợi hai thế giới hồn tồn cách biệt, xa lạ và khơng thể nào tìm mối
liên hệ. Vậy mà Thanh Thảo đã phát hiện ra mối liên hệ giữa chúng bằng một
liên tưởng độc đáo. Trước hết, “giọt nước mắt vầng trăng” vừa có thể hiểu là
giọt nước mặt của vầng trăng (trăng khóc cho cái chết oan khuất của Lorca
hay chính là vũ trụ đã cảm thấu nỗi đau khôn cùng của con người), vừa có
thể hiểu rằng là giọt nước mắt của vũ trụ rơi vào đáy giếng để soi sáng sự thật
bị chôn vùi. “Đáy giếng” là nơi chôn vùi thân xác Lorca , nơi cất giấu một bí
mật về tội ác của chế độ độc tài, “đáy giếng” cũng là nơi đón nhận sự toả sáng
của mối đồng cảm sâu xa từ vũ trụ.
4


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

– – Sức tưởng tượng mạnh mẽ: “Đường chỉ tay đã đứt” là sự chấm dứt cuộc
sống vật chất, “dịng sơng rộng vơ cùng” là cuộc đời vô hạn vẫn tiếp tục chảy
trôi gợi một cảm giác bi quan: có lẽ sự tồn tại hữu hạn, mong manh của một
đời người ngắn ngủi đứt gãy nửa chừng sẽ bị dìm cho chìm nghỉm dưới đáy
sơng, sẽ trở nên vô nghĩa trước cái vô cùng của sóng nước. Thế nhưng Thanh
Thảo lại bằng tưởng tượng đem đến một cảm nhận hoàn toàn ngược lại:
Lorca bơi sang ngang
trên chiếc ghita màu bạc

“bơi” là hành động để tồn tại và khẳng định sự tồn tại trên dịng sơng, “bơi
sang ngang” là không bị cuốn đi và không muốn bng trơi theo dịng nướcphải chống chọi với sức băng cuốn của sóng nước song cũng thể hiện rõ tư
thế đứng cao hơn mọi sự chảy trôi thông thường; bơi bằng và trên chiếc
“ghita màu bạc” là dùng cây đàn ghita chở tải sự sống của mình vượt lên mọi
sự băng hoại, chảy trôi. Chiếc đàn ghia ta đã chở sự sống và linh hồn Lorca
vượt qua giới hạn ngắn ngủi của đời người để đến với cõi vô cùng của cuộc
sống. Đó vừa là thực tế, vừa là niềm tin tuyệt đối của Thanh Thảo vào sự bất
tử của Lorca. Vậy là, sự tưởng tượng xét đến cùng lại bắt nguồn từ nhận thức
về giá trị tinh thần của tiếng đàn Lorca, từ giá trị của tiếng nói và những cống
hiến của Lorcacho nghệ thuật. Vậy là ta lại thấy ở đây một khía cạnh nữa
trong quan niệm nghệ thuật của Thanh Thảo: sự sống vật chất của người nghệ
sĩ chỉ là hữu hạn song sản phẩm nghệ thuật mà nghệ sĩ tạo ra sẽ đưa nghệ sĩ
vào cõi bất tử.
Dòng tưởng tượng tiếp tục trào dâng mạnh mẽ về sự sống bất diệt và niềm
kiêu hãnh của Lorca: “lá bùa cơ gái Digan” là vật có phép thiêng để trừ tà và
tránh tai hoạ. Ném “lá bùa” vào “xoáy nước” là sẵn sàng đối mặt với hiểm
hoạ và định mệnh trong cuộc đời- hành động làm bật lên tư thế đầy kiêu hãnh
(“xoáy nước” là hiểm hoạ trên dịng sơng số phận, “ném lá bùa” là ném sự
bảo vệ về sinh mạng). “Ném trái tim” lại là sự dâng hiến trọn vẹn trong thanh
5


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

thản và vô tư những rung cảm trong sáng, chân thành và thiêng liêng nhất của
chính mình- hành động làm bật lên sự cao cả của tấm lịng, sự cao thượng
trong tình cảm. Cả t thế kiêu hãnh và trái tim cao thượng đều là dấu hiệu của
cốt cách nghệ sĩ- hiệp sĩ, nó làm tỏa sáng vẻ đẹp của hình tượng Lorca (hai
lần Thanh Thảo dùng từ “ném”. Lần thứ nhất là hành động của một hiệp sĩ
dám coi khinh cái chết bởi cái chết do kẻ thù gây ra cũng không thể ngăn cản

tư tưởng, tâm hồn Lorca hòa vào sự sống bất tử của nhân dân. Lần thứ hai là
hành động của một nghệ sĩ sẵn sàng và tự nguyện dâng trọn tâm hồn mình
cho cuộc đời để ra đi trong yên lặng. Chính sự dâng hiến vơ tư và tự nguyện
ấy đã khiến tiếng đàn ghita của Lorca ngân vang bất diệt khơng chỉ bằng âm
thanh mà cịn bằng cả dư âm. Hai lần Thanh Thảo mô tả tiếng đàn “li – la li –
la li – la”. Lần thứ nhất là những âm thanh vang lên trong không gian dữ dội
của đất nước Tây Ban Nha thành lời ca tranh đấu. Lần thứ hai là những âm
thanh vang lên trong “lặng im bất chợt”, vang lên từ cõi vô cùng và sự bất
diệt. Lần thứ nhất là âm thanh thực. Lần thứ hai đã là những dư âm không dứt
để khơi dậy và nối dài cảm xúc, rung động và tỏa sáng lí tưởng cao cả đẹp đẽ
của Lorca).
Liên hệ bi kich của Lorca với bi kịch của Vũ Như Tô
* Giống nhau
– Vũ Như Tô và Lorca là những nghệ sĩ có những ước mơ, khát vọng đẹp. Vũ
Như Tô muốn xây Cửu Trùng Đài để tranh tinh xảo với hố cơng, làm rạng rỡ
đất nước…, Lor ca là người nghệ sĩ đam mê cách tân nghệ thuật, là người
chiến sĩ đấu tranh cho tự do, dân chủ.
– Cả hai nhân vật đều lâm vào bi kịch đớn đau trong bối cảnh xã hội thối nát,
bạo tàn.
+ Vũ Như Tơ vì xây Cửu Trùng Đài mà bị nhân dân căm ghét và cuộc nổi
loạn của phu phen cùng các phe cánh thống trị phong kiến đã đốt cử trùng đài
và giết chết Vũ Như Tô.
6


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

+ Lor ca là một tài năng sáng chói của văn học Tây Ban Nha, là một tâm hồn
trong trắng, một thi sĩ giàu mộng mơ, yêu tha thiết tự do và cái đẹp, một chiến
sĩ kiên cường. Hoảng sợ trước sự ảnh hưởng của ông, chế độ độc tài Phát xít

sát hại Lorca.
* Khác nhau
Vũ Như Tô
– Vũ Như Tô là vở bi kịch của Nguyễn Huy Tưởng viết năm (1941). Nhân vật
Vũ Như Tơ có tài, khao khát sáng tạo cái đẹp để cống hiến cho nghệ thuật,
cho cuộc đời. Tuy vậy, Vũ Như Tơ là người nghệ sĩ thiếu nhãn quan chí trị –
xã hội sắc bén, ông chỉ biết sống chết cho nghệ thuật, xa rời thực tiễn. Ông
tưởng dựa vào thế lực, tiền bạc của bọn vua chúa phong kiến để xây một cơng
trình tuyệt thế cho nhân dân, nhưng ông đâu biết rằng toà lâu đài ấy xây bằng
mồ hôi, máu của nhân dân. Bởi vậy, đến lúc chết Vũ Như Tơ vẫn khơng biết
mình xây cửu trùng đài là có cơng hay có tội.
– Nguyễn Huy Tưởng trân trọng tài năng, hồi bão của Vũ Như Tơ nhưng
khơng đồng tình với nhân vật của mình. Qua bi kịch của Vũ Như Tô Nguyễn
Huy Tưởng cho thấy cái đẹp không tách rời cái chân và cái thiện, tác phẩm
nghệ thuật chân chính khơng chỉ đơn giản là cái đẹp thuần tuý, không chỉ là
thứ nghệ thuật cao siêu mà phải dựa trên quyền lợi của cộng đồng, phục vụ
nhân dân. Người nghệ sĩ có quyền vươn lên những mộng lớn nhưng phải phù
hợp với thực tế đời sống, với địi hỏi của mn đời.
– Bi kịch của nhân vật Vũ Như Tô được truyền tải đến người đọc qua những
tình huống kịch tính của thể loại bi kịch.
Lor ca
– Lor-ca là một nghệ sĩ du ca lãng tử, một chiến sĩ yêu tự do nhưng cô đơn
trong tranh đấu. Người nghệ sĩ, chiến sĩ ấy suốt cả đời mình đã đấu tranh địi
cơng lí cho nhân dân và những cách tân trong nghệ thuật. Lor ca điển hình
cho thân phận người nghệ sĩ tài hoa mà mệnh bạc, phải chết oan khuất dưới
7


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

tay bọn phát xít tàn bạo. Tuy vậy, Lor-ca là một tâm hồn bất diệt, một nghệ sĩ
chân chính. Nhân cách và tài năng nghệ thuật của ông sẽ sống mãi với muôn
đời.
– Qua bài thơ, Thanh Thảo bày tỏ tấm lòng tri âm, ngưỡng vọng sâu sắc tới
Lor-ca. Nhà thơ cũng gửi tới người đọc một thông điệp đầy tiến bộ: cái đẹp
của nhân cách con người, cái đẹp của sự sáng tạo nghệ thuật chân chính sẽ có
sức sống bất diệt. Đây cũng là con đường mà Thanh Thảo hằng theo đuổi.
– Bi kịch của Lor ca được truyền tải tới người đọc qua thể thơ tự do mang
phong cách tượng trưng, siêu thực giàu cảm xúc, thấm đẫm chất nhạc và tính
triết lí sâu sắc.
Kết bài
Qua hình tượng Lor- ca và tiếng đàn ghi ta, tác giả diễn tả cái chết bi tráng đột
ngột của người nghệ sĩ đấu tranh cho tự do và cách tân nghệ thuật. Đồng thời,
bày tỏ nỗi tiếc thương vô hạn , sự đồng cảm sâu sắc và niềm tin mãnh liệt vào
sự bất tử của tên tuổi và sự nghiệp của Lor- ca.
Đề bài 2:
Phân tích vẻ đẹp hình tượng Lorca trong đoạn thơ sau.
những tiếng đàn bọt nước
Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt
li-la-li-la-li-la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chếnh choáng
trên yên ngựa mỏi mịn
(Trích:Đàn ghi ta của Lorca – Thanh Thảo)
Gợi ý làm bài:
1.Mở bài
– Thanh Thảo là cây bút tiên phong trên con đường hiện đại hóa thơ Việt Nam
theo hướng tượng trưng siêu thực.
8

Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

– Thơ ông là tiếng nói của người tri thức nhiều suy tư trăn trở về các vấn đề
xã hội và thời đại.
– Bài thơ Đàn ghi ta của Lorca rút trong tập Khối vuông ru-bích là một trong
những tác phẩm tiêu biểu cho tư duy của Thanh Thảo
– 6 câu thơ đầu đã làm nổi bật vẻ đẹp hình tượng Lorca : yêu tự do,khát vọng
cách tân nền ghệ thuật già nua của đất nước Tây Ban Nha.
2.Thân bài.
a.Giới thiệu đôi nét về Lorca.
– Là một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha.
– Lorca có một nhân cách cao đẹp.Ông vừa cổ vũ nhân dân đấu tranh địi
quyền sống chính đáng vừa khởi xướng và thúc đẩy mạnh mẽ những cách tân
nghệ thuật.
-Lorca trở thành một biểu tượng và là ngọn cờ tập hợp các nhà văn hóa đấu
tranh chống chủ nghĩa phát xít,bảo vệ văn hóa dân tộc và văn minh nhân loại.
b.Vẻ đẹp hình tượng Lorca qua 6 câu thơ.
* Văn hóa Tây Ban Nha qua 6 câu đầu
– “tiếng đàn bọt nước”
+ Âm thanh tiếng đàn ghi-ta –một nhạc cụ truyền thống của đất nước Tây Ban
Nha
+Cuộc đời mong manh ngắn ngủi của người nghệ sĩ Lorca.
-“áo chồng đỏ gắt”.
+ Văn hóa đấu bị tót của đất nước Tây Ban Nha
+ Nền chính trị căng thẳng và bất ổn của đất nước Tây Ban Nha
-“li-la-li-la-li-la”.
+ Giai điệu tiếng đàn
+Vẻ đẹp loài hoa li-la.
*Vẻ đẹp hình tượng Lorca.

Trên nền văn hóa Tây Ban Nha người nghệ sĩ hiện lên với khát vọng cao đẹp:
9


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

Đấu tranh chống lại chế độ phát xít độc tài địi tự do dân chủ.
Đấu tranh với nền nghệ thuật già nua của đất nước Tây Ban Nha khát khao
đổi mới để thúc đẩy văn hóa văn học của đất nước
Nhưng trong cuộc đấu tranh đó Lorca đơn độc “đi lang thang về miền đơn
độc”, “trên yên ngựa mỏi mòn”
Đoạn thơ làm nổi bật sự đối lập giữa khát vọng tự do của người nghệ sĩ với sự
tàn bạo của bọn phát xít,giữa tiếng hát yêu đời và hiện thực phũ phàng đẫm
máu.
*Đặc sắc về nghệ thuật.
-Những hình ảnh so sánh,ẩn dụ tượng trương độc đáo gây ấn tượng mạnh với
người đọc.
-Thể thơ tự do kết hợp với việc không dùng dấu chấm câu giúp dễ bộc lộ cảm
xúc,làm mạch thơ khơng dứt,tình cảm được trải dài.
3.Kết bài.
-Chỉ 6 câu thơ ngắn gọn,những hình ảnh ẩn dụ kết hợp với âm thanh,màu sắc
diễn tả được những nỗi đau,những dự cảm thường xuất hiện trong thơ
Lorca,Thanh Thảo đã khái quát được cả một cuộc đời bất hạnh và nhân cách
cao đẹp của Lorca
– Lorca là bức chân dung của một thanh niên có lí tưởng mà bị vùi dập dưới
bàn tay tàn bạo của bọn phát xít.
Đề 3
Cảm nhận của anh/chị về vẻ đẹp riêng của hai đoạn thơ sau:
Rải rác biên cương mồ viễn xứ
Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh

Áo bào thay chiếu anh về đất
Sông Mã gầm lên khúc độc hành.
(Tây Tiến- Quang Dũng, Ngữ văn 12,
10


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2012)
Tây Ban Nha
hát nghêu ngao
bỗng kinh hoàng
áo choàng bê bết đỏ
Lorca bị điệu về bãi bắn
chàng đi như người mộng du.
(Đàn ghi ta của Lorca– Thanh Thảo, Ngữ văn 12)
a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài.
Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề gồm nhiều ý/ đoạn
văn, kết bài kết luận được vấn đề.
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: So sánh làm nổi bật vẻ đẹp phong
cách riêng (nội dung và nghệ thuật) của hai đoạn trích.
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác
lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng.
+ Giới thiệu về tác giả, tác phẩm;
+ Phân tích vẻ đẹp nội dung và nghệ thuật của hai đoạn trích:
++ Đoạn trích trong bài Tây tiến– Quang Dũng:
Thí sinh có thể trình bày theo những cách khác nhau, nhưng cần làm nổi bật
được:
+++ Quang Dũng không hề che dấu sự khốc liệt của chiến tranh, những mất
mát hi sinh của người lính cái chết gợi lên sự bi thương (Rải rác biên cương

mồ viễn xứ).
+++Câu thơ Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh khẳng định mạnh mẽ khí
phách của tuổi trẻ, khơng chỉ tự nguyện chấp nhận mà còn vượt lên cái chết,
sẵn sàng hiến dâng cả tuổi thanh xuân cho nghĩa lớn của dân tộc. Đó là dũng
khí tinh thần và hành động cao đẹp của người lính Tây Tiến. Tư thế ra trận, lý
tưởng lên đường hào hùng mà bi tráng.
11


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

+++Tác giả đã dùng từ Hán Việt, ngôn ngữ trang trọng (Biên cương, viễn xứ,
áo bào, về đất, khúc độc hành) để diễn đạt sự đau đớn tiếc thương, tiễn biệt
xen lẫn tự hào ngợi ca qua hình ảnh thiên nhiên Tây Bắc nói thay cho cả dân
tộc. Sự hi sinh của người lính được cảm nhận và miêu tả một cách thấm thía
bằng cảm hứng bi tráng. Cái chết hợp trời đất và lòng người nên thiêng liêng
và bất tử.
+++ Nghệ thuật: bút pháp miêu tả lãng mạn kết hợp với bi tráng, nghệ thuật
sử dụng ngơn từ hình ảnh đặc sắc độc đáo, phối hợp thanh điệu, … biểu đạt
thành công nội dung.
++ Đoạn trích trong bài Đàn ghi ta của Lorca- Thanh Thảo:
Thí sinh có thể trình bày theo những cách khác nhau, nhưng cần làm nổi bật
được:
+++ Hình ảnh Lorca bị hành hình được miêu tả khốc liệt đầy đủ qua nghệ
thuật hốn dụ áo chồng bê bết đỏ, trực tiếp điệu về bãi bắn tái hiện giây phút
bi phẫn nhất cái chết của Lorca. Đó là khi ơng bị bọn phát xít Phrăngcơ giết,
ném xác Lorca xuống giếng để phi tang. Tội ác của các thế lực tàn bạo là kẻ
thù đối nghịch của cái đẹp gây nên nỗi kinh hồng trong lịng người.
+++Hình ảnh áo chồng bê bết đỏ gợi liên tưởng tới Tây Ban Nha như một
đấu trường khổng lồ. Đó là cuộc đấu quyết tử giữa một bên là khát vọng dân

chủ của người chiến sĩ Lor-ca và nền chính trị độc tài thân Phát xít; giữa
người nghệ sĩ mang khát vọng cách tân nghệ thuật với sự bảo thủ của nền
nghệ thuật già nua.
+++Tây Ban Nha – hát nghêu ngao, như người mộng du gợi tư thế cái chết bi
tráng Lorca, một cách siêu thoát, chập chờn bước vào cõi tử coi thường mọi
đau đớn của người nghệ sĩ yêu tự do, vừa gợi được tính chất quyết liệt trong
cuộc đấu tranh giữa ánh sáng – bóng tối, chính – tà, cũ – mới trong nền chính
trị và nghệ thuật Tây Ban Nha thời đó.

12


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

+++ Từ “bỗng kinh hoàng” là một sự đổ vỡ ghê gớm. Báo chí Tây Ban Nha
nói vụ giết Lor-ca vẫn là một trong những vết thương chưa lành ở Tây Ban
Nha. Tây Ban Nha trở nên kinh hoàng khi nghe tin Lorca bị giết hại. Và gợi
đau xót căm phẫn ở lịng người.
+++ Nghệ thuật: thể thơ tự do mang phong cách tượng trưng, siêu thực, kết
hợp giữa tự sự và trữ tình, giữa thơ và nhạc, giữa màu sắc thơ viếng phương
Đông và chất bi tráng trong nhạc giao hưởng phương Tây, hình ảnh thơ lạ
hoá, áo hoá…
+ Chỉ ra điểm tương đồng và khác biệt của hai đoạn trích để thấy được vẻ đẹp
phong cách riêng của mỗi đoạn: Thí sinh có thể diễn đạt theo những cách
khác nhau, nhưng cần làm nổi bật được:
++ Sự tương đồng:
+++ Đều viết về những cái chết của những con người tài năng, yêu tự do, yêu
đất nước, tiên phong mở đường cho lí tưởng mang vẻ đẹp bi tráng, hào hùng
vượt lên trên hiện thực khốc liệt, bi thảm, nhưng mỗi tác gỉa lại có cái nhìn,
cảm xúc và biểu đạt riêng.

++ Sự khác biệt:
+++ Sự hi sinh, cái chết trong Tây Tiến của Quang Dũng được miêu tả gián
tiếp qua hình ảnh (nấm mộ viễn xứ) và ngôn ngữ (về đất). Cái chết không đơn
lẻ mà là sự hi sinh bi tráng chung của người lính Tây Tiến qua bức tượng đài
tập thể tạo nên khúc tráng ca, mang dấu ấn sử thi của một dân tộc anh hùng.
Cảm hứng lãng mạn khiến cách nhìn cái chết của những người lính vừa có
chất khốc liệt trong cuộc chiến sinh tử nhưng lại chói ngời vẻ đẹp lí tưởng,
khí phách, lí tưởng mang dáng dấp của những tráng sĩ thủa xưa. Nghệ thuật
chủ đạo là bút pháp lãng mạn kết hợp với bi tráng, sử dụng ngơn từ hình ảnh
đặc sắc độc đáo, giàu tính nhạc và hội họa.
+++ Sự hi sinh, cái chết trong Đàn ghi ta của Lorca của Thanh Thảo miêu tả
trực tiếp qua hình ảnh áo chồng bê bết đỏ, điệu về bãi bắn. Cái chết, sự hi
13


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

sinh của Lorca đơn độc lẻ loi một mình tạo nên vẻ đẹp của con người mở
đường tiên phong trong cuộc đấu tranh giữa ánh sáng – bóng tối, chính – tà,
cũ – mới trong nền chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha thời đó nói riêng, cho
sự tiến bộ nhân loại, cho nghệ thuật nói chung. Với thể thơ tự do mang phong
cách tượng trưng, siêu thực, kết hợp giữa tự sự và trữ tình, giữa thơ và nhạc,
giữa màu sắc thơ viếng phương Đông và chất bi tráng trong nhạc giao hưởng
phương Tây, hình ảnh thơ lạ hố, ảo hố… tạo nên dấu ấn riêng của đoạn thơ.
++ Lí giải: Thí sinh đưa ra sự lí giải về điểm tương đồng, khác biệt và đánh
giá vị trí của tác giả và tác phẩm với nền văn học.
Thí sinh có thể có những cảm nhận và diễn đạt khác nhưng phải hợp lí, thuyết
phục.
d. Sáng tạo: Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề
nghị

luận.

e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.
Đề bài 3
Cảm nhận về hình tượng tiếng đàn trong bài thơ Đàn ghi ta của Lorca của
Thanh Thảo. Từ đó, trình bày suy nghĩ của anh/chị về sức sống bất diệt của
nghệ thuật chân chính.
Đáp án:
Giới thiệu tác giả Thanh Thảo, bài thơ
Giói thiệu vấn đề: Ý nghĩa của hình tượng tiếng đàn trong bài thơ Đàn ghi ta
của Lorca của Thanh Thảo và suy nghĩ về sức sống bất diệt của nghệ thuật
chân chính.
Mở bài tham khảo :
Trên thế gian này, vạn vật đếu sợ thời gian bời nó có sức mạnh ghê gớm. Nó
tàn phá và huỷ diệt tất cả những trên đường đi của mình. Bụi thời gian sẽ xố
mờ bao kỉ niệm và đẩy tất cả vào quên lãng. Thế nhưng, thời gian lại phải lùi
bước và nghiêng mình trước những giá trị nghệ thuật đích thực. Thời gian
14


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

càng lùi xa, thì giá trị những tác phẩm ấy càng được khẳng định……….. (dẫn
dắt tiếp vào vấn đề nghị luận )
Thân bài :
*GT
-Hình tượng : hình ảnh về sự vật, sự việc, con người được nhà văn đưa vào
trong tác phẩm nhằm thể hiện tư tưởng, thái độ của nhà văn về một vấn đè
nào đó của hiện thực. Hình tượng văn học xuất phát từ hiện thực nhưng nó

cũng đồng thời là SP của sự hư cấu, tưởng tượng, sáng tạo của nhà văn.
- Hình tượng nổi bật trong TP « Đàn ghita của L » là hình tượng tiếng đàn,
mang lại nhiều ý nghĩa hàm ẩn sâu sắc.
* Cảm nhận về hình tượng tiếng đàn
- Hình tượng tiếng đàn xuất hiện như thế nào ?
+ xuyên suốt bài thơ, bao trùm tấc phẩm
+ được miêu tả từ nhiều góc nhìn góc nhìn. Tiếng đàn biến hóa, vỡ ra thành
màu sắc, hình khối
+ tiếng đàn xuất hiện đều gắn liền với hình ảnh người nghệ sĩ L
- Ý nghĩa của hình tượng tiếng đàn
+ Tiếng đàn là biểu tượng cho đất nước Tây Ban Nha. Cùng với hình ảnh áo
chồng đỏ, tiếng đàn góp phần tạo nên kg văn hóa đậm chất TBN. Tiếng đàn
ghi-ta góp phần khẳng định và ca ngợi vẻ đẹp nổi bật của con người và đất
nước Tây Ban Nha: phóng khống, sơi nổi, giàu nhiệt huyết, u tự do và lãng
mạn.
+ Tiếng đàn gắn liền với hình ảnh Lorca, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn và cuộc đời
người nghệ sĩ. Tiếng đàn nói lên tình cảm gắn bó với quê hương đất nước
(tiếng ghi ta nâu). Tiếng đàn gửi gắm tình u của thi sĩ dành cho cơ gái ấy.
Tiếng đàn gợi lên ước mơ, khát vọng. Tiếng đàn vỡ tan gợi lên số phận mong
manh của người nghệ sĩ. Tiếng đàn gắn liền với Lorca ở những giây phút
ngắn ngủi cuối cùng của cuộc đời (tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy).
15


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

+ Tiếng đàn tượng trưng cho sự bất tử của người nghệ sĩ chân chính, của nghệ
thuật chân chính (tiếng đàn như cỏ mọc hoang).
+ Tiếng đàn thể hiện sự yêu say, gắn bó của ngườii nghệ sĩ với nghệ thuật
chân chính.

+ Hình tượng tiếng đàn với nhiều tầng nghĩa đã liên kết các khổ thơ, khơi gợi
mạch cảm xúc dạt dào của tác giả. Đây cũng là hình tượng thơ được sáng tác
theo phong cách tượng trưng, siêu thực, góp phần làm nên thành công đặc biệt
của bài thơ.
+ Nghệ thuật: Lối thơ không viết hoa đầu dịng tạo mạch thơ liên tục, hình
ảnh tượng trưng, siêu thực, hình tượng sáng tạo…
* Suy nghĩ về sức sống bất diệt của nghệ thuật chân chính
– Nghệ thuật chân chính là sự kết tinh và thăng hoa của tài năng và tâm hồn
người nghệ sĩ. Đó cũng chính là sự phản ánh cái đẹp cao cả nói chung của
cuộc đời.
– Nghệ thuật chân chính ln có sức sống kì diệu và bất tử, người nghệ sĩ
khơng thể sống mãi với thời gian nhưng những giá trị tinh thần đích thực mà
họ để lại ln được đơng đảo nhân dân ngưỡng mộ và gìn giữ, lưu truyền đến
mn đời.
– Nghệ thuật chân chính mang những giá trị chân, thiện, mĩ đến cho cuộc đời.
Nó khẳng định một chân lí của nghệ thuật: dù ở thời đại nào, ở quốc gia nào,
trong hoàn cảnh nào con người vẫn sẽ ln tơn sùng nghệ thuật chân chính.
Kết bài :
Thật khó để có thể tiếp nhận những tác phẩm theo trường phái trừu tượng như
bài thơ Đàn ghita của Lorca. Mỗi người đọc lại liên tưởng và cảm nhận bài
thơ theo một chiều hướng khác nhau. Quả thật đây là một tác phẩm nghệ thuật
đích thực bởi lẽ nó khơng chấm hết ở dòng cuối cùng mà lại mở ra cho ta
những suy tưởng về cuộc đời…Hình tượng tiếng đàn tượng trưng cho sức
sống bất diệt của nghệ thuật trong cuộc sống.
16


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

Đề 4

Vẻ đẹp bi tráng của hình tượng người lính trong trong bài thơ Tây
Tiến của Quang Dũng và hình tượng Lor ca trong bài thơ Đàn ghi ta của
Lor ca của Thanh Thảo.
Hướng dẫn :
1. Vài nét về Tác giả, tác phẩm :


Bài tây tiến và tác giả Quang Dũng



Bài Đàn ghi ta của Lor ca và nhà thơ Thanh Thảo
2. Phân tích
– Bi là buồn, bi ai – tráng là hào hùng, hùng tráng.
– Chất bi tráng hoà quyện vào nhau. Cái bi là sự gian khổ, hi sinh nhưng
không lụy. Cái bi được thể hiện bằng một giọng điệu hào hùng, màu sắc tráng
lệ.
Giống nhau
– Đều là những hình tượng được sáng tạo bởi những người trí thức-nghệ sĩ đa
tài.
– Người lính Tây Tiến và Lor ca là những con người có tài năng, phóng
khống, u tự do, anh dũng đấu tranhcho tự do và sẵng sàng hi sinh cho
những lí tưởng cao đẹp.
– Đều có tình u q hương đất nước sâu sắc, có trái tim nhạy cảm, yêu đời
với những nỗi nhớ da diết nồng nàn.
– Cái chết của người lính Tây Tiến và Lor ca đề mang vẻ đẹp bi tráng, hào
hùng vượt lên trên hiện thực khốc liệt, bi thảm. Cuộc đời và vẻ đẹp tâm hồn
của họ có sức sống bất tử với đất trời và trong lịng người.
Khác nhau
Người lính Tây Tiến

– Bằng bút pháp lãng mạn, Quang Dũng đã dựng lên chân dung người lính
được đặt trong khung cảnh miền Tây vừa hoang sơ dữ dội, lại vừa hết sức thơ
17


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

mộng. Ngòi bút của nhà thơ chú trọng đến những nét độc đáo khác thường
làm nổi bật vẻ đẹp hào hùng, hào hoa.
– Vẻ đẹp bi tráng của hình tượng người lính được đặc tả trên các phương
diện:
+ Vẻ đẹp bi tráng ở chân dung của người lính qua bức tượng đài tập thể. Cảm
hứng lãng mạn khiến cách nhìn những người lính có vẻ tiều tuỵ tàn tạ trong
hình hài nhưng lại chói ngời vẻ đẹp lí tưởng, mang dáng dấp của những tráng
sĩ thủa xưa. Đó là ý chí, tư thế hiên ngang vượt lên, coi thường gian khổ, hi
sinh. (Tây Tiến đoàn binh….oai hùm)
+ Những câu thơ khẳng định mạnh mẽ khí phách của tuổi trẻ, không chỉ tự
nguyện chấp nhận mà còn vượt lên cái chết, sẵn sàng hiến dâng cả tuổi thanh
xuân cho nghĩa lớn của dân tộc. Đó là dũng khí tinh thần và hành động cao
đẹp của người lính Tây Tiến. Tư thế ra trận, lý tưởng lên đường hào hùng mà
bi tráng. (Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh….Tây tiến người đi không hẹn
ước)
+ Quang Dũng không hề che dấu sự gian khổ, khó khăn trên những chặng
đường hành quân, những căn bệnh hiểm nghèo và cả những hi sinh của người
lính. (Anh bạn….bỏ quên đời)
+ Tuy nhiên, những người lính khơng hề chìm trong bi thương, bi luỵ. Bài thơ
viết về sự hi sinh của người lính một cách thấm thía bằng cảm hứng bi tráng.
cái chết gợi lên sự bi thương (hình ảnh những nấm mồ viễn xứ). Cái chết hợp
trời đất và lòng người nên thiêng liêng và bất tử.
– Bút pháp miêu tả: lãng mạn kết hợp với bi tráng, nghệ thuật tương phản,

phối hợp thanh điệu, tiết tấu…
Hình tượng Lor ca
– Thanh Thảo đã khắc họa thành cơng bối cảnh văn hóa, chính trị, xã hội đa
sắc màu của Tây Ba Nha. Đây là cái nơi ni dưỡng tâm hồn và hình thành
nên tài năng của Lor ca. Đó cũng thời đại đầy dữ dội để xuất hiện một thiên
18


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

tài.
– Vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Lor ca được đặc tả trên các phương diện:
+ Tây Ba Nha như một đấu trường khổng lồ. Đó là cuộc đấu quyết tử giữa
một bên là khát vọng dân chủ của người chiến sĩ Lor ca và nền chính trị độc
tài thân Phát xít; giữa người nghệ sĩ mang khát vọng cách tân nghệ thuật với
sự bảo thủ của nền nghệ thuật già nua. Vì thế, áo chồng đỏ gắt vừa gợi được
khí chất ngang tang của người nghệ sĩ yêu tự do, vừa gợi được tính chất quyết
liệt trong cuộc đấu tranh giữa ánh sáng – bóng tối, chính – tà, cũ – mới trong
nền chính trị và nghệ thuật Tây Ba Nha thời đó.
+ Hình ảnh vầng trăng, yên ngựa, những trạng thái của người thi sĩ: chếnh
chống, mỏi mịn khắc họa bức chân dung Lor ca người nghệ sĩ lãng tử, lãng
du đang ngây ngất say đời, say nghệ thuật, say thơ, say lý tưởng. Tuy vậy,
những cụm từ miền đơn độc, mỏi mịn lại gợi ra một hình ảnh khác của Lor
ca. Xét ở góc độ nào, trong sáng tạo nghệ thuật cũng như trong tranh đấu Lor
ca đều đơn độc.
+ Cái chết bi tráng: Giây phút bi phẫn nhất của Lor-ca đó là khi ơng bị bọn
phát xít Phrăng-cơ giết, ném xác xuống giếng để phi tang. Báo chí Tây Ba
Nha nói vụ giết Lor-ca vẫn là một trong những vết thương chưa lành ở Tây Ba
Nha. Tây Ba Nha trở nên kinh hoàng khi nghe tin Lor-ca bị giết hại. Từ “Tây
Ba Nha – hát nghêu ngao” đến “bỗng kinh hoàng” là một sự đổ vỡ ghê gớm.

Tội ác của các thế lực tàn bạo là kẻ thù đối nghịch của cái đẹp gây nên nỗi
kinh hồng trong lịng người. Hình ảnh Lor-ca bị hành hình được diễn tả qua
nghệ thuật hốn dụ: áo chồng bê bết đỏ, đi về bãi bắn được miêu tả trong
tâm thế “như người mộng du”. Lor-ca đã chết một cách nghệ sĩ, chập chờn
bước vào cõi tử coi thường mọi đau đớn.
+ Cái chết của Lor-ca gắn với tiếng đàn ghita. Thanh Thảo miêu tả tiếng đàn
trên hai bình diện: âm thanh và màu sắc. Bằng những hình ảnh thơ mang
phong cách tượng trưng siêu thực được viết với nghệ thật ẩn dụ chuyển đổi
19


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

cảm giác. Dưới bút thơ tài hoa của Thanh Thảo, tiếng đàn ghita đã vỡ ra thành
hình, thành sắc để phục sinh cái chết oan khuất của Lor-ca .Thanh Thảo đã thể
hiện nỗi đau với “những vết thương bốc cháy như mặt trời”.
+ Tuy nhiên, Lor ca khơng hề chìm trong bi thương, bi luỵ. Bài thơ viết về sự
hi sinh của Lor ca một cách thấm thía bằng cảm hứng bi tráng. Cái chết hợp
trời đất và lòng người nên thiêng liêng và bất tử. So sánh âm thanh tiếng đàn
– vơ hình với cỏ – hữu hình, đó là một điều đặc biệt. Hình ảnh thơ biểu trưng
cho sự bất diệt của người nghệ sĩ và nghệ thuật chân chính. Lor-ca ra đi
nhưng nghệ thuật, vẻ đẹp tâm hồn của ông sẽ sống mãi kiên cường. Hình ảnh
“vầng trăng long lanh trong đáy giếng” là lời khẳng định cho vẻ đẹp đầy nhân
tính, bất diệt của thơ và người Lor-ca sẽ tỏa sáng đến muôn đời, bất chấp sự
hủy diệt tàn bạo của các thế lực tàn ác. Thi sĩ đã đi vào cõi tử bằng chiếc ghi
ta mang vẻ đẹp của nghệ thuật cách tân, của khát vọng tự do. Chiếc thuyền
ghi ta có màu bạc là màu của sự trong trắng, ngay thẳng không chịu quỳ gối
trước bất công tàn bạo. Hình ảnh thơ mang vẻ đẹp thần thoại. Điệp âm li la
gợi hình ảnh những bơng hoa Tử đinh hương liên tiếp xoè nở như một cách
khẳng định đầy tin tưởng về sự sống bất diệt, vĩnh hằng của Lor ca. Từ cuộc

đời nhà thơ Tây Ba Nha đã nở ra những đoá hoa li la.
– Bút pháp miêu tả: thể thơ tự do mang phong cách tượng trưng, siêu thực,
kết hợp giữa tự sự và trữ tình, giữa thơ và nhạc, giữa màu sắc thơ viếng
phương đông và chất bi tráng trong nhạc giao hưởng phương Tây, hình ảnh
thơ lạ hoá, áo hoá…
Đánh giá
– Quang Dũng và Thanh Thảo gặp nhau ở tư tưởng lớn, bất tử vẻ đẹp bi tráng
của những con người sẵn sàng hi sinh vì độc lập, tự do và hạnh phúc của nhân
loại.
– Quang Dũng và Thanh Thảo là những nhà thơ có phong cách nghệ thuật tài
hoa độc đáo.
20


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

Đề bài 5:Cảm nhận của anh, chị về bi kịch của hai hình tượng nhân vật
Vũ Như Tơ trong trích đoạn Vĩnh biệt cửu trùng đài của Nguyễn Huy
Tưởng và hình tượng Lor ca trong bài thơ Đàn ghi ta của Lor ca của
Thanh Thảo.
Hướng dẫn cách làm
1.

Giới thiệu Tác giả, tác phẩm

2.

Khái quát

– Bi kịch hiểu theo nghĩa thông thường là nỗi đau khổ triền miên về tinh thần

khơng có gì giải thốt được. Nhưng theo văn học, bi kịch chỉ xảy ra khi có sự
xung đột giữa khát vọng, hồi bão, lý tưởng chân chính với thực tại. Thực tại
chưa đủ điều kiện cho phép cá nhân thực hiện hoài bão, lý tưởng của mình
nên rơi vào thất bại, sống trong dằn vặt, đau đớn, thậm chí dẫn đến cái chết
thảm thương.
– Bi kịch của hai hình tượng nhân vật Vũ Như Tơ và Lor ca là những người
nghệ sĩ tài hoa nhưng đề có số phận oan nghiệt.
3.

So sánh điểm giống nhau

– Vũ Như Tô và Lor ca là những nghệ sĩ có những ước mơ, khát vọng đẹp.
Vũ Như Tơ muốn xây cửu trùng đài để tranh tinh xảo với hoá công, làm rạng
rỡ đất nước…, Lor ca là người nghệ sĩ dam mê cách tân nghệ thuật, là người
chiến sĩ đấu tranh cho tự do, dân chủ.
– Cả hai nhân vật đều lâm vào bi kịch đớn đau trong bối cảnh xã hội thối nát,
bạo tàn.
+ Vũ Như Tơ vì xây cử trùng đài mà bị nhân dân căm ghét và cuộc nổi loạn
của phu phen cùng các phe cánh thống trị phong kiến đã đốt cử trùng đài và
giết chết Vũ Như Tô.
+ Lor ca là một tài năng sáng chói của văn học Tây Ba Nha, là một tâm hồn
trong trắng, một thi sĩ giàu mộng mơ, yêu tha thiết tự do và cái đẹp, một chiến

21


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

sĩ kiên cường. Hoảng sợ trước sự ảnh hưởng của ông, chế độ độc tài Phát xít
sát hại Lor ca.

4.

Khác nhau

Vũ Như Tơ
– Vũ Như Tô là vở bi kịch của Nguyễn Huy Tưởng viết năm (1941). Nhân vật
Vũ Như Tơ có tài, khao khát sáng tạo cái đẹp để cống hiến cho nghệ thuật,
cho cuộc đời. Tuy vậy, Vũ Như Tô là người nghệ sĩ thiếu nhãn quan chí trị –
xã hội sắc bén, ông chỉ biết sống chết cho nghệ thuật, xa rời thực tiễn. Ông
tưởng dựa vào thế lực, tiền bạc của bọn vua chúa phong kiến để xây một cơng
trình tuyệt thế cho nhân dân, nhưng ơng đâu biết rằng tồ lâu đài ấy xây bằng
mồ hôi, máu của nhân dân. Bởi vậy, đến lúc chết Vũ Như Tô vẫn không biết
mình xây cử trùng đài là có cơng hay có tội.
– Nguyễn Huy Tưởng trân trọng tài năng, hoài bão của Vũ Như Tơ nhưng
khơng đồng tình với nhân vật của mình. Qua bi kịch của Vũ Như Tơ Nguyễn
Huy Tưởng cho thấy cái đẹp không tách rời cái chhaan và cái thiện, tác phẩm
nghệ thuật chân chính khơng chỉ đơn giản là cái đẹp thuần tuý, không chỉ là
thứ nghệ thuật cao siêu mà phải dựa trên quyền lợi của cộng đồng, phục vụ
nhân dân. Người nghệ sĩ có quyền vươn lên những mộng lớn nhưng phải phù
hợp với thực tế đời sống, với địi hỏi của mn đời.
– Bi kịch của nhân vật Vũ Như Tô được truyền tải đến người đọc qua những
tình huống kịch tính của thể loại bi kịch.
Lor ca
– Lor-ca là một nghệ sĩ du ca lãng tử, một chiến sĩ yêu tự do nhưng cô đơn
trong tranh đấu. Người nghệ sĩ, chiến sĩ ấy suốt cả đời mình đã đấu tranh địi
cơng lí cho nhân dân và những cách tân trong nghệ thuật. Lor ca điển hình
cho thân phận người nghệ sĩ tài hoa mà mệnh bạc, phải chết oan khuất dưới
tay bọn phát xít tàn bạo. Tuy vậy, Lor-ca là một tâm hồn bất diệt, một nghệ sĩ
chân chính. Nhân cách và tài năng nghệ thuật của ông sẽ sống mãi với muôn
22

Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

đời.
– Qua bài thơ, Thanh Thảo bày tỏ tấm lòng tri âm, ngưỡng vọng sâu sắc tới
Lor-ca. Nhà thơ cũng gửi tới người đọc một thông điệp đầy tiến bộ: cái đẹp
của nhân cách con người, cái đẹp của sự sáng tạo nghệ thuật chân chính sẽ có
sức sống bất diệt. Đây cũng là con đường mà Thanh Thảo hằng theo đuổi.
– Bi kịch của Lor ca được truyền tải tới người đọc qua thể thơ tự do mang
phong cách tượng trưng, siêu thực giàu cảm xúc, thấm đẫm chất nhạc và tính
triết lí sâu sắc.
5. Đánh giá
– Vũ Như Tô và Lor ca là hai người nghệ sĩ ở hai đất nước, ở hai thời đại
khác nhau nhưng đề có những bi kịch điển hình cho người nghệ sĩ tài hoa –
bạc mệnh.
– Hai tác phẩm thể hiện sự tri âm của hai nhà văn với những nhân cách cao
đẹp, với4nghệ thuật chân chính. Phải chăng đó là một quy luật trong sáng tạo
nghệ thuật, vì thế mà Tiên Phong Mộng Liên Đường chủ nhân Nguyễn Đăng
Tuyển từng có lời bình Truyện Kiều như sau: “Thuý Kiều khóc Đạm Tiên, Tố
Như tử làm Truyện Th Kiều, việc tuy có khác nhau mà lịng thì là một,
người đời sau thương người đời nay, người đời nay thương người đời xưa,
hai chữ tài tình thật là một cái thông luỵ của bọn tài tử khắp trong gầm trời
và suốt cả xưa nay vậy”.
Đề bài 6
Sự gặp gỡ và sáng tạo độc đáo của Nguyễn Du trong “Độc Tiểu Thanh kí” và
Thanh Thảo ở “Đàn ghi ta của Lor-ca”.
Định hướng cách giải quyết:
1.
o

Mục Lục [Ẩn]

1 Sự gặp gỡ của Nguyễn Du trong “Độc Tiểu Thanh kí” và
Thanh Thảo ở “Đàn ghi ta của Lor-ca”:

23


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

2 Điểm độc đáo của Nguyễn Du trong “Độc Tiểu Thanh kí” và

o

Thanh Thảo ở “Đàn ghi ta của Lor-ca”:
3 Đánh giá, mở rộng:

o

Sự gặp gỡ của Nguyễn Du trong “Độc Tiểu Thanh kí” và Thanh Thảo
ở “Đàn ghi ta của Lor-ca”:
1.1. Vì sao trong văn chương lại có sự gặp gỡ?
Các tác phẩm văn chương có thể có những điểm gặp gỡ về nội dung và nghệ
thuật vì:
– Người nghệ sĩ cùng chung một mối quan tâm (những vấn đề có tính chất
vĩnh cửu, mang tầm nhân loại); chung mục đích sáng tạo (đưa con người đến
với những giá trị cao quý chân – thiện – mĩ)…
– Kiểu tư duy, cách thể hiện có thể có điểm tương đồng: ở đâu, thời kì nào
người ta cũng có cách nghĩ như thế, cách thể hiện như thế.

– Theo quy luật kế thừa trong sáng tạo nghệ thuật: văn học của mỗi thời kì,
mỗi quốc gia không bao giờ ra đời từ môi trường chân không mà ln có sự
kế thừa…
1.2. Chỉ ra và phân tích những biểu hiện của sự gặp gỡ của Nguyễn Du và
Thanh Thảo ở hai bài thơ “Độc Tiểu Thanh kí” và “Đàn ghi ta của Lor-ca”
+ Niềm đồng cảm sâu sắc, niềm tiếc thương day dứt, đớn đau, phẫn uất, bất
bình cho cái Đẹp bị huỷ diệt, đầy đoạ, dập vùi
+ Sự nâng niu, trân trọng cái Đẹp, khẳng định sức sống của cái Đẹp, gắn với
khát vọng bất tử hố cái Đẹp
+ Hướng con người tới những tình cảm nhân văn cao đẹp, đặt ra những câu
hỏi lớn lao cho thời đại. Đó là tiếng nói cất lên từ thời đại nhưng cịn đọng lại
và có tầm nhân loại….
( Cần chỉ ra các biểu hiện trên ở từng tác phẩm)
2.

Điểm độc đáo của Nguyễn Du trong “Độc Tiểu Thanh kí” và Thanh
Thảo ở “Đàn ghi ta của Lor-ca”:
24


Chuyên đề bồi dưỡng HSG Tỉnh

2.1. Bên cạnh sự tương đồng luôn là sự khác biệt đi liền với sự độc đáo, mới
lạ vì:
– Xuất phát từ quy luật sáng tạo văn học:
+ Quá trình viết văn phải là quá trình tìm tịi sáng tạo cái mới, khơng được lặp
lại.
+ Bản thân mỗi tác phẩm văn học là một chỉnh thể, một sản phẩm duy nhất
không lặp lại.
+ Mỗi nhà văn vừa với tư cách một cá tính sáng tạo vừa với tư cách đại diện

cho con người thời đại có cách cảm, cách nghĩ, cách thể hiện riêng.
– Người tiếp nhận: đa dạng, phong phú, mang tính cá nhân cá thể ln có nhu
cầu tìm đến cái mới cũng góp phần làm nên bức tranh mn màu của văn học.
2.2. Chỉ ra và phân tích được những nét độc đáo về nột dung và nghệ thuật
của hai tác phẩm:
+ Độc Tiểu Thanh kí:
Về nội dung cảm xúc: Nguyễn Du thương cho kiếp hồng nhan, phong lưu bạc
mệnh, tài tử đa cùng. Mạch thơ đi từ thương người sang thương đời, thương
mình. Bài thơ đan xen biết bao cảm xúc (thương cảm, xót xa, phẫn uất, thất
vọng, khắc khoải…).
Về nghệ thuật: Tác phẩm là thơ chữ Hán theo thể thơ Đường luật cổ điển.
Nhà thơ nói bằng nghệ thuật đối, bằng những câu hỏi tu từ như xoáy vào hồn
người, bằng cách xưng tên da diết khắc khoải, bằng giọng thơ trang trọng mà
tràn đầy cảm xúc yêu thương…
+ Đàn ghi ta của Lor-ca:
Về nội dung cảm xúc:
+Thanh Thảo thương xót cho cuộc đời người chiến sĩ-nghệ sĩ.
+ Ngưỡng mộ, thành kính, đề cao
Về nghệ thuật: Mạch cảm xúc làm cho bài thơ kết cấu giống như một bản
giao hưởng về cuộc đời Lor-ca. Nhà thơ xây dựng hình ảnh giàu ý nghĩa biểu
25