(Luận văn thạc sĩ) Ứng dụng mô hình số trị nghiên cứu các giải pháp ổn định cửa sông Vệ, tỉnh Quảng Ngãi

XGIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

B

NÔNG NGHI P & PTNT

I H C TH Y L I

--------------------

TR

NG D NG MÔ HÌNH S
N

NG ÌNH V

TR NGHIÊN C U CÁC GI I PHÁP

NH C A SÔNG V , T NH QU NG NGÃI

LU N V N TH C S K THU T

HÀ N I, N M 2018


B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR

NG

B

NÔNG NGHI P & PTNT

I H C TH Y L I

---------------------TR

NG D NG MÔ HÌNH S
N

NG

NG ÌNH V

TR NGHIÊN C U CÁC GI I PHÁP

NH C A SÔNG V , T NH QU NG NGÃI

Chun ngành:

Xây d ng cơng trình bi n

Mã s

60580203

IH

NG D N KHOA H C:

1. GS.TS. V Minh Cát
2. PGS.TS. Tr

Hà N i, 2018

ng V n B n


L I CAM OAN
Tác gi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên c u c a b n thân tác gi . Các k t qu
nghiên c u và các k t lu n trong lu n v n là trung th c, không sao chép t b t k m t
ngu n nào và d
đ

i b t k hình th c nào. Vi c tham kh o các ngu n tài li u (n u có) đã

c th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o đúng quy đ nh.
Tác gi lu n v n

Tr

i

ng ình V

L I CÁM

N

hoàn thành lu n v n này, h c viên đã nh n đ
đáo, t n tình c a giáo viên h
và đ ng nghi p.
Giám hi u nhà tr

ng d n chu

ng d n, s quan tâm, sát cánh c a gia đình, c a c quan

c bi t, h c viên đã nh n đ
ng, Phòng

c s giúp đ , h

ào t o

c nhi u đi u ki n thu n l i t Ban

H&S H, Khoa K thu t Bi n, B môn Qu n

lý t ng h p vùng ven b - Khoa K thu t Bi n trong quá trình h c t p và nghiên c u.
H c viên xin trân tr ng c m n sâu s c t i GS.TS. V Minh Cát và PGS.TS.
Tr

ng V n B n, đã t n tâm h

ng d n, giúp đ đ h c viên hoàn thành lu n v n.

H c viên xin bày t lòng bi t n t i c quan, Ban Giám hi u nhà tr
ào t o

ng, Phòng

H&S H, Khoa K thu t Bi n, B môn Qu n lý t ng h p vùng ven b -

Khoa K thu t Bi n đã quan tâm giúp đ , t o m i đi u ki n đ ho c viên hoàn thành
lu n v n này.
H c viên xin bày t lòng bi t n t i các nhà khoa h c đã quan tâm chia s , góp
ý và b sung cho h c viên nhi u thơng tin b ích. Cu i cùng h c viên xin trân tr ng
c m n gia đình, đ ng nghi p đã luôn sát cánh đ ng viên h c viên v
kh n khi th c hi n lu n v n.

ii

t qua m i khó


M CL C
DANH M C B NG BI U………………………………………………………….iv
DANH M C HÌNH V …………………………………………………………..…vii
M

U……………………………………………………………………………....9

CH
NG 1 T NG QUAN KHU V C NGHIÊN C U ............................................ 11
1.1. T ng quan tình hình nghiên c u thu c l nh v c đ tài ............................................ 11
1.1.1. T ng quan các nghiên c u v di n bi n c a sông Khu v c mi n Trung ....... 11
1.1.2. T ng quan các nghiên c u v di n bi n c a sông V .................................... 21
1.2. T ng quan khu v c nghiên c u ............................................................................... 23
1.2.1. V trí đ a lý ...................................................................................................... 23
1.2.2. i u ki n khí h u ............................................................................................ 26
1.2.3. i u ki n khí t ng, th y v n ........................................................................ 30
1.2.4. i u ki n kinh t - xã h i................................................................................ 39
1.2.5. ánh giá tình hình xói l khu v c nghiên c u ............................................... 42
CH
NG 2 THI T L P MƠ HÌNH S TR CHO KHU V C C A L ............. 48
2.1. Tình hình s li u ...................................................................................................... 48
2.1.1. S li u đ a hình ............................................................................................... 48
2.1.2. Tài li u khí t ng th y v n ............................................................................. 49
2.2. C s lý thuy t và ph ng pháp tính tốn............................................................... 50
2.2.1. M đ u ............................................................................................................ 50
2.2.2. Mơ hình th y l c 1 chi u Mike 11 HD ........................................................... 50
2.2.3. Mơ hình th y l c 2 chi u Mike 21 FM .......................................................... 52
2.3. Mơ hình mike 11 sơng V ....................................................................................... 54
2.3.1. Xây d ng mơ hình .......................................................................................... 54
2.3.2. Hi u ch nh và ki m đ nh mơ hình mike 11..................................................... 57
2.4. Mơ hình mike 21 khu v c tính tốn ........................................................................ 60
2.4.1. Xây d ng mơ hình .......................................................................................... 60
2.4.2. Hi u ch nh và ki m đ nh mơ hình Mike 21 .................................................... 62
2.5. Mơ hình v n chuy n bùn cát.................................................................................... 69
2.5.1. Mi n tính tốn ................................................................................................. 69
2.5.2. S li u đ u vào ................................................................................................ 69
2.5.3. Hi u ch nh và ki m đ nh mơ hình ................................................................... 73

CH
NG 3 MƠ PH NG, ÁNH GIÁ HI U QU CƠNG TRÌNH CH NH
TR Ã L A CH N T I KHU V C C A L .......................................................... 74
3.1. Xây d ng t p k ch b n ............................................................................................. 74
3.1.1. Nhóm k ch b n t nhiên.................................................................................. 74
3.1.2. Nhóm k ch b n khi đã xây d ng cơng trình.................................................... 75
3.2. Mơ ph ng t p k ch b n ............................................................................................ 78
3.2.1. Mô ph ng xác đ nh biên sông theo các k ch b n ............................................ 78
3.2.2. Mô ph ng ch đ th y, đ ng l c h c và v n chuy n bùn cát t i c a L
theo nhóm k ch b n t nhiên và ch a có cơng trình................................................... 80
3.2.3. Mơ ph ng ch đ th y, đ ng l c h c và v n chuy n bùn cát t i c a L
theo nhóm k ch b n khi đã xây d ng công trình ch nh tr .......................................... 90
K T LU N VÀ KI N NGH ........................................................................................ 102
TÀI LI U THAM KH O.............................................................................................. 104
iii


DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 1-1: B ng l ng m a trung bình nhi u n m (mm) ..............................................26
B ng 1-2: B ng th ng kê th i k b t đ u và k t thúc th i ti t khơ nóng ......................27
B ng 1-3: B ng s l n trung bình có gió mùa ông B c ..............................................28
B ng 1-4: B ng s đ t gió mùa ơng B c trung bình nh h ng t i Qu ng Ngãi ......28
B ng 1-5: B ng s ngày có dơng trung bình .................................................................28
B ng 1-6: Các tr n bão đ b vào khu v c b bi n T nh Qu ng Ngãi (1961đ n 2014)
.......................................................................................................................................29
B ng 1-7: B ng đ c tr ng m c n c trung bình (cm) ..................................................30
B ng 1-8: B ng đ c tr ng m c n c cao nh t và th p nh t n m t i các tr m (cm) .....30
B ng 1-9: B ng dao đ ng dòng ch y t i tr m An Ch ..................................................31
B ng 1-10: B ng dòng ch y trung bình n m trên các l u v c sông .............................31
B ng 1-11: B ng s li u l u l ng trung bình nhi u n m các tr m (m3/s) ..................32

B ng 1-12: B ng l u l ng dòng ch y các tháng mùa l trung bình nhi u n m ..........33
B ng 1-13: B ng s tr n l l n trung bình xu t hi n trong n m ...................................33
B ng 1-14: Th i gian và t c đ truy n l ......................................................................34
B ng 1-15: c tr ng biên đ và c ng su t l các sông .............................................34
B ng 1-16: c tr ng t c đ dịng ch y trung bình các tr n l l n nh t n m ..............34
B ng 1-17: c tr ng các tr n l đi n hình và l thi t k .............................................34
B ng 1-18: c tr ng m c n c tháng, n m trong nhi u n m (cm) ............................35
B ng 1-19:
cao n c dâng l n nh t quan tr c t i tr m à N ng (H, cm) ...............37
B ng 1-20: M t s ch tiêu phát tri n ngành Thu s n c a t nh n m 2000-2010 .........41
B ng 2-1: Các huy n có khu v c n m trong khu v c lu n v n. ...................................48
B ng 2-2: Th ng kê s li u thu th p t i tr m khí t ng th y v n khu v c nghiên c u 49
B ng 2-3: Th ng kê h th ng sông mô ph ng tính tốn ...............................................56
B ng 2-4: V trí m t c t trên sông V và sông Phú Th ...............................................56
B ng 2-5: Biên mơ hình th y l c m t chi u .................................................................57
B ng 2-6: Giá tr sai s m c n c t i tr m c a L tháng 11 n m 2015. ......................66
B ng 2-7: Giá tr sai s m c n c t i tr m c a L tháng 7 n m 2016. ........................68
B ng 2-8:
đ c trung bình tháng t i tr m th y v n An Ch (g/m3) ...........................69
B ng 2-9:
đ c trung bình tháng t i tr m th y v n S n Giang (g/m3) .....................70
B ng 2-10: T ng l ng bùn cát theo tháng t i tr m An Ch (t n) ................................71
B ng 2-11: T ng l ng bùn cát theo tháng t i tr m S n Giang (t n) ...........................72
B ng 3-1: Các k ch b n tính tốn trong đi u ki n t nhiên, ch a có cơng trình ...........74
B ng 3-2: Các k ch b n tính tốn trong đi u ki n t nhiên, có cơng trình....................75
B ng 3-3: T a đ các v tr trích xu t ............................................................................75
B ng 3-4: T ng l ng bùn cát trong sông V theo k ch b n TN2 ................................82
B ng 3-5: T ng l ng bùn cát (15-20/12/2016) t i các v trí quan tr c (m3) ...............94
B ng 3-6: T ng l ng bùn cát 17-22/7/2016 t i các v trí quan tr c (m3) ...................97
B ng 3-7: T ng l ng bùn cát trong c n bão Nari t i các v trí quan tr c (m3) .........100

iv


DANH M C CÁC HÌNH V
Hình 0-1: B n đ m ng l i sông t nh Qu ng Ngãi .....................................................24
Hình 0-2: B n đ l u v c sơng V , t nh Qu ng Ngãi và l i tr m ..............................25
Hình 1-3: o n b sơng V (thơn Tân M - xã Ngh a An) b tr t l do l m nh .....44
Hình 1-4: Ngơi nhà kiên c
thôn K Tân (xã
c L i) b l phá hu n m 1999 ......45
Hình 2-1: Th ng kê s li u thu th p t i tr m khí t ng th y v n khu v c nghiên c u,
Qu ng Ngãi ....................................................................................................................49
Hình 2-2: S đ tính tốn th y l c ................................................................................50
Hình 2-3: Mơ hình hóa m ng l i sơng V ...................................................................55
Hình 2-4: M c n c tính tốn và đo đ c t i đi m đo t i c u Sơng V .........................59
Hình 2-5: M c n c tính tốn và đo đ c t i đi m đo t i c u Sông V .........................60
Hình 2-6: Mi n tính và l i tính tốn khu v c nghiên c u ...........................................61
Hình 2-7: V trí các tr m đo m c n c, dòng ch y, sóng đ hi u ch nh và ki m đ nh
các mơ hình ....................................................................................................................62
Hình 2-8: m c n c quan tr c và tính tốn t i c a sơng Phú Th (XI/2015) ...............64
Hình 2-9: V n t c dòng ven t i 3 t ng và h ng gi a quan tr c và tính tốn t i c a
sơng V (XI/2015) .........................................................................................................64
Hình 2-10: Chi u cao và h ng sóng quan tr c và tính tốn và sóng t i vùng n c sâu
t i c a sơng V (XI/2015) .............................................................................................65
Hình 2-11: M c n c quan tr c và tính tốn t i c a sơng Phú Th VII/2016..............67
Hình 2-12: V n t c dịng ven t i 3 t ng và h ng quan tr c và tính tốn t i c a sơng
V , VII/2016. .................................................................................................................67
Hình 2-13: Chi u cao và h ng sóng quan tr c, tính tốn và sóng t i vùng n c sâu t i
c a sơng V , VII/2016...................................................................................................68

Hình 2-14: Bi u đ t ng l ng bùn cát th c đo t n m 2006-2016 t i tr m th y v n
An Ch và S n Giang.....................................................................................................73
Hình 3-1: V trí các đi m trích xu t t i c a L .............................................................76
Hình 3-2: B trí cơng trình ch nh tr c a L .................................................................78
Hình 3-3: Quá trình l u l ng t i đi m đo t i c u Sơng V vào tháng 7/2016 ............79
Hình 3-4: Quá trình l u l ng t i đi m đo t i c u Sông V vào tháng 12/2016 ..........79
Hình 3-5: Quá trình l u l ng t i đi m đo c u Sông V trong c n bão Nari T10/2013
.......................................................................................................................................79
Hình 3-6: Tr ng sóng khu v c c a L theo k ch b n TN1 .........................................80
Hình 3-7: Tr ng dòng ch y khu v c c a L theo k ch b n TN1 ................................81
Hình 3-8: L ng bùn cát v n chuy n trong sông V theo k ch b n TN1 .....................81
Hình 3-9: S thay đ i tr m tích đáy t i c a L theo k ch b n TN1 ..............................82
Hình 3-10: Tr ng sóng khu v c c a L theo k ch b n TN2 .......................................83
Hình 3-11: Tr ng dịng ch y do sóng khu v c c a L theo k ch b n TN2 ................84
Hình 3-12: S thay đ i tr m tích đáy t i c a L theo k ch b n TN2 ............................84
Hình 3-13:
cao và h ng sóng khu v c c a L lúc 6 h ngày 14 tháng 10 n m 2013
(lúc sóng t i đi m biên l n nh t) trong c n bão Nari. ...................................................86
Hình 3-14: Bi n trình chi u cao sóng, h ng sóng t i c a L theo k ch b n TN3 t 717 tháng 10 n m 2013. ..................................................................................................86
Hình 3-15: Tr ng dịng ch y lúc 6h ngày 14/10/2013 khu v c c a L theo KB TN3
.......................................................................................................................................87
Hình 3-16:
ng đi c a c n bão s 11 n m 2013 (Bão Nari). ...................................88
v


Hình 3-17: S thay đ i l p tr m tích đáy sau th i đi m bão Nari đ b vào à n ng và
Hu 48 h (0h 14/10/2013)..............................................................................................89
Hình 3-18: S bi n đ ng l p tr m tích đáy t i c a L trong 2 tr ng h p a) tính tốn
theo k ch b n TN1; b) tính tốn theo k ch b n CT–TN1...............................................91

Hình 3-19: H ng sóng và tr ng sóng t i c a L theo k ch b n CT – TN1 ..............92
Hình 3-20: H ng sóng và tr ng sóng t i c a L theo k ch b n CT – TN1 ..............92
Hình 3-21: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ..............................................93
Hình 3-22: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ..............................................93
Hình 3-23: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ..............................................94
Hình 3-24: S bi n đ ng l p tr m tích đáy t i c a L trong 2 tr ng h p a) tính tốn
theo k ch b n TN2; b) tính tốn theo k ch b n CT – TN2.............................................95
Hình 3-25: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ..............................................96
Hình 3-26: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ..............................................96
Hình 3-27: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ..............................................97
Hình 3-28: B i xói do bão t i th i đi m 6h ngày 14/10/2013 trong 2 tr ng h p a) tính
tốn theo k ch b n TN3; b) tính tốn theo k ch b n CT-TN3 .......................................98
Hình 3-29: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ..............................................99
Hình 3-30: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ..............................................99
Hình 3-31: T ng s c t i bùn cát theo h ng Nam – B c ............................................100

vi


M
C a

U

i và c a L n m cách nhau kho ng 5km và n i v i nhau qua sông Phú Th .

Khu v c c a sông Trà Khúc – sơng V có q trình di n bi n xói l , b i t khá ph c
t p, d

i tác đ ng c a các đi u ki n t nhiên và ho t đ ng kinh t xã h i

Hình 0-1: V trí đ a lý c a

khu v c.

i và c a L t nh Qu ng Ngãi.

Theo các tài li u quan tr c và t ng k t c a các c quan qu n lý t nh Qu ng Ngãi thì
khu v c h l u c a sông V thu c đ a ph n xã
di n ra th

c L i (huy n M

c) – n i xói b i

ng xuyên trong ph m vi chi u dài kho ng 1500 m và đ r ng t 200 –

300m do các nguyên nhân sau:
V mùa ki t (t tháng 1 đ n tháng 8 hàng n m) dòng ch y t th

ng l u sông V đ

v h l u nh d n và g n nh khơng cịn dịng cha vào cu i tháng 7 và 8. Trong khi
đó, do nh h

ng c a các y u t th y th ch đ ng l c bi n, dòng ch y d c b mang

theo bùn cát t h
l ng d n

ng b c xu ng vào mùa đông và h

c a sông và vùng lân c n d

ng nam lên vào mùa hè b i

i d ng các bar cát ng m. Các bar ng m l n
7


d n theo th i gian, n i d n lên trên m t n

c và l p d n, thu h p c a sơng và có n m

l p h n c a sông V .
Ng

c l i v mùa l , dịng ch y l sơng V v i l u l

ng đáng k đã chia c t, đ y các

bãi b i hình thành trong mùa c n ra phía bi n, h th p d n cao trình các c n cát ch n
phía c a và đ n gi a mùa l thì h u h t các bar b xói mịn và b đ y ra xa c a sông và
c a sông l i đ
Hi n t

c m r ng d n.

ng b i l p c a L gây ách t c dịng ch y sơng V và c n tr tuy n giao thông

th y ra vào c a sông, đ c bi t trong mùa c n. Trên đo n b bi n phía b c c a L
thu c thơn Phú Ngh a (xã Ngh a An) đ
bình 45m và t i đa t i 100m; ng
(xã

c b i t trên tuy n dài h n 4km, r ng trung

c l i b bi n phía nam thu c đ a ph n thôn K Tân

c L i) b xói nh trên chi u dài 1,5km, r ng t 10 – 30m và t i đa t i 60m.

Tóm l i, bi n đ ng v i chu k n m d

i tác đ ng c a dòng ch y t l u v c sông v

vào mùa l và các y u t th y th ch đ ng l c bi n vào mùa c n, trong đi u ki n đ a
ch t đ

ng b ch y u là cát t trung bình đ n thô là nguyên nhân gây ra di n bi n

c a sơng V .

Hình 0-2: C a L b b i l p vào mùa khô

8


Tr

c nh ng th c t ph c t p đang di n ra t i khu v c c a L , gây nh h

trong t i ho t đ ng th y h i s n c a đ a ph

ng, b t n đ nh đ

ng nghiêm

ng b gây b t n t i

các ho t đ ng dân sinh, UBND t nh Qu ng Ngãi, S Nông nghi p và Phát tri n Nông
thôn t nh Qu ng Ngãi tri n khai m t só gi i pháp c p bách nh đóng các hàng c c c
thép t i khu v c xói nh m gi m thi u tác đ ng c a sóng, ch ng s t l b , k t h p v i
kh i thông tuy n lu ng b b i l p đ cho tàu thuy n đ

c l u thơng. Có th nói, đây là

các gi i pháp c p bách nh m ng n ch n t m th i hi n t

ng b i l ng lu ng tàu và s t

l vùng ven bi n t i khu v c c a L . V lâu dài c n ph i có các nghiên c u đ y đ ,
xác đ nh nguyên nhân đ đ xu t các gi i pháp mang tính khoa h c, đ m b o s

n

đ nh lâu dài đ i v i vùng c a sông, ven bi n này m t cách t ng th .
Nh ng nguyên nhân gây ra xói l , b i t r t ph c t p, là k t qu t ng h p c a các y u
t t bi n nh bão, tri u c
ch y và bùn cát th
đ nh h

Tr

ng, n

c dâng…t h p v i các y u t t sơng nh dịng

ng ngu n và các y u t nhân sinh nh s phát tri n t phát thi u

ng quy ho ch c a cơng trình h t ng, khai thác cát…

c th c t b i l p, xói l r t nghiêm t i khu v c c a L (sơng V ), gây khó kh n

và thi t h i l n cho kinh t xã h i, vi c nghiên c u tìm ra nguyên nhân, c ch c a q
trình bi n đ ng xói l khu v c c a L tr lên c p bách, c n th c hi n trong th i gian
s m nh t nh m có các gi i pháp KHCN h p lý đ ch nh tr .
M c tiêu c a đ tài
- Xác đ nh đ

c nguyên nhân, c ch và các y u t

nh h

ng đ n hi n t

ng b i l p,

s t l t i c a C a L - sông V , t nh Qu ng Ngãi.
xu t đ

-

c các gi i pháp k thu t đ ch ng b i l p, s t l và n đ nh vùng c a

sơng, đáp ng đ
it
-

it

c u c u thốt l .

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u là dòng ch y, ch đ th y v n - th y l c, ch đ v n chuy n

bùn cát, ch đ tri u khu v c c a l và t

ng tác gi a các y u t gây xói l , b i l p.

- Ph m vi nghiên c u là ph m vi c a L và khu v c lân c n.

9


Ph
-

ng pháp nghiên c u
i u tra kh o sát, thu th p các tài li u liên quan bao g m tài li u khí t

v n, đ a hình, đ a ch t, th nh

ng, th y h i

ng, dân sinh kinh t và th c tr ng di n bi n c a sông

trong quá kh và nh ng n m g n đây. Trên c s đó s b đánh giá các nguyên nhân
gây ra b i l p, xói l và m t n đ nh c a L , sông V .
- K th a các nghiên c u b i xói và di n bi n c a sông khu v c trung b và các
nghiên c u liên quan tr c ti p t i c a sông V .
-

ng d ng ph

ng pháp s mô ph ng di n bi n xói b i c a sơng nghiên c u trong

đi u ki n t nhiên và theo các k ch b n.
Ngoài ph n m đ u, k t lu n ki n ngh , tài li u tham kh o, lu n v n g m 3 ch
M

ng

U

CH

NG 1: T NG QUAN KHU V C NGHIÊN C U

CH

NG 2 NGHIÊN C U C

PH

NG PHÁP MƠ HÌNH S TR

CH

NG 3: MÔ PH NG ÁNH GIÁ NGUYÊN NHÂN VÀ

CH

B I L P, XĨI L

PHÁP CƠNG KHCN CH NH TR C A L
K T LU N VÀ KI N NGH
PH L C
TÀI LI U THAM KH O

10

C A L

S

D NG

XU T CÁC GI I


CH

NG 1

1.1.

T ng quan tình hình nghiên c u thu c l nh v c đ tài

T NG QUAN KHU V C NGHIÊN C U

1.1.1. T ng quan các nghiên c u v di n bi n c a sông Khu v c mi n Trung
Khu v c ven bi n mi n Trung Vi t Nam g m 14 t nh t Thanh Hóa đ n Bình Thu n
có t ng di n tích 9.571.710 ha n m trong khu v c nhi t đ i gió mùa ơng Nam Á v i
đi u ki n t nhiên đa d ng. Phía đơng có chi u dài b bi n g n 1500 km bên b tây
bi n

ông. D c theo phía tây c a mi n này là dãy Tr

ng S n, vùng núi cao c a Lào

và cao nguyên Trung B .
Khí h u khu v c mi n Trung ch u nh h
n m trong vùng ch u nh h

ng sâu s c c a ch đ gió mùa Châu Á do

ng c a khí h u nhi t đ i gió mùa, và là n i h i t c a

nhi u kh i không khí có ngu n g c l c đ a và đ i d

ng. T tháng 10 đ n tháng 2

hàng n m, khu v c này ch u tác đ ng c a gió mùa th i qua bi n theo h
v i v n t c gió trung bình duy trì
này đ

ng đơng b c,

c p 5 c p 6, c c đ i lên t i c p 8 c p 9. Ch đ gió

c g i là “gió mùa đơng b c” hay “gió mùa mùa đông”. Vào các tháng mùa hè,

t tháng 5 đ n tháng 8, khi các cao áp trên l c đ a suy gi m thì gió mùa tây nam và các
gió có h

ng đơng nam chi m u th v i v n t c gió trung bình

lên t i c p 7. Nhi t đ trung bình

c p 3 c p 4, c c đ i

d i ven bi n mi n Trung dao đ ng t 22°C đ n

27°C, v i xu th nhi t đ t ng d n v phía nam.
áng l u ý, vùng duyên h i mi n Trung là n i có bão và áp th p nhi t đ i (ATN ) đ
b nhi u so v i c n

c trong vài th p k g n đây. Ch tính riêng t n m 1972 đ n

n m 2005 có 39 c n bão đ b vào n

c ta trong đó có 19 c n bão đ b vào mi n

Trung, chi m 49% s c n bão. Nh ng n m g n đây, t l này l i càng cao h n. Trong
kho ng th i gian t n m 1995 đ n 2005 có 18 c n bão đ b vào n

c ta có t i 11 c n

bão đ b vào vùng duyên h i mi n Trung. Bão đ b vào vùng duyên h i v i t c đ
gió vào kho ng 35÷40 m/s, n i trung tâm bão đi qua t c đ gió có th đ t t i h n 50
m/s. Bão gây ra sóng l n, gây xói và tàn phá các cơng trình ven bi n và trên b . Sóng
cao trùng h p v i tri u c
nhi t đ i th

ng gây ra v đê bi n trên m t quy mô l n. Bão và áp th p

ng kéo theo m a l n.

11


M a t p trung khi có bão, ATN

th

ng gây ra l l t trên các tri n sông và ng p úng

các vùng th p đ ng th i gây s t l b sông, c a sông. Duyên h i mi n Trung có 15
con sơng chính v i di n tích l u v c l n h n 1000 km2 phân b đ u kh p các t nh,
h u h t là các sông b t ngu n t dãy Tr

ng S n đ ra bi n ông v i đ d c l n, g p

ch đ th y tri u ph c t p và ch đ sóng bi n, t o dịng ven tác đ ng m nh m t i
ch đ bùn cát

c a sơng. Sơng mi n Trung có mùa ki t dài nh ng l u l

l ng n nh ng l u l

ng l n (kho ng 70% l u l

ng c n m), lên xu ng đ t ng t.

R ng đ u ngu n b phá nghiêm tr ng, nhi u n i sinh ra l quét. L th
bão gây ra xói b i nghiêm tr ng

b sông nh t là

ng bé, mùa
ng đi đôi v i

vùng c a sông. H n 60 c a sông

đ tr c ti p ra bi n đã và đang có vai trị quan tr ng trong s phát tri n kinh t xã h i
c a khu v c duyên h i mi n Trung nh ng c ng chính khu v c này di n bi n hình thái
x y ra m nh m gây nh ng nh h

ng đáng k đ n kinh t -xã h i và môi tr

D c theo b bi n, ch đ sóng, dịng ch y và s bi n thiên m c n

h

ng và ch u s chi ph i c a ch đ gió và ch đ bão. Th y tri u

ng.

c c ng b

nh

vùng bi n mi n

Trung khá ph c t p, bao g m c ch đ nh t tri u và bán nh t tri u h n h p v i biên
đ tri u dao đ ng t 0,5m đ n g n 2m. Vùng bi n Thu n An, Hu là n i có biên đ
tri u th p nh t

mi n Trung, và th p nh t c n

có s dao đ ng v c h

ng và đ l n theo mùa và theo t ng v trí. Tính ch t ph c t p

c a ch đ th y h i v n trong đi u ki n th
ATN

c v i biên đ tri u 0,5m. Dòng tri u
ng xuyên ch u nh h

ng c a bão và

là nguyên nhân c a tình tr ng xói l b bi n, phá ho i nhi u cơng trình b o v

b đã đ

c xây d ngBên c nh tình tr ng xói l b sông, hi n t

chuy n các c a th

ng b i l p, d ch

ng di n ra t i nh ng n i có biên đ tri u nh , đ ng l c sóng ven

b chi m u th và dịng ch y c a các sơng đ ra bi n có s bi n đ i theo mùa rõ rêt.
Các c a bi n này có th b b i l p theo chu k vài tháng trong m t n m ho c vài n m
trong m t chu k dài h n, Hi n t

ng b i l p, d ch chuy n các c a bi n t i nh ng th i

đi m không mong mu n đã và đang gây ra nh ng nh h

ng nghiêm tr ng t i kh

n ng thoát l trên l u v c, gây ng p l t vùng h du, nh h

ng t i môi tr

ng bi n và

h sinh thái, làm c n tr giao thông th y, phát tri n ngh cá và nuôi tr ng th y s n
trong vùng, gián ti p gây nên s phát tri n kinh t xã h i không b n v ng trong vùng

và khu v c.

12


Hi n t

ng b i l p, d ch chuy n các c a th

ng di n ra t i nh ng n i có biên đ tri u

nh , đ ng l c sóng ven b chi m u th và dịng ch y c a các sơng đ ra bi n có s
bi n đ i theo mùa rõ r t. Các c a bi n này có th b b i l p theo chu k vài tháng
trong m t n m ho c vài n m trong m t chu k dài h n. Hi n t

ng b i l p, d ch

chuy n các c a bi n t i nh ng th i đi m không mong mu n đã và đang gây ra nh ng
nh h

ng nghiêm tr ng t i kh n ng thoát l trên l u v c, gây ng p l t vùng h l u,

nh h

ng t i môi tr

ng bi n và h sinh thái, làm c n tr giao thông th y, phát tri n

ngh cá và nuôi tr ng th y s n trong vùng, gián ti p gây nên s phát tri n kinh t xã
h i không b n v ng trong vùng và khu v c.

Các cơng trình ch nh tr ch ng b i l p, n đ nh vùng c a sơng
th

khu v c mi n Trung

ng là cơng trình đa m c tiêu bao g m giao thông th y, khu neo trú bão cho tàu

thuy n, thoát l , k t h p phát tri n kinh t xã h i… Các cơng trình h

ng dịng, ng n

bùn cát xây d ng ngồi c a sơng có vai trò t p trung dòng ch y theo đê, đ y bùn cát ra
phía ngồi bi n đ các c n ng m ch n bên ngồi c a khơng làm nh h
l ch, ng n ch n dòng v n chuy n bùn cát d c b , đ m b o s
trên m t b ng. Nhi u cơng trình ch nh tr c a sơng đã đ

ng t i lu ng

n đ nh c a lu ng tàu

c xây d ng

d i b bi n

mi n Trung nh cơng trình ch nh tr c a Lị t nh Ngh An, c a Nh t L t nh Qu ng
Bình, c a Tùng t nh Qu ng Tr , c a Thu n An, c a T Hi n t nh Th a Thiên Hu ...
M t khác, hi n t

ng b i l p c a sông cịn do chính nh ng tác đ ng c a các cơng trình

ch nh tr nhân t o. Ví d , sau khi xây d ng đê ch n sóng và ch n cát t i c a sông B n
H i t nh Qu ng Tr , c a sông đã b b i l p h n ch tàu thuy n ra vào đ ng th i bãi
bi n C a Tùng b xói l nghiêm tr ng.
Trong nh ng n m v a qua, m t s l
đã đ

ng l n nh ng cơng trình, đ tài, d án KHCN…

c th c hi n b i các cá nhân, đ n v nghiên c u trong n

c v v n đ di n bi n

vùng c a sông, ven bi n, nghiên c u các gi i pháp khoa h c công ngh ch nh tr , n
đ nh vùng c a sông ven bi n và b o v b bi n. S n ph m th hi n d

i nhi u d ng

nh sách, lu n án, báo cáo khoa h c trình bày k t qu nghiên c u r t phong phú t
nh ng ki n th c c b n t i nh ng lí thuy t m i, mơ hình m i…
V m t lí thuy t, m t s cu n sách chuyên ngành c a các tác gi nh L

ng Ph

ng

H u (2005), Tr nh Vi t An, Nguy n M nh Hùng (2010) cung c p nh ng khái ni m c
13


b n v đ ng l c h c vùng c a sơng ven bi n; giáo trình c a Thi u Quang Tu n (2016)

trình bày nh ng v n đ trong thi t k đê, kè mái nghiêng.
Vi c đi u tra nghiên c u các vùng c a sông, vùng bi n
và chi n đ u đ

c chú ý quan tâm t lâu.

ph i h p Vi t - Trung

n

c ta ph c v cho s n xu t

áng chú ý nh t là các đ t đi u tra kh o sát

V nh B c B (1959 - 1961), đ t kh o sát h n h p Vi t - Xô

nh m m r ng c ng H i Phòng (1960 - 1963), nghiên c u đ c tr ng khí t
d

ng - h i

ng vùng ven bi n t Thu n An đ n Kiên Giang (1960 - 1974), nghiên c u phòng

ch ng xói l b bi n H i H u, C nh D

ng, Gị Cơng (1990 - 1995), ngun nhân và

gi i pháp phòng ch ng sa b i lu ng tàu vùng c ng H i Phòng (1993 - 1996), nghiên
c u ch nh tr lu ng tàu bi n khu v c sông C m - c a Nam Tri u (1994 - 1999),...
Các d án, đ tài c p nhà n

c, c p B đã gi i quy t nh ng v n đ c th h n, nh

v n đ đ ng l c hình thái c a sông, đ xu t gi i pháp n đ nh c a sông, b o v b
bi n, các gi i pháp nâng c p đê bi n… Phân nhóm m t s h

ng nghiên c u liên quan

t i quy lu t xói l , b i t vùng c a sông ven bi n và các gi i pháp ch nh tr , n đ nh
vùng c a sông ven bi n và b o v b bi n đ

c tóm t t nh sau:

• Nhóm các nghiên c u v quy lu t xói l , b i t vùng c a sơng, ven bi n
Nhóm các đ tài c p Nhà n

c liên quan t i qui lu t xói l , b i t vùng c a sông, ven

bi n tiêu bi u bao g m các đ tài d
tài c p Nhà n

i đây

c KT 03-14 “Hi n tr ng nguyên nhân gây xói l b bi n Vi t Nam,

đ xu t các bi n pháp KHKT b o v và khai thác vùng đ t ven bi n” đ

c th c hi n t

n m 1991 – 1995 (Nguy n Thanh Ngà và nnk, 1995). Nghiên c u t p trung nghiên

c u hi n tr ng s t l chung cho toàn d i ven bi n Vi t Nam, trong đó có tr ng đi m
H i H u, t nh Nam

nh.

i v i khu v c này, đ tài đã đ a ti n b khoa h c vào tính

tốn, xây d ng các bi n pháp cơng trình b o v vùng b bi n H i H u b xói l . Do
nghiên c u này t p trung nghiên c u hi n tr ng s t l chung cho toàn d i ven bi n Vi t
Nam nên k t qu còn h n ch th ng kê hi n tr ng và đ a ra m t s gi i pháp k thu t
nh m n đ nh b o v b bi n H i H u.

14


N m 1999 - 2000, Nhà n

c đã cho tri n khai d án qui mô l n “Nghiên c u, d báo

phòng ch ng s t l b bi n Vi t Nam”. D án đ

c chia thành d án KHCN - 5A cho

mi n B c t Qu ng Ninh t i Thanh Hóa do Vi n Tài ngun và Mơi tr

ng bi n ch

trì (Hồng V n Huây & nnk 2000); d án KHCN - 5B cho mi n Trung t Thanh Hóa
đ n Bình Thu n do Vi n

a lý ch trì (Nguy n V n C & nnk, 2001); và d án

KHCN – 5C cho mi n Nam do Vi n H i d
tài c p Nhà n

ng h c ch trì th c hi n.

c KC.09.05: “D báo hi n t

ng xói l , b i t b bi n, c a sông và

các gi i pháp phòng tránh” ch nhi m PGS.TS. Ph m Huy Ti n, Vi n
th c hi n t n m 2003-2005.
và các ph

a lý ch trì

tài đã gi i thi u c u trúc b bi n, c a sơng Vi t Nam

ng pháp nghiên c u xói l - b i t ; đánh giá hi n tr ng và nguyên nhân xói

l , b i t b bi n c a sông Vi t Nam; phân tích các nhân t

nh h

ng t i q trình

xói l - b i t b bi n c a sông Vi t Nam; d báo xu th xói l - b i t m t s khu v c
tr ng đi m b bi n, c a sông Vi t Nam; đ xu t gi i pháp khoa h c phịng ch ng xói
l , b i t b bi n, c a sông.

tài đã th ng kê t ng chi u dài đ

ng b bi n b xói l

mi n Trung t Thanh Hóa t i Bình Thu n là 392km, chi m h n 20% t ng chi u dài
b bi n c a khu v c (1765 km). S l

ng các đo n b xói lên t i 284 v i chi u dài xói

bi n thiên t vài tr m mét t i hàng nghìn mét.
V V n Phái (2013) ch trì đ tài “Nghiên c u đánh giá bi n đ ng đ
t nh Nam B d

i tác đ ng c a bi n đ i khí h u và m c n

tài đã làm sáng t hi n tr ng, xu th bi n đ ng và đánh giá đ
d b t n th

ng) c a b bi n các t nh Nam B d

ng b bi n các

c bi n dâng”. Báo cáo đ
cm cđ

i tác đ ng c a m c n

n đ nh (ho c
c bi n dâng

liên quan v i bi n đ i khí h u ph c v qu n lý đ i b
tài nghiên c u KHCN c p B “Nghiên c u các gi i pháp thốt l , phịng tránh xói
l và b i l p c a sông Vu Gia - Thu B n” do PGS.TS V Minh Cát, Tr

ng

ih c

Th y l i ch trì th c hi n (2002-2003) nh m nghiên c u quy lu t di n bi n b bi n và
đánh giá kh n ng thoát l qua c a theo các k ch b n di n bi n c a khác nhau.
Các nghiên c u v di n bi n vùng ven bi n, c a sơng

Vi t Nam có ng d ng cơng

ngh vi n thám và GIS ch a nhi u. Vi c áp d ng t li u vi n thám k t h p v i ph

ng

pháp b n đ và GIS trong nghiên c u bi n đ ng vùng b bi n và phát tri n c a sông
15


đã đ

c ti n hành

nh ng khu v c khác nhau, có th nêu m t s cơng trình tiêu bi u

nh sau:

tài trong ch

ng trình 48B.07.02.01 “Nghiên c u s bi n đ ng đ

ng b bi n Vi t

Nam b ng t li u vi n thám", do Tơ Quang Th nh (1990) ch trì, l n đ u tiên b ng các
t li u vi n thám qua các th i đi m khác nhau, các tác gi đã xác l p v trí đ

ng b

bi n vào các n m 1930, 1965, 1985.
Trong khuôn kh đ tài KHCN.06.08 “Nghiên c u quy lu t và d đốn xu th b i t xói l vùng ven bi n và c a sơng Vi t Nam”, nhóm tác gi Lê Ph

c Trình đã s d ng

các t li u vi n thám qua các th i đi m t 1985 - 1995 và b n đ đ a hình n m 1965
đã xây d ng đ

c b b n đ hi n tr ng và bi n đ ng đ

ng b bi n trong 30 n m

(1965 - 1995) t l 1:100.000 g m 33 m nh t Móng Cái đ n Hà Tiên. T b b n đ
này đã thành l p đ

c b n đ t ng quát v hi n tr ng b i t - xói l cho c d i ven

bi n, c a sông Vi t Nam, t l 1:2.000.000 và các b n đ chi ti t cho các đo n b
xung y u

t l l n 1: 25.000 và 1:50.000.

Trong lu n án ti n s c a Ph m Quang S n: “Nghiên c u s phát tri n vùng c a sông
ven bi n H ng - sơng Thái Bình trên c s

ng d ng thơng tin vi n thám và h thông

tin đ a lý (GIS) ph c v khai thác, s d ng h p lý lãnh th ” đã s d ng các lo i nh
vi n thám, các lo i b n đ đ a hình và các t li u khác đ phân tích q trình phát tri n
và bi n đ ng các c a sông thu c vùng ven bi n đ ng b ng sông H ng trong chu i th i
gian 90 n m (t n m 1912 đ n 2001).
• Nhóm các nghiên c u v gi i pháp b o v b bi n
Nh ng v n đ c th liên quan t i gi i pháp b o v b bi n c ng đã b

cđ uđ

c

quan tâm nghiên c u. Các đ tài tiêu bi u bao g m:
tài c p nhà n

c KHCN 06.10, “C s khoa h c và các đ c tr ng k thu t đ i b

ph c v xây d ng cơng trình ven b ”, (1996-2000) đ c p đ n các đi u ki n biên ph c
v thi t k xây d ng cơng trình ven b Vi t Nam (m c n

c, sóng…).

Ch

ng trình “Nghiên c u nâng c p đê bi n t Qu ng Ninh đ n Qu ng Nam” và

Ch

ng trình“Nghiên c u nâng c p đê bi n t Qu ng Ngãi t i Kiên Giang” đã đ
16

c


th c hi n, có nhi u n i dung liên quan có th tham kh o và s d ng k t qu ph c v
cho đ tài.

i u ki n biên và ph

ng pháp tính tốn thi t k đê bi n và m t s d ng

công trình k t h p nh m ch ng xói l b bi n đã đ
cách xác đ nh m c n

c nghiên c u r t c th . Tuy v y,

c, đ c tr ng sóng cịn t n t i nh ng đi m ch a th c s h p lí.

D án khoa h c song ph

ng Vi t- B Antiero bao g m các d án xây d ng v l nh

v c b o v b sông b bi n, b o v công trình th y l i, giao thơng, gia c nhà c a….

khu v c mi n Trung là nh ng bài h c kinh nghi m đ đ tài nghiên c u đ a ra
nh ng gi i pháp phù h p theo m c tiêu c a đ tài.
Nguy n

cV

ng (2009) đã ch trì

tài “Nghiên c u ng d ng công ngh m i v t

li u m i vào vi c b o v , phòng ch ng xói l b vùng ven bi n, c a sơng, h i đ o các
t nh mi n trung (t

à N ng tr vào) và Nam B ”. Nhóm th c hi n đã đánh giá t ng

quan v v t li u m i, công ngh m i trong cơng trình b o v b đã s d ng
Nam và n

c ngoài. M t s v t li u m i, công ngh m i đ

c đ xu t chung cho cơng

trình b o v b vùng c a sơng, ven bi n và h i đ o. Nhìn chung, nh ng đ nh h
chung đã đ

ng

c đ t ra, tuy nhiên gi i pháp b o v b phù h p v i đi u ki n t ng vùng

c th v n c n ph i đ

c ti p t c nghiên c u.

tài đ c l p c p nhà n
th đ

Vi t

c: “Nghiên c u c s khoa h c và đ xu t gi i pháp t ng

n đ nh vùng b bi n Nam

nh t c a Ba L t đ n c a

áy”, do PGS.TS

Nguy n Kh c Ngh a làm ch nhi m, Phịng Thí nghi m tr ng đi m Qu c gia v
l c h c sông Bi n th c hi n n m 2010 - 2013;
s t l vùng ven bi n t nh Nam
l p sông Sị và s b i tích v

ng

tài đã nghiên c u nguyên nhân gây

nh có liên quan t i s m t cân b ng bùn cát do vi c
n ra bi n c a c a Ba L t, đ t đó đ xu t gi i pháp n

đ nh vùng ven bi n ch ng s t l .
Ngồi ra, trong giai đo n này cịn có hai đ tài KHCN ti m n ng c p Nhà n

gi ng viên c a Khoa K thu t bi n ch trì th c hi n theo đ nh h

c do các

ng gi i pháp m i

b o v b bi n. PGS.TS Tr n Thanh Tùng (2012) ch trì

tài “Nghiên c u áp d ng

gi i pháp Ni bãi Nhân t o cho các đo n b bi n b xói l

khu v c mi n Trung Vi t

Nam”.
t

tài thi t l p ti n đ cho vi c s d ng gi i pháp nuôi bãi ng phó v i hi n

ng xói l b bi n, phòng ch ng thiên tai và phát tri n kinh t xã h i
17

khu v c mi n


Trung Vi t Nam. T đó, ng d ng k t qu nghiên c u đ h

ng t i vi c phát tri n qui

trình, cơng ngh ni bãi áp d ng cho toàn d i b bi n Vi t Nam t các mơ hình tiên

ti n c a th gi i. PGS.TS Nghiêm Ti n Lam(2012) ch trì

tài “Nghiên c u đ xu t

công ngh quan tr c, đo đ c di n bi n theo mùa cho các c a sông khu v c mi n Trung
Vi t Nam”.
D án “Nghiên c u, phân tích hi u qu các cơng trình b o v b sơng, b bi n khu
v c B c B và B c Trung B ” do Phịng thí nghi m tr ng đi m qu c gia v đ ng l c
sông bi n ti n hành (Nguy n Thành Trung & nnk, 2012) đã đ xu t các ph
đo đ c, đánh giá hi u qu các cơng trình b o v b bi n, ch ng xói l
Hi n tr ng bãi bi n, b sông đ

ng pháp

mi n Trung.

c đo đ c và so sánh đ i chi u v i s li u, b n v tr

c

đó nh m xác đ nh m c đ b i – xói sau khi có cơng trình.
tài KHCN c p B “Nghiên c u th c nghi m xác đ nh ngun t c b trí khơng gian
h p lí cơng trình ng n cát, gi m sóng b o v đê bi n và b bi n khu v c B c B và
B c Trung B (Nguy n Thành Chung & nnk, 2014).

tài đã xây d ng c s khoa

h c k thu t cho vi c thi t k m t s cơng trình d ng đê ch n sóng, đ p m hàn phù
h p v i t ng vùng bi n khác nhau đ nâng cao hi u qu đ m b o an toàn đê bi n,
ch ng xói l … đ c bi t trong đi u ki n bi n đ i khí h u và n

Bên c nh đó, m t vài lu n án ti n s đã đ

c bi n dâng.

c th c hi n nh m nghiên c u nh ng gi i

pháp ch đ ng ch ng xói l , b o v b bi n. Ví d , Nguy n Vi t Ti n (2015) đã ph n
nào làm rõ hi u qu c a đê ng m đ n quá trình tiêu hao n ng l

ng sóng, gi m tác

đ ng gây xói l b bi n. Lu n án đã đánh giá đ

nh h

c khá đ y đ

ng c a các

tham s chi ph i hi u qu gi m sóng do đê ng m, đ c bi t nh ng y u t mang tính đ c
thù c a vùng bi n Vi t Nam. Bên c nh đó, tác gi đã đ xu t đ
ph

ng pháp tính tốn kích th

c chu trình và

c m t c t ngang phù h p v i ch c n ng thi t k c a

đê ng m.

• Nhóm các nghiên c u gi i pháp ch nh tr phịng ch ng xói l , b i t vùng
c a sông
Trong nh ng th p k g n đây, m t lo t nghiên c u v cơng trình ch nh tr c a sơng,
b o v b bi n tr ng đi m đã đ

c th c hi n b i L
18

ng Ph

ng H u, Hoàng Xuân


L
ch

ng, Ph m Kh c Hùng, V Uy n D nh, Tr

ng

ình D ... Nhi u cơng trình thu c

ng trình bi n, các đ tài KHCN đ c l p c p Nhà n

các đ a ph

ng và các ngành đã đ

c, đ tài c p B , đ tài c a

c th c hi n, ch y u đi sâu nghiên c u các v n đ

nh nghiên c u c b n, thốt l , giao thơng thu , quai đê l n bi n và phòng ch ng s t
l b bi n, b sông, b i l p c a sông, qu n lý đ i b ... Các nghiên c u tiêu bi u g m:
tài c p Nhà n

c: “Nghiên c u đ xu t các gi i pháp n đ nh các c a sông ven

bi n mi n Trung” mã s KC-08.07/06-10 do Tr

ng

i h c Th y l i ch trì và nhóm

các gi ng viên khoa K thu t bi n th c hi n chính t n m 2007 đ n n m 2010 v i các
m c tiêu: a) xác đ nh nguyên nhân và quy lu t di n bi n (b i, xói, d ch chuy n) các
c a sông ven bi n mi n Trung; b) đ xu t các gi i pháp thích ng n đ nh các c a
sông c a T Hi n (Th a Thiên - Hu ), c a M Á (Qu ng Ngãi), c a

à R ng (Phú

Yên) nh m phát tri n kinh t - xã h i, an toàn cho ng dân và tàu thuy n tránh bão; và
c) ph c v các c quan qu n lý, s d ng k t qu nghiên c u đ l p các d án đ u t
ch nh tr c a sơng có c n c khoa h c và kinh t .
tài đ c l p c p Nhà n

c

T L.2010T/27 “Nghiên c u nguyên nhân, c ch di n

bi n hình thái và đ xu t các gi i pháp KHCN nh m n đ nh vùng c a bi n L c An,
C a L p t nh Bà R a - V ng Tàu”, do PGS. TS. Tr
Phịng Thí nghi m tr ng đi m Qu c gia v
n m 2010-2013.
bi n đ ng đ

ng V n B n làm ch nhi m,

ng l c h c sơng - bi n ch trì th c hi n

tài đã nghiên c u lý gi i các quá trình d ch chuy n lu ng l ch,

ng b t i vùng bi n t c a L c An đ n C a L p t đó đ xu t các gi i

pháp ch nh tr t ng th đ

n đ nh vùng c a sông ven bi n.

tài nghiên c u KHCN c p B “Nghiên c u gi i pháp khoa h c công ngh ch ng
b i l p, n đ nh thốt l c a L i Giang” do Phịng thí nghi m tr ng đi m qu c gia v
đ ng l c sông bi n, Vi n Khoa h c Th y l i Vi t Nam ch trì th c hi n t n m 2008
đ n n m 2010 (Tr nh Vi t An & nnk, 2010). Nguyên nhân, c ch hình thành, d ch
chuy n và gây b i l p c a sông L i Giang, t nh Bình

nh đã đ

c nghiên c u xác

đ nh. T đó, gi i pháp ch nh tr ch ng b i l p c a sông, n đ nh thoát l và t o ra khu
neo đ u tàu, thuy n trú bão đã đ

c đ xu t.

19


N m 2012, Ph m Thu H

ng đã b o v thành công Lu n án “Nghiên c u c s khoa

h c cho vi c đ xu t gi i pháp n đ nh c a
c u xác đ nh đ
sông

à R ng, t nh Phú Yên”. Lu n án nghiên

c các y u t đ ng l c chính tác đ ng t i s thay đ i hình thái c a c a

à R ng. T đó, tác gi đã đ xu t đ nh h

ng các gi i pháp ch nh tr nh m n

đ nh c a là h th ng đ p ch n bùn cát đ i x ng hai bên v i chi u dài t l v i kho ng
cách t c a sơng t i biên sóng v .
Các k t qu nghiên c u đ t đ

c nh ng thành t u nh t đ nh v ch đ th y đ ng l c,

v n chuy n bùn cát, d báo di n bi n vùng c a sông và vùng b bi n lân c n sau khi
có cơng trình ch nh tr ... Tuy nhiên, khó kh n l n nh t đ các thành qu đ

c hồn

ch nh h n chính là s li u, tài li u c b n v a thi u, v a khơng đ ng b . Thêm vào đó,
cơng c ph c v cơng tác nghiên c u cịn ch a đ m nh, nh t là vi c đ u t trang thi t
b cho thí nghi m q ít và ch m tr , vì th
nghiên c u.

nh h

ng không nh đ n ch t l

xây d ng cơng trình b o v b bi n, ch nh tr c a sông, nhi u n

ng
c

trên th gi i đã cho thí nghi m trên mơ hình v t lý đ xác đ nh t i u v trí, quy mơ,
kích th

c cơng trình sau đó m i ti n hành thi t k , thi công xây d ng.

Ngồi vi c tính tốn d a vào tài li u đo đ c th c đ a, v n đ v n chuy n bùn cát d c
b bi n đã đ
hình đ

c mơ ph ng tính tốn b ng công ngh mô ph ng s . Công ngh mô

c phát tri n t tr

c nh ng n m 90 c a th k XX b i các tác gi Ph m V n

Ninh, Nguy n M nh Hùng,

Ng c Qu nh,

inh V n M nh,

là V Thanh Ca… Các tác gi đã d a trên b s li u v khí t

inh V n

u, sau này

ng th y, h i v n, đ c

bi t là s li u sóng k t h p s d ng mơ hình tốn đ mơ ph ng q trình v n chuy n
bùn cát đ t đó tìm ra c ch xói l c a khu v c nghiên c u c a sông b bi n trong
nghiên c u c a h .
• M t s nghiên c u khác
Tháng 6/2016, B Khoa h c Công ngh đã phê duy t Danh m c nhi m v khoa h c và
cơng ngh đ t hàng thu c Ch

ng trình khoa h c và công ngh tr ng đi m Qu c gia

giai đo n 2016 – 2020: “Nghiên c u khoa h c và công ngh ph c v qu n lí bi n, h i
đ o và phát tri n kinh t bi n”, mã s KC.09/16-20. Hai nhi m v có liên quan t i đ
tài hi n t i là
20

“Nghiên c u, đánh giá các y u t th y th ch đ ng l c nh h

ng đ n các q trình b i

xói, vùng c a sơng, ven b t Qu ng Nam đ n Phú Yên trong đi u ki n bi n đ i khí
h u, n

c bi n dâng”;

Ngoài ra, m t vài nghiên c u đang đ
tr

ng n

c th c hi n v v t li u làm vi c trong môi

c m n, ng d ng cho đê bi n nói riêng và cơng trình b o v b nói chung.

tài đã có d ki n k t h p v i nh ng cá nhân, đ n v ch trì này đ tham kh o thông
tin, chia s s li u nh m th c hi n m t cách hi u qu nh ng công vi c c a đ tài nh
đánh giá và đ xu t gi i pháp v v t li u xây d ng, h

ng d n thi t k cơng trình

ch ng xói l , b o v b bi n phù h p v i mi n Trung. Ví d , chúng tơi liên h và tìm
hi u v lu n án c a NCS Nguy n Th Thu H

ng, tr

ng

i h c Th y L i, t p trung

nghiên c u bê tông và bê tơng c t thép cho các cơng trình b o v b bi n.
Nh ng nghiên c u v các gi i pháp phi cơng trình b o v b bi n, vùng đ t ven bi n
c ng đ
ngh

c nhóm th c hi n quan tâm tìm hi u. Ví d , “Nghiên c u ng d ng công

n đ nh và liên k t các gi ng cát ven bi n t i các t nh Trung B đ t o thành đê

bi n t nhiên nh m gi m thi u tác đ ng c a m c n
và B o v cơng trình th c hi n (Lê Ng c C
Nh ng đ tài d ng này s cung c p thêm ph

c bi n dâng” do Vi n Sinh thái

ng & nnk, 2015).
ng pháp, cách nhìn nh n đánh giá v n

đ , và g i m nh ng gi i pháp mang tính linh đ ng, thích ng v i s bi n đ i c a đi u
ki n t nhiên và phù h p v i t ng d ng xói l b bi n.
1.1.2. T ng quan các nghiên c u v di n bi n c a sông V
Sông V là m t trong b n con sông thu c t nh Qu ng Ngãi. Sông cung c p ngu n
n

c cho các ho t đ ng kinh t xã h i và là tuy n giao thông th y, đ c bi t là vùng

c a sông. Nh ng trong nh ng n m g n đây, sông V tr nên hung d h n vào mùa l
v i các h u qu n ng n nh xói l b sơng, cu n xu ng dịng l nhà c a, tài s n c a
ng

i dân, và khơ h n t i m c khơng cịn dịng ch y trong lịng sơng, gây b i l p c a

sông, xâm nh p m n ...
Sông V là dịng chính c a nhi u sơng, su i nh t các huy n mi n núi Ba T , Minh
Long, ch y qua huy n Ngh a Hành, T Ngh a, M

21

c và đ ra bi n t i c a L . Do


lịng sơng h p, đ d c l n và có nhi u n i u n khúc, nên khi m a l n
n

c ch y v đ n nh ng đo n sông h p th

nh h

ng nhi u đ n n i

c a ng

Tân Phú I), đ

ng ngu n

ng gây l quét làm m t đ t s n xu t và

i dân d c ven sơng. Ơng Nguy n Minh Tâm, Ch

t ch UBND xã Hành Tín Tây (Ngh a Hành) cho bi t tr
các xã nh xóm Cát (thơn Phú Kh

th

c đây kho ng trên 10 n m,

ng), xóm Làng (thơn Tân Phú 2), xóm Bãi (thơn

c sơng b i đ p phù sa hình thành nên các bãi b i có di n tích đáng k ,

bà con tr ng b p, l c và các hoa màu v i n ng su t và s n l

ng khá cao. Tuy nhiên,

trong vòng 10 n m tr l i đây, qua m i mùa m a l , sông tr nên hung d , gây xói l
làm m t d n đ t s n xu t. Có n i, dịng sơng n sâu vào b t 10 – 20 m. Tính t n m
1999 đ n nay, di n tích đ t s n xu t ven sông đã m t h n 1,5 ha, đ c bi t n m 1999 l
l n đã cu n trơi hàng ch c nóc nhà và đ n nay đã có 186 h

vùng tr ng ph i di d i

lên vùng cao tránh l .
T tr

c đ n nay đã có r t nhi u các nghiên c u trong n

c v hi n tr ng b i xói c ng

nh các gi i pháp n đ nh c a sông khu v c mi n Trung nói chung và t i c a L nói
riêng nh :
+

tài:” Nh n d ng xói l b vùng c a sông và ven bi n mi n trung và đ nh h

ng

các gi i pháp ng x thích h p” c a Vi n đ i m i Công Ngh Th y l i MeKong.
tài đã xây d ng đ

c b c tranh t ng th v tình hình xói b i c a sơng ven bi n mi n

Trung trên c s đ nh n d ng đ

c các xói b i đi n hình. T đó đ xu t đ nh h

gi i pháp ng x phù h p v i các d ng xói b i ven bi n đi n hình

ng

mi n Trung. Tuy

nhiên do th i gian và kinh phí có h n, đ tài ch t p trung nghiên c u đ xu t các gi i
pháp b o v b bi n c p bách cho m t s khu v c t i Hu , Ph Yên, Qu ng Nam,
Bình Thu n,.. Do v y trên c s c a đ tài c n m r ng nghiên c u toàn b d c ven
bi n mi n Trung, c ng nh nh ng d i ven bi n ch u bi n đ ng m nh trên c n

+

tài:”

c

i u tra đánh giá các tai bi n xói l , b i đ p ven bi n t nh Qu ng Ngãi và

đ xu t các gi i pháp x lý, phòng tránh, gi m thi u thi t h i, góp ph n đ y m nh k
ho ch phát tri n kinh t - xã h i trên c s mô tr
Tr ng Yêm.
t

tài đã đánh giá đ

ng b n v ng”-c a GS.VS Nguy n

c hi n tr ng quy mô, quy lu t di n bi n các hi n

ng xói l và b i l p vùng v n bi n t nh Qu ng Ngãi và d báo ph

ng h

ng phát

tri n c a chúng. Bên c nh đó đ tài đã đ xu t các bi n pháp t ch c qu n lý, khai thác
22


và xây d ng các cơng trình c th nh m ch đ ng phòng tránh tr

bi n đ ng c a b bi n. Trên c s k t qu đ tài đã đ t đ

c m t và lâu dài s

c c n phát tri n nghiên c u

m r ng và đ u t xây d ng các cơng trình ch nh tr , b o v b bi n và c a sơng góp
ph n phát tri n kinh t - xã h i c a đ a ph

ng trên c s phát tri n b n v ng.

tài:” Nghiên c u c s khoa h c đ đ xu t các gi i pháp quy ho ch và ch nh tr

+

nh m n đ nh c a sông Trà Khúc và Sông V t nh Qu ng Ngãi”- PGS.TS. Tr
V n B n - Phòng TNT QG v đ ng l c h c sông bi n.

tài đã nghiên c u c th 2

c a sơng có di n bi n hình thái bi n đ ng m nh theo mùa là c a
đ xu t các ph
+

ng

i và c a L . T đó

ng án xây d ng cơng trình nh m n đ nh 2 c a bi n này.

tài: “ Nghiên c u, hi u ch nh b n đ nguy c ng p l t, m c báo l theo các m c

báo đ ng l m i ph c v phòng tránh, gi m nh thi t h i do thiên tai t nh Qu ng
Ngãi.”.

tài đã xây d ng các lo i b n đ ng p l t t tài li u kh o sát th c t và các

công ngh tiên ti n. ây là công c quan tr ng trong cơng tác qu n lý, phịng ch ng l
l t, quy ho ch phát tri n kinh t xã h i vùng h l u m t cách b n v ng, gi m thi u t i
đa nh ng tác đ ng x u – thi t h i do l gây ra
Tuy nhiên do s h n ch v kinh phí c ng nh s bi n đ ng c a th i ti t m nh m nên
đ n nay v n ch a có gi i pháp c th đ

n đ nh c a sông V . Cu c s ng c a ng

i

dân khu v c c a sông V v n g p r t nhi u khó kh n. Trong th i gian t i, c n có
nhi u nh ng nghiên c u, gi i pháp đ
s ng cho ng
1.2.

n đ nh khu v c c a L , nh m c i thi n cu c

i dân.

T ng quan khu v c nghiên c u

1.2.1. V trí đ a lý
Qu ng Ngãi tr i dài t 14°32 đ n 15°25 B c, t 108°06 đ n 109°04

dãy núi Tr

ng S n h

ông, t a vào

ng ra Bi n

ông v i chi u dài b bi n 144 km, phía b c giáp

t nh Qu ng Nam v i chi u dài đ

ng đ a gi i 98 km, phía nam giáp t nh Bình

nh v i chi u dài đ
đ

ng đ a gi i 83 km, phía tây giáp t nh Kon Tum v i chi u dài

ng đ a gi i 79 km, phía đơng giáp Bi n

Gia Lai theo h

ơng. Qu ng Ngãi cịn giáp gi i v i t nh

ng c c tây nam, đo n này dài trên d

23

i 10 Km n m gi a v

n qu c