skkn một số biện pháp dạy học hiệu quả môn mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề sân khấu và sáng tác câu chuyện

Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

MỤC LỤC


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

PHẦN THỨ NHẤT
ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lý do chọn đề tài
1. Cơ sở lí luận
Mơi trường giáo dục trong nhà trường ở cấp tiểu học thật sự là một môi
trường giáo dục quan trọng nhất, toàn diện nhất. Giáo dục tiểu học phải đảm
bảo cho học sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con
người; có kỹ năng cơ bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen
rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ sinh cá nhân; có hiểu biết ban đầu về hát, múa,
âm nhạc, mĩ thuật. Đặc biệt, các em học sinh tiểu học rất yêu thích môn Mĩ
thuật, vì đối với các em, môn học này là cả một thế giới huyền bí, đầy màu
sắc.
Cùng với các môn học khác, môn Mỹ thuật ở trường tiểu học góp phần
hình thành nhân cách, trí tuệ của học sinh. Bên cạnh đó, thông qua môn học,
học sinh còn phát huy được tình cảm thẩm mỹ và khả năng sáng tạo vốn có của
mình.
Chính vì vậy, Mĩ thuật đóng vai trò to lớn trong mục tiêu giáo dục con
người toàn diện. Đó là con người có tri thức, có nhân cách, có thẩm mĩ phù hợp
với xu thế của thời đại mới.
2. Cơ sở thực tê
Trong giai đoạn hiện nay, phương pháp dạy học mĩ thuật mới đang được áp
dụng ở các trường tiểu học. Bên cạnh việc khơi gợi, phát huy khiếu thẩm mĩ và

khả năng sáng tạo cho học sinh, môn Mĩ thuật với phương pháp dạy - học mới
còn rèn luyện cho HS khả năng tự học, làm việc nhóm, phân tích, đánh giá và
đặc biệt là khả năng giới thiệu sản phẩm bằng các hình thức thuyết trình, sắm
vai, diễn kịch hoặc biểu diễn con rối.
Nhận thấy được tầm quan trọng của việc dạy - học mĩ thuật cho học sinh,
tôi đã thực hiện việc giảng dạy một cách nghiêm túc và đã áp dụng phương pháp
dạy học mới từ năm 2014 - 2015 ngay khi được tiếp cận ở tất cả các khối lớp.
Tôi đặc biệt quan tâm tới khối 5 vì lượng kiến thức và các hình thức thực hiện
tạo hình sản phẩm mĩ thuật ở khối này nhiều hơn, đa dạng hơn các khối lớp khác.
II. Mục đích nghiên cứu
Trong quá trình dạy học, tôi nhận thấy kết quả học tập của các em học sinh ở
hầu hết các chủ đề chưa cao. Các sản phẩm tạo hình còn nghèo nàn, chưa phong
phú về thể loại, chưa thể hiện được sự sáng tạo.
Tôi đã tìm hiểu và nhận ra nguyên nhân dẫn đến kết quả học tập chưa tốt là
1


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

do: Giáo viên còn lúng túng khi áp dụng phương pháp dạy học mĩ thuật mới. học
sinh còn thiếu tinh thần chuẩn bị nguyên vật liệu và đồ dùng học tập cần thiết
cho giờ học mĩ thuật. Học sinh chưa có thói quen làm việc nhóm, ý thức kỷ luật
chưa cao và còn bỡ ngỡ với các hình thức và kỹ thuật tạo hình mới. Bên cạnh
những nguyên nhân chủ quan đó, còn có các nguyên nhân khách quan như sỹ số
học sinh đông, không có đủ không gian để lưu giữ sản phẩm của học sinh.
Với tình hình như vậy, nếu người giáo viên không suy nghĩ, tìm ra các giải
pháp để giải quyết các vấn đề và thực trạng nêu trên thì sẽ không nâng cao được
chất lượng dạy – học mĩ thuật.
Để thực hiện việc nâng cao chất lượng dạy - học mĩ thuật và áp dụng

phương pháp mới một cách hiệu quả tôi đã từng bước giải quyết các vấn đề nổi
cộm nhất như các vấn đề về ý thức kỷ luật, ý thức học tập, điều kiện thực tế.
Sau một thời gian áp dụng một số biện pháp vào dạy học mĩ thuật, kết quả
dạy – học mĩ thuật của cô và trò đã đạt được những kết quả khả quan. Chính từ
những kết quả đạt được tôi đã viết sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp
dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ Sân khấu và sáng tác câu chuyện.

2


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

III. Đối tượng nghiên cứu
Tôi đã tập trung nghiên cứu đề tài sáng kiến kinh nghiệm của mình trong
phạm vi chủ chủ đề Sân khấu và sáng tác câu chuyện và đối tượng là học sinh
lớp 5E. Tôi chọn chủ đề này vì đây là một chủ đề hoàn toàn mới mẻ đối với cả
giáo viên và học sinh. Giáo viên phải linh hoạt, sáng tạo, đặc biệt phải hiểu rõ
quy trình tạo hình 3D và tiếp cận chủ đề của SAEPS. Học sinh phải đoàn kết
làm việc nhóm, có ý thức chuẩn bị đồ dùng học tập, phải làm quen với cách tạo
hình 3 chiều và tự đưa ra cách giải quyết các tình huống trong suốt quá trình
học tập.
IV.Thời gian nghiên cứu
Năm học 2016 - 2017 tôi đã dạy chủ đề Sân khấu và sáng tác câu chuyện
ở lớp 5.
Để nghiên cứu và xem xét các biện pháp có mang lại hiệu quả hay không, tôi
thực hiện bằng cách thử nghiệm áp dụng một số biện pháp dạy học Mĩ thuật ở lớp
5E và chưa áp dụng các biện pháp đó ở lớp 5D.
Sau đây là số liệu khảo sát kết quả học tập của học sinh đầu năm học 2015
- 2016

Lớp chưa áp dụng
Lớ
p

SS

5D

52

Lớp có áp dụng

SP sáng HĐ nhóm
tạo
tích cực

Giới
thiệu SP
tốt

8hs15,3%

9hs17,3%

14hs26,9%

Lớp

5E

SS

55

SP sáng HĐnhóm
tạo
tích cực

Giới thiệu

7hs12,7%

10hs18,1%

13hs - 23,6%

SP tốt

Tôi đã suy nghĩ làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy - học mĩ thuật và
đã bắt tay vào nghiên cứu đề tài Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ
thuật lớp 5 ở chủ Sân khấu và sáng tác câu chuyện.
Từ tháng 9 năm học 2015 – 2016 đến tháng 3 năm học 2016 – 2017.

3


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

PHẦN THỨ HAI

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Cơ sở lí luận
Được sự hỗ trợ của Vương quốc Đan Mạch, Dự án Hỗ trợ giáo dục Mĩ
thuật cấp tiểu học (viết tắt: SAEPS) đã được triển khai thí điểm dạy môn mĩ
thuật theo phương pháp mới ở một số địa phương vào năm học 2011-2012.
Phương pháp dạy học mĩ thuật mới đã đem đến luồng gió mới cho giáo viên và
các em HS ở các trường TH này. Giáo viên chủ động, linh hoạt sáng tạo trong
giảng dạy, học sinh thực sự bị cuốn hút vào mỗi giờ học MT và được phát huy
tối đa các năng lực, đặc biệt là năng lực sáng tạo của mình.
Nhận thấy tính khả thi của dự án, Bộ GDĐT đã ban hành công văn số 2070
BGDĐT-GDTH ngày 12/5/2016 về việc triển khai dạy học mĩ thuật theo phương
pháp mới ở các trường tiểu học.
Thực hiện chỉ đạo của Bộ giáo dục và đào tạo, Quận Thanh Xuân đã triển
khai việc thực hiện côn văn tới các trường TH trong địa bàn quận và đã nêu rõ
vai trò và nhiệm vụ của giáo viên dạy môn Mĩ Thuật là: Chủ động xây dựng kế
hoạch dạy học, tích hợp theo chủ đề dựa trên nội dung các bài học theo quy định
hiện hành. Linh hoạt áp dụng những quy trình mĩ thuật của SAEPS nhằm dạy
học theo định hướng phát triển năng lực cho học sinh.
Dưới đây là các quy trình dạy học mĩ thuật do Vương quốc Đan Mạch tài trợ:
- Vẽ theo nhạc
- Xây dựng cốt truyện
- Vẽ cùng nhau
- Vẽ biểu cảm
- Tạo hình 3D – Tiếp cận theo chủ đề
- Điêu khác – Nghệ thuật tạo hình 3D
- Tạo hình con rối và nghệ thuật biểu diễn
Những quy trình mĩ thuật theo phương pháp mới của SAEPS đều hướng tới
mục tiêu lấy HS làm trung tâm; Phát triển tư duy sáng tạo, nhận thức và khả
năng biểu đạt; Hình thành thói quen hợp tác nhóm, để từ đó HS có thể hình
thành và phát triển các năng lực cốt lõi của môn học:

+ Năng lực sáng tạo mĩ thuật.
+ Năng lực phân tích và diễn giải.
+ Năng lực giao tiếp và đánh giá.
+ Năng lực trải nghiệm.
+ Năng lực biểu đạt.
4


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

Hình thành và phát triển được các năng lực trên cho học sinh trong quá
trình học tập, chính là thành công của người giáo viên dạy mĩ thuật. Vì vậy, giáo
viên dạy mĩ thuật phải có nhiệm vụ tổ chức và thực hiện các hoạt động giáo dục
mĩ thuật, tạo môi trường tốt nhất để giúp học sinh có thể hình thành và phát triển
các năng lực nêu trên.
Để áp dụng một cách hiệu quả phương pháp dạy học mĩ thuật mới của
SAEPS nhằm phát triển các năng lực cho học sinh phụ thuộc vào rất nhiều các
yếu tố. Một trong các yếu tố cơ bản nhất mà người giáo viên cần nắm được là
các kiến thức về môn học và các lý thuyết cơ bản về lý luận dạy học, để từ đó
xây dựng kế hoạch bài giảng phù hợp với đặc điểm tâm lý học sinh, phù hợp với
điều kiện thực tế của mỗi địa phương.
Sau đây là một số cơ sở và lý luận cơ bản về dạy học nói chung và Mĩ thuật
nói riêng:
a. Vai trị của giáo viên

Mợt sớ hình ảnh minh họa vai trị của giáo viên trong hoạt đợng dạy học

5

Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

Giáo viên đóng vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động dạy học.
Trước hết, giáo viên phải thực sự là người có tâm huyết với nghề, có kiến
thức về chuyên môn và phải là một nhà tâm lý tài ba.
Trong dạy học hiện đại, giáo viên thể hiện vị trí và vai trò của mình hết sức
linh hoạt; Giáo viên là người truyền hứng thú học tập cho học sinh. Giáo viên
đóng vai trò định hướng, tổ chức, hướng dẫn, gợi mở học sinh tham gia các hoạt
động học tập cụ thể giúp học sinh chiếm lĩnh kiến thức. Đôi khi, giáo viên lại
hòa đồng, trở thành những người bạn của học sinh, cùng tham gia các hoạt động
trải nghiệm, cùng học sinh giải quyết vấn đề. Lúc khác, giáo viên lại trở thành
người “ bị học sinh dẫn dắt”( là người giải quyết các vấn đề do học sinh mang
lại,…) Thấy được tầm quan trọng như vậy, giáo viên phải xác định được nhiệm
vụ, vị trí và vai trò của mình trong mỗi giờ học.
b. Khả năng tiếp nhận thông tin qua trí nhớ
Tháp học tập là kết quả nghiên cứu khoa học của Mĩ. Mô hình tháp học tập
cho thấy việc nhận thức và ghi nhớ của con người phụ thuộc vào cách tiếp cận
vấn đề, theo tỷ lệ của mơ hình dưới đây.

Mơ hình tháp học tập
Dựa trên khả năng tiếp nhận thông tin qua trí nhớ con người, giáo viên lập
kế hoạc dạy học sao cho phù hợp với đặc trưng môn học.
Với nôn Mĩ thuật giáo viên cần chú trọng hơn đến các yếu tố:
+ Hình ảnh minh họa.
+ Thảo luận/Làm việc nhóm.
+ Thực hành.
- Hình ảnh minh họa luôn đóng vai trò to lớn cho tất cả các môn học, đặc
biệt là môn Mĩ thuật. Bên cạnh việc thu hút, hấp dẫn học sinh vào môn học, hình

minh họa góp phần cung cấp thêm kiến thức cho học sinh.
- Học tập nhóm là một hình thức học tập phổ biến, mang lại hiệu quả cao
cho người học. Học sinh tham gia học tập nhóm sẽ được tiếp nhận các kiến thức
mới từ bạn bè, phát huy năng lực tự giải quyết vấn đề và tính tích cực hợp tác.
6


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

- Đặc trưng của môn học Mĩ thuật là hoạt động thực hành. Trong hoạt động
thực hành, học sinh phát huy được hết khả năng sáng tạo của mình, vì vậy giáo
viên cần xác định thời gian thực hành dài hơn thời gian học lý thuyết.
c. Học thuyết đa trí tuệ
Muốn phát huy các năng lực cá nhân của HS cần dựa vào Học thuyết đa trí
tuệ của nhà tâm lý học TS Howard Gardner trường ĐH Harvard. Học thuyết này
cho rằng cấu trúc trí tuệ con người tiềm ẩn trong mỗi cá nhân gồm 7 loại trí tuệ:
1. Trí thông minh về ngôn ngữ: Khả năng sử dụng ngôn ngữ trong các hoạt
động học tập và giao tiếp.
2. Trí thông minh về âm nhạc: Khả năng nhận biết các giai điệu và âm
thanh, nhạy cảm với âm nhạc và nhịp điệu.
3. Trí thông minh về logic toán học: Khả năng giải quyết vấn đề bằng logic
toán học.
4. Trí thông minh về vận động: Khả năng điều khiển các vận động của cơ thể
5. Trí thông minh nội tâm: Khả năng tự suy nghĩ, nhận thức và giải quyết
vấn đề. (Những người có trí ṭ nợi tâm thích làm việc và học tập độc lập)
6. Trí thông minh về năng lực tương tác: Khả năng giao tiếp, quan hệ
tương tác với người khác và môi trường xung quanh. (Những người có trí ṭ
này phù hợp với làm việc và học tập trong tập thể)
7. Trí thông minh về thị giác – khơng gian: Khả năng hình dung các đồ vật,

sự vật, các chiều không gian.
Trong một lớp học, mỗi HS có thiên hướng mạnh hơn về một hay nhiều
loại hình trí thông minh khác nhau.
Việc lắm vững lý thuyết các loại trí tuệ sẽ giúp giáo viên có phương pháp
dạy học phù hợp với nhiều đối tượng học sinh, tạo điều kiện cho HS có thể phát
huy những trí thông minh nổi trội của mình. Học sinh cũng có thể phát triển
được nhiều loại hình trí thông minh thông qua một môn học.
Với đặc thù môn học Mĩ thuật, giáo viên cần đặc biệt quan tâm đến trí
thông minh thị giác – không gian nhằm phát huy khả năng sáng tạo hình ảnh
không gian cho HS. Bên cạnh đó, theo nội dung dạy học của phương pháp dạy
học mĩ thuật mới, thông qua môn học mĩ thuật, học sinh được phát triển trí
thông minh vận động, trí thông minh ngôn ngữ, trí thông minh về năng lực hợp
tác,…. Thông qua việc tổ chức các hình thức học tập cho học sinh .
d. Các kênh nhận thức trong học tập
Các nhà khoa học cho thấy, con người tiếp nhận thông tin, phát triển nhận
thức bằng các cách khác nhau, vì vậy mỗi cá nhân có các phong cách và hình
thức học tập khác nhau:
- Phong cách học tập:
7


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

+ Phong cách học theo thứ tự: HS thích tìm hiểu từ chi tiết trước khi đi vào
tổng thể. Các em muốn thông tin được thể hiện theo thứ tự trước sau. Những em
HS này thường thích làm việc một mình, trong không gian yên tĩnh.
+ Phong cách học toàn diện: HS thích chú ý đến tổng thể hơn trước khi đi
vào chi tiết. Những em HS này thường thích làm việc nhóm, thích nghe nhạc
nền và làm việc với ánh sáng dễ chịu.

+ Linh hoạt, phối hợp hai cách học: HS theo phong cách này thường dễ
dàng thích nghi với môi trường.
- Hình thức học tập:
+ Học qua trải nghiệm: Sử dụng những điều đã biết, đã thấy, đã làm vào
giải quyết vấn đề
+ Học theo lý thuyết
+ Học kết hợp lý thuyết với thực hành
Dựa trên cơ sở về các kênh học tập, giáo viên chú ý đến phong cách học tập
của học sinh để tổ chức các hình thức học tập phù hợp với các đối tượng học
sinh ở mỗi lứa tuổi khác nhau.
e. Môi trường học tập
Tạo môi trường học tập thoải mái – một môi trường có các hoạt động và
nội dung học tập phù hợp với lứa tuổi. Giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học
hay tổ chức các hình thức học tập cho học sinh cần chú ý đến các vấn đề dưới
đây để đạt được hiệu quả cao trong dạy và học.
- Trò chơi: Tổ chức trò chơi mang tính giáo dục, giúp HS có hứng thú học
tập, đồng thời luyện tập các kiến thức, kỹ năng của môn học.
- Thảo luận: Giáo viên đưa ra vấn đề, tổ chức cho HS thảo luận nhóm, HS
suy nghĩ, tự giải quyết vấn đề bằng các trải nghiệm của mỗi cá nhân. HS được
học hỏi lẫn nhau trong quá trình thảo thuận.
- Sơ đồ tư duy: Sử dụng sơ đồ tư duy là một cách thức dạy học thông minh.
Giáo viên giúp HS tư duy từ khái quát đến chi tiết. Việc sử dụng sơ đồ tư duy
trong dạy học sẽ giúp HS phát triển ý tưởng một cách nhanh nhất và hiệu quả nhất.
- Giải quyết vấn đề: Giáo viên luôn tạo ra các thử thách và yêu cầu các em
giải quyết vấn đề. Ví Dụ: Làm thế nào gắn kết được các vật liệu này để tạo
thành một SP mĩ thuật? Làm thế nào để thể hiện một sản phẩm nhóm? Làm thế
nào để tạo ra màu cam?,…Học sinh sẽ tìm ra hướng giải quyết trước khi được
giáo viên đưa ra các gợi ý hoặc các cách thực hiện. Cách dạy học này kích thích
trí tò mò của học sinh, tăng cường khả năng tự học, tự khám phá, tự đánh giá
cho học sinh ở mức độ phù hợp với lứa tuổi, trình độ, năng lực của các em.

- Ứng dụng thực tế: Giúp học sinh áp dụng những kiến thức môn học vào
thực tế cuộc sống, qua đó các em có dịp trải nghiệm những kỹ năng mới, kiến
8


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

thức mới, đồng thời hiểu và nhớ kiến thức lâu hơn.
- Dạy học tích hợp: Giáo viên xây dựng các hoạt động tích hợp nội dung
chương trình phù hợp với tất cả các bộ môn và ở các tình huống khác nhau.
Ví dụ: Giáo viên tổ chức giờ học giới thiệu sản phẩm. Trong giờ học này
học sinh sử dụng các kiến thức về các môn học như Lịch sử, Địa lý, Toán học,…
để giới thiệu về các hình ảnh trong sản phẩm bằng nhiều hình thức khác nhau.
Các giáo viên ở các bộ môn khác nhau cùng hợp tác để giúp việc học của học
sinh đạt được hiệu quả cao nhất.
- Thay đổi môi trường học tập: Để tạo không khí hứng thú học tập cho học
sinh, giáo viên tạo ra những không gian học tập khác nhau; cho học sinh ra vẽ
ngoài trời, kê lại bàn ghế trong lớp hoặc tổ chức các chuyến đi dã ngoại.
- Kể chuyện: Những câu chuyện cổ tích, thần thoại, truyền thuyết đều là
các sản phẩm văn hóa góp phần truyền cảm hứng học tập và giúp học sinh phát
triển trí tưởng tượng. Giáo viên mĩ thuật biết liên kết những câu chuyện với các
chủ đề mĩ thuật sẽ tạo lên một quá trình học tập thú vị và hấp dẫn cho học sinh.
- Quan hệ giao tiếp: Tạo mối giao tiếp giữa giáo viên và học sinh, giữa học
sinh với học sinh để tạo hứng thú và tình cảm của các cá nhân học sinh trong
quá trình học tập
II.Thực trạng của vấn đề
2.1. Về phía giáo viên
Thuận lợi:
- Bản thân tôi được tham gia dự án Hỗ trợ giáo dục Mĩ thuật cấp tiểu học từ

năm 2010, đồng thời được tham gia vào đội ngũ cốt cán của dự án nên phần nào
nắm vững được nội dung cơ bản của phương pháp dạy học mới. Bên cạnh đó,
lòng say mê nghề nghiệp, tận tâm với nghề phần nào cũng giúp tôi có được
những thành công nhỏ trong dạy học.
- Nhà trường khuyến khích giáo viên chủ nhiệm và phụ huynh học sinh
tham gia hỗ trợ tôi trong việc tổ chức lớp học và nhắc nhở học sinh chuẩn bị đồ
dùng và nguyên vật liệu chuẩn bị cho giờ học mĩ thuật.
- Nhà trường tạo điều kiện để có không gian cho học sinh lưu giữ sản
phẩm.
Khó khăn:
- Sĩ số học sinh chưa phù hợp để tổ chức mô hình học tập nhóm.
- Cơ sở vật chất chưa đáp ứng được yêu cầu của môn học.
- Tài liệu tham khảo về phương pháp dạy học mới chưa nhiều.
2.2 Về phía học sinh:
9


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

- Các em học sinh học tập và sinh hoạt cả ngày ở trường nên ít có cơ hội
quan sát các hiện tượng, sự vật xung quanh. Bên cạnh đó, về nhà các em lại bị
cuốn hút vào phim ảnh và các trò chơi điện tử, đó chính là một lý do làm hạn
chế trí tưởng tượng và óc sáng tạo của HS.
- Ý thức chuẩn bị đồ dùng học tập chưa tốt.
- Do tâm lý lứa tuổi nên hầu hết các các em thường bắt chước sản phẩm
mẫu.
- Ý thức và tinh thần làm việc nhóm chưa cao.
Đó là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến việc các em học sinh
chưa phát triển được năng lực sáng tạo mĩ thuật của mình, các giờ học mĩ thuật

chưa đạt được kết quả cao.
Vậy làm thế nào để có thể áp dụng hiệu quả phương pháp dạy học mới theo
định hướng phát triển năng lực cho học sinh? Tôi nghĩ, giáo viên và học sinh cần
phải:
- Khắc phục khó khăn và các trở ngại về sĩ số và cơ sở vật chất.
- Sáng tạo trong dạy học và phát huy vai trò của giáo viên mĩ thuật để khơi
dậy năng lực sáng tạo vốn đã tiềm ẩn trong mỗi học sinh.
- Xây dựng kế hoạch bài giảng phù hợp với lứa tuổi và xác định mục tiêu
các chủ đề theo chuẩn kiến thức, kỹ năng.
- Linh hoạt vận dụng phương pháp mới vào nội dung bài dạy sao cho phù
hợp với từng đối tượng học sinh.
III. Các biện pháp tiên hành
3.1. Xác định mục tiêu dạy học của chủ đề.
Chủ đề Sân khấu và sáng tác câu chuyện gồm có 4 tiết nên trong quá trình
thiết kế bài giảng, tôi luôn chú ý đến mục tiêu chung của chủ đề, mục tiêu trọng
tâm của từng tiết học và mục tiêu riêng của từng hoạt động dạy học, vì biết rằng
bài dạy có được thành công hay không chính là do việc xác định đúng mục tiêu:
Mục tiêu chung
+ Giúp HS hiểu được sự đa dạng của sân khấu
+ Biết sử dụng các vật tìm được để tạo mô hình sân khấu 3D, phù hợp với
nội dung chương trình diễn ra trên sân khấu.
+ Vận dụng những kiến thức kĩ năng về tạo hình và trang trí vào trang trí
sân khấu
+ Giới thiệu, nhận xét và nêu được cảm nhận về sản phẩm của nhóm mình,
10


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

nhóm bạn
Mục tiêu của tiết học thứ nhất
+ Nắm được hình dạng dạng và cấu trúc sân khấu.
+ Tạo mô hình sân khấu 3D bằng các vật liệu .
Mục tiêu của tiết học thứ hai
+ Trang trí được mô hình sân khấu bằng các hình thức vẽ, xé dán và kết
hợp với các vật liệu khác.
Mục tiêu của tiết học thứ ba
+ Biết cách tạo hình các nhân vật tham gia biểu diễn trên sân khấu.
+Tạo hình được các nhân vật bằng các hình thức nặn, uốn dây thép, vẽ trên
giấy bìa.
Mục tiêu của tiết học thứ tư
+ Biết kết hợp nhân vật với sân khấu để hoàn thiện SP.
+ Xây dựng câu chuyện cho SP của nhóm
+ Giới thiệu/ nhận xét và chia sẻ câu chuyện.
3.2. Chuẩn bị đồ dùng dạy - học.
- Đồ dùng và phương tiện dạy học của giáo viên, dụng cụ học tập của học
sinh cần chuẩn bị cho các giờ học được dựa trên việc giáo viên lựa chọn quy
trình và hình thức tạo hình nào cho các giờ học đó. Để phát triển năng lực sáng
tạo mĩ thuật cho học sinh, tôi đã lựa chọn quy trình “Tạo hình 3D - Tiếp cận theo
chủ đề” để áp dụng vào chủ đề Sân khấu và sáng tác câu chuyện - Lớp 5.
Vì vậy, tôi đã tìm hiểu về các nguyên vật liệu đã qua sử dụng, dễ tìm để có
thể tạo được mô hình sân khấu 3D, người và một số đồ vật có liên quan đến chủ đề
(Ví dụ: Bìa cứng, vỏ hộp bánh, kẹo, giấy bọc quà, giấy gói hoa, giấy màu, len dạ,
que tre, que nứa, que kem,..). Tôi dặn dò, yêu cầu học sinh sưu tầm một tuần trước
khi có giờ học. Việc làm này tuy nhỏ nhưng cực kỳ quan trọng vì, nếu học sinh
không có vật liệu để thực hành thì tiết học không bao giờ thành công.
Bên cạnh việc dặn dò học sinh chuẩn bị vật liệu và đồ dùng như hồ, keo,
băng dính, thì giáo viên cũng phải chuẩn bị rất nhiều các vật liệu và đồ dùng
như súng bắn keo, kéo, băng dính hai mặt,… để hỗ trợ HS.

Tôi đã trang bị cho bản thân một số kiến thức về kỹ thuật tạo hình, tạo khối
từ vật tìm được để có thể truyền đạt lại cho học sinh trong quá trình thực hành.

11


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

- Mục tiêu của tiết học thứ 1 và tiết học thứ 2 là học sinh tạo được mô hình
sân khấu và trang trí sân khấu nên tôi đã tìm hiểu về các loại hình sân khấu và
lựa chọn các hình ảnh minh họa về sân khấu đơn giản, đẹp mắt phù hợp với đối
tượng học sinh tiểu học. Các hình minh họa này nhằm giúp học sinh nắm được
cấu trúc và hình thức trang trí sân khấu.

Hình ảnh về sân khấu được sử dụng trong hoạt đợng tìm hiểu
- Mục tiêu của tiết học thứ 3 là tạo hình các nhân vật biểu diễn trên sân
khấu, vì vậy tôi sưu tầm các hình ảnh về diễn viên, ca sỹ,.. để học sinh nhận biết
rõ hơn về trang phục biểu diễn, động tác biểu diễn và các đạo cụ biểu diễn phù
hợp với loại hình sân khấu.

12


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

Diễn viên sân khấu chèo

Ca sỹ trên sân khấu ca nhạc

Nhân vật trong sân khấu rối nước

Diễn viên trên sân khấu kịch

Diễn viên trên sân khấu tuồng

Diễn viên múa

-Trong phần hướng dẫn học sinh cách thực hiện, tôi đã làm một mô hình
sân khấu bằng các vật liệu đơn giản, chụp lại từng bước để minh họa các bước
tạo mô hình. Đồng thời, tôi sưu tầm các hình ảnh sân khấu 3D, sản phẩm về
nhân vật được tạo hình bằng các vật liệu khác nhau để học sinh quan sát, qua đó
các em có thể thực hiện việc tạo hình một cách dễ dàng.

13


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chụn

Mơ hình sân khấu được làm từ các vật liệu tìm được

14


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chụn

Hình minh họa các bước thực hiện mơ hình sân khấu

Nhân vật được taọ hình bằng bìa

Nhân vật được tạo hình bằng dây thép

15


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

Nhân vật được tạo hình bằng hình thức vẽ và xé dán
- Mục tiêu của tiết học thứ 4 là học sinh sắp xếp các nhân vật trên sân khấu
và hoàn thiện sản phẩm. Tôi đã sưu tầm các sản phẩm hoàn chỉnh để học sinh
quan sát, từ đó có ý tưởng riêng cho việc hoàn thiện sản phẩm của nhóm.

Mợt sớ hình ảnh sản phẩm sân khấu đã hoàn thiện
3.3. Hình thức tổ chức lớp học
- Xác định việc học tập và làm việc theo nhóm sẽ đem lại hiệu quả cao, nên
tôi chia lớp học thành các nhóm. Việc chia nhóm tôi cũng cân nhắc để sao cho
hợp lý và dễ thực hiện:
+ Nhóm không quá đông. (Chỉ từ 4 đến 5 em HS một nhóm)
+ Trong một nhóm gồm những học sinh có năng lực khác nhau để các em
có thể hỗ trợ nhau hoàn thành sản phẩm. (HS có năng khiếu và không có năng
khiếu mĩ thuật, HS có và không có khả năng ngôn ngữ, HS chuyên cần và HS
chưa chuyên cần,…)
-Thực hành với các vật liệu tìm được cần một không gian hợp lý để các em
thực hành. Tôi đã gợi ý học sinh lật mặt bàn học ra để tạo thành tấm phản rộng,
16

Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

các em ngồi theo nhóm trên mặt bàn. Một số nhóm còn lại được tôi bố trí ngồi ở
phần bục giảng và hành lang của lớp học. Hoặc cũng có thể cho học sinh ra thực
hành ngoài sân trường.
- Thực hành với vật liệu tìm được không tránh khỏi việc vương vãi rác bừa
bãi ra lớp học, tôi cho học sinh tự làm thùng rác của nhóm và cho các nhóm
trưởng chấm chéo vệ sinh của mỗi nhóm.
- Học sinh thực hành theo nhóm rất ồn ào, mất trật tự, để giải quyết vấn đề
này tôi tổ chức thi đua về kỷ luật giữa các nhóm.
- Lưu giữ sản phẩm sau mỗi giờ học là một việc rất khó vì sản phẩm 3D
cồng kềnh, chiếm nhiều vị trí cất giữ. Nếu tủ chật, hết chỗ lưu giữ thì phân công
cho nhóm trưởng cất giữ (Nhóm trưởng thường có trách nhiệm cao hơn các
thành viên khác), phối hợp với phụ huynh học sinh nhắc nhở con em mang sản
phẩm đến trường khi có giờ học mĩ thuật bằng sổ liên lạc điện tử.
3.4. Hệ thống câu hỏi gợi trí tưởng tượng và năng lực sáng tạo.
Hệ thống câu hỏi phải phù hợp, từ câu hỏi dẫn dắt đến câu hỏi khai thác
nội dung bài. Chú trọng những câu hỏi khơi gợi trí sáng tạo của học sinh.
Ở phần khởi động tôi đã sử dụng sơ đồ tư duy để khai thác nội dung
bài dạy. Việc sử dụng sơ đồ tư duy giúp học sinh phát hiện kiến thức từ khái
quát đến chi tiết. Kiến thức liên quan đến nội dung bài dạy được chính các em
xây dựng lên dựa trên các trải nghiệm của bản thân.
Mở đầu, tôi đưa ra hình ảnh một sân khấu và yêu cầu HS tìm các hình ảnh
có liên quan đến sân khấu. (Cũng có thể sử dụng hình ảnh diễn viên để khai thác
các nội dung này)
Các em đã tìm ra các hình ảnh sau:
+ Diễn viên: Ca sỹ, vũ công, diễn viên kịch nói, diễn viên chèo, diễn viên
tuồng, rới,...

+ Trang phục: Áo dài truyền thống, váy, áo tứ thân,..Các trang phục của
các diễn viên trên các loại hình sân khấu khác nhau.
+ Đạo cụ: Nhạc cụ, quạt, hoa, dải lụa, quạt, nón,...
+ Sân khấu: Sân khấu ngoài trời, sân khấu trong nhà. Phơng nền có chữ và
hình trang trí, rèm sân khấu, loa, micro, đèn sân khấu, nhạc cụ,...
Như vậy các em đã có một kiến thức khái quát về sân khấu.
- Dựa vào mục tiêu trọng tâm của tiết học thứ 1 và tiết học thứ 2 tôi nêu
những câu hỏi nhằm giúp học sinh nắm được hình dạng, cấu trúc và cách trang
trí sân khấu. Để khai thác trí lực cho học sinh tôi chưa cho học sinh xem các
hình ảnh về sân khấu mà nêu câu hỏi nhằm phát triển trí tưởng tượng cho các
em:
+ Sân khấu dùng để làm gì?
17


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

+ Em biết những loại hình sân khấu nào?
+ Sân khấu có cấu tạo như thế nào?
+ Sân khấu thường có dạng hình gì?
+ Sân khấu được trang trí như thế nào?
+ Có thể tạo mơ hình sân khấu bằng những ngun vật liệu gì? Bằng cách nào?
+ Nhóm em sẽ tạo mơ hình sân khấu cho sự kiện gì?Chương trình nào?
+ Phơng nền sân khấu thường có những hình ảnh gì? Các hình ảnh đó
được sắp xếp và thể hiện màu sắc như thế nào?
+Có thể trang trí sân khấu bằng hình thức nào?chất liệu gì?
+ Làm thế nào để sân khấu có được âm thanh và ánh sáng giống sân khấu
thật?
Sau khi học sinh trả lời câu hỏi, tôi cho học sinh xem các hình ảnh về sân

khấu và các mô hình sân khấu, lúc này các hình ảnh và lời tóm tắt của giáo viên sẽ
cung cấp thêm những kiến thức và giúp học sinh khắc sâu kiến thức về bài học
- Mục tiêu trọng tâm của tiết học thứ 3 và tiết học thứ 4 là học sinh biết
cách tạo hình các nhân vật bằng các hình thức nặn, uốn dây thép, vẽ trên giấy
bìa rồi sắp xếp các nhân vật. Cũng nhằm phát triển trí lực cho học sinh, tôi nêu
các câu hỏi để học sinh tưởng tượng ra các nhân vật và cách tạo hình các nhân
vật:
+ Nhóm em đã tạo mơ hình sân khấu cho chương trình và sự kiện gì?
+ Các nhân vật sẽ biểu diễn tiết mục gì?
+ Đợng tác của nhân vật như thế nào?
+ Diễn viên mặc trang phục gì để phù hợp với sân khấu?
+ Các nhân vật có những đợng tác, hoạt đợng như thế nào?
+ Em có quan tâm đến tỷ lệ giữa nhân vật và sân khấu khơng? Vì sao?
+ Em sẽ tạo hình nhân vật bằng hình thức nào, chất liệu tạo hình là gì?
+ Em sẽ đặt nhân vật chính/phụ ở vị trí nào trên sân khấu?
Hệ thớng câu hỏi trên đều là các câu hỏi nhằm giúp học sinh phát triển trí
tưởng tượng và gợi đến kỹ năng, kỹ thuật tạo hình.
- Ở tiết học thứ 4 còn có một phần nội dung kiến thức rất quan trọng đó là
sáng tác câu chuyện. Để giúp học sinh sáng tác được một câu chuyện tôi đưa ra
những câu hỏi dựa trên những kiến thức phù hợp với lứa tuổi để học sinh có thể
dựa vào đó xây dựng câu chuyện của nhóm: Giáo viên đưa ra các gợi ý về các hoạt
động cộng đồng có ý nghĩa như: Tổ chức biểu diễn văn nghệ gây quỹ ủng hộ người
nghèo, ủng hộ nhân dân vùng lũ, ủng hộ trẻ em chất độc màu gia cam,.. kêu gọi
bảo vệ môi trường, lễ kỷ niệm ngày nhà giáo, ngày khai trường,...
18


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

+ Các nhân vật trên sân khấu là những ai? Họ đang sinh sống và học tập
ở đâu? Họ có thói quen và sở thích gì?
+ Họ đang tham gia sự kiện gì? Chương trình gì?
+ Buổi biểu diễn được tổ chức ở đâu? Vào lúc nào?
+ Chương trình, sự kiện được tổ chức để nhằm mục đích gì? Có ý nghĩa gì?
+ Các nhân vật trên sân khấu đang biểu diễn tiết mục gì? Tiết mục đó
ḿn trùn tải thơng điệp gì?
- Để học sinh nhận xét được sản phẩm của mình/của bạn, tôi đưa ra các câu
hỏi sau:
+ Sản phẩm sân khấu của bạn tḥc loại hình sân khấu nào?
+ Em có nhận xét gì mơ hình sân khấu của bạn?
+ Mơ hình sân khấu có chắc chắn khơng?
+ Các bợ phận của mơ hình sân khấu có cân đới khơng?
+ Em thích và khơng thích nhất phần nào trên sản phẩm? Vì sao?
+ Tỷ lệ giữa nhân vật và sân khấu được thể hiện như thế nào?
+ Em có ḿn sắp xếp lại các nhân vật khơng? Vì sao?
+ Sản phẩm nào sáng tạo nhất? Vì sao?
3.5. Lên kế hoạch cho hoạt động thực hành.
- Hình thức tạo hình, chất liệu tạo hình chính là môi trường phong phú để
HS sáng tạo. Để học sinh được phát huy sở trường của mình, tôi gợi ý học sinh
thảo luận để được lựa chọn hình thức và chất liệu tạo hình theo ý thích.
- Hướng dẫn, gợi ý các kỹ thuật tạo hình cho học sinh:
Cách tạo mô hình sân khấu
+ Lựa chọn vật liệu phù hợp để tạo mô hình sân khấu, các đồ vật trên sân
khấu và các nhân vật.
+ Tạo mô hình sân khấu bằng cách tạo các hình khối và mảng.
+ Gắn kết các hình khối bằng keo, băng dính
Cách trang trí sân khấu
+ Chọn tên cho chương trình và chọn kiểu chữ rồi viết vào vị trí trung tâm
của phông nền. Trang trí thêm bằng các hình hoa, lá, con vật,...

+ Vẽ màu, kết hợp với vải, ren và vật liệu khác,…
Cách tạo hình nhân vật
+ Chọn vật liệu phù hợp theo ý thích (Nặn, vẽ lên bìa rồi cắt rời hình ra
khỏi tờ bìa,...uốn hình người bằng dây thép rồi bồi giấy,…)
19


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

+ Tạo hình nhân vật với các hoạt động, động tác, phù hợp với tiết mục biểu
diễn.
+ Lựa chọn vải, giấy màu,...thiết kế trang phục cho nhân vật sao cho phù
hợp với tiết mục biểu diễn.
+ Sắp đặt các nhân vật, đồ vật lên sân khấu sao cho thuận mắt, có nhóm
chính, nhóm phụ.
Giúp đỡ, khuyến khích học sinh sáng tạo trong suốt quá trình thực hành

20


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

GIÁO ÁN MINH HỌA
Chủ đề Sân khấu và sáng tác câu chuyện – Lớp 5
Tiêt 1. Tạo mơ hình sân khấu
I/ Mục Tiêu:
1.Kiến thức:
+ Học sinh hiểu được sự đa dạng của sân khấu.

+ Học sinh hiểu được đặc điểm, cấu trúc của sân khấu.
2.Kỹ năng:
+ Tạo được mô hình sân khấu bằng các vật liệu tìm được.
+ Biết nhận xét sản phẩm mô hình sân khấu.
3.Thái độ:
+ Yêu thích môn học
+ Có ý thức tham gia hoạt động nhóm
II/ Chuẩn bị đồ dùng.
-Thầy: Sản phẩm trang trí của HS.
-Trò: Giấy, màu, vật liệu khác, SP của tiết học trước,…
III/ Hoạt động dạy và học
TG

Nội dung kiên
thức

3’

HĐ1: Khởi
động

Hoạt động của thầy

Hoạt động của trò

-Yêu cầu HS quan sát hình ảnh HS quan sát hình ảnh
sân khấu.
-HS nêu ý kiến
-Yêu cầu HS tìm các hình ảnh
liên quan đến sân khấu

+ Diễn viên,…
+ Nhạc cụ, loa , đèn
+Phông nền
+…

HĐ 2. Nội
dung chính:
7’

2.1.Tìm hiểu
HĐ1. Tìm hiểu
về sân khấu.

- Nêu câu hỏi.

-HS trả lời
21


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

MT:HS nhận
biết được đặc
điểm, cấu trúc
của SK.

+ Sân khấu dùng để làm gì?
+Em biết những loại hình sân
khấu nào? Sân khấu dùng để

làm gì?
+Sân khấu có cấu tạo như thế
nào?

+Sân khấu để biểu
diễn
+Sân khấu múa rối,
sân khấu chèo,…..
+Sàn sân khấu, rèm,
phông nền,..

+Sân khấu thường có dạng hình +Sân khấu có dạng
gì?
hình chữ nhật
+ Các loại hình sân khấu được
trang trí khác nhau hay giống
nhau? Vì sao?

+Sân khấu khác nhau
thì được trang trí khác
nhau

+Sân khấu thường được trang
trí như thế nào?

+ Phông nền được
trang trí bằng chữ và
hình ảnh, rèm sân khấu
ở hai bên,…

- Yêu cầu HS xem một số hình
ảnh về sân khấu để hiểu rõ hơn
đặc điểm và cấu trúc của sân
khấu.

- Quan sát hình ảnh.

- Tóm tắt: Sân khấu là nơi để
biểu diễn các loại hình nghệ
thuật như chèo, tuồng, ca nhạc,
…

- HS lắng nghe

Có nhiều loại hình sân khấu,
mỗi loại hình sân khấu có cách
trang trí phù hợp với nội dung,
chương trình, sự kiện,…
Sân khấu thường có dạng hình
chữ nhật. Có sàn sân khấu, rèm
hai bên và phông nền phía sau,..
7’

HĐ 2. Cách
thực hiện

-Yêu cầu HS thảo luận nhóm
theo nội dung sau:

MT:HS lựa

chọn chất liệu
và biết cách tạo
mô hình SK

+ Nhóm em sẽ tạo mô hình sân - Đại diện nhóm trình
khấu cho sự kiện gì? Chương
bày nội dung thảo
trình nào?
luận.
+ Em có thể tạo mô hình sân
khấu bằng những nguyên vật
22

- HS thảo luận nhóm.


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

liệu gì? Bằng cách nào?
-Yêu cầu HS trình bày.

- Yêu cầu HS quan sát một số
- Quan sát các hình
mô hình sân khấu để nhận biết ảnh
rõ hơn về chất liệu và cách thực
hiện
-Tóm tắt cách thực hiện:
+ Tạo các chất liệu thành mảng,
khối

- Lắng nghe

+ Gắn kết thành các bộ phận
như sàn, mái, bậc thang…

20’

-Yêu cầu HS nêu lại cách thực
hiện

- HS nêu lại cách thực
hiện.

- Yêu cầu HS tạo mô hình sân
khấu.

- HS thực hành nhóm.

HĐ3.Thực
hành
MT:HS tạo
hình được mô
hình sân khấu
3D

- Hướng dẫn và giúp đỡ học
sinh trong suốt quá trình thực
hành.
- Nhắc nhở học sinh tạo hình

các bộ phận của sân khấu có tỷ
lệ cân đối với nhau.

3’

HĐ4. Nhận
xét

- Gợi ý học sinh nhận xét sản
phẩm:

MT: HS biết
cách nhận xét

+ Mô hình sân khấu có chắc
chắn không?
23

- Nhận xét sản phẩm
của nhóm mình/nhóm
bạn.


Một số biện pháp dạy học hiệu quả môn Mĩ thuật lớp 5 ở chủ đề Sân khấu và sáng tác câu
chuyện

theo các tiêu
chí

+ Các bộ phận của mô hình sân

khấu có cân đối không?
- Nhận xét sản phẩm của HS.

Dặn dò

- Sưu tầm thêm các vật liệu như - HS lắng nghe.
vải, dây kim tuyến và những
vật liệu khác để chuẩn bị cho
giờ học trang trí sân khấu.

24